1-3. (1) He ko ʼe ko Sosue ʼe ko he faʼifaʼitaki lelei kia tatou? (2) Kotea ʼae ʼe tonu ke tou manatuʼi moka tou fai he ʼu tonu?

KO TE ʼu faʼahi ʼae ʼe tou filifili ʼe maʼuhiga ʼaupito, he feala ai ke tou takitaki totatou maʼuli. ʼE hage pe ko he tahi ʼe haʼele ʼi te ala pea fokifa pe kua maga lua te ala ʼaia. ʼE tonu ke ina filifili te ala ʼae ʼe tonu ke alu ai. ʼE lagi ina filifili anai te ala ʼae ʼe ovi age ki te koga meʼa ʼe loto ke alu kiai ʼi te ala ʼae ʼe ina fakamamaʼo ia ia mai ai.

² ʼE ui mai ʼi te Tohi-Tapu ko te tokolahi neʼe tonu ke natou filifili he ʼu faʼahi maʼuhiga. Ohage la, ko Kaino neʼe tonu ke ina filifili pe ina puleʼi anai tona ʼita pe kailoa. (Sen. 4:6, 7) Ko Sosue neʼe tonu ke ina filifili pe tauhi anai ki te ʼAtua moʼoni pe ki te ʼu ʼatua hala. (Sos. 24:15) Neʼe maʼuhiga kia Sosue ke nofo ʼi te ala ʼae ʼe totonu. Neʼe fia nofo ovi kia Sehova, koia ʼae neʼe ina filifili ai te meʼa ʼae neʼe tokoni kia ia ke ina fai te faʼahi ʼaia. Ka ko Kaino neʼe ina filifili te faʼahi ʼae neʼe ina fakamamaʼo ai ia ia mai ia Sehova.

³ ʼI ʼihi temi ʼe tonu mo tatou ke tou fai ni tonu maʼuhiga ke feala ai hatatou nofo ʼi te ala ʼae ʼe totonu. ʼE ʼaoga ke tou manatuʼi ko te ʼu faʼahi ʼae ʼe tou filifili ʼe feala ke ina fakavikiviki ia Sehova mo tokoni mai ke tou nonofo ovi kia te ia, pe ke ina fakamamaʼo tatou mai ia te ia. (Lau ia Hepeleo 3:12.) ʼI te alatike ʼaeni mo ʼae ka hoa mai, ʼe tou talanoa anai kia faʼahi e fitu ʼo te maʼuli ʼe ʼaoga ai ke tou nonofo ʼi te ala ʼae ʼe totonu pea ke tou tokaga ke mole fakamamaʼo tatou mai ia Sehova e ʼatatou tonu.

HE GAUE PEA MO HE MAʼU TUʼULAGA

4. He ko ʼe ʼe maʼuhiga te gaue?

⁴ ʼE tonu ke gaue te kau Kilisitiano moʼo taupau tonatou maʼuli pea mo tonatou famili. ʼE fakaha ʼi te Tohi-Tapu kapau ʼe mole fia tokaga he tahi ki tona famili, pea ʼe kovi age ia ʼi he tagata ʼe mole tui. (2 Tes. 3:10; 1 Tim. 5:8) Koia ʼae ʼe maʼuhiga ai te gaue. Ka kapau ʼe mole kotou tokaga, pea ko te tonu ʼae ka kotou fai ʼo ʼuhiga mo he gaue ʼe feala ke ina kamata fakamamaʼo koutou mai ia Sehova. ʼO feafeaʼi?

5. Kotea ʼae ʼe tonu ke kotou fakakaukau kiai ʼi muʼa ʼo hakotou tali he gaue?

⁵ ʼE feafeaʼi moka ʼe ʼaoga ke maʼu hakotou gaue? Kapau ʼe faigataʼa he maʼu ʼo he gaue ʼi tokotou fenua, pea ʼe lagi kotou fia tali anai he gaue pe ʼe foaki atu. Kaʼe feafeaʼi moka ʼe fakafeagai te gaue ʼaia ki te ʼu pelesepeto Fakatohi-tapu? Pe moka fakamaʼua ki te gaue ʼaia he toe temi ʼo mole kei maʼu ai hokotou temi ki te kokelekasio pe ki tokotou famili? ʼE tonu koa ke kotou tali te gaue he kia koutou ʼe lelei age te maʼu ʼo he gaue ʼe mole faʼa lelei ʼi he nofo noa? Kotou manatuʼi ko te faʼahi ʼae ʼe kotou filifili ʼe lava tokoni atu ke kotou nofo ovi kia Sehova pe ke ina fakamamaʼo koutou mai ia te ia. (Hep. 2:1) Pe ʼaoga kia koutou he gaue pe kotou manatu ke kotou fetogi gaue, ʼe feafeaʼi hakotou lava fai he tonu ʼe fakapotopoto?

6, 7. (1) Kotea te ʼu tupuʼaga e lua ʼe lagi tali ai anai e he tahi he gaue? (2) Ko te tupuʼaga fea ʼae ʼe ha ai anai tana fia nofo ovi kia Sehova? Kotea tona tupuʼaga?

⁶ ʼE fakalogo anai te ʼu faʼahi ʼae ʼe kotou filifili ki te ʼu meʼa ʼae ʼe kotou fia fai ʼi tokotou maʼuli. Kotou fai te fehuʼi ʼaeni kia koutou: “He ko ʼe ʼe au fia maʼu haku gaue?” Kapau ʼe kotou fia maʼu tafitō he gaue moʼo taupau ʼo koutou mo tokotou famili ke feala ai hakotou haga tauhi kia Sehova, pea ʼe tokoni atu anai ia. (Mat. 6:33) ʼE iloʼi e Sehova te tokoni ʼae ʼe ʼaoga kia koutou moka fokifa pe mole kei ʼi ai hakotou gaue pe moka kovi te faʼahi fakaekonomi. (Esa. 59:1) ʼE ina iloʼi “te fakamauli o te u tagata maonioni mai te ahiahi.”—2 Pet. 2:9.

⁷ Kaʼe feafeaʼi moka ʼe kotou fia maʼu tafitō he gaue ke lahi ai takotou foʼi falā? ʼE lagi feala ke kotou fai te faʼahi ʼaia. Kaʼe fakatupu tuʼutamaki te gaue pe ʼae ke kotou maʼu falā ai. (Lau ia 1 Timoteo 6:9, 10.) Kapau ʼi tokotou maʼuli ʼe maʼuhiga age te falā mo te fia maʼu tuʼulaga, pea ʼe kotou mamaʼo ai anai mai ia Sehova.

8, 9. Kotea te ʼu fehuʼi ʼae ʼe tonu ke fai e te ʼu matuʼā ʼo ʼuhiga mo te gaue pe ko te fia maʼu tuʼulaga? Kotea tona tupuʼaga?

⁸ Kapau ko koutou ko ni matuʼā, pea kotou fakakaukau pe malave feafeaʼi takotou faʼifaʼitaki ki takotou fanau. ʼI tanatou manatu kotea te faʼahi ʼae ʼe maʼuhiga age kia koutou? Ko te fia maʼu tuʼulaga pe ko ʼakotou felogoi ʼae mo Sehova? Kapau ʼe kotou faiga ke kotou liliu ʼo maʼuhiga pe ke kotou maʼu falā, pea kia koutou, ʼe filifili anai koa e takotou fanau te ʼu faʼahi ʼaia ʼe mole faʼa lelei moka natou lalahi ake? Pe feala ke mole kei natou fakaʼapaʼapa atu ki tokotou ʼuhiga matuʼā? ʼE kei manatuʼi e te finemui Kilisitiano neʼe maʼuhiga ʼaupito ki tana tamai ia tana gaue. “ ʼI te kamata neʼe hage ia neʼe gaue kinakina he neʼe ina loto ke matou maʼu te ʼu meʼa lelei ʼaupito. Neʼe fia tokaga lelei kia matou. Ka ʼi te ʼu taʼu pe ʼaeni kua hili, neʼe mole kei tatau leva.” ʼE gaue tuʼumaʼu pea ʼe ina toʼo te ʼu meʼa totogi kovi ʼe mole hona ʼaoga ki te famili. Neʼe iloa ai natou ko he famili maʼu falā, kaʼe mole natou fakalotomalohi ʼihi ke natou tauhi kia Sehova. ʼE ina ui kapau la neʼe gaue kinakina tana tamai ke nofo ovi tonatou famili kia Sehova ʼi hana gaue ke maʼu falā ai, pea ʼe lahi age anai tona fiafia.

⁹ ʼU matuʼā, kotou vakaʼi ke mole fakamamaʼo koutou mai ia Sehova e takotou fia maʼu tuʼulaga. Ke kotou liliu ko he faʼifaʼitaki ki ʼakotou fanau. Kotou fakaha kia natou ʼe kotou tui moʼoni ko te ʼu felogoi ʼae mo Sehova ʼe maʼuhiga age ia ʼi te falā pe ko he tahi atu ʼu meʼa.—Mat. 5:3.

10. Kotea ʼae ʼe tonu ke fakakaukau kiai he tupulaga ʼi muʼa ʼo hana filifili he gaue?

¹⁰ Kapau ko koe ko he tupulaga ʼe ke fakakaukauʼi te faʼahiga gaue ka ke fai anai moka ke lahi, pea ʼe feafeaʼi anai hau lava fai he tonu ʼe fakapotopoto? Ohage pe ko te faʼahi neʼe kua tou ako, ʼe fakalogo anai te ʼu faʼahi ʼae ʼe ke filifili ki te ʼu meʼa ʼae ʼe ke fia fai ʼi tou maʼuli. Kapau ʼe ke manatu ke ke ako he faʼahiga gaue pe, pea ʼe tokoni atu anai koa te gaue ʼaia ke maʼuhiga te tauhi ʼae kia Sehova ʼi tou maʼuli? Pe ina fakamamaʼo anai koa koe mai ia Sehova? (2 Tim. 4:10) ʼE ke fia hage koa ko te hahaʼi ʼo te malama ʼae ʼe hoki natou fiafia pe moka lahi tanatou foʼi falā? Pe ke falala anai koa kia Sehova ohage ko Tavite? Neʼe ina ui fenei: “Nee au tupulaga, pea kua au matua, kae e heeki au sio nee siaki te tagata agatonu, pe nee kai kolekole tona hakoga tana pane.” (Pes. 37:25) ʼE hage pe ko te filifili ʼo te ala ʼae ʼe tonu ke tou olo ai. Ke ke manatuʼi ʼe ʼi ai te faʼahi ʼe ina fakamamaʼo anai koe mai ia Sehova pea mo te tahi faʼahi ʼe ina foaki atu anai te maʼuli ʼae ʼe lelei tokotahi. (Lau ia Taaga Lea 10:22; Malakia 3:10.) Kotea ʼae ka ke filifili anai?a

TE ʼU FAKAFIAFIA

11. Kotea ʼae ʼe tou ako ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te ʼu fakafiafia? Kotea ʼae ʼe tonu ke tou manatuʼi?

¹¹ ʼE mole ui ʼi te Tohi-Tapu ʼe kovi te gaoʼi pea ʼe mole toe ui ai ko te ʼu fakafiafia ʼe fakapuli temi. Neʼe ui e Paulo kia Timoteo ʼe feala ke fua lelei te faigaoʼi. (1 Tim. 4:8) ʼE toe ui foki ʼi te Tohi-Tapu ʼe ʼi ai te “temi ke kata ai” mo te “temi ke mee ai,” pea mo fakalotomalohi tatou ke feʼauga totatou temi malolō. (Ekl. 3:4; 4:6) Ka kapau ʼe mole kotou tokakaga, pea ʼe feala ki te ʼu fakafiafia ke ina kamata fakamamaʼo koutou mai ia Sehova. ʼO feafeaʼi? ʼAki takotou filifili he ʼu fakafiafia ʼe mole faʼa lelei pe lahi fau te temi ʼae ʼe kotou fakaʼaoga kiai.

12. Kotea ʼae ʼe tonu ke kotou fakakaukau kiai moka kotou filifili he fakafiafia?

¹² ʼUluaki tou fakakaukauʼi te faʼahiga fakafiafia ʼae ʼe tonu ke tou filifili. ʼE feala pe hatatou maʼu he fakafiafia ʼe lelei. Kaʼe lahi te ʼu fakafiafia ʼi te malama ʼe maʼu ai te ʼu faʼahi ʼe fehiʼa kiai te ʼAtua, ʼe kau ai te agamalohi, te faifakalauʼakau mo te aga heʼe ʼaoga. Koia ʼe tonu ai ke kotou tokakaga ki te ʼu faʼahiga fakafiafia ʼae ʼe kotou filifili. Kotou fakakaukau ki te ʼu fehuʼi ʼaeni: ʼE malave feafeaʼi kia au ʼaku fakafiafia? ʼE au liliu ai koa ʼo agamalohi pe fiameʼameʼa ʼo ʼuhiga mo toku fenua? Pe au maʼu ai koa he manatu fakataupiepie? (Taag. 3:31) ʼE totogi kovi koa? ʼE feala koa ke fakatupu tukia ki ʼihi mo kapau neʼe natou iloʼi te ʼu fakafiafia ʼae neʼe au filifili? Ko ai koa ʼae ka au fakakauga anai mo ia? (Taag. 13:20) ʼE tupu ai koa haku fia fai he meʼa ʼe kovi?—Sakp. 1:14, 15.

13, 14. He ko ʼe ʼe tonu ke kotou fakakaukau ki te temi ʼae ʼe kotou fakaʼaoga ki te ʼu fakafiafia?

¹³ Kotou toe fakakaukau ki te temi ʼae ʼe kotou fakaʼaoga ki te ʼu fakafiafia. Kotou fai te fehuʼi ʼaeni kia koutou: “ ʼE lahi fau koa te temi ʼae ʼe au fakaʼaoga ki te ʼu fakafiafia ʼo mole kei feʼauga ai toku temi ki te fai fakamafola mo te ʼu fono?” Kapau ʼe lahi fau te temi ʼae ʼe kotou fakaʼaoga kiai pea ʼe mole kei kotou leleiʼia anai te ʼu fakafiafia ʼaia. Ka ko natou ʼae ʼe natou fakaʼaoga fakapotopoto tonatou temi ki te ʼu fakafiafia, ʼe lahi age tonatou fiafia. Kotea tona tupuʼaga? ʼE natou iloʼi neʼe natou tokakaga muʼa ki te ʼu meʼa maʼuhiga fuli, koia ʼi tonatou temi fakafiafia, ʼe mole vevele tonatou loto.—Lau ia Filipe 1:10, 11.

¹⁴ Logola ʼe hage ʼe lelei te fakaʼaoga lahi ʼo te temi ki te ʼu fakafiafia, kaʼe feala ke ina fakamamaʼo koutou mai ia Sehova. Ko te tuagaʼane ʼe taʼu 20 ʼe higoa ko Kim, neʼe hoko kia ia te faʼahi ʼaia. Neʼe ina ui neʼe ko hana agamahani tana kau ʼi he ʼu fakafiafia ʼi te ʼu fakaʼosi vahaʼa fuli, ʼi te Feliaono, te Moeaki mo te ʼAhotapu. Ka ʼi te temi nei kua mahino kia ia ʼe ʼi ai te ʼu meʼa ʼe maʼuhiga age ke fai. ʼE ina ui fenei: “Ohage la, ʼuhi ʼe au pionie, ʼe au ʼala ʼi te hola 6 uhu ki te faifakamafola, koia ʼe mole kei au fakatahi ai mo ʼihi ʼi he ʼu fakafiafia ʼo kaku ki te hola tahi pe hola lua mafoata. ʼE au iloʼi ko te ʼu fakatahi ʼaia ʼe mole kovi kaʼe feala ke liliu ko he meʼa fakalelu.” Neʼe ina ako ai ʼe tonu ke mole lahi fau te temi ʼae ʼe ina fakaʼaoga ki te ʼu fakafiafia.

15. ʼE lava tokoni feafeaʼi te ʼu matuʼā ki tanatou fanau ke natou filifili he fakafiafia ʼe lelei?

¹⁵ Ko te ʼu matuʼā ʼe tonu ke natou foaki te ʼu meʼa ʼae ʼe ʼaoga ki tonatou famili. ʼE toe maʼua foki ke natou tokoni ki tonatou famili ke natou nofo ovi kia Sehova pea ke natou logoʼi te fiafia mo tonatou ʼofaina. Kapau ko koutou ko ni matuʼā, ʼaua takotou manatu ʼae ʼe mole lelei te ʼu fakafiafia fuli. ʼE moʼoni ko ʼihi fakafiafia ʼe kovi. (1 Ko. 5:6) Ka kapau ʼe kotou faiga ke kotou filifili lelei ʼakotou fakafiafia, pea ʼe feala ai ke kotou maʼu he ʼu lakaga ke kotou fakafiafia fakatahi ai mo tokotou famili.b ʼI takotou fai ʼaia, ko te ʼu fakafiafia ʼae ʼe kotou filifili ʼe mole ina fakamamaʼo anai koutou mai ia Sehova.

TE ʼU FELOGOI FAKAFAMILI

16, 17. Kotea te aluʼaga fakalotomamahi ʼae ʼe tau mo te tokolahi ʼo te ʼu matuʼā? ʼE tou iloʼi feafeaʼi ko Sehova ʼe mahino ki tonatou lotomamahi?

¹⁶ ʼE mole tou punamaʼuli ki te feʼofaʼofani ʼa he ʼu matuʼā mo hanā tamasiʼi. Neʼe ui foki e Sehova neʼe ʼofa ia ki tana hahaʼi ohage ko he faʼe ʼe ʼofa ki hana tamasiʼi. (Esa. 49:15) Koia ʼae ʼe tou lotomamahi ʼaupito ai moka mavae he tahi ʼo te famili mai ia Sehova. Neʼe ui fenei e te tuagaʼane ʼo ʼuhiga mo tana taʼahine ʼae kua fakamavae: “Neʼe au lotomamahi ʼaupito. Neʼe au feʼekeʼaki pe ko ʼe neʼe ina liaki ia Sehova. Neʼe ko taku pe ia hala.”

¹⁷ Kapau ʼe hoko te aluʼaga ʼaia kia koutou, pea ko Sehova ʼe mahino ia ki te meʼa ʼae ʼe kotou logoʼi. He “nee mamahi osi tona loto” ʼi te temi ʼae neʼe agatuʼu ai tona ʼuluaki foha ʼae ʼi te kele. Neʼe toe lotomamahi foki ʼi te mole fakalogo ʼa te tokolahi ʼae neʼe maʼuʼuli ʼi muʼa ʼo te Tulivio kia Noe. (Sen. 6:5, 6) Ko natou ʼae neʼe heʼeki tau mo te aluʼaga ʼaia ʼe lagi mole natou mahino ki te toe mamahi ʼae ʼe kita logoʼi. Kaʼe fakatupu tuʼutamaki anai moka ʼe kotou tuku te aga ʼae ʼe kovi ʼo he tahi ʼo tokotou famili kua fakamavae ke ina fakamamaʼo koutou mai ia Sehova. ʼE kotou lava tauʼi feafeaʼi tokotou mamahi moka liaki e he tahi ʼo tokotou famili ia Sehova?

18. He ko ʼe ʼe mole tonu ke tuku e te ʼu matuʼā te hala kia natou totonu moka liaki e tanatou tamasiʼi ia Sehova?

¹⁸ ʼAua takotou tuku te hala kia koutou ʼo ʼuhiga mo te aluʼaga neʼe hoko. Ko natou fuli ʼae ʼo te famili kua foaki tonatou maʼuli kia Sehova mo papitema, ʼe tonu ke natou tahi “amo . . . tana kavega totonu” pea mo filifili pe natou tauhi anai kia Sehova. (Kal. 6:5) ʼE tuku pe e Sehova kia ia neʼe agahala, te kovi ʼo te tonu ʼae neʼe ina fai. ʼE mole tuku anai e te ʼAtua te hala kia koutou. (Esk. 18:20) Pea ʼaua takotou tuku te hala ki ʼihi atu. Kotou fakaʼapaʼapa ki te faʼahiga fakatonutonu ʼae e Sehova ia tana hahaʼi. ʼAua takotou tuku te hala ki te kau tagata ʼafeā ʼae ʼe natou puipui te kokelekasio. Ka ke kotou fakafeagai ki te Tiapolo, pea ʼaua naʼa kotou tuku te aluʼaga ʼaia ke ina fakamamaʼo koutou mai ia Sehova.—1 Pet. 5:8, 9.

19, 20. (1) ʼE lava tauʼi feafeaʼi e ni matuʼā ʼo he tahi neʼe fakamavae tonatou mamahi? (2) Kotea ʼae ʼe feala ke fakaʼamu kiai te ʼu matuʼā ʼaia?

¹⁹ Kaʼe kotea ʼae ka hoko moka ʼe kotou nofo ʼita kia Sehova? ʼE feala ke fakamamaʼo ai koutou mai ia Sehova. ʼE moʼoni ʼe ʼaoga ke iloʼi e ia ʼo tokotou famili ʼae ʼe kotou ʼoʼofa ai ʼe kotou fakatotonu ke kotou ʼofa lahi age ia Sehova ʼi tokotou famili. Koia ke kotou ʼutaki tokotou mamahi, kotou faiga ke malohi ʼakotou felogoi ʼae mo Sehova. Kotou fakatahi tuʼumaʼu mo te ʼu tehina mo tuagaʼane Kilisitiano agatonu. (Taag. 18:1) Kotou avahi tokotou loto kia Sehova ʼi te faikole. (Pes. 62:8, 9) ʼAua naʼa tou maʼu takuʼaki ke tou fakafeagai ai ki tana fakatotonu ʼo ʼuhiga mo he tahi neʼe fakamavae. ʼE mole tonu ke tou maʼu takuʼaki ke tou fakatahi ai mo he tahi ʼo te famili kua fakamavae pe ke tou haga felogoi mo ia ʼi te telefoni pe ʼi te Neti. (1 Ko. 5:11) Tou nonofo maʼumaʼua ʼi te tauhi ʼae kia Sehova. (1 Ko. 15:58) ʼE ui fenei e te tuagaʼane neʼe kua tou talanoa ki ai ʼi ʼoluga: “ ʼE au iloʼi ʼe tonu ke au nofo maʼumaʼua ʼi te tauhi kia Sehova mo malohi ʼi te faʼahi fakalaumalie, ke feala ai haku tokoni ki taku taʼahine moka toe liliu mai kia Sehova.”

²⁰ ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu ko te ʼofa “e falala ia ki te mea fuli.” (1 Ko. 13:4, 7) ʼE mole kovi hakotou fakaʼamu ke toe liliu mai kia Sehova ia ia ʼae ʼe kotou ʼoʼofa ai. ʼI te taʼu fuli tokolahi natou ʼae neʼe fakamavae ʼe natou fakahemala mo toe liliu mai ki te kautahi ʼa Sehova. Ka kua natou fakahemala, ʼe mole kei ʼita ia Sehova kia natou, kaʼe “fakamolemole” ia kia natou.—Pes. 86:5.

KOTOU FILIFILI LELEI

21, 22. Kotea te ʼu faʼahi ʼae ʼe kotou loto anai ke kotou filifili?

²¹ Neʼe tuku e Sehova ke filifili faʼitaliha e te tagata te ʼu meʼa ʼi tona maʼuli. (Lau ia Tetelonome 30:19, 20.) Kaʼe maʼua ai ke tou filifili he ʼu faʼahi ʼe lelei. ʼE tonu ke fai e te kau Kilisitiano takitokotahi te ʼu fehuʼi ʼaeni: “Neʼe au filifili koa he ʼu faʼahi ʼe feala ai haku nofo ʼi te ala ʼae ʼe totonu? Neʼe au tuku koa ia taku gaue mo te fia maʼu tuʼulaga, te ʼu fakafiafia, pe ko ʼaku felogoi fakafamili ke natou fakamamaʼo au mai ia Sehova?”

²² ʼE ʼofa tuʼumaʼu pe ia Sehova ki tana hahaʼi. Koia ʼe mole he meʼa ʼe feala ke ina fakamamaʼo tatou mai ia Sehova gata pe moka ʼe tou filifili he ʼu faʼahi ʼe kovi. (Loma 8:38, 39) Kaʼe mole tonu ke hoko te aluʼaga ʼaia! Kotou vakaʼi naʼa kotou tuku he faʼahi ke ina fakamamaʼo koutou mai ia Sehova. ʼE talanoa anai te alatike ʼae ka hoa mai ki te tahi ʼu faʼahi e fa ʼo te maʼuli ʼe ʼaoga ai ke tou tokakaga ki te ʼu meʼa ʼae ʼe tou filifili.

1, 2. (1) ʼE faiga e Satana ke ina kakā ʼi feafeaʼi te hahaʼi? (2) Kotea ʼae ka tokoni mai anai ke tou fakaovi ki te ʼAtua?

KO SEHOVA ʼATUA neʼe ina fakatupu te tagata ʼaki te ʼaoga ʼae ke natou felogoi lelei mo ia. Kaʼe loto e Satana ke tou manatu ʼe mole ʼaoga ia Sehova kia tatou. ʼE kei faiga pe e Satana ke tui te tagata ki te faʼahi ʼaia talu mai te temi ʼae neʼe ina lohiʼi ai ia Eva ʼi te ʼoloto ʼo Eteni. (Sen. 3:4-6) Pea talu mai ai, neʼe manatu e te tokolahi ʼe mole ʼaoga te ʼAtua ki te tagata.

² Kaʼe mole tou manatu feia anai, he fakamahino mai ʼi te Tohi-Tapu te ʼu faʼahiga fai ʼa Satana moʼo kakā ʼi te hahaʼi. (2 Ko. 2:11) ʼE ina faiga ke tou filifili he ʼu faʼahi ʼe natou fakamamaʼo anai tatou mai ia Sehova. ʼI te alatike ʼae neʼe hoki ʼosi atu, neʼe fakamahino ai pe feafeaʼi hatatou fai he tonu ʼe lelei ʼo ʼuhiga mo tatatou gaue, ʼatatou fakafiafia, pea mo te ʼu felogoi fakafamili. ʼE talanoa anai te alatike ʼaeni ki te tahi ʼu faʼahi e fa ʼe fakaʼaoga e Satana moʼo fakahalaʼi tatou: te ʼu kiʼi masini hila foʼou, totatou malolō fakasino, te falā, pea mo te fiameʼalahi. Kapau ʼe lelei tatatou filifili te ʼu faʼahi ʼaia pea ʼe feala ai hatatou “fakaoviovi ki te Atua.”—Sakp. 4:8.

TE ʼU OLOTINATEA PEA MO TE ʼU KIʼI MASINI HILA FOʼOU

3. Kotea te ʼu aluʼaga kehekehe ʼae ʼe feala ai ke fakaʼaoga e he tahi te ʼu olotinatea mo te ʼu kiʼi masini hila foʼou?

³ Kua lahi te hahaʼi ʼae ʼe natou fakaʼaoga te ʼu olotinatea pea mo te tahi ʼu kiʼi masini hila foʼou. Moka tou fakaʼaoga lelei te ʼu kiʼi masini ʼaia, pea ʼe ʼi ai tonatou ʼaoga. Ka moka ʼe tou fakaʼaoga kovi te ʼu kiʼi masini ʼaia, pea ʼe feala ke natou fakamamaʼo tatou mai tatatou Tamai ʼi selo. ʼE feala ki te ʼu olotinatea ke tokoni mai. Ko ʼotatou tehina ʼe natou fakaʼaoga te ʼu olotinatea moʼo tohi pea mo ta Te Tule Leʼo. ʼE feala ki te ʼu olotinatea ke tokoni mai ki ʼatatou fekumi pea ke tou felogoi ai mo ʼihi ʼi te Neti, pea ʼe feala ke lelei tona fakaʼaoga. Ka kapau ʼe lahi fau tatatou leleiʼia te ʼu olotinatea, pea ʼe lahi anai te temi ʼae ʼe tou fakakaukau kiai pea mo tona fakaʼaoga. ʼE lahi te ʼu meʼa ʼe fakahaha e te kau fakatau koloa ʼe ui mai ai ʼe tonu ke tou maʼu te ʼu kiʼi masini foʼou fuli. ʼI te fia maʼu ʼae e te tupulaga hana olotinatea, neʼe ina fakatau fakafufu tona ifiifi ke feala ai hana totogi he olotinatea. ʼI meʼa fakaʼofaʼofa leva ʼaia neʼe ina fai!

4. Kotea ʼae neʼe fai e te tehina moʼo fetogi tana agamahani ʼae ko te fakaʼaoga lahi ʼo te olotinatea?

⁴ ʼE toe kovi age moka ʼe mole kei tou felogoi mo Sehova ʼuhi ko te ʼu kiʼi masini hila foʼou ʼaia. ʼE feala ke lahi fau te temi ʼae ʼe tou fakaʼaoga kiai pe ko tona fakaʼaoga kovi. Ko te tehina ʼe higoa ko Soane kua teitei taʼu 30, neʼe ina ui neʼe ina fakaʼaoga lahi age tona temi ki te olotinatea ʼi tana ako te Tohi-Tapu.a Neʼe moe tauhala tuʼumaʼu ʼi tana fakaʼaoga te Neti. Neʼe ina ui logola te lahi fau ʼo tana gaʼegaʼe, ka neʼe faigataʼa kia ia hana fakagata te fai palalau ʼi te Neti pe ko te sioʼi ʼo he ʼu ʼata, maʼia mo te u meʼa kovi. Neʼe ina fia fetogi tana agamahani ʼaia, koia neʼe ina fakatuʼutuʼu ai he hola ke mate tokotahi tana olotinatea ʼi te temi ʼae neʼe tonu ai ke alu ʼo moe.—Lau ia Efeso 5:15, 16.

5, 6. (1) Kotea ʼae ʼe tonu ke fai e te ʼu matuʼā maʼa tanatou fanau? (2) ʼE lava tokaga feafeaʼi te ʼu matuʼā ke maʼu e tanatou fanau he ʼu fakakauga lelei?

⁵ ʼU matuʼā, ʼe mole kotou leʼoleʼo anai te ʼu meʼa fuli ʼae ʼe fai e takotou fanau, kaʼe ʼaoga ke kotou leʼoleʼo tanatou fakaʼaoga tanatou olotinatea. ʼAua te fakagafua kia natou ke natou olo ki te ʼu faʼahi ʼi te Neti ʼae ʼe ha ai te aga heʼe ʼaoga mo te faifakalauʼakau, pe ke natou gaoʼi mo te ʼu gaoʼi viteo aga malohi pe ke natou fakatahi mo ni hahaʼi agakovi ʼi te Neti. Kapau ʼe kotou tuku ke natou fai pe te meʼa ʼae ʼe natou loto kiai ke mole natou fakahohaʼa atu, pea ʼe lagi natou manatu anai ko te ʼu meʼa ʼaia ʼe mole kovi. ʼI tokotou ʼuhiga matuʼā, ʼe maʼua ke kotou puipui takotou fanau, ʼae ʼe liliki mo lalahi mai te ʼu meʼa fuli ʼe feala ke fakamamaʼo ai natou mai ia Sehova. Maʼia mo te ʼu manu ʼe natou puipui ʼonatou kiʼi ʼuhi moka gaohi koviʼi natou. ʼO toe feia pe ʼe tonu ke puipui e te ʼu matuʼā tanatou fanau mai te tuʼutamaki.—Vakaʼi ia Oseo 13:8.

⁶ Kotou tokoni ki takotou fanau ke natou fakatahi mo ni Kilisitiano ʼe taʼu kehekehe ʼae ʼe lelei te ʼu faʼahi ʼe natou filifili. Pea kotou manatuʼi, ʼe ʼaoga ki takotou fanau ke kotou fakatahi mo natou! Ke kotou kakata, gaoʼi pea mo gaue fakatahi. ʼE tokoni anai te faʼahi ʼaia ke kotou nonofo ovi fuli kia Sehova.b

TOTATOU MALOLŌ FAKASINO

7. He ko ʼe ʼe tou tokakaga fuli ke ʼaua naʼa tou mahahaki?

⁷ Tuʼumaʼu pe ʼe tou fehuʼi ki ʼihi pe natou logo feafeaʼi. He talu mai te fakalogo ʼae ʼa Atama mo Eva kia Satana pea mo nā mamaʼo ai mai ia Sehova mo te kua mahahaki ʼa te hahaʼi. ʼE fiafia Satana moka tou mahahaki, he faigataʼa age ai hatatou tauhi kia Sehova. Pea moka tou mamate, ʼe mole kei feala ai leva hatatou tauhi ki te ia. (Pes. 115:17) Koia ʼe tou tokakaga ai ke mole tou mahahaki.c Pea ʼe tonu ke tou toe tokakaga ki te aluʼaga fakasino ʼo ʼotatou tehina mo tuagaʼane.

8, 9. (1) ʼE feafeaʼi hatatou iloʼi papau ʼe mole tou fakakaukau mo tokakaga pe ki totatou malolō fakasino? (2) He ko ʼe ʼe lelei kia tatou hatatou fiafia?

⁸ Kaʼe mole tonu ke tou fakakaukau mo tokaga pe ki totatou malolō fakasino. ʼE lahi age te temi ʼae ʼe fakaʼaoga e ʼihi moʼo fai palalau ki te faʼahiga fakaʼaluʼalu ʼo te kai, te ʼu faitoʼo, pe ki te ʼu meʼa vali moʼo fakamatalelei te sino, ʼi hanatou fakamafola te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. ʼE lagi natou tui moʼoni ʼe natou tokoni ki ʼihi. Kaʼe mole tou fakaʼaoga anai te Fale Fono, pe ko ʼatatou fakatahi lalahi moʼo fakatau he ʼu meʼa pe moʼo fakaha ʼatatou manatu ʼo ʼuhiga mo te malolō fakasino. Kotea tona tupuʼaga?

⁹ ʼE tou fakatahitahi moʼo fai palalau ki te Tohi-Tapu pea ke tou maʼu te fiafia ʼae ʼe haʼu mai te laumalie maʼoniʼoni ʼa te ʼAtua. (Kal. 5:22) ʼE mole ko te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼu fono ke fai palalau ai ki te ʼu faitoʼo pea mo te ʼu meʼa vali moʼo fakamatalelei te sino, tatau aipe pe fia palalau kiai he tahi. ʼE feala ai ke puli te fiafia ʼa ʼihi ʼuhi ko tatou. (Loma 14:17) Tou tuku ke filifili tonu e te hahaʼi pe feafeaʼi anai hanatou tokakaga ki tonatou malolō fakasino. ʼE mole feala ki he tahi maʼia mo te kau toketa ke natou fakamalolo te ʼu mahaki fuli. Pea ko tatatou tuʼania tuʼumaʼu ki totatou malolō fakasino, ʼe mole tou logo lelei ai anai. (Luka 12:25) Kaʼe ui ʼi te Tohi-Tapu moka tou maʼu he “loto . . . e fiafia” ʼe tou logo lelei anai.—Taag. 17:22.

10. (1) Kotea te faʼahi ʼae ʼe matalelei ai he tahi kia Sehova? (2) Ko ʼafea ʼae ka tou maʼu ai anai hotatou malolō fakasino haohaoa?

¹⁰ ʼO toe feia ʼe ʼaoga ke tou tokakaga ki totatou ʼuhiga ʼo tuʼa. Kaʼe mole ʼaoga ke tou faiga ke tou hage ʼe kei tou tupulaga mo finemui age. ʼE ui fenei ʼi te Tohi-Tapu: “Ko te ulu hina ko he kolona o te mauhiga; e mau ia i te ala o te maonioni.” (Taag. 16:31) Kia Sehova ko totatou ʼuhiga ʼo loto ʼae ʼe maʼuhiga age ʼi totatou ʼuhiga ʼo tuʼa, pea ʼe tonu mo tatou ke tou manatu feia. (Lau ia 1 Petelo 3:3, 4.) Koia ʼe ʼaoga ai koa ke tou tali he ʼu faitoʼo pe ko he ʼu kiʼi tafa, ʼe feala ke tuʼutamaki ai totatou malolō fakasino pe ko totatou maʼuli ke tou matalelei age? Logo aipe totatou taʼu pe ko totatou malolō fakasino, ka ko te matalelei moʼoni ʼe haʼu ia mai “te fiafia o [Sehova].” (Nee. 8:10) ʼI te malama foʼou ʼe tou maʼu anai he malolō fakasino haohaoa pea ʼe tou toe liliu anai ʼo tupulaga. (Sopo 33:25; Esa. 33:24) Ka ʼi te temi ʼaeni, ʼe ʼaoga ke lelei te ʼu faʼahi ʼae ʼe tou filifili pea mo tou tui ki te ʼu fakapapau ʼa Sehova. ʼE tokoni mai ai anai ke tou leleiʼia totatou maʼuli ʼi te temi nei ka ke mole tou tuʼania tafitō ʼo ʼuhiga mo totatou malolō fakasino.—1 Tim. 4:8.

TE FALĀ

11. ʼE lava feafeaʼi ki te falā ke ina fakamamaʼo tatou mai ia Sehova?

¹¹ ʼE mole kovi te falā. (Ekl. 7:12; Luka 19:12, 13) Ka kapau ʼe tou manako ki te falā, pea ʼe ina fakamamaʼo anai tatou mai ia Sehova. (1 Tim. 6:9, 10) Ko “te hoha ki te tuʼu” ʼaeni ʼe fakaʼuhiga ki tatatou tuʼania fau ʼae ke tou maʼu te ʼu meʼa ʼe ʼaoga kia tatou. Ko te hoha ʼaia ʼe feala ke ina fakamamaʼo tatou mai ia Sehova. Ko “te malohi fakahala ʼo te ʼu koloa” ko tona fakaʼuhiga ʼe feala ke tou to ki te manatu hala ʼae ʼe tou maʼuli fiafia mo fimalie anai ʼaki te falā. (Mat. 13:22, MN) Neʼe ui e Sesu ʼe mole feala ki “he tahi” ke popula ki te ʼAtua pea mo “Mamone” pe ko te ʼu koloa.—Mat. 6:24.

12. Kotea la ni aluʼaga ʼe faiga ai te hahaʼi ke natou maʼu vave ai hanatou foʼi falā? ʼE feafeaʼi hatatou tekeʼi te filifili ʼo he ʼu faʼahi ʼe kovi?

¹² Kapau kia tatou ko te meʼa ʼe maʼuhiga age ko te falā, pea ʼe lagi tou fia fai ai anai he meʼa ʼe kovi. (Taag. 28:20) ʼI te loto ʼae e ʼihi ke natou maʼu vave hanatou foʼi falā, neʼe natou olo ai ʼo piniko. Ko ʼihi tehina neʼe natou foaki he falā moʼo lagolago ki he matani gaue ke natou maʼu vave ai hanatou foʼi falā, pea neʼe natou toe fakapapau ki ʼihi ʼi te kokelekasio ʼe feala mo natou ke natou maʼu falā ai. ʼI ʼihi temi neʼe kole maʼua ni tehina ki ʼihi ʼi te kokelekasio ki he gaue pea mo fakapapau ʼe lahi anai te foʼi falā ʼae ka natou toe huʼi age anai. Kapau ʼe tou manumanū, pea ʼe lagi tou tali anai logope ʼe feala ke puli lahi ai hatatou foʼi falā. Koia tou tokakaga naʼa tou liliu ʼo manumanū. ʼI te agamahani ʼe mole feala ia ke tou maʼu vave hatatou foʼi falā.

13. Kotea te manatu ʼae ʼe loto e Sehova ke tou maʼu ʼo ʼuhiga mo te falā?

¹³ Kapau ʼe tou fakamuʼamuʼa “te puleaga mo te faitotonu a te Atua,” pea ʼe tapuakina anai e Sehova tatatou gaue malohi ke tou maʼu te ʼu meʼa ʼae ʼe ʼaoga moʼoni kia tatou. (Mat. 6:33; Efe. 4:28) ʼE mole ina loto ke tou tulemomoe ʼi te ʼu fono ʼuhi pe ko tatatou gaue kinakina fau. ʼE mole ina loto ke tou tuʼania ki te falā moka tou ʼi te Fale Fono. Tokolahi ʼi te malamanei ʼe natou manatu ʼe tonu ke natou faiga lahi ke natou maʼu falā, he feala ai hanatou maʼuli fimalie ki muli age. Pea ʼe natou ui tuʼumaʼu ki ʼanatou fanau ke natou toe fai te faʼahi ʼaia. Ka neʼe fakaha e Sesu ʼe mole ko he manatu fakapotopoto. (Lau ia Luka 12:15-21.) Ko Keasi neʼe manatu ia neʼe feala pe hana manumanū pea mo taupau aipe he ʼu felogoi lelei mo Sehova.—2 Hau 5:20-27.

14, 15. He ko ʼe mole fakapotopoto hatatou manatu ʼe tou maʼuli fimalie anai ʼaki te falā? Kotou tuku mai he faʼifaʼitaki.

¹⁴ Neʼe malemo te ʼu akuila he neʼe natou faiga ke natou puke he ika ʼe mamafa fau. ʼE feala ke hoko he aluʼaga feia kia tatou mo kapau ʼe tou faiga ke tou maʼu paʼaga. Ko te tagata ʼafeā ʼe higoa ko Alex neʼe ina fakamahino ʼi te agamahani ʼe ina fakaʼaoga fakapotopoto tana foʼi falā. Maʼia mo tana foʼi meʼa faiuku ʼe mole ina maumauʼi. Ka neʼe fakatuʼutuʼu leva e Alex ke lagolago ki he matani gaue he ʼi tana manatu neʼe feala ai ke vave tana tuku tana gaue pea ke pionie. Neʼe maʼumaʼua fau leva ki te akoako ʼo te fakaʼaluʼalu ʼo te matani gaue ʼaia. Neʼe ina fakaʼaoga te foʼi falā ʼae neʼe ina tuku keheʼi pea mo kole maʼua ke toe lahi age ai te foʼi falā ʼae ka ina maʼu. Ka neʼe puli fuli tana foʼi falā. Neʼe ui fenei e Alex: “Neʼe ko taku fakatotonu ke au toe maʼu taku foʼi falā.” Neʼe manatu ia kapau ʼe hoko atu pe ʼana faiga, pea ʼe ina toe kamata maʼu anai tana foʼi falā.

¹⁵ Neʼe faigataʼa kia Alex hana galoʼi te matani gaue ʼaia. Neʼe toe faigataʼa kia ia hana fakamuʼamuʼa tana tauhi ʼae kia Sehova, pea neʼe mole lelei tana moe. Logope ʼana faiga ka neʼe mole toe haʼele lelei te matani gaue. Neʼe mole kei ʼi ai hana foʼi falā pea neʼe tonu ke ina fakatau tona ʼapi. ʼE ina ui neʼe hoha ʼaupito tona famili ʼi te meʼa ʼaia neʼe ina fai. Ka neʼe ina taʼofi mai ai he ako maʼuhiga. Neʼe ina ui ko ʼae ʼe falala ʼe foaki anai e te tuʼu ʼa Satana te maʼuli fimalie mo te fiafia moʼoni, ʼe lotomamahi ʼaupito anai. (Taag. 11:28) Kapau ʼe tou falala katoa ki tatatou foʼi falā mo tatatou lava fakatuputupu tatatou foʼi falā, pea ʼe kua tou falala moʼoni tatou kia Satana, ia “te atua o te sekulo [“te tuʼu,” MN] aeni.” (2 Ko. 4:4; 1 Tim. 6:17) Neʼe fai leva e Alex he ʼu fetogi ʼi tona maʼuli ke feala ai hana toe fakaʼaoga lahi tona temi ki te fakamafola ʼo te logo lelei. Kua fiafia age ai ia ia mo tona famili pea neʼe tokoni ai kia natou ke natou fakaovi kia Sehova.—Lau ia Maleko 10:29, 30.

TE FIAMEʼALAHI

16. Kotea ʼae ʼe tou fiafia ʼaupito ai? Kotea ʼe feala ke hoko moka tou manatu ʼe tou maʼoluga age tatou ʼi ʼihi atu?

¹⁶ ʼE tou fiafia ʼaupito he ko tatou ko te ʼu Fakamoʼoni ʼa Sehova. (Sel. 9:24) Koia ʼae ʼe tou faiga tuʼumaʼu ai ke tou fai ni tonu ʼe lelei pea mo mulimuli ki te ʼu lekula maʼoluga ʼa te ʼAtua. Kaʼe tonu ke tou tokakaga naʼa tou liliu ʼo fiameʼalahi, ʼo manatu ʼe lahi age te ʼu meʼa ʼe tou iloʼi ia Sehova, he feala ke fakamamaʼo ai tatou mai ia te ia.—Pes. 138:6; Loma 12:3.

17, 18. (1) Kotou tuku mai he ʼu faʼifaʼitaki ʼi te Tohi-Tapu ʼo he hahaʼi agavaivai pea mo he hahaʼi fiameʼalahi fau? (2) Kotea ʼae neʼe fai e te tehina ke mole fakamamaʼo ia ia e te fiameʼalahi mai ia Sehova?

¹⁷ ʼE talanoa ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo ni hahaʼi neʼe fiameʼalahi pea mo natou neʼe agavaivai. Ko te Hau ko Tavite neʼe ina kole ʼaki he agavaivai te takitaki ʼa Sehova pea neʼe tapuakina ai ia ia e Sehova. (Pes. 131:1-3) Ka neʼe tautea e Sehova te ʼu Hau ko Nepukatenesale mo Pelesatesale he neʼe nā fiameʼalahi. (Tan. 4:30-37; 5:22-30) ʼI ʼihi temi ʼe tou tau mo ni aluʼaga ʼe feala ke faigataʼa kia tatou mo kapau ʼe tou fiameʼalahi. Ko te tehina faifekau fakaminisitelio ko Ryan neʼe taʼu 32 neʼe fetogi kokelekasio. Neʼe manatu ia kua vave pe anai hana liliu ʼo tagata ʼafeā. Ka hili kiai he taʼu katoa neʼe heʼeki fakanofo tagata ʼafeā. Neʼe fiameʼalahi ai koa ia Ryan mo ʼita ki te kau tagata ʼafeā ʼi tanatou mole fakanofo ia ia ke tagata ʼafeā? Neʼe mole kei alu ai koa ʼo fono pea mo ina tuku tana fiameʼalahi ke fakamamaʼo ai mai ia Sehova mo te kokelekasio? Kapau la neʼe ko koutou, kotea ka kotou fai anai?

¹⁸ Neʼe fai e Ryan ni fekumi pe feafeaʼi hana lava ʼamanaki ki he meʼa ʼe lelei. (Taag. 13:12) “Neʼe au kamata mahino ai leva neʼe ʼaoga ke au ako te kataki fualoa mo te agavaivai. Neʼe ʼaoga ke au tuku ke akoʼi au e Sehova.” Pea neʼe tokaga tafitō leva ʼo tokoni ki ʼihi ʼi te kokelekasio mo te hahaʼi ʼae neʼe felaveