Nota

c ʼE ʼui e te hahaʼi fai fakamatala, ko te tauhi fakavale ki te fenua ʼe feala ke ʼui ʼe ko he lotu. Koia, ko te hahaʼi ʼaē ʼe tauhi fakavale ki tonatou fenua, ʼi tona fakahagatonu ʼe natou ʼatolasio ki te koga ʼaia ʼo te manu fekai ʼaē ʼe fakatātā e te fenua ʼaē ʼe natou māʼuʼuli ai. ʼO ʼuhiga mo te tauhi fakavale ki te fenua ʼi Amelika, ʼe tou lau fēnei ʼi te tohi: “Ko te tauhi fakavale ki te fenua, ʼaē ʼe feala ke ʼui ʼe ko he faʼahiga tauhi lotu, ʼe lahi tona ʼu agaaga ʼe tatau mo te ʼu lotu lalahi ʼo te temi ʼaē. . . . ʼI totatou temi, ko ia ʼaē ʼe tauhi fakavale ki te fenua ohagē ko he lotu, ʼe ina ʼiloʼi tana mole lava maʼuli ʼāteaina mai te ʼatua faka puleʼaga. ʼE ina logoʼi ʼe ʼaoga Tana tokoni mālohi. ʼE ina fakatui ko ia te matapuna ʼo tona maʼuli lelei pea mo fiafia. ʼE fakalogo kiai ohagē ko hana fakalogo fakalotu. . . . ʼE ina ʼui ko tona fenua ʼe heʼegata, pea ko te mate ʼo te ʼu foha agatonu ʼo tona fenua, ʼe ina hikihiki tona logona pea mo tona kolōlia tuputupua.”—Ko Carlton J. F. Hayes, ʼaē neʼe talanoa kiai te tohi (What Americans Believe and How They Worship), ʼa J. Paul Williams, ʼi te pāsina 359.