Neʼe lahi te ʼu meʼa ʼae neʼe fakahoko e Sesu lolotoga tona minisitelio ʼae ʼi Kalilea. Kaʼe, ʼi tana ui ʼae: “ ʼE tonu foki ke au tala te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ki te ʼu kolo ʼae,” neʼe mole manatu pe ia Sesu ki Kalilea. Koia, neʼe alu ai ʼo “faifakamafola ʼi te ʼu sinakoka ʼo Sutea.” (Luka 4:43, 44) Neʼe ko he temi lelei, koteʼuhi neʼe ko te mahina ʼaia ʼo Malesio peʼe ko Apelili ʼo te taʼu 31 H.T.S. pea neʼe kua vave fai te ʼaho lahi ʼi Selusalemi.

ʼO fakatatau ki te ʼu meʼa ʼae neʼe tou lau ʼo ʼuhiga mo te minisitelio ʼa Sesu ʼi Kalilea, neʼe mole lahi te ʼu meʼa ʼae neʼe tohi ʼi te ʼu Evaselio ʼo ʼuhiga mo te ʼu gaue neʼe fakahoko e Sesu ʼi Sutea. Logo la neʼe mole kaugā malie niʼihi neʼe fia logo ʼi Sutea, kaʼe neʼe hoko atu aipe e Sesu ia tana faifakamafola pea mo tana fai ia he ʼu gaue lelei ʼi te ʼu potu ʼae neʼe alu ki ai.

Kua vave alu pe ia Sesu ki Selusalemi, te kolo muʼa ʼo Sutea ki te Pasikate ʼo te taʼu 31 H.T.S. Kaʼe neʼe ʼi ai te maʼanuʼaga lahi neʼe higoa ko Peteseta mo ʼona ʼatu pou, neʼe ovi ki te Matapa ʼo Te ʼu Ovi. Neʼe kaugā malie ia te kau mahahaki, mo te kau kivi pea mo te kau ketu neʼe ʼomai ki te maʼanuʼaga ʼaia. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi neʼe tui te hahaʼi neʼe feala ke maʼu honatou malolo mo kapau ʼe natou hihifo ki te maʼanuʼaga moka loka te vai.

Neʼe ko te Sapato, pea neʼe sio ia Sesu ki he tagata ʼi te ʼu tafaʼaki ʼo te maʼanuʼaga, neʼe mahaki talu mai ia taʼu ʼe 38. Neʼe fehuʼi fenei age e Sesu: “ ʼE ke loto koa ke ke malolo?” Kaʼe neʼe ina tali fenei age: “Tagata, ʼe mole he tahi ke ina tuku au ki te maʼanuʼaga moka loka te vai, kaʼe ʼi taku lolotoga alu ki ai, ʼe fakalaka he tahi age ʼo hifo ki ai.”—Soane 5:6, 7.

Kaʼe neʼe lagi punamaʼuli te tagata pea mo natou ʼae neʼe logo ki ai ʼi te tali fenei age ʼa Sesu: “Tuʼu ake, toʼo tou palepale pea ke haʼele.” (Soane 5:8) Pea ko te meʼa pe ʼaia neʼe ina fai. Neʼe tuʼu ake aipe ʼo toʼo tona palepale pea mo kamata haʼele.

Neʼe mole fakafiafia ia te kau Sutea ʼi tanatou sisio ki te meʼa fakaofoofo ʼae neʼe hoko, kaʼe neʼe natou valokiʼi fenei ia te tagata: “ ʼE ko te Sapato ʼaeni, pea ʼe mole gafua ʼi te Lao ke ke ʼamo tou palepale.” Neʼe tali fenei age e te tagata: “Ko ia ʼae neʼe ina fakamalolo au, ʼe ko ia totonu pe ʼae neʼe ina ui fenei mai: ‘Toʼo tou palepale pea ke haʼele.’ ” (Soane 5:10, 11) ʼI tona fakahagatonu, neʼe valoki e te kau Sutea ia ia ʼae neʼe faifakamalolo ʼi te ʼaho ʼo te Sapato.

Neʼe natou fia iloʼi pe ko ai te tagata ʼae neʼe ina ui fenei age: “Toʼo tou palepale pea ke haʼele.” Kaʼe neʼe mole iloʼi e te tagata ʼae neʼe fakamalolo pe ko ai ia te higoa ʼo Sesu koteʼuhi “neʼe fakahaohao atu ia Sesu ʼi te hahaʼi kaugā malie.” (Soane 5:12, 13) Kaʼe, ki muli age, neʼe toe felaveʼi ia Sesu mo te tagata ʼi te fale lotu pea neʼe iloʼi ai leva e te tagata pe ko ai ʼae neʼe ina fakamalolo ia ia ʼi te maʼanuʼaga.

Pea neʼe alu leva te tagata ʼae neʼe fakamalolo ki te kau Sutea ʼae neʼe natou fia iloʼi pe neʼe feafeaʼi tona fakamalolo. Neʼe ina fakaha age neʼe ko Sesu. ʼI te iloʼi e te kau Sutea ia te faʼahi ʼaia, neʼe natou olo ai kia Sesu. Neʼe natou olo koa kia Sesu he neʼe natou fia iloʼi pe neʼe ina fakahoko feafeaʼi ia te ʼu meʼa fakaofoofo ʼaia? Kailoa. Kaʼe neʼe natou fia felaveʼi mo Sesu ke natou valoki ia tana fai te ʼu meʼa ʼae ʼe lelei ʼi te ʼaho ʼo te Sapato. Pea neʼe natou kamata fakatagaʼi ai ia ia.

Neʼe tukugakoviʼi e ʼihi kau Sutea ia Sesu he neʼe ina maumauʼi te Sapato ʼaki tana fakamalolo ia he tagata mahaki. Kaʼe neʼe ina tali fenei age kia natou: “ ʼE kei gaue pe taku Tamai ʼo kaku mai ki te temi nei, ʼo feia pe mo au ʼe kei au haga gaue.”—Soane 5:17.

Koia, ko te meʼa ʼae neʼe fai e Sesu ʼo ʼuhiga mo te Sapato neʼe mole tapuʼi ʼi te lao ʼa te ʼAtua. ʼI tana gaue faifakamafola pea mo faifakamalolo neʼe ina faʼifaʼitakiʼi ai te ʼu gaue lelei ʼa te ʼAtua. Koia, neʼe hoko atu e Sesu ia tana fai ia te ʼu meʼa ʼae ʼe lelei ʼi te ʼaho fuli. Kaʼe, ʼuhi ko tana tali ʼae kia natou ʼae neʼe natou tukugakoviʼi ai ia ia, neʼe ʼaʼasili ai tanatou iita ʼo natou faigaʼi ai ke natou matehi ia ia. Kotea tona tupuʼaga?

Koteʼuhi ʼi tanatou manatu neʼe maumauʼi e Sesu ia te Sapato he neʼe ina fakamalolo ia te hahaʼi, pea neʼe natou ʼasili iita ʼi tana ui ʼae ʼe ko ia te ʼAlo ʼo te ʼAtua. Maʼa natou neʼe ko hana laukovi ia tana ui ʼae ʼe ko te ʼAtua ia tana Tamai ohage ʼe ina fakatatau ia ia ki te ʼAtua. Kaʼe neʼe mole mataku ia Sesu pea neʼe ina hoko atu pe tana talanoa ʼo ʼuhiga mo ʼana felogoʼi makehe ʼae mo te ʼAtua. Neʼe ina ui fenei: “ ʼE ʼofa te Tamai ki te ʼAlo pea ʼe ina fakaha age te ʼu meʼa fuli ʼae ʼe ina fai.”—Soane 5:20.

Ko te Tamai ʼae ʼe ina Foaki ia te Maʼuli, pea neʼe ha te faʼahi ʼaia ʼi te temi muʼa ʼi tana foaki ia te malohi ki he ʼu tagata ke natou fakatuʼuake he ʼu hahaʼi. Neʼe hoko atu fenei e Sesu: “Ohage pe ko te fakatuʼuake e te Tamai te kau mate pea mo foaki kia natou te maʼuli, ʼe toe feia pe mo te ʼAlo, ʼe ina foaki te maʼuli ki ʼae ʼe ina fia foaki ki ai.” (Soane 5:21) Ko he ʼu palalau maʼuhiga ʼe maʼu ai he ʼamanaki ki te ka haʼu. Kaʼe maʼiape la ʼi te temi ʼaia neʼe palalau ai, neʼe fakatuʼuake e te ʼAlo ia natou ʼae neʼe mamate ʼi te faʼahi fakalaumalie. Koia neʼe ui fenei e Sesu: “Ko ʼae ʼe fagono ki ʼaku folafola pea mo tui kia Ia ʼae neʼe ina fekauʼi mai au, ʼe ina maʼu ia te maʼuli heʼe gata, pea ʼe mole fakamauʼi ia kaʼe kua fakalaka mai te mate ki te maʼuli.”—Soane 5:24.

ʼE mole he fakamoʼoni ia neʼe kua fakatuʼuake e Sesu ia he tahi mai te mate, kaʼe neʼe ina ui kia natou ʼae neʼe natou tukugakoviʼi ia ia ʼe hoko moʼoni anai ia te fakatuʼuake. Neʼe ina ui fenei: “ ʼE hoko mai te hola ʼae ka logo ai anai ia natou fuli ʼi te ʼu fale maka fakamanatu ki tona leʼo, pea mo natou hu mai ki tuʼa.”—Soane 5:28, 29.

Logo la ʼe maʼuhiga ʼaupito ia te gaue ʼa Sesu, kaʼe neʼe ina fakaha ʼe fakalogo ki te ʼAtua ʼo ina ui fenei: “ ʼE mole feala ke au fai he meʼa ʼi toku loto faʼitaliha. . . . ʼE mole au kumi toku finegalo, kaʼe ko te finegalo ʼo ia ʼae neʼe ina fekauʼi mai au.” (Soane 5:30) Kaʼe neʼe fakaha e Sesu ʼe maʼuhiga ia tana gaue ki te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua. Ko he faʼahi ki muʼa atu neʼe heʼeki ina fakaha ia muʼa ʼo te hahaʼi. Pea neʼe mole ko te fakamoʼoni pe ʼa Sesu ʼae neʼe logo ki ai ia natou ʼae neʼe natou tukugakoviʼi ia ia. Koia, neʼe fakamanatuʼi fenei age e Sesu: “Neʼe kotou fekauʼi ni tagata kia Soane [Patita], pea neʼe ina fakaha te moʼoni.”—Soane 5:33.

ʼI te lagi logo ʼa natou ʼae neʼe natou tukugakoviʼi ia Sesu ki te meʼa ʼae neʼe hoko ia taʼu ʼe lua ki muʼa atu. Neʼe ui e Soane ki te kau takitaki lotu Sutea ʼo ʼuhiga mo Ia ʼae neʼe tonu ke muli mai ia ia ʼae neʼe fakahigoaʼi ko “te Polofeta” pea mo “Kilisito.” (Soane 1:20-25) Neʼe fakamanatuʼi age e Sesu kia natou ʼae neʼe natou fakaʼapaʼapaʼi ia Soane ʼae kua pilisoni, ʼo ina ui fenei age kia natou: “Neʼe kotou loto ke kotou fakafiafia lahi ʼi he kiʼi temi ʼi tona malama.” (Soane 5:35) Kaʼe neʼe fai e Sesu ia he fakamoʼoni ʼe lahi age ʼi ʼae ʼa Soane Patita.

Neʼe ui fenei e Sesu: “ ʼE au fai te ʼu gaue ʼae neʼe tuku mai e taku Tamai ke au fai [ʼe kau ai mo te milakulo ʼae neʼe hoki ina fai age pe], pea ʼe ko te fakamoʼoni ʼaia neʼe fekauʼi mai au e te Tamai.” Pea neʼe ina hoko atu fenei: “Ko te Tamai ʼae neʼe ina fekauʼi mai au neʼe fakamoʼoni ʼo ʼuhiga mo au.” (Soane 5:36, 37) Ohage la, neʼe fakamoʼoni ia te ʼAtua kia Sesu ʼi tana papitema.—Mateo 3:17.

Koia ko natou ʼae neʼe natou tukugakoviʼi ia Sesu neʼe mole natou maʼu he takuʼaga ke natou fakafisi kia te ia. Pea ko te ʼu Tohi Taputapu ʼae neʼe natou ui neʼe natou vakavakaʼi, neʼe fakamoʼoni ʼo ʼuhiga mo ia. Neʼe fakaʼosi fenei e Sesu: “Kapau ʼe kotou tui kia Moisese, pea ʼe kotou tui anai kia au, koteʼuhi neʼe faitohi ʼo ʼuhiga mo au. Kaʼe kapau ʼe mole kotou tui ki ʼana tohi, ʼe feafeaʼi anai hakotou tui ki ʼaku folafola?”—Soane 5:46, 47.

Neʼe olo ia Sesu mo ʼana tisipulo ki te potu noleto, ki Kalilea. Neʼe ko te temi matutuʼa ʼaia ʼo te fulumeto. ʼI te fia kakai ʼa te ʼu tisipulo neʼe natou fusi ai ia te fulumeto ʼo kai. Kaʼe ko te ʼaho ʼaia neʼe ko te Sapato pea neʼe sioʼi e te kau Faliseo te meʼa ʼae neʼe natou fai.

Kei ke manatuʼi, heʼeki faʼa fualoa ko ʼihi kau Sutea ʼi Selusalemi neʼe natou fia matehi ia Sesu, ʼo natou tukugakoviʼi ia ia he neʼe ina maumauʼi te Sapato. Neʼe tukugakoviʼi ai te ʼu tisipulo ʼa Sesu e te kau Faliseo, ʼo ui fenei: “Sio, ʼe fai e ʼau tisipulo ia te meʼa ʼae ʼe mole gafua ke fai ʼi te ʼaho ʼo te Sapato.”—Mateo 12:2.

Neʼe ui e te kau Faliseo ko te fusi ʼo te fulumeto, ʼo milihi ki te ʼu nima pea mo kai neʼe hage pe ko te tanaki pea mo te haha ʼo te fulumeto. (Ekesote 34:21) Neʼe fai e te kau Faliseo te ʼu tuʼuga lekula mamafa ʼo ʼuhiga mo te ʼu gaue ʼae ʼe gafua peʼe tapu ʼi te Sapato. Kaʼe ʼi tona kamata mai, neʼe fakatuʼutuʼu te ʼaho ʼaia moʼo fakafiafia pea mo fakalotomalohiʼi ai te hahaʼi ʼi te faʼahi fakalaumalie. Koia neʼe fakaha e Sesu neʼe hala tanatou manatu, ʼo ina fakaʼaogaʼi ia he ʼu faʼifaʼitaki neʼe ha ai neʼe mole loto e Sehova ʼAtua ke feia te fakaʼaogaʼi ʼo Tana lao ʼo ʼuhiga mo te Sapato.

Ohage la neʼe talanoa ia Sesu kia Tavite pea mo ʼona kaumeʼa. ʼI tanatou fia kakai neʼe natou olo ki te tapenakulo pea natou kai ia te ʼu pane ʼae neʼe molagaʼi. ʼI te agamahani neʼe ko te kau pelepitelo pe ʼae neʼe tonu ke natou kai te ʼu pane ʼae neʼe kua toʼo mai ia muʼa ʼo Sehova pea kua fetogi ʼaki he ʼu pane foʼou. Logo la te faʼahi ʼaia kaʼe neʼe mole tauteaʼi ia Tavite mo ʼona kaumeʼa ʼi tanatou kai te ʼu pane ʼaia.—Levitiko 24:5-9; 1 Samuele 21:1-6.

ʼI te lua faʼifaʼitaki, neʼe ui fenei e Sesu: “Pe neʼe mole kotou lau koa la ʼi te Lao ʼe mole fakaʼapaʼapaʼi te Sapato e te kau pelepitelo ʼi te fale lotu? Kaʼe ʼe mole natou lakahala ai.” Ko tona fakaʼuhiga neʼe matehi pe e te kau pelepitelo te ʼu manu ʼae neʼe fai ʼaki te ʼu sakilifisio pea mo fai ʼihi atu gaue ʼi te fale lotu. Kaʼe neʼe ui fenei e Sesu: “ ʼE au tala atu kia koutou, ʼi heni, ʼe ʼi ʼai he tahi ʼe lahi age ʼi te fale lotu.”—Mateo 12:5, 6; Numelo 28:9.

Koia neʼe toe talanoa ia Sesu ki he tahi faʼifaʼitaki ʼi te ʼu Tohi Taputapu: “Ka na pau la neʼe kotou mahino ki te fakaʼuhiga ʼo te folafola ʼaeni: ‘ ʼE au loto ki te manavaʼofa kaʼe mole ki te sakilifisio,’ ka na ʼaua la ʼe mole kotou tauteaʼi anai ia natou ʼae neʼe mole lakahala.” Neʼe ina fakaʼosi fenei: “Koteʼuhi ko te Foha ʼo te tagata ʼe ko te ʼAliki ʼo Te Sapato.” Neʼe palalau ia Sesu ki te ʼafio ʼo tona Puleʼaga ia taʼu ʼe afe pea ʼe maʼu ai anai ia te tokalelei.—Mateo 12:7, 8; Oseo 6:6.

Kua fualoa ia te mamahi ʼa te malamanei he ʼe fakapopulaʼi natou e Satana pea ʼuhi ko te lahi ʼo te agamalohi pea mo te tau. ʼE kehekehe anai moka hoko ia te Sapato lahi, te ʼafio ʼa Kilisito, he ʼe ina foaki mai anai ia te fimalie ʼae ʼe tou fakaʼamu ki ai.

ʼI te tahi Sapato, neʼe alu ia Sesu ki he sinakoka, lagi ʼi Kalilea. Neʼe felaveʼi ai mo te tagata neʼe mate tona nima mataʼu. (Luka 6:6) Neʼe lamalama e te kau sekelipa pea mo te kau Faliseo ia Sesu. Kotea tona tupuʼaga? Neʼe ha ia tona tupuʼaga ʼi te fehuʼi ʼaeni neʼe natou fai kia Sesu: “ ʼE gafua koa ʼi te Lao ke fai he fakamalolo ʼi te ʼaho ʼo te Sapato?”—Mateo 12:10.

Neʼe tui ia te kau takitaki lotu Sutea neʼe gafua ʼi te Lao ke fakamalolo he tahi ʼi te ʼaho ʼo te Sapato mo kapau pe neʼe tuʼutamakiʼia tona maʼuli. Ohage la, ʼi te Sapato, neʼe mole gafua ke fakatotonu he hui neʼe mahuʼi peʼe ke haʼi he tatepa. ʼE mahino ia, neʼe mole fai e te kau sekelipa pea mo te kau Faliseo ia te fehuʼi ʼaia kia Sesu he neʼe fakaʼofaʼofa kia natou te mamahi ʼo te tagata mahaki ʼaia. Kaʼe neʼe natou faiga ke natou kumi he takuʼaki moʼo fakatuʼā ia Sesu.

Kaʼe neʼe iloʼi e Sesu tanatou manatu kovi ʼaia. Pea neʼe toe mahino kia ia, ko tanatou manatu ʼo ʼuhiga mo te ʼu gaue ʼae neʼe gafua pea mo ʼae neʼe tapuʼi ʼi te ʼaho ʼo te Sapato, neʼe mamafa fau pea neʼe mole alu tahi mo te manatu ʼa te ʼAtua. (Ekesote 20:8-10) Neʼe kua fai age kia ia ʼi muʼa atu te faʼahiga valoki ʼaia ʼo ʼuhiga mo ʼana gaue lelei. Koia neʼe fai leva e Sesu he meʼa ke ha ai te hala ʼo ʼanatou manatu, ʼo ina ui fenei ki te tagata nima mate: “Tuʼu ake pea ke haʼu ki lotomalie.”—Maleko 3:3.

Neʼe haga ia Sesu ki te kau sekelipa pea mo te kau Faliseo, ʼo ina ui fenei: “Kapau ʼe maʼu e he tahi ia koutou hana ovi pe ʼe tahi pea ʼe to ki he luo ʼi te ʼaho ʼo te Sapato, ʼe mole alu anai koa la ʼo toʼo ake?” (Mateo 12:11) ʼE feala ke maʼu he foʼi falā ʼaki he ovi, koia ʼe mole natou tuku anai ʼi te luo ʼo kaku ki te uhu ake. Neʼe feala ke mate ʼo puli ai tanatou foʼi falā. Pea ʼe toe ui fenei ʼi te Tohi-Tapu: “E tokaga te tagata agatonu ki tana faga manu.”—Taaga Lea 12:10.

Pea neʼe fai leva e Sesu te ʼu palalau fakapotopoto ʼaeni: “ ʼE mahino ia, ʼe maʼuhiga age ia te tagata ʼi he ovi! Koia ʼe gafua ʼi te Lao ke fai ia te meʼa ʼae ʼe lelei ʼi te ʼaho ʼo te Sapato.” (Mateo 12:12) ʼE mole maumauʼi anai e Sesu te Sapato moka ʼe ina fakamalolo ia te tagata. Neʼe mole feala ke fakafihiʼi e te kau takitaki lotu te manatu fakapotopoto mo manavaʼofa ʼaia. Neʼe natou nonofo fakalogologo ai.

Neʼe fesioʼaki ia Sesu pea neʼe ita mo lotomamahi ʼaupito ai ʼuhi ko tanatou manatu hala. Neʼe ina ui fenei leva ki te tagata: “Faoʼi tou nima.” (Mateo 12:13) ʼI te faoʼi e te tagata tona nima ʼae neʼe mate, neʼe lelei ai. Neʼe lahi ai te fiafia ʼo te tagata. Kaʼe neʼe malave feafeaʼi kia natou ʼae neʼe natou faigaʼi ke natou fakalakahalaʼi ia Sesu?

Neʼe mole fiafia ia te kau Faliseo ʼi te kua lelei ʼo te nima ʼo te tagata. Kaʼe neʼe natou mavae pea natou “fonofono atu aipe mo natou ʼae ʼe lagolago ki te faʼahi ʼo Helote, ke natou matehi ia [Sesu].” (Maleko 3:6) ʼE mahino ia, neʼe kau ki te faʼahi fakapolitike ʼihi hahaʼi ʼo te kutuga fakalotu ʼae ʼe higoa ko te kau Satuseo. ʼI te agamahani, neʼe fefakafeagaiʼaki te kau Satuseo pea mo te kau Faliseo. Kaʼe ʼi te temi leva ʼaia, kua natou logo tahi ʼo fakafeagai kia Sesu.