ʼU Tehina Tupulaga, Kotou Faʼifaʼitaki Ia Maleko Mo Timoteo

1-2. Kotea te ʼu faigataʼaʼia neʼe feala ke taʼofi ai e Maleko mo Timoteo tanā tokoni lahi ki ʼihi?

ʼU TEHINA tupulaga, ʼe kotou loto koa ke lahi age te ʼu gaue ʼe kotou fai ki te takotou tauhi kia Sehova pea mo tokoni ki te kokelekasio? ʼE mahino ia. ʼE ko he meʼa fakafiafia mo fakalotomalohi tatatou sisio ki he ʼu tehina tupulaga ʼe natou fia tokoni ki ʼihi. (Pes. 110:3) Kae ʼe lagi ʼi ai pe ʼihi faigataʼaʼia ʼe ina taʼofi ai koutou. ʼE kotou tuʼania koa ʼi te hikihiki ʼo takotou minisitelio he ʼe mole kotou iloʼi pe ʼe feafeaʼi anai tokotou maʼuli peʼe kotea ka kotou fai? Neʼe kua kotou fakafisi koa ʼi te fakahoko ʼo he gaue koteʼuhi ʼe mole kotou lavaʼi anai? Kapau koia, ʼe mole ko koutou pe.

² Neʼe tatau ia te ʼu faigataʼaʼia ʼae neʼe tau mo Maleko pea mo Timoteo. Logo la neʼe mole nā iloʼi pe ʼe feafeaʼi anai tonā maʼuli peʼe mole nā lavaʼi anai, kae neʼe nā filifili ke nā gaue lahi maʼa Sehova. Neʼe fakaafe e te apositolo ko Paulo mo Palenapa ia Maleko ke natou olo fakatahi ʼi tanā ʼuluaki folau misionea. ʼI te temi ʼaia, neʼe lagi kei nofo mo tana faʼe ʼi he ʼapi lelei. (Gaue 12:12, 13, 25) Kae neʼe mavae leva ia Maleko ʼi te koga meʼa ʼaia neʼe mahani ai, ʼo alu ʼo fakalahi tana minisitelio. Neʼe faifolau muʼa ki Atiokia pea neʼe olo leva mo Paulo mo Palenapa ki he ʼu fenua ʼe tuʼu mamaʼo. (Gaue 13:1-5) ʼO toe feia pe, neʼe kei maʼuli ia Timoteo mo ʼana matuʼā ʼi tona fakaafe e Paulo ke kauga olo mo ia ʼi tana minisitelio. Neʼe kei tupulaga pea neʼe heʼeki mahani mo te ʼu gaue. Neʼe feala pe ke fakafisi ki tona fakaafe ʼae ʼe Paulo ʼuhi ko tana manatu ʼae ʼe mole ina lavaʼi anai. (Vakaʼi mo 1 Kolonito 16:10, 11 mo 1 Timoteo 4:12.) Kae, neʼe ina tali pea mo lahi te ʼu tapuakina neʼe ina maʼu ai.—Gaue 16:3-5.

3. (1) ʼE tou iloʼi feafeaʼi neʼe maʼuhiga kia Paulo ia Maleko mo Timoteo? (2 Timoteo 4:6, 9, 11) (Vakaʼi mo te ʼu pāki.) (2) Kotea anai te ʼu fehuʼi ka tou tali ki ai ʼi te alatike ʼaeni?

³ Neʼe lahi leva te ʼu gaue neʼe ako e Maleko mo Timoteo ʼi te kokelekasio ʼi tana kei tupulaga. Neʼe ʼofa mamahi ia Paulo ʼi te ʼu tehina tupulaga ʼaia, koia neʼe ina loto ke nā ʼomai ʼi tana iloʼi ʼae kua vave mate. (Lau ia 2 Timoteo 4:6, 9, 11.) Kotea te ʼu kalitate neʼe maʼu e Maleko mo Timoteo ʼo tupu ai te ʼofa mamahi ʼa Paulo ia naua? Pea ʼe faʼifaʼitakiʼi feafeaʼi naua e te ʼu tehina tupulaga? Kotea te ʼu fua lelei ʼe natou maʼu anai mai te ʼu tokoni ʼofa ʼae neʼe foaki age e Paulo?

KE KE LOTOLELEI ʼO TAUHI KIA SEHOVA MO ʼOU TEHINA OHAGE KO MALEKO

4-5. Neʼe fakaha feafeaʼi e Maleko neʼe lotolelei ke tokoni ki ʼona tehina mo tuagaʼane?

⁴ ʼE ui fenei ʼi te nusipepa ka tou tauhi ʼihi ko tona fakaʼuhiga ke tou tokoni kia natou “ʼaki he faʼafai mo he faʼa kataki.” Neʼe tuku mai e Maleko he faʼifaʼitaki lelei ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia. ʼI te mole tali e Paulo ke kauga olo mo ia ʼi tanā lua folau fakamisionea, ʼe mahino ia neʼe mamahi ʼaupito pea mo ita. (Gaue 15:37, 38) Kae neʼe hoko atu pe e Maleko tana tokoni ki ʼona tehina mo tuagaʼane.

⁵ Neʼe tali e Maleko ke alu ʼo faifakamafola ʼi he tahi age fenua mo tona tehina mataʼi tama ko Palenapa. Pea hili ki ai teitei taʼu ʼe 11, neʼe kau kia natou ʼae neʼe tokoni kia Paulo ʼi tona ʼuluaki pilisoniʼi ʼi Loma. (Flm. 23, 24) Neʼe fiafia ʼosi ia Paulo ʼi te tokoni age ʼa Maleko, ʼo ina ui ai ʼo ʼuhiga mo ia ko “he tokoni malohi” kia ia.—Kol. 4:10, 11.

6. Kotea te ʼu fua lelei neʼe maʼu e Maleko ʼi tana gaue fakatahi mo he ʼu tehina kua fotufotuʼa? (Vakaʼi mo te nota.)

⁶ Neʼe fakatahi tuʼumaʼu ia Maleko mo he ʼu tehina mo tuagaʼane fotufotuʼa. Pea neʼe ina maʼu ai he ʼu fua lelei. Neʼe fakatahi ʼi he kiʼi temi mo Paulo ʼi Loma, hili ia pea alu leva ki te apositolo ko Petelo ʼi Papiloni. Neʼe malohi ai tanatou fakakaumeʼa, ʼo fakahigoaʼi ai e Petelo ia ‘Maleko, ko tona foha.’ (1 Pet. 5:13) Neʼe natou gaue fakatahi koia, neʼe lagi fakamatala ai e Petelo ki tona kaumeʼa kei tupulaga te ʼu aluʼaga ʼae neʼe hoko ʼi te maʼuli ʼo Sesu, ʼo feia mo tana minisitelio. Ki muli age, neʼe tohi e Maleko te ʼu fakamatala ʼaia ʼi tana Evaselio.a

7. Neʼe faʼifaʼitaki feafeaʼi e Seung-Woo ia Maleko? (Vakaʼi mo te pāki.)

⁷ Neʼe maʼumaʼua tuʼumaʼu ia Maleko ʼi tana tauhi ki te ʼAtua, pea neʼe fakatahi tuʼumaʼu mo he ʼu tehina kua fakapotopoto. ʼE feafeaʼi hau faʼifaʼitakiʼi ia ia? Kapau ʼe heʼeki ke tokalelei ke ke fai he gaue, ke ke faʼa kataki pea mo haga kumi he ʼu faigamalie ke ke tauhi ai kia Sehova mo tokoni ki te kokelekasio. Tou vakaʼi te faʼifaʼitaki ʼo Seung-Woo, ʼe tagata ʼafeā ia ʼaho nei. ʼI tana kei tupulaga, neʼe ina fakatatau ia ia ki ʼihi tehina tupulaga. Neʼe foaki he ʼu gaue ki ʼihi ia natou kae neʼe mole tuku age he gaue ki ai. Neʼe ina logoʼi ʼe hage kua galoʼi ia ia, koia neʼe alu ai ʼo faipalalau mo fakaha ki he ʼu tehina fakapotopoto te ʼu meʼa ʼae ʼe ina logoʼi. Neʼe tokoni age he tagata ʼafeā ki ai ke ina fai pe te meʼa ʼae ʼe ina lavaʼi moka tokoni ki ʼihi, tatau aipe pe mole tokagaʼi e ʼihi ʼana gaue lelei ʼaia. Neʼe tokoni leva ia Seung-Woo ki te ʼu tehina ʼae kua vaivavai, ʼo feia mo natou ʼae neʼe ʼaoga ke ʼave ki te ʼu fono. Neʼe ina fakakaukauʼi leva te ʼu aluʼaga ʼae neʼe hoko, pea ʼe ina ui fenei: “Neʼe tokoni mai ai kia au ke au mahino pe kotea te fakaʼuhiga moʼoni ʼo te tokoni lahi ki ʼihi. Pea neʼe au fiafia ʼi taku tokoni kia natou.”

