Ke Kotou Feʼofamamahiʼaki

1. Kotea te fakatotonu neʼe fai e Sesu ki ʼana tisipulo? (Vakaʼi te pāki ʼo te takafi.)

ʼI TE po ʼi muʼa ʼo tona mate, neʼe fakatotonu fenei e Sesu ki ʼana tisipulo: “Ohage pe ko taku ʼofa ʼae kia koutou, ke kotou toe feʼofaʼaki mo koutou.” Pea neʼe ina toe hoko atu fenei: “ ʼAki te faʼahi ʼaia, ʼe iloʼi anai e te hahaʼi fuli ko koutou ko ʼaku tisipulo, mo kapau ʼe kotou feʼofaʼaki.”—Soa. 13:34, 35.

2. He koʼe ʼe maʼuhiga ʼaupito ke tou feʼofaʼaki?

² Neʼe ui e Sesu ʼe iloʼi lelei pe anai ʼana tisipulo mo kapau ʼe natou fakaha te ʼofa ʼae neʼe ina fakaha e ia totonu. Neʼe moʼoni te ʼu palalau ʼaia ʼi te temi ʼo te ʼu ʼuluaki Kilisitiano, pea ʼe toe moʼoni pe ʼi totatou temi. Koia, ʼe maʼuhiga ʼaupito ke tou maʼu he puleʼaki moka faigataʼa kia tatou hotatou feʼofaʼaki.

3. Kotea ʼae ka tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaeni?

³ ʼE feala ke faigataʼa hotatou feʼofamamahiʼaki ʼuhi he ʼe tou agahala pea toe agahala foki ʼotatou tehina mo tuagaʼane. Kae logo la te faʼahi ʼaia, ʼe tonu ke tou faiga ʼo faʼifaʼitakiʼi ia Kilisito. ʼI te alatike ʼaeni, ʼe tou vakaʼi anai pe lava tokoni feafeaʼi mai te ʼofa ke tou kumi te tokalelei, ke mole tou fakapalatahi pea ke tou tali kaiga. ʼI tau vakavakaʼi te ʼu manatu kehekehe ʼaia, ʼe lelei ke ke fai te fehuʼi ʼaeni: ‘Kotea te ʼu ako ʼe feala ke au taʼofi mai te faʼifaʼitaki ʼa he ʼu tehina mo tuagaʼane neʼe natou haga fakaha te ʼofa logo la ni faigataʼaʼia?’

KUMI TE TOKALELEI

4. Ohage ko tona ui ia Mateo 5:23, 24, he koʼe ʼe tonu ke tou kumi ke tou tokalelei mo he tehina ʼe mamahi kia tatou?

⁴ Neʼe akoʼi mai e Sesu ʼe maʼuhiga ke tou kumi ke tou tokalelei mo he tehina peʼe ko he tuagaʼane ʼe mamahi kia tatou. (Lau ia Mateo 5:23, 24.) Neʼe ina fakaha lelei ʼe tonu ke tou felogoi lelei mo ʼihi mo kapau ʼe tou fia fakafiafiaʼi te loto ʼo te ʼAtua. ʼE fiafia ia Sehova moka tou faiga moʼoni ke tou tokalelei mo ʼotatou tehina. ʼE mole ina tali anai tatatou tauhi mo kapau ʼe tou taupau he loto ʼe kovi ki he tahi peʼe kapau ʼe mole tou faiga ke tou fakatokatoka mo ia.—1 Soa. 4:20.

5. He koʼe neʼe faigataʼa kia Maleko hana fakatokatoka mo he tahi tehina?

⁵ ʼE lagi faigataʼa hatatou kumi te tokalelei. Kotea tona tupuʼaga? Tou vakaʼi te meʼa ʼae neʼe hoko kia Maleko.b Neʼe mamahi tona loto he neʼe fatufatuʼi ia ia e he tehina pea mo ina fakamafola he ʼu palalau ʼe kovi ʼo ʼuhiga mo ia ʼi te loto kokelekasio. Kotea ʼae neʼe fai e Maleko? ʼE ina ui fenei: “Neʼe mole au tataʼofi pe la toku ita.” Kae neʼe fakahemala leva ia Maleko ʼo ʼuhiga mo tana aga pea neʼe alu ʼo faifakalelei ki te tehina, ke nā fetokaleleiʼaki ai. Kae neʼe mole fia fakamolemole age e te tehina. Pea neʼe manatu fenei leva ia Maleko: ‘He koʼe ʼe au haga faiga anai au ke ma fakatokatoka kae ʼe mole loto ia ki ai?’ Kae neʼe tokoni age e te taupau fakasiliko ke ʼaua naʼa tuku ʼana faiga. Kotea ʼae neʼe fai e Maleko?

6. (1) Neʼe haga kumi feafeaʼi e Maleko te tokalelei? (2) Neʼe maʼuliʼi feafeaʼi e Maleko ia Kolose 3:13, 14?

⁶ Neʼe vakavakaʼi e Maleko tana aga ʼo ia totonu. Neʼe mahino ai leva neʼe mole agavaivai pea neʼe manatu pe ia ʼe ko ia ʼae ʼe lelei age ʼi ʼihi. Neʼe ina iloʼi ai ʼe tonu ke fetogi tana faʼahiga manatu. (Kol. 3:8, 9, 12) ʼAki he agavaivai, neʼe toe alu ki te tehina pea mo faifakalelei age ki ai. Neʼe toe faitohi liuliuga ki te tehina ʼaia, ʼo ina fakaha age tana fakahemala moʼoni, pea mo tona loto ʼae ke toe hage ʼanā felogoi ko te temi muʼa. Neʼe ina foaki he ʼu meʼa ʼofa ki ai, ke fiafia ai. Kae neʼe nofo mamahi pe te tehina kia ia. Logo la te aluʼaga ʼaia, kae neʼe haga ʼofa pe ia Maleko ki tona tehina pea mo fakamolemole age tana aga, ohage pe ko tona fakatotonu e Sesu. (Lau ia Kolose 3:13, 14.) Koia, tatau aipe pe ʼe mole tali lelei e he tehina ki ʼatatou faiga ke tou fetokaleleiʼaki, kae kapau ʼe tou maʼu te ʼofa ʼae neʼe maʼu e Sesu, ʼe tou haga fakamolemole anai ki ai pea mo faikole ke tou toe fetokaleleiʼaki.—Mat. 18:21, 22; Kal. 6:9.

7. (1) Kotea ʼae neʼe fakalotomalohiʼi e Sesu ke tou fai? (2) Ko te aluʼaga faigataʼa fea neʼe tau mo Lara?

⁷ Neʼe fakalotomalohiʼi tatou e Sesu ke tou fai tuʼumaʼu ki ʼihi te aga ʼae ʼe tou loto ke fai mai kia kita. Pea neʼe ina ui ke mole tou ʼoʼofa pe kia natou ʼae ʼe ʼoʼofa mai kia kita. (Luka 6:31-33) Tou toʼo he faʼifaʼitaki: Kapau la ʼi te kokelekasio, ʼe mole fia felaveʼi he tahi mo koe pea mole fia ʼalofa atu. ʼE tahitahiga te hoko ʼo te faʼahi ʼaia. Kae kotea anai ka ke fai? Neʼe hoko te aluʼaga ʼaia kia Lara. ʼE ina ui fenei: “Neʼe ʼi ai te tehina neʼe mole pe la ina tokagaʼi au, pea neʼe mole au mahino pe ʼe koe neʼe feia. Neʼe au lotomamahi ai pea neʼe mole kei au fia alu ʼo fono.” ʼI te kamata mai, neʼe manatu fenei ia Lara: ‘Neʼe mole au fai he meʼa ʼe kovi kia ia. Pea tahi, ʼe toe manatu foki e ʼihi tehina mo tuagaʼane ʼe faikehe te tehina ʼaia.’

8. Kotea ʼae neʼe fai e Lara ke tokalelei mo tona tuagaʼane, pea kotea ʼae ʼe tou ako mai ai?

⁸ Neʼe faiga liuliuga ia Lara ke tokalelei mo te tuagaʼane ʼaia. Neʼe faikole kia Sehova pea neʼe ina fai te tonu ʼae ke alu ʼo palalau mo ia. Neʼe nā faipalalau, mo fefaʼufuaʼaki pea mo nā fakatokatoka. Neʼe hage kua tokalelei ia meʼa fuli. ʼE fakamatala fenei e Lara: “Kae ki muli age, neʼe toe tatau pe te aga ʼa te tehina. Neʼe au lotovaivai ʼosi!” Neʼe manatu ia Lara ʼe feala pe anai hana toe fiafia mo kapau ʼe fetogi e te tuagaʼane ʼaia tana aga. Kae neʼe mahino leva ia ʼe lelei age ke ina haga fakaha tona ʼofa ki te tuagaʼane pea mo ‘fakamolemole ʼaki he lotolelei.’ (Efe. 4:32–5:2) Neʼe manatuʼi e Lara, ko he tahi ʼe ina maʼu te ʼofa Fakakilisitiano moʼoni “ ʼe mole ina manatuʼi te kovi ʼae neʼe fai age kia ia. ʼE ina ʼutakiʼi ia meʼa fuli, ʼe tui ia kia meʼa fuli, ʼe falala kia meʼa fuli pea ʼe ina katakiʼi ia meʼa fuli.” (1 Ko. 13:5, 7) Neʼe ina toe maʼu ai te tokalelei ʼi tona loto. ʼAki te temi, neʼe agalelei te tuagaʼane mo ia. Koia, kapau ʼe ke kumi ke ke tokalelei mo ʼou tehina mo tuagaʼane pea mo ke haga ʼofa kia natou, ʼe feala hau tui papau “ ʼe nofo anai . . . te ʼAtua ʼo te ʼofa pea mo te tokalelei” mo koe.—2 Ko. 13:11.

ʼAUA NAʼA KE FAKAPALATAHI

9. ʼO mulimuli kia Gaue 10:34, 35, he koʼe ʼe mole tou fakapalatahi?

⁹ ʼE mole fakapalatahi ia Sehova. (Lau ia Gaue 10:34, 35.) Pea ka mole tou fakapalatahi, ʼe tou liliu ai ko ʼana fanau. ʼE tou mulimuli ki te fakatotonu ʼae ke tou ʼofa ki totatou tatau ohage pe ko kita totonu, pea ʼe maʼu ai te tokalelei ʼi totatou famili fakalaumalie.—Loma 12:9, 10; Sakp. 2:8, 9.

10-11. Kotea ʼae neʼe fai e he tuagaʼane ke puli ʼana manatu ʼae neʼe mole lelei?

¹⁰ ʼE lagi faigataʼa ki ʼihi hanatou mole fakapalatahi. Tou toʼo te faʼifaʼitaki ʼo totatou tuagaʼane ko Ruth. ʼI tana kei veliveli, neʼe gaohi koviʼi ia ia e he tahi mai he fenua matapule. Neʼe feafeaʼi tona loto? ʼE ina ui fenei: “Neʼe au fehiʼa ki te ʼu meʼa fuli ʼae neʼe pipiki ki te fenua ʼaia. Neʼe au manatu ʼe tatau fuli ʼosi te hahaʼi ʼo te fenua ʼaia, maʼia mo te ʼu tuagaʼane mo tehina.” Kotea ʼae neʼe ina fai ke puli ai ʼana manatu ʼaia neʼe mole lelei?

¹¹ Neʼe mahino leva kia Ruth neʼe tonu ke faiga malohi ke ina pulihi tana faʼahiga manatu ʼaia. Neʼe ina lau he ʼu faifakamatala ʼi te Annuaire neʼe talanoa ki te fenua ʼaia. ʼE ina ui fenei: “Neʼe au faigaʼi ke au maʼu he manatu ʼe lelei ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi ʼo te fenua ʼaia. Neʼe au kamata tokagaʼi te faʼafai ʼa te ʼu tuagaʼane mo tehina ʼi tanatou tauhi kia Sehova. Neʼe au mahino lelei ai ʼe natou toe kau ki totatou foʼi famili fakamalamanei.” Kae neʼe iloʼi leva e Ruth ʼe mole tonu ke gata ai. ʼE ina ui fenei: “Ka neʼe au felaveʼi mo he ʼu tuagaʼane mo tehina mai te fenua ʼaia, neʼe au faiga ʼaupito ke au agalelei mo natou. Neʼe au faipalalau mo natou pea mo au feiloʼiʼaki lelei mo natou.” Neʼe kotea tona fua? ʼE tali fenei e Ruth: “Kua puli ʼaku manatu ʼae neʼe mole lelei ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi ʼaia.”

12. Kotea te fihifihia neʼe tau mo te tuagaʼane ko Sarah?

¹² ʼE mole lagi iloʼi e ʼihi ʼe natou fakapalatahi. Ohage la, neʼe manatu ia Sarah ʼe mole fakapalatahi, he neʼe faifakatatau mo te hahaʼi fuli, tatau aipe tanatou lanu, peʼe ko tonatou aluʼaga fakapaʼaga, peʼe ko tonatou maʼua ʼi te kautahi ʼa Sehova. Kae ʼe ina ui fenei: “Neʼe au mahino leva neʼe au fakapalatahi.” He koʼe neʼe palalau feia? Neʼe ako tona famili ʼi te ʼu fale ako lalahi, pea neʼe fia fakatahi pe ia Sarah mo natou ʼae neʼe toe olo mo natou ki te ʼu fale ako lalahi. ʼI te tahi ʼaho, neʼe ina ui fenei ki tona kaumeʼa: “ ʼE au fakatahi pe au mo natou ʼae neʼe olo ki te ʼu fale ako lalahi.” ʼE ha lelei mai, neʼe tonu ke ina fetogi tana manatu. Kotea ʼae neʼe ina fai?

13. Kotea ʼae ʼe tou ako mai te fetogi e Sarah tana faʼahiga manatu?

¹³ Neʼe tokoni te taupau ʼo te siliko kia Sarah ke ina sivisivi ia ia totonu. ʼE fakamatala fenei e Sarah: “Neʼe ina fakamalo mai ʼuhi ko taku tauhi agatonu, mo te ʼu tali lelei ʼe au fai ʼi te ʼu fono pea mo taku iloʼi lelei te Tohi-Tapu. Pea neʼe ina ui mai, ka tuputupu tokita ʼatamai malama, ʼe toe maʼua foki ke kita maʼu mo te ʼu kalitate, ohage ko te agavaivai, mo te manavaʼofa, pea mo kita mahino ʼe ʼi ai te ʼu faʼahi ʼe mole tou popoto ʼi tona fai.” Neʼe tali e Sarah te tokoni ʼaia. ʼE ina ui fenei: “Neʼe au mahino ko te meʼa ʼae ʼe maʼuhiga moʼoni ʼe ko te fakaha ʼo te agalelei mo te ʼofa.” Koia, neʼe fetogi leva tana sio ki te ʼu tehina mo tuagaʼane. ʼE ina ui fenei: “Neʼe au faiga ke au sioʼi ʼonatou kalitate, ʼae ʼe tupu ai tanatou maʼuhiga kia mata ʼo Sehova.” ʼE feafeaʼi kia tatou? ʼE mole tou fia maʼoluga age ʼi niʼihi ʼuhi he neʼe maʼoluga tatatou ako! Kapau ʼe tou ʼofa mamahi ki te fale tau tehina katoa, ʼe mole tou fakapalatahi anai.—1 Pet. 2:17.

KE KE TALI KAIGA

14. Ohage ko tona fakaha ia Hepeleo 13:16, ʼe feafeaʼi ia Sehova moka tou tali kaiga?

¹⁴ ʼE maʼuhiga ʼaupito kia Sehova ke tou tali kaiga. (Lau ia Hepeleo 13:16.) Kia mata ʼo Sehova, ʼe kau te tali kaiga ki tatatou tauhi, tafito la ke tou fai kia natou ʼae ʼe nonofo ʼi te faigataʼaʼia. (Sakp. 1:27; 2:14-17) Koia, ʼe fakalotomalohiʼi tatou ʼi te Tohi-Tapu ke tou “fakaha tuʼumaʼu te tali kaiga.” (Loma 12:13) Ka tou tali kaiga ki ʼihi, ʼe tou fakaha ai ʼe tou ʼoʼofa ia natou pea ko tatou ko honatou ʼu kaumeʼa. ʼE fiafia ia Sehova moka tou vaevae mo ʼihi he kiʼi kasikutu, peʼe ko he meʼa inu, peʼe ko he meʼa kai, peʼe ka tou fakatahi mo natou pea mo tokaga ʼofa kia natou. (1 Pet. 4:8-10) Kae ʼi ʼihi temi ʼe feala ke faigataʼa hatatou tali kaiga.

15-16. (1) He koʼe ʼe manatu e ʼihi ʼe mole feala ke natou tali kaiga? (2) Kotea ʼae neʼe tokoni kia Edit ke tali kaiga?

¹⁵ ʼE lagi mole tou fia tali kaiga tupu ko he ʼu aluʼaga kehekehe. Tou vakaʼi te faʼifaʼitaki ʼa te tuagaʼane vitua ko Edit. ʼI muʼa ʼo tana liliu ko he Fakamoʼoni ʼa Sehova, neʼe mole ina faʼa leleiʼia te fakatalitali ʼihi kio ia. Neʼe manatu ia neʼe fakatalitali lelei age ʼihi te kau fakaafe kio natou.

