Kotou Fakamaʼuhigaʼi Ia Te Huafa Lahi ʼo Sehova

1, 2. ʼO kehekehe ia mo te ʼu lotu ʼo te Keletiate, kotea te manatu ʼa te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te huafa ʼo te ʼAtua?

ʼI TE agamahani ʼe mole fakaʼaogaʼi e te ʼu lotu ʼo te Keletiate ia te huafa ʼo te ʼAtua. Ohage la, ʼi te ʼu ʼuluaki pasina ʼo te Tohi-Tapu fakapilitania (Revised Standard Version) ʼe ui ai ʼe “mole lelei” ke fakaʼaogaʼi e te lotu he higoa ki te ʼAtua.

² ʼE fiafia ia te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼi te fakahigoaʼi ʼo natou ʼaki te huafa ʼo te ʼAtua pea ʼe natou fakamaʼuhigaʼi ia te huafa ʼaia. (Lau ia Pesalemo 86:12; Esaia 43:10.) Pea ʼe tou fiafia aupito ʼi te mahino ki te fakaʼuhiga ʼo te huafa ʼo te ʼAtua pea mo te maʼuhiga ʼae ke fakatapuha tona huafa. (Mat. 6:9) Tou vakaʼi he ʼu fehuʼi ʼe tolu ʼe tokoni mai anai ke ʼaua naʼa tou galoʼi ia te fealagia makehe ʼae ko te iloʼi ʼo Sehova: Kotea te fakaʼuhiga ʼo te iloʼi ʼo te huafa ʼo te ʼAtua? Kotea ʼae ʼe ha ai ʼe tuha ia Sehova mo tona huafa lahi? Pea ʼe feafeaʼi hatatou lava haʼele ʼi te huafa ʼo Sehova?

TE FAKAʼUHIGA ʼO TE ILOʼI ʼO TE HUAFA ʼO TE ʼATUA

3. Kotea te fakaʼuhiga ʼo te iloʼi ʼo te huafa ʼo te ʼAtua?

³ Ko te iloʼi ʼo te huafa ʼo te ʼAtua ʼe mole fakaʼuhiga pe ke tou iloʼi te kupu “Sehova.” ʼE tonu ke tou iloʼi ia te agaaga ʼo te ʼAtua ʼae ko Sehova. Ko tona fakaʼuhiga ke tou iloʼi tona matagafua, mo ʼona kalitate, mo tana fakatuʼutuʼu, mo ʼana gaue, kaʼe tafito mo tana faʼahiga fai ki tana hahaʼi. ʼAki te alu ʼo te temi pea mo tana fakahoko tana fakatuʼutuʼu, neʼe fakaha lelei ai e Sehova ia tona agaaga. (Taag. 4:18) ʼE tou iloʼi neʼe kua fakaha e Sehova ia tona huafa kia Atama mo Eva he neʼe ina fakaʼaogaʼi ia te huafa ʼaia ʼi te hili pe ʼo tana fanauʼi ia Kaino. (Sen. 4:1, MN) Neʼe toe iloʼi e te ʼu kaugana agatonu ʼa Sehova ʼae ko Noe, mo Apalahamo, mo Isaake pea mo Sakopo ia te huafa ʼo te ʼAtua. Neʼe natou iloʼi lelei ia te ʼuhiga ʼo te ʼAtua ʼaia ʼaki tana tapuakiʼi mo tana tokaga pea mo tana fakaha age kia natou ʼana fakatuʼutuʼu. Ki muli age, neʼe fakaha age e te ʼAtua kia Moisese ia he fakamahino makehe ʼo ʼuhiga mo tona huafa.

4. He ko ʼe neʼe fai fehuʼi ia Moisese ki te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo tona huafa? He ko ʼe neʼe fia fakalotoʼi e Moisese ia te kau Iselaele ke natou tui ʼe haofaki anai natou e te ʼAtua?

⁴ Neʼe fakatotonu fenei e te ʼAtua kia Moisese ʼi tona taʼu 80: “E ke fakamavae anai mai Esipito taku hahai.” Pea neʼe fai age e Moisese kia Sehova ia te fehuʼi maʼuhiga ʼaeni: “Kapau ʼe fehuʼi mai e te kau Iselaele pe ko ai tou huafa, kotea anai taku tali kia natou?” Neʼe kua fualoa te iloʼi ʼo te hahaʼi ʼa te ʼAtua ia tona huafa, kaʼe he ko ʼe neʼe fai age e Moisese ia te fehuʼi ʼaia? Neʼe ina toe fia iloʼi ia te agaaga ʼo te ʼAtua ʼae ko Sehova. Neʼe fia fakalotoʼi e Moisese ia te kau Iselaele ke natou tui ʼe haofaki moʼoni anai natou e te ʼAtua ʼaia. Kaʼe neʼe mole ko he aluʼaga ʼe faigafua. Neʼe kua fualoa ia te maʼuli popula ʼa te kau Iselaele, koia neʼe lagi natou manatu ʼe mole feala ke fakaʼateaina natou e Sehova. Pea neʼe kua tauhi ʼihi kau Iselaele ki te ʼu ʼatua ʼo te kau Esipito.—Eke. 3:10-15; Esk. 20:7, 8.

5. Kotea ʼae neʼe fakaha age e Sehova kia Moisese ʼo ʼuhiga mo tona huafa?

⁵ Kotea ia te tali ʼae neʼe fai e Sehova kia Moisese? Neʼe ina fekauʼi ia Moisese ke alu ʼo ui fenei ki te kau Iselaele: “Ko [Sehova], te Atua o akoutou tamai . . . e ina fekaui mai au kia koutou.” Pea neʼe ina toe ui fenei kia Moisese: “Ko Au” nee ina fekaui mai au kia koutou, peʼe E ʼAU FAKAHĀ ANAI PE KO AI ʼAU neʼe ina fekauʼi mai au kia koutou.a ʼAki te ʼu palalau ʼaia, neʼe fakaha ai e Sehova ia he manatu ʼe maʼuhiga ʼo ʼuhiga mo ia. ʼE feala ke liliu ko meʼa fuli moʼo fakahoko ʼana fakatuʼutuʼu pea mo ʼana fakapapau. Pea ko te ʼAtua ʼaia ʼe ina fakahoko tuʼumaʼu pe ia te ʼu meʼa ʼae neʼe ina fakapapauʼi. Ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo te toe ui fenei e Sehova: “Koena toku huafa ki te heegata, koena toku huafa ki te taitupu mo te taitupu.” ʼI te logo ʼae ʼa Moisese ki te ʼu palalau ʼaia neʼe lagi ʼofolele ai pea mo malohi ai tana tui.

NEʼE FAKAHA E SEHOVA ʼE TUHA MO TONA HUAFA

6, 7. Neʼe fakahoko feafeaʼi e Sehova ʼana fakapapau?

⁶ Mole faʼa fualoa ʼi tana ʼosi palalau kia Moisese, neʼe fakahoko e Sehova ia tana fakapapau ʼae ke ina fakaʼateaina ia te kau Iselaele. Neʼe ina tauteaʼi ia te kau Esipito ʼaki te ʼu malaʼia ʼe hogofulu pea mo fakaha ai ia te vaivai ʼo Falaone pea mo te ʼu ʼatua ʼo Esipito. (Eke. 12:12) Pea neʼe avahi leva e Sehova ia te Tai Kula ʼo fakalaka ai te kau Iselaele pea mo ina fakaʼauha ai ia Falaone pea mo tana kautau. (Pes. 136:13-15) Neʼe taupau e Sehova ia te maʼuli ʼo te toko lau ʼi miliona hahaʼi ʼaia ʼi te toafa, mo foaki age tanatou meʼa kai pea mo he vai ke natou iinu. Pea neʼe tologa ʼonatou teu pea mo ʼonatou sulie. (Tet. 1:19; 29:5) ʼE ha mai ʼi te ʼu aluʼaga fuli ʼaia, ʼe mole he meʼa ʼe ina lava taʼofi ia Sehova ke ʼaua naʼa ina fakahoko ʼana fakapapau. Ki muli age, neʼe ina ui fenei kia Esaia: “Ko au, ko au ia Sehova, pea ʼe mole ʼi ai he tahi age haofakiʼaga.”—Esa. 43:11, MN.

⁷ Neʼe toe sio ia Sosue, ʼae neʼe ina fetogi ia Moisese ʼi tona ʼuhiga takitaki ki te kau Iselaele, ki te ʼu gaue fakaofoofo ʼae neʼe fakahoko e Sehova ʼi Esipito pea mo ʼae ʼi te toafa. Koia neʼe ui fenei ai e Sosue ki te kau Iselaele ʼi muʼa ʼo tana mate: “Kia au, kua vave pe toku mate. I te aho nei ke kotou fakamooni i okotou loto katoa mo okotou laumalie katoa e mole pe he folafola e tahi i te u folafola lelei ae nee fai kia koutou e [Sehova], tokotou Atua, nee mole hona fua: kua hoko te u folafola fuli kia koutou, pea nee mole pe he folafola e tahi nee tuku noa.” (Sos. 23:14) Neʼe fakahoko e Sehova ia te ʼu meʼa fuli ʼae neʼe ina fakapapauʼi.

8. ʼE fakahoko feafeaʼi e Sehova ʼana fakapapau ia ʼaho nei?

⁸ ʼO toe feia pe ia ʼaho nei, ʼe kei haga fakahoko pe e Sehova ʼana fakapapau. Neʼe ina fakaʼaogaʼi tona ʼAlo moʼo fakakikite ia te fakamafola ʼo te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼi te ʼu ʼaho fakamuli “i te malamanei katoa.” (Mat. 24:14) ʼE ko Sehova tokotahi pe ʼae ʼe ina lava fakaha fakatomuʼa mai ia te fakatuʼutuʼu ʼaia pea mo tokaga lelei ki tona fakahoko. Pea ʼe ina fakaʼaogaʼi he ʼu hahaʼi ʼe mole faʼa maʼuhiga moʼo fakahoko ia te gaue ʼaia. (Gaue 4:13) Koia ʼaki tatatou fakamafola ia te logo lelei, ʼe tou lagolago ai ki te fakahoko ʼo te lea fakapolofeta Fakatohi-tapu ʼaia. ʼE tou fakamaʼuhigaʼi ai tatatou Tamai pea mo fakaha ai tatatou tui papau ki te faikole ʼaeni: “Ke tapuha tou huafa; ke aumai tau pule; ke fai tou finegalo i te kele o hage ko selo.”—Mat. 6:9, 10.

TONA HUAFA LAHI

9, 10. Kotea te ako ʼe tou taʼofi mai te faʼahiga fai ʼa Sehova ki te kau Iselaele?

⁹ Hili pe te mavae ʼo te kau Iselaele mai Esipito, neʼe fakafealagia e Sehova ke natou toe iloʼi lelei ia ia. Neʼe fai e Sehova ia te fuakava ʼo te Lao mo natou pea mo fakapapauʼi age ʼe tokaga anai kia natou ohage ko te tokaga ʼa he tagata ki tona ʼohoana. Pea neʼe liliu ia te kau Iselaele ohage ko he fafine ʼohoana maʼa Sehova. Neʼe natou fua ia tona huafa. (Esa. 54:5, 6) Kapau neʼe natou fakalogo ki ʼana fakatotonu, ʼe ina tapuakiʼi mo puipui anai natou pea mo foaki age te tokalelei. (Num. 6:22-27) ʼE iloʼi anai e te ʼu puleʼaga katoa ʼe mole he tahi age ʼatua ʼe tatau mo Sehova. (Lau ia Tetelonome 4:5-8; Pesalemo 86:7-10.) ʼI te temi ʼae neʼe kei tali ai e te ʼAtua ia te kau Iselaele ko tana hahaʼi, tokolahi ia te kau matapule neʼe natou fia tauhi kia Sehova. Neʼe natou hage ko te fafine Moape ko Lute ʼae neʼe ina ui fenei kia Naomi: “E liliu anai tau hahai ko taku hahai, pea e liliu anai tou Atua ko toku Atua.”—Lute 1:16.

¹⁰ Lolotoga taʼu ʼe 1 500 neʼe lahi ia te ʼu aluʼaga neʼe fakaha ai e Sehova ia tona agaaga ʼaki tana faʼahiga fai ʼae ki te kau Iselaele. Logo la tanatou talagataʼa tuʼumaʼu kia te ia, neʼe ina fakaha age pe tona loto manavaʼofa pea mo tona loto faʼa kataki. (Eke. 34:5-7) Kaʼe ko te faʼa kataki ʼa Sehova neʼe ʼi ai pe tona tuʼakoi. ʼI te temi ʼae neʼe mole tui ai te puleʼaga ʼo te kau Iselaele kia Sesu pea mo matehi ai ia ia, neʼe mole kei feala ke natou fua ia te huafa ʼo te ʼAtua. (Mat. 23:37, 38) Neʼe natou hage maʼa Sehova ko he fuʼu akau kua moamoa. (Luka 23:31) Pea ki muli age, neʼe kotea te manatu ʼa te kau Iselaele ʼo ʼuhiga mo te huafa ʼo te ʼAtua?

11. He ko ʼe neʼe mole kei fakaʼaogaʼi e te kau Iselaele ia te huafa ʼo te ʼAtua?

¹¹ Hili ki ai te toe temi loaloaga, neʼe kamata maʼu e te kau Iselaele ia he manatu hala ʼo ʼuhiga mo te huafa ʼo te ʼAtua. Neʼe natou manatu ko te huafa ʼo te ʼAtua ʼe maʼoniʼoni fau pea ʼe mole feala ki he tahi ke ina puʼaki. (Eke. 20:7) ʼAki te temi, neʼe mole kei fakaʼaogaʼi ia te huafa ʼo Sehova. ʼE mahino ia, neʼe tupu ai te hauhau pea mo te lotomamahi ʼo Sehova ʼuhi ko tanatou mole fakaʼapaʼapaʼi ia tona huafa. (Pes. 78:40, 41) ʼE maʼuhiga ʼaupito kia Sehova ia tona huafa. ʼE ui fakahagatonu ʼi te Tohi-Tapu, ʼe fuaʼa ia Sehova ki tona huafa. Neʼe mole kei tuha ia te kau Iselaele mo te huafa ʼo ʼAtua ʼuhi ko tanatou mole kei fakaʼapaʼapa ki ai. (Eke. 34:14, MN) ʼE tou ako mai ai te maʼuhiga ʼae ke tou fakaʼapaʼapa lahi ki te huafa ʼo totatou Tupuʼaga.

KO TE HAHAʼI FOʼOU ʼE FAKAHIGOAʼI ʼAKI TE HUAFA ʼO TE ʼATUA

12. Ko ai ʼae neʼe fakahigoaʼi ʼaki te huafa ʼo te ʼAtua?

¹² Neʼe fakaʼaogaʼi e Sehova ia Selemia moʼo fakaha tana fakatuʼutuʼu ʼae ke ina fai he “hai” peʼe ko he fuakava foʼou mo he puleʼaga foʼou. Ko natou fuli ʼae ʼe kau ki te Puleʼaga ʼaia “mai ae e veliveli ki ae e lahi” ʼe natou iloʼi anai ia Sehova. (Sel. 31:31, 33, 34) Ko ʼanafea ʼae neʼe fai ai e te ʼAtua ia te fuakava foʼou ʼaia? ʼI te Penikosite ʼo te taʼu 33 H.T.S. Ko ai ʼae neʼe kau ki te fuakava foʼou ʼaia? ʼE fakahigoaʼi natou ʼi te Tohi-Tapu ko “te Iselaele a te Atua,” ko he hahaʼi ʼe ʼomai mai te ʼu puleʼaga kehekehe. ʼE ui e Sehova ko natou ʼaia ko “he hahai ke ina fua tona huafa.”—Kal. 6:16; lau ia Gaue 15:14-17; Mat. 21:43.

13. (1) Neʼe fakaʼaogaʼi koa e te kau ʼuluaki Kilisitiano ia te huafa ʼo te ʼAtua? ʼE tou iloʼi feafeaʼi ia te faʼahi ʼaia? (2) Kotea takotou manatu ki te fakaʼaogaʼi ʼo te huafa ʼo te ʼAtua ʼi te gaue faifakamafola?

¹³ Ko te kau ʼuluaki Kilisitiano ʼae neʼe kau ki te puleʼaga foʼou ʼaia, neʼe natou fakaʼaogaʼi te huafa ʼo te ʼAtua. Ohage la, neʼe natou fakaʼaogaʼi tona huafa ʼi te temi ʼae neʼe natou talanoa ai ki te Koga Tohi-Tapu Fakahepeleo.b ʼI te Penikosite ʼo te taʼu 33 H.T.S., neʼe fakaʼaogaʼi tuʼa lahi e te apositolo ko Petelo ia te huafa ʼo te ʼAtua ʼi tana palalau ʼae ki te kau Iselaele mo te kau poloselite. (Gaue 2:14, 20, 21, 25, 34, MN) Neʼe tapuakiʼi e Sehova ia te gaue faifakamafola ʼa te kau ʼuluaki Kilisitiano ʼuhi ko tanatou fakaʼapaʼapaʼi ia ia. ʼO toe feia pe ia ʼaho nei ʼe tapuakiʼi e Sehova ia tatatou gaue moka tou tala ki te hahaʼi tona huafa pea mo fakaha kia natou te huafa ʼaia ʼi te Tohi-Tapu. ʼE ko he fealagia makehe ʼaia maʼa tatou ke tou fakaha ai ki te hahaʼi pe ko ai ia Sehova. Pea ko natou ʼae ʼe natou kamata ako ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua ʼe natou maʼu ia te fealagia ʼae ke fakatuputupu ʼo malohi pea mo heʼe gata ʼanatou felogoʼi mo Sehova.

14, 15. ʼE tou iloʼi feafeaʼi neʼe puipui e Sehova tona huafa?

¹⁴ Ki muli age, tafitō ʼi te hili ʼo te mate ʼo te kau apositolo, neʼe kamata mafola ia te ʼu akonaki hala ʼi te loto kokelekasio Fakakilisitiano. (2 Tes. 2:3-7) Neʼe mulimuli ia te ʼu tagata faiakonaki loi ʼaia ki te talatisio Fakasutea ʼo mole natou toe fakaʼaogaʼi ia te huafa ʼo te ʼAtua. Neʼe tuku koa e Sehova ke pulihi ia tona huafa? Kailoa ia. ʼE tou iloʼi feafeaʼi ia te faʼahi ʼaia? ʼE mole tou iloʼi pe neʼe feafeaʼi ia te faʼahiga puʼaki totonu ʼo te huafa ʼo te ʼAtua ʼi te temi muʼa, kaʼe logo la te faʼahi ʼaia neʼe mole puli tona huafa. Lolotoga ni taʼu ʼe lau ʼi teau, neʼe tuʼu pe ia te huafa ʼo te ʼAtua ʼi ʼihi Tohi-Tapu pea mo ʼihi ʼu tohi ʼo te kau popoto ʼae neʼe natou sivisivi ia te Tohi-Tapu. Ohage la, ʼi te taʼu 1757 neʼe tohi e Charles Peters, ʼe tou mahino lelei age ki te agaaga ʼo te ʼAtua ʼaki tona huafa ʼi te tahi age higoa fakatuʼulaga. Neʼe tohi fenei e Hopton Haynes ʼi tana tohi ʼo ʼuhiga mo te tauhi ki te ʼAtua, ʼae neʼe ta ʼi te taʼu 1797, neʼe fakahigoaʼi e te kau Sutea ia te ʼAtua ʼaki te huafa ʼae ko Sehova, “ia ia tokotahi ʼae neʼe natou tauhi ki ai ohage pe ko te fai ʼo Kilisito pea mo ʼana Apositolo.” Neʼe fakaʼaogaʼi mo Henry Grew (1781-1862) ia te huafa ʼo te ʼAtua pea neʼe ina tokagaʼi tona fakalainoaʼi pea mo te maʼua ʼae ke fakatapuha. ʼO toe feia pe mo George Storrs (1796-1879) pea mo tona kauga gaue ko Charles T. Russell, neʼe nā fakaʼaogaʼi toko lua ia te huafa ʼo te ʼAtua.

¹⁵ Neʼe maʼuhiga ʼaupito ia te taʼu 1931 maʼa te hahaʼi ʼa te ʼAtua. ʼI muʼa atu, neʼe fakahigoaʼi natou ko te Kau Ako Tohi-Tapu Fakamalamanei. Pea ʼi te taʼu leva ʼaia, neʼe natou toʼo ai ia te higoa ʼae ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova. (Esa. 43:10-12) Neʼe natou fakaha ki te malamanei ʼe natou fiameʼameʼa ʼi tanatou liliu ʼae ko he hahaʼi ʼe natou “fua tona huafa” pea mo fakavikiviki ki ai. (Gaue 15:14) Ka tou fakakaukauʼi pe neʼe puipui feafeaʼi e Sehova tona huafa, ʼe tou manatuʼi te ʼu palalau ʼaeni ʼe tuʼu ia Malakia 1:11: “Mai te hopo o te laa o kaku ki tona to, e lahi toku huafa i te lotolotoga o te atu puleaga.”

TOU HAʼELE ʼI TE HUAFA ʼO SEHOVA

16. Kotea takotou manatu ki te fakahigoaʼi ʼo koutou ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova?

¹⁶ Neʼe tohi fenei e te polofeta ko Mikea: “Ko te hahaʼi fuli ʼe natou tahi haʼele anai ʼi te huafa ʼo tona ʼatua, kaʼe kia tatou, ʼe tou haʼele anai ʼi te huafa ʼo Sehova totatou ʼAtua ʼo aʼu ki he ʼu temi ʼe mole iloʼi hona gataʼaga, ei, ʼo talu ai.” (Mik. 4:5, MN) ʼI te temi ʼaia, ki te hahaʼi ʼa te ʼAtua neʼe ko he pilivilesio ia te fua ʼo tona huafa pea neʼe toe ha ai ia tanatou maʼu ia tona ʼofa. (Lau ia Malakia 3:16-18.) ʼE kotou maʼu koa ia te manatu ʼaeni? ʼE kotou faiga malohi koa ke kotou haʼele ʼi te huafa ʼo Sehova?

17. Kotea te fakaʼuhiga ʼo te haʼele ʼi te huafa ʼo Sehova?

¹⁷ ʼE ʼi ai te ʼu gaue ʼe tolu ʼe tonu ke tou fai ke feala ai hatatou haʼele ʼi te huafa ʼo Sehova. ʼUluaki, ʼe tonu ke tou fakaha ki te hahaʼi ia te huafa ʼaia, koteʼuhi ko ʼae “ ʼe fetapa ki te huafa ʼo Sehova ʼe hao anai ia.” (Loma 10:13, MN) Lua, ʼe tonu ke tou maʼu ia te ʼu kalitate ʼo Sehova, tafito la ia te ʼofa. Tolu, ʼe tonu ke tou talagafua ki te ʼu lao ʼa te ʼAtua, ʼo tou fakaha ai ʼe tou fakamaʼuhigaʼi ia te huafa ʼo tatatou Tamai. (1 Soa. 4:8; 5:3) ʼE kotou haga haʼele anai koa ʼi te huafa ʼo totatou ʼAtua ko Sehova ʼo talu ai?

18. He ko ʼe ʼe tonu kia natou fuli ʼae ʼe natou fakamaʼuhigaʼi ia te huafa ʼo Sehova ke natou atalitali ʼaki he loto falala?

¹⁸ Ko natou fuli ʼae ʼe mole natou fia fakalogo kia Sehova pea mo fakafeagai ki ai kua vave pe tanatou iloʼi peʼe ko ai ia ia. (Esk. 38:23) ʼE natou hage ko Falaone ʼae neʼe ina ui fenei: “Ko ai [ia Sehova] ke au fakalogo ki tona leo?” Neʼe mahino leva ia Falaone ko Sehova ʼe ko te ʼAtua lahi. (Eke. 5:1, 2; 9:16; 12:29) Kaʼe neʼe tou filifili ke tou iloʼi ia Sehova pea mo liliu ko ʼona kaumeʼa. ʼE tou fiameʼameʼa ʼuhi ko tatatou kau ki tana hahaʼi fakalogo pea mo te fakahigoaʼi ʼo tatou ʼaki tona huafa. ʼE tou atalitali ʼaki he loto falala ki te hoko moʼoni ʼo te fakapapau ʼae ʼe tuʼu ia Pesalemo 9:10, MN: “Ko natou ʼae ʼe natou iloʼi tou huafa ʼe natou falala anai kia te koe, heʼe mole ke lituʼa anai kia natou ʼae ʼe natou kumi koe, Ê Sehova.”