KE KE TOKAGAʼI ʼIHI OHAGE KO TIMOTEO

8. He koʼe neʼe filifili e Paulo ia Timoteo ke kauga olo mo ia? (Filipe 2:19-22)

⁸ ʼI te toe liliu ʼa Paulo ki te ʼu kolo ʼae neʼe fakatagaʼi ai, neʼe ʼaoga ke faifolau mo ia he ʼu tehina ʼe lototoʼa. Neʼe ina filifili muʼa ia Silasi, ko he tehina kua fotufotuʼa, ke kauga olo mo ia. (Gaue 15:22, 40) Ki muli age, neʼe ina toe filifili mo Timoteo. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi neʼe lahi te palalau lelei kia ia. (Gaue 16:1, 2) Pea neʼe tokaga fakamalotoloto ki ʼihi.—Lau ia Filipe 2:19-22.

9. Neʼe fakaha feafeaʼi e Timoteo neʼe tokaga moʼoni ki ʼona tehina mo tuagaʼane?

⁹ ʼI te kamata gaue ʼa Timoteo mo Paulo, neʼe tokaga lahi age ki ʼihi ia ia. Koia ʼae, neʼe falala ai Paulo ki ai, ʼo ina tuku ai ʼi Pelea ke ina fakalotomalohiʼi te kau tisipulo ʼae kei foʼofoʼou. (Gaue 17:13, 14) ʼE mahino ia, neʼe ina maʼu he ʼu ako mai te faʼifaʼitaki ʼo Silasi, ʼae neʼe toe nofo mo ia ʼi Pelea. Kae ki muli age, neʼe fekauʼi e Paulo ke alu tokotahi ki Tesalonika, ʼo fakalotomalohiʼi te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼo te kolo ʼaia. (1 Tes. 3:2) ʼI te ʼu taʼu ʼe 15 neʼe hoa mai ki ai, neʼe ako ai e Timoteo ke ‘tagi mo natou ʼae ʼe fetagihi,’ ko tona fakaʼuhiga, ke lotomahino kia natou fuli ʼae ʼe lotomamahi. (Loma 12:15; 2 Tim. 1:4) ʼE faʼifaʼitakiʼi feafeaʼi e te ʼu tehina tupulaga ia Timoteo?

10. Neʼe ako feafeaʼi e Woo Jae ke tokoni ki ʼihi?

¹⁰ Neʼe ako e te tehina ʼaeni ko Woo Jae ke tokaga lahi age ki ʼihi. ʼI tana kei tupulaga, neʼe faigataʼa kia ia te palalau fualoa mo he ʼu tehina mo tuagaʼane kua vaivavai. ʼI te fono ʼe ʼalofa vave pe kia natou pea mo alu. Neʼe tokoni age he tagata ʼafeā ke alu ʼo faipalalau mo natou, ʼo ui age te meʼa ʼae ʼe lelei ia natou. Neʼe toe fakalotomalohiʼi ia ia e te tagata ʼafeā ke ina fakakaukauʼi pe kotea te meʼa ʼae ʼe feala ke natou leleiʼia. Neʼe mulimuli ia Woo Jae ki te ʼu tokoni ʼaia moka felogoi mo ʼihi. Ia ʼaho nei, kua tagata ʼafeā, pea ʼe ina ui fenei: “ʼI te temi nei, kua faigafua age leva taku fai he ʼu palalau fakalotomalohi ki he ʼu tehina mo tuagaʼane ʼe taʼu kehekehe. ʼE au toe fiafia ʼi taku mahino lelei age ki te ʼu faigataʼaʼia ʼo toku ʼu tehina mo tuagaʼane. ʼI taku iloʼi te ʼu faʼahi ʼaia, neʼe feala ai haku tokoni kia natou.”

11. Kotea ʼe feala ke fai e te ʼu tehina tupulaga ʼe ha ai tanatou tokakaga moʼoni ki te ʼu tehina mo tuagaʼane? (Vakaʼi mo te pāki.)

¹¹ Kapau ko koe ko he tehina tupulaga, ʼe toe feala mo koe ke ke tokaga moʼoni ki ʼihi. ʼI te ʼu fono, ke ke tokaga ki ʼou tehina mo tuagaʼane, tatau aipe pe ʼe natou taʼu fia, peʼe natou ʼomai mai fea. Fakalavelave age pe ʼe natou lelei pe, pea ke ke fagono lelei kia natou. ʼE tokoni atu anai pe ʼe feafeaʼi hau tokoni kia natou. ʼE lagi ʼe ke iloʼi anai ʼe ʼaoga ki he taumatuʼa kua vaivavai ke akoʼi age pe ʼe feafeaʼi hanā fakaʼaogaʼi lelei te JW Library^®, peʼe nā fiafia anai ke ʼave naua ki te faifakamafola. ʼE feala koa hau tokoni kia naua ke nā fakaʼaogaʼi tanā kiʼi masini, peʼe ke fakatuʼutuʼu ke ke faifakamafola mo naua? Koia, ka ke fakatuʼutuʼu ke ke tokoni ki ʼihi, ʼe ke tuku anai he faʼifaʼitaki lelei ki te kokelekasio.

HE ʼU AKO MAI TE ʼU TOKONI ʼOFA ʼA PAULO

12. Kotea ʼe feala ke fai e te ʼu tehina tupulaga ke natou maʼu he ʼu ako mai te ʼu tokoni ʼofa ʼa Paulo kia Timoteo?

¹² Neʼe foaki e Paulo he ʼu tokoni ʼaoga kia Timoteo ke lava lelei tona maʼuli pea ke fua lelei ki tana minisitelio. (1 Tim. 1:18; 2 Tim. 4:5) Kapau ko koe ko he tehina tupulaga, ʼe feala hau maʼu he ʼu ako mai te ʼu tokoni ʼofa ʼaia ʼa Paulo. ʼO feafeaʼi? ʼAki hau lau te ʼu tohi ʼe lua ʼa Paulo kia Timoteo ohage pe ʼe fakahagahaga kia koe. Pea ke ke vakaʼi pe kotea te ʼu tokoni ʼae ʼe ʼaoga tafito atu kia koe. Tou vakaʼi ʼihi ʼo ʼana tokoni.

13. Kotea te fakaʼuhiga ʼae ke tou pipiki ki te ʼAtua?

¹³ “Faiga fakamalotoloto ke ke pipiki ki te ʼAtua.” (1 Tim. 4:7, koga lua) Ko he tahi ʼe pipiki ki te ʼAtua, ʼe agatonu kia te ia pea mo fai te meʼa ʼae ʼe fiafia ai tona loto. ʼE tonu ke tou fai ni faiga malohi moʼo fakaha te agatonu mo te ʼofa ʼaia, he neʼe mole tou tutupu ake mo te ʼu kalitate ʼaia. Ko te kupu Fakakeleka ʼae neʼe fakaliliu ʼaki te kupu “faiga fakamalotoloto” neʼe tau fakaʼaogaʼi moʼo talanoa ki he ʼu faiga malohi ʼa he kau lele, ʼe ʼamanaki kau ki he fakahaoga faigaoʼi. ʼE mole tonu ke tuku e te kau lele ʼaia he ʼu meʼa ke fakaleluʼi ai natou. Kae ʼe tonu ke natou tokaga tafito ki tanatou fakatuʼutuʼu ʼae ke natou malo. ʼE tou loto ke tou maʼu he ʼu agamahani ʼe tokoni mai ke tou fakaovi ai kia Sehova. Koia, ʼaua naʼa tou tuku he ʼu meʼa ke fakaleluʼi ai tatou.

14. Ka tou lau ia te Tohi-Tapu, kotea tatatou fakatuʼutuʼu? Tuku mai he faʼifaʼitaki.

¹⁴ Kapau ʼe ko hau agamahani te lau ʼo te Tohi-Tapu ʼi te ʼaho fuli, ke ke manatuʼi ko tau fakatuʼutuʼu ke ke fakaovi kia Sehova. Ohage la, kotea ʼe feala ke ke ako mai te faipalalau ʼa Sesu mo te tagata maʼu koloa? (Mko. 10:17-22) Neʼe tui te tagata ʼaia ko Sesu neʼe ko te Mesia. Kae neʼe mole liliu ko hana tisipulo koteʼuhi neʼe mole malohi ia tana tui. Kae neʼe ‘ʼofa Sesu ʼi ai.’ ʼE mole malave koa la kia koe ia tana faʼahiga palalau ʼae ki ai? Neʼe ina loto ke toʼo e te tagata ʼaia ia he tonu fakapotopoto. ʼI te ʼofa ʼa Sesu ki te tagata ʼaia, neʼe toe ha ai te ʼofa ʼo Sehova ki ai. (Soa. 14:9) Hili tau fakakaukauʼi ia te hisitolia ʼaeni, ʼo feia pe mo tou aluʼaga, ke ke fai te fehuʼi ʼaeni: ‘Kotea ʼe tonu ke au fai ke au fakaovi ai kia Sehova pea mo tokoni lahi age ki ʼihi?’

15. He koʼe ʼe tonu ke tuku tuʼumaʼu e he tehina tupulaga he faʼifaʼitaki lelei ki ʼihi? (1 Timoteo 4:12, 13)

¹⁵ “Ke ke liliu ko he faʼifaʼitakiʼaga maʼa te kau agatonu.” (Lau ia 1 Timoteo 4:12, 13.) Neʼe fakalotomalohiʼi e Paulo ia Timoteo ke ina hikihiki ia tana faʼahiga lautohi pea mo faiakonaki. Kae neʼe ina toe loto foki ke ina gaueʼi ia te ʼu kalitate ʼaeni ko te ʼofa, mo te tui, pea mo te agamaʼa. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi ʼe malave age te aga ʼa he tahi ʼi he ʼu palalau ʼe ina fai. Fakakaukauʼi age muʼa, ʼe kole atu ke ke fai he akonaki ʼo ʼuhiga mo te faʼafai ʼi te minisitelio. ʼE faigafua anai kia koe tau fai te akonaki ʼaia, he ʼe ke faʼafai ʼi te gaue ʼaia. Koia, kapau ʼe sio te nofoʼaki ʼe ke maʼuliʼi te ʼu palalau ʼe ke fai, pea ʼe uga ai natou ke natou mulimuli ki ai.—1 Tim. 3:13.

16. (1) Kotea te ʼu aluʼaga ʼe nima ʼe feala ai ki he tehina tupulaga hana tuku he faʼifaʼitaki lelei? (2) ʼE fakaha feafeaʼi e he tehina tupulaga ʼe ina tuku he faʼifaʼitaki lelei “ʼi te palalau”?

¹⁶ Neʼe talanoa ia Paulo kia aluʼaga ʼe nima ʼe tou maʼu ia 1 Timoteo 4:12. ʼE fakaha ai pe ʼe feafeaʼi ki he tehina tupulaga hana tuku he faʼifaʼitaki lelei. Kapau ko koe ko he tehina tupulaga, he koʼe ʼe mole ke vakavakaʼi te ʼu aluʼaga takitahi ʼaia ʼi tau ako tokotahi? Ohage la, ʼe ke fia tuku he faʼifaʼitaki lelei “ʼi te palalau.” Ke ke fakakaukauʼi te ʼu palalau ka ke fai moʼo fakalotomalohiʼi ʼihi. Kapau ʼe kei ke maʼuli mo ʼau matuʼā, ʼe feala koa hau fakaha tuʼumaʼu age tau lotofakafetaʼi ki te ʼu meʼa ʼe nā fai maʼa koe? Hili te fono, ʼe feala koa ke ke ui age ki he tahi neʼe ina fai hana akonaki te meʼa ʼae neʼe ke leleiʼia ʼi tana faʼahiga faiakonaki? ʼE feala koa hau faiga ke ke fai he ʼu tali ʼaki pe ʼau palalau ʼa koe totonu? Koia, ka ke fai ni faiga ke ke tuku he faʼifaʼitaki lelei ʼi te palalau, ʼe ha ai anai ʼe ke tuputupu ʼi te faʼahi fakalaumalie.—1 Tim. 4:15.

17. Kotea ka tokoni anai ki he tehina tupulaga ke ina fakahoko ʼana fakatuʼutuʼu fakalaumalie? (2 Timoteo 2:22)

¹⁷ “Ke ke hola mai te ʼu holi ʼo te temi tupulaga, kae ke ke faiga fakamalotoloto ke ke fakaha te faitotonu.” (Lau ia 2 Timoteo 2:22.) Neʼe fakalotomalohiʼi e Paulo ia Timoteo ke ina liʼaki ia meʼa fuli ʼe feala ke fakaleluʼi ai ʼana fakatuʼutuʼu fakalaumalie, pea mo maumauʼi ai ʼana felogoi lelei mo Sehova. ʼE feala ke ʼi ai ʼihi gaue ʼe mole kovi, kae ʼe tou fakaʼaoga lahi ki ai totatou temi. Kae tuku leva ʼatatou fakatuʼutuʼu fakalaumalie. Ohage la, ke ke fakakaukauʼi pe ʼe ko temi ʼe fia ʼe ke fakaʼaogaʼi ki ai moka ke faigaoʼi, mo alu ki te neti, peʼe gaoʼi ʼi te ʼu gaoʼi viteo. ʼE feala koa hau fakaʼaogaʼi te temi ʼaia ki te ʼu gaue ʼae ki te tauhi kia Sehova? ʼE ʼa la hau kau ki te taupau ke maʼa mo lelei ʼo tau Fale Fono peʼe ki te failaupapa? Kapau ʼe ke fia tokoni ki te ʼu gaue ʼaia, ʼe mahino ʼe ke maʼu anai hou tahi ʼu kaumeʼa ʼe tokoni atu ke ke fai mo fakahoko ʼau fakatuʼutuʼu fakalaumalie.

ʼE KE MAʼU HE ʼU FUA LELEI MOKA KE TOKONI KI ʼIHI

18. He koʼe ʼe feala ke tou ui neʼe maʼuli fiafia mo lahi te ʼu aluʼaga fakafiafia neʼe hoko kia Maleko mo Timoteo?

¹⁸ Neʼe fai e Maleko mo Timoteo he ʼu sakilifisio moʼo tokoni lahi age ki ʼihi. Pea neʼe nā maʼuli fiafia mo lahi te ʼu aluʼaga fakafiafia neʼe hoko kia naua. (Gaue 20:35) Neʼe lahi te ʼu koga meʼa neʼe folau ki ai ia Maleko moʼo tokoni ki ʼona tehina. Neʼe ina toe tohi ia te hisitolia ʼo te maʼuli ʼo Sesu pea mo tana minisitelio. Kae neʼe tokoni ia Timoteo kia Paulo ki te fakatuʼu ʼo te ʼu kokelekasio pea mo te fakalotomalohiʼi ʼo te ʼu tehina mo tuagaʼane. ʼE mahino ia, neʼe fiafia te loto ʼo Sehova ʼi te ʼu sakilifisio ʼae neʼe fai e Maleko mo Timoteo.

19. He koʼe ʼe tonu ki te ʼu tehina tupulaga ke natou toʼo fakamalotoloto te ʼu tokoni ʼa Paulo kia Timoteo? Pea kotea te ʼu fua lelei ka natou maʼu?

¹⁹ ʼE ha lelei te ʼofa ʼo Paulo kia Timoteo ʼi te ʼu tohi ʼae neʼe ina fai ki ai. Neʼe takitaki e Sehova te tohi ʼo te ʼu tohi ʼaia. Koia, ʼe toe ha ai te ʼofa mamahi ʼo Sehova kia koutou, ʼu tehina tupulaga. ʼE ina loto ke lava lelei tokotou maʼuli. Koia, kotou toʼo fakamalotoloto te ʼu tokoni ʼofa ʼa Paulo kia Timoteo, pea mo fai ia meʼa fuli ke kotou fia tokoni lahi ki ʼihi. Kapau kua kotou fai te faʼahi ʼaia, ʼe kotou maʼuli fiafia anai ʼi te temi nei, pea ʼe kotou ‘puke maʼu anai te maʼuli moʼoni,’ ʼae ʼi te ka haʼu.—1 Tim. 6:18, 19.