Ko Ai Koa Te ʼAtua?

ʼE ʼUI fēnei e te tohi The Encyclopedia Americana: “Ko te kupu ʼAtua ʼe fakaʼaogaʼi māhani moʼo fakahigoaʼi te matapuna ʼaē ʼe lahi ʼaupito pea mo mālohi ʼo te ʼatulaulau, pea mo te meʼa ʼaē ʼe tauhi kiai te hahaʼi.” Koʼeni te faka ʼuhiga ʼo te kupu “ ʼAtua” ʼi te tikisionalio, “ko te meʼa ʼe moʼoni kae māʼoluga ʼaupito.” Kae koteā koa te agaaga ʼo te meʼa moʼoni ʼaia pea mo māʼoluga ʼaupito?

Ko te ʼAtua ʼe ko he mālohi pe koa peʼe ko he tahi ʼe maʼuli moʼoni? ʼE ʼi ai koa hona huafa? ʼE ko he Tahitolu koa, ohage ko te meʼa ʼaē ʼe tui kiai te tokolahi? E feafeaʼi hatatou lava ʼiloʼi te ʼAtua? ʼE tou maʼu mai te Tohi-Tapu ia te ʼu tali moʼoni pea mo feʼauga ki te ʼu fehuʼi ʼaia. ʼI tona fakahagatonu, ʼe ina fakaloto mālohi tatou ke tou kumi te ʼAtua, ʼo ina ʼui fēnei: “E mole mamao ia maia tatou takitahi.”—Gaue 17:27.

ʼE Ko He Mālohi Pe Koa Peʼe Ko He Tahi ʼe Maʼuli Moʼoni?

Tokolahi te hahaʼi ʼe nātou tui ko te ʼAtua ʼe ko he mālohi, kae ʼe mole ko he tahi ʼe maʼuli moʼoni. ʼI ʼihi fenua, ʼe nātou tui ko te ʼu mālohi ʼo te malamanei ʼe ko he ʼu ʼatua. ʼAki te ʼu sivisivi ʼa te hahaʼi popoto ʼo ʼuhiga mo te ʼatulaulau pea mo te maʼuli ʼi te kele, ko ʼihi ʼe nātou ʼui totonu neʼe ʼi ai te Tupuʼaga ʼo te ʼu meʼa fuli ʼaia. Kae ʼe mole nātou fia fakapipiki he ʼulugaaga ki te Tupuʼaga ʼaia.

Kae ʼe mole koa la fakahā e te faigataʼa ʼo te faʼu ʼo te ʼu meʼa ʼaē neʼe fakatupu, ʼe maʼu te ʼatamai lahi e te Tupuʼaga ʼUluaki? Ko he ʼatamai ʼe hā ʼaki mai ʼe ʼi ai te fakakaukau. Ko te ʼatamai lahi ʼaē neʼe ina fakakaukauʼi te ʼu meʼa fuli ʼaē neʼe fakatupu ʼe ko te ʼatamai ʼo te ʼAtua. ʼE moʼoni, ʼe ʼi ai te sino ʼo te ʼAtua, kae ʼe mole ko he sino kakano ohage ko tatou, kae ʼe ko tona sino fakalaumālie. ʼE ʼui fēnei e te Tohi-Tapu: “Kapau ʼe ʼi ai he sino kakano, pea ʼe ʼi ai foki mo te sino fakalaumālie.” (1 Kolonito 15:44, MN ) ʼE fakamahino lelei e te Tohi-Tapu ia te natula ʼo te ʼAtua ʼo ina ʼui fēnei: “Ko te Atua e laumalie.” (Soane 4:24) Ko he laumālie ʼe ko he faʼahiga maʼuli ʼe kehekehe ʼaupito mo totatou faʼahiga maʼuli, pea ʼe fakapulipuli ia. (Soane 1:18) ʼE ʼi ai foki mo te ʼu laumālie fakapulipuli. ʼE ko te kau ʼaselo—“te ʼu foha ʼo te ʼAtua moʼoni.”—Sopo 1:6; 2:1.

Kapau ʼe ʼi ai te sino fakalaumālie ʼo te ʼAtua, pea ʼe mahino ʼe ʼi ai tona nofoʼaga. ʼO ʼuhiga mo te nofoʼaga fakalaumālie, ʼe ʼui e te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te lagi ʼe ko “te potu tonu ʼaia ʼo [te] ʼafioʼaga [ʼo te ʼAtua].” (1 Hau 8:43) Neʼe toe ʼui pe foki e te tagata faitohi faka Tohi-Tapu ko Paulo: ‘Neʼe hū ia Kilisito ki te lagi tonu ʼo hā maʼa tatou ia muʼa ʼo te ʼAtua.’—Hepeleo 9:24.

ʼE ʼi ai te tahi faka ʼuhiga ʼo te kupu “laumālie” ʼi te Tohi-Tapu. ʼI tana faikole ki te ʼAtua, neʼe ʼui fēnei e te tagata fai pesalemo: “Kapau ʼe ke foaki tou laumālie pea ʼe ke fakatupu ia nātou.” (Pesalemo 104:30) Ko te laumālie ʼaia ʼe mole ko te ʼAtua totonu, kae ʼe ko te mālohi ʼaē ʼe fekauʼi e te ʼAtua, peʼe ina fakaʼaogaʼi moʼo fakahoko ʼo he faʼahiga meʼa pe ʼe loto kiai. ʼAki tona laumālie ʼaia, neʼe fakatupu e te ʼAtua ia te lagi, mo te kele pea mo te ʼu meʼa maʼuli fuli. (Senesi 1:2; Pesalemo 33:6) ʼE fakahigoaʼi tona Laumālie ko te laumālie maʼoniʼoni. Neʼe ina fakaʼaogaʼi tona laumālie maʼoniʼoni moʼo fakalotoʼi te ʼu tagata ke nātou tohi te Tohi-Tapu. (2 Petelo 1:20, 21) Koia, ko te laumālie maʼoniʼoni ʼe ko te mālohi gāue fakapulipuli ʼaē ʼe fakaʼaogaʼi e te ʼAtua moʼo fakahoko tana ʼu fakatuʼutuʼu.

ʼE ʼi Ai Te Huafa Makehe ʼo Te ʼAtua

Neʼe fehuʼi fēnei e te tagata faitohi faka Tohi-Tapu ko Akule: “Ko ai ʼaē neʼe ina tānaki ia te matagi ʼi tona nima? Ko ai ʼaē neʼe ina fakamāʼopoʼopo ia te ʼu vai ʼi he pulupulu? Ko ai ʼaē neʼe ina fakatuʼu ia te ʼu potu taupotu fuli ʼo te kele? Ko ai tona higoa, pea ko ai te higoa ʼo tona foha?” (Tāʼaga Lea 30:4) ʼI tona fakahagatonu, neʼe fehuʼi fēnei e Akule, ‘ko ai te higoa peʼe ko te hōloga ʼo te faʼahiga tagata ʼaē neʼe ina fai te ʼu meʼa ʼaia?’ ʼE gata pe ki te ʼAtua ʼe ina maʼu te mālohi moʼo puleʼi te ʼu mālohi ʼo te malamanei. Logope ʼe fakamoʼoni mai e te ʼu meʼa ʼaē neʼe fakatupu ia te maʼuli moʼoni ʼo te ʼAtua, kae ʼe mole ina fakahā mai te huafa ʼo te ʼAtua. ʼI tona fakahagatonu, kua tou ʼiloʼi te huafa ʼo te ʼAtua, he neʼe ina fakahā totonu mai. ʼE ʼui fēnei e te Tupuʼaga: “ ‘Ko ʼau ia Sehova. Ko toku huafa ʼaia.”—Isaia 42:8.

ʼE teitei tuʼa 7 000 te hā ʼo te huafa makehe ʼo te ʼAtua, ʼaē ko Sehova, ʼi te ʼu Tohi Faka Hepeleo. Neʼe fakaʼilo e Sesu Kilisito te huafa ʼaia ki te hahaʼi pea mo ina fakavikivikiʼi ia muʼa ʼo nātou. (Soane 17:6, 26) Ko te huafa ʼaia ʼe maʼu ʼi te tohi fakaʼosi ʼo te Tohi-Tapu, ʼo maʼu ʼi te kupuʼi palalau ko te “Aleluia,” ko tona faka ʼuhiga ko te “vikiviki kia Sah.” Pea ko te “Sah” ko te fakanounou ʼo te huafa ʼo “Sehova.” (Apokalipesi 19:1-6) Kae ʼe lahi te ʼu Tohi-Tapu ʼo te temi nei ʼe tahitahiga tanatou fakaʼaogaʼi te huafa ʼaia. ʼE lahi tanatou fakaʼaogaʼi te kupu “ ʼALIKI” peʼe “ ʼATUA,” ʼaē ʼe tohi faka mata lalahi moʼo fakakeheʼi ʼi te ʼu higoa faka tuʼulaga ʼaē ko te “ ʼAliki” pea mo te “ ʼAtua.” Maʼa ʼihi hahaʼi popoto, ko te huafa ʼo te ʼAtua neʼe lagi puʼaki ko Iave.

He koʼe koa ʼe kehekehe te manatu ʼo ʼuhiga mo te huafa ʼo Ia ʼaē ʼe maʼuhiga tokotahi ʼi te ʼatulaulau? Neʼe kamata te fihifihia ʼaia kua hili kiai te ʼu sēkulō, neʼe mole kei fakaʼaogaʼi e te kau Sutea te huafa ʼo te ʼAtua, koteʼuhi ʼi tanatou manatu ʼe maʼoniʼoni fau pea neʼe nātou kamata fetogi te higoa faka Hepeleo ʼaia ʼaki te higoa ko “Tuʼi ʼAliki” mokā nātou felāveʼi mo te huafa ʼo te ʼAtua lolotoga tanatou lau ia te Tohi-Tapu. Ko te lea faka Hepeleo ʼaē neʼe fakaʼaogaʼi ʼi te Tohi-Tapu neʼe mole tohi ai te ʼu voyelles, koia ʼe mole tou ʼiloʼi totonu pe neʼe feafeaʼi te puʼaki e Moisese, mo Tavite peʼe ko ʼihi atu ʼi te ʼu temi ʼāfea ia te ʼu mataʼi tohi ʼaē ʼe nātou faʼufaʼu te huafa ʼo te ʼAtua. Kae ko te puʼaki ʼo te huafa ko “Sehova” neʼe fakaʼaoga talu mai te ʼu sēkulō, pea ʼe lahi te ʼu lea neʼe fakaliliu ki ai te huafa ʼaia pea ʼe tali lelei ia ʼaho nei.—Ekesote 6:3; Isaia 26:4, King James Version.

Logope te mole ʼiloʼi papau pe neʼe feafeaʼi te faʼahiga puʼaki ʼo te huafa ʼo te ʼAtua ʼi te faka Hepeleo ʼāfea, kae ki tona faka ʼuhiga kua ʼiloʼi ia. Ko tona huafa ko tona faka ʼuhiga “ ʼE ina fakahoko.” Ko Sehova ʼAtua ʼe ina fakamoʼoni totonu ko Ia ko he tahi ʼe ina fai he Fakatuʼutuʼu Lahi. ʼE ina fakaliliu tuʼumaʼu tana ʼu fakatuʼutuʼu ke hoko moʼoni. ʼE gata pe ki te ʼAtua moʼoni, ʼaē ʼe ina maʼu te mālohi moʼo fakahoko te faʼahi ʼaia, ʼe feala ke ina fua tonu te huafa ʼaia.—Isaia 55:11.

ʼE mahino ia, ko te huafa ʼaē ko Sehova ʼe fakaʼaogaʼi moʼo fakakeheʼi ʼo ia mai te ʼu ʼatua fuli ʼaē. Ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo te hā tuʼumaʼu ʼo te huafa ʼaia ʼi te Tohi-Tapu, tafito ʼi te ʼu tohi faka Hepeleo. Tokolahi te hahaʼi fai fakaliliu Tohi-Tapu ʼe mole nātou fakaʼaogaʼi te huafa ʼo te ʼAtua, kae ʼe fakahā lelei mai ia Pesalemo 83:18: “Ko koe, ʼaē ko tou huafa ko Sehova, ko koe tokotahi pe, te Māʼoluga ʼAupito ʼi te kele katoa.” Lolotoga tona minisitelio neʼe akoʼi fēnei age e Sesu Kilisito ki tana kau tisipulo: “Koia ʼe tonu ke koutou faikole fēnei: Ko tamatou Tāmai [ʼe] ʼi selo, ke tāpuhā tou huafa.’ ” (Mateo 6:9, MN ) ʼE tonu ai ke tou fakaʼaogaʼi te huafa ʼo te ʼAtua mokā tou faikole, pea mo vikiʼi ia muʼa ʼo te hahaʼi.

ʼE ʼAtua Koa Ia Sesu?

ʼE fakahā e Sehova ʼAtua te ʼuhiga totonu ʼo tona ʼAlo. ʼE fakamatala e te Evaselio ʼo Mateo, ʼi te ʼosi papitema ʼo Sesu, “pea koeni mo he leo mai te u lagi nee ui ifo maʼana: ‘Ko ia aeni e ko toku Alo, ia te ofaina, ia te ia kuʼau tuku ki ai te katoa o toku lelei.’ ” (Mateo 3:16, 17) Ko Sesu Kilisito ʼe ko te ʼAlo ʼo te ʼAtua.

Kae maʼa ʼihi hahaʼi lotu, ko Sesu ʼe ko te ʼAtua. Maʼa ʼihi ko te ʼAtua ʼe ko he Tahitolu. ʼI te akonaki ʼaia, “ ʼe ʼAtua te Tāmai, mo te ʼAlo, pea mo te Laumālie Maʼoniʼoni, pea ʼe mole ko he ʼu ʼAtua e tolu ka ko te ʼAtua pe e tahi.” ʼE ʼui ʼo ʼuhiga mo nātou toko tolu ʼaia, ʼe nātou “heʼegata fuli pea mo tatau fuli.” (The Catholic Encyclopedia) ʼE tonu koa te ʼu manatu ʼaia?

ʼO ʼuhiga mo Sehova, ʼe ʼui fēnei e te Tohi-Tapu: “Mai te ʼu temi heʼegata ki he ʼu temi heʼegata ʼe ke ʼAtua.” (Pesalemo 90:2) Ko ia ko te “Hau ʼo te heʼegata”—ʼe mole ʼi ai hona kamataʼaga pea mo hona gataʼaga. (1 Timoteo 1:17, MN ) ʼI te tahi age faʼahi, ko Sesu ʼe ko “te ʼuluaki-tupu ʼo te ʼu meʼa fuli ʼaē neʼe fakatupu,” “te kamataʼaga ʼo te ʼu meʼa ʼaē neʼe fakatupu e te ʼAtua.” (Kolose 1:13-15; Apokalipesi 3:14, MN ) ʼI tana palalau ki te ʼAtua ohage ko tana Tāmai, neʼe ʼui fēnei e Sesu: “Ko te Tāmai ʼe lahi age ia te ʼau.” (Soane 14:28, MN ) Neʼe ina toe fakamahino pe foki ʼe ʼi ai te ʼu meʼa ʼe mole ʼiloʼi e ia mo te kau ʼaselo, kae ko te ʼAtua tokotahi pe ʼaē ʼe ina ʼiloʼi. (Maleko 13:32) Pea tahi ʼaē meʼa, neʼe faikole fēnei ia Sesu ki tana Tāmai: “Ke aua naa fai ki toku loto kae faipe ki tou finegalo!” (Luka 22:42) Neʼe faikole ki he Tahi ʼe māʼoluga age ia ia. Pea ko te ʼAtua ʼaē neʼe ina fakatuʼuake ia Sesu mai te mate, kae neʼe mole ko Sesu totonu.—Gaue 2:32.

ʼI te Tohi-Tapu, ko Sehova ʼe ko te ʼAtua Māfimāfi, pea ko Sesu ʼe ko tona ʼAlo. Neʼe mole nā tatau ʼi muʼa ʼo te haʼu ʼa Sesu ki te kele, pea ʼe mole heʼeki liliu ia Sesu ʼo tatau mo tana Tāmai ʼi tona ʼosi fakatuʼuake pea hake ki selo. (1 Kolonito 11:3; 15:28) ʼO ʼuhiga mo te laumālie maʼoniʼoni, peʼe ko te tolu ʼipotasi ʼo te Tahitolu, ʼe mole ko he ʼipotasi ia. Kae ʼe ko te mālohi ʼaē ʼe fakaʼaogaʼi e te ʼAtua moʼo fakahoko te ʼu meʼa fuli ʼaē ʼe loto kiai. Ko te Tahitolu ʼe mole ko he akonaki faka Tohi-Tapu.a ʼE ʼui fēnei e te Tohi-Tapu: “Ko Sehova totatou ʼAtua ʼe ko te Sehova pe e tahi.”—Teutalonome 6:4.

Koutou ʼIloʼi Lelei Te ʼAtua

Ke tou ʼofa ki te ʼAtua pea ke tou pipiki ʼāteaina pe kia te ia, ʼe tonu ke tou ʼiloʼi lelei ia ia. Kae e feafeaʼi hatatou ʼiloʼi lelei ia te ʼAtua? ʼE ʼui fēnei e te Tohi-Tapu: “Ko tona ʼu kalitate fakapulipuli ʼe ʼiloga lelei ia talu mai te fakatupu ʼo te malamanei, koteʼuhi ʼe mahino kiai te ʼatamai ʼaki te ʼu meʼa ʼaē kua fakatupu, ʼio, tona mālohi heʼegata pea mo tona ʼUhiga ʼAtua.” (Loma 1:20, MN ) Ko te faʼahiga fai ke tou ʼiloʼi lelei te ʼAtua, ko takita mamata pea mo fakakaukauʼi fakalelei te ʼu meʼa ʼaē neʼe ina fakatupu.

Kae ʼe mole fakahā mai e te ʼu meʼa ʼaē neʼe fakatupu ia te ʼu meʼa fuli ʼaē ʼe tonu ke tou ʼiloʼi ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua. Ohage foki la, ke tou mahino ko ia ʼe Laumālie pea ʼe ʼi ai tona huafa makehe, ʼe tonu ke tou vakaʼi te Tohi-Tapu. ʼI tona fakahagatonu, ko te puleʼaki moʼo ʼiloʼi lelei ʼo te ʼAtua ʼe ko te ako ia te Tohi-Tapu. ʼI te Tohi-Tapu, ʼe lahi te ʼu meʼa ʼe fakahā mai e Sehova ʼo ʼuhiga mo tona ʼulugaaga. ʼE ina toe fakahā mai mo tana ʼu fakatuʼutuʼu pea mo ina akoʼi mai tona ʼu ala. (Amosi 3:7; 2 Timoteo 3:16, 17) Ko he toe fiafia ʼe tou maʼu koteʼuhi ʼe loto e te ʼAtua “ke [tou] aʼu ki te ʼatamai mālama totonu ʼo te moʼoni,” pea ke ʼaoga kia tatou tana ʼu fakatuʼutuʼu ʼofa! (1 Timoteo 2:4, MN ) Koia, tou faiga ke tou ʼiloʼi lelei ia Sehova.

[Kiʼi nota]

[Paki ʼo te pasina 5]

Neʼe fakaʼaogaʼi e te ʼAtua tona laumālie maʼoniʼoni moʼo fakatupu te kele, pea mo takitaki te ʼu tagata ke nātou tohi ia te Tohi-Tapu

[Paki ʼo te pasina 5]

Ko te leʼo mai lagi neʼe ina ʼui ifo fēnei: “Ko ia aeni e ko toku Alo”

[Paki ʼo te pasina 7]

Neʼe faikole ia Sesu ki te ʼAtua—ʼAē ʼe māʼoluga age ia te ia

[Paki ʼo te pasina 7]

Neʼe fakaʼiloʼilo e Sesu ia te huafa ʼo te ʼAtua ki te hahaʼi

[Paki ʼo te pasina 7]

ʼE tou lava ʼiloʼi lelei te ʼAtua