¹⁶ ʼI tana liliu leva ko he Fakamoʼoni, neʼe fetogi e Edit tana faʼahiga manatu. Neʼe ina fai he ʼu fakatuʼutuʼu ke tali kaiga. ʼE ina fakamatala fenei: “ ʼI te laga ʼo tamatou Fale Fono, neʼe palalau mai te tagata ʼafeā ʼo ʼuhiga mo he taumatuʼa ka ʼomai ʼo tokoni ki te gaue, pea neʼe ina kole mai pe ʼe feala la ke au fakaʼapi naua ia vahaʼa ʼe lua. Neʼe au manatuʼi leva te fafine vitua ʼo Salefate ʼae neʼe tapuakiʼi lahi e Sehova.” (1 Hau 17:12-16) Neʼe tali e Edit ke ina fakaʼapi te taumatuʼa. Neʼe tapuakiʼi koa ia Edit? ʼE ina ui fenei: “Neʼe au fiafia ʼaupito he neʼe mole nā nonofo pe ia vahaʼa ʼe lua, kae ia mahina ʼe lua. Neʼe matou liliu ai ʼo kaumeʼa lelei.” Neʼe toe maʼu foki e Edit hona ʼu kaumeʼa lelei ʼi tana kokelekasio. ʼI te temi nei, kua pionie pea ʼe fiafia ʼi te fakaafe kio ia natou ʼae ʼe kaugā faifakamafola mo ia ke natou vaevae he meʼa inu. ʼE ina ui fenei: “ ʼE au logo lelei moka au foaki ki ʼihi! Kae ʼi tona fakahagatonu, ʼe lahi ʼaupito te ʼu lelei ʼae ʼe au maʼu.”—Hep. 13:1, 2.

17. Kotea ʼae neʼe tokagaʼi e Luke mo tona ʼohoana?

¹⁷ ʼE lagi tou tali kaiga. Kae ʼe feala koa ke tou hikihiki? Ohage la ko Luke mo tona ʼohoana, ʼe ko he taumatuʼa ʼe lahi tanā tali kaiga. Neʼe ko tanā agamahani te fakaafe kio naua ʼanā matuʼā, mo tonā famili, mo ʼonā kaumeʼa pea mo te tagata taupau fakasiliko mo tona ʼohoana. Kae neʼe ui fenei e Luke: “Neʼe ma tokagaʼi leva neʼe ma fakaafe pe ia natou ʼae ʼe matou feiloʼiʼaki lelei.” Kotea ʼae neʼe nā fai ke hikihiki age tanā tali kaiga?

18. Kotea ʼae neʼe fai e Luke mo tona ʼohoana ke hikihiki tanā tali kaiga?

¹⁸ Neʼe fetogi te manatu ʼa Luke mo tona ʼohoana ʼi tana ʼosi fakakaukauʼi te ʼu palalau ʼaeni neʼe fai e Sesu: “Kapau ʼe kotou ʼoʼofa pe kia natou ʼae ʼe ʼoʼofa kia koutou, kotea te fakapale ʼe kotou maʼu ai?” (Mat. 5:45-47) Neʼe nā mahino ai, neʼe tonu ke nā faʼifaʼitakiʼi ia Sehova, ʼae ʼe lotofoaki ki te hahaʼi fuli pe. Koia, ʼi te temi nei, ʼe nā fakaafe he ʼu tehina mo tuagaʼane neʼe heʼeki nā fakaafe. ʼE ui fenei e Luke: “ ʼE matou leleiʼia fuli te ʼu lakaga ʼaia. ʼE fakalotomalohiʼi ai matou fuli ʼi te faʼahi fakalaumalie.”

19. ʼE tou lava fakaha lelei feafeaʼi ko tatou ko te ʼu tisipulo ʼa Sesu? Pea kotea ʼae ʼe ke fakatotonu ke ke fai?

¹⁹ Neʼe tou vakaʼi pe ʼe lava tokoni feafeaʼi mai te ʼofa mamahi ki ʼihi ke tou kumi te tokalelei, ke mole tou fakapalatahi pea ke tou tali kaiga. ʼE tonu ke tou tauʼi te ʼu manatu ʼae ʼe mole lelei ʼo ʼuhiga mo ʼotatou tehina mo tuagaʼane, pea ke tou ʼoʼofa mamahi kia natou mo hotatou loto katoa. ʼE tou fiafia ai anai pea ʼe tou fakaha lelei ai ko tatou ko te ʼu tisipulo moʼoni ʼa Sesu.—Soa. 13:17, 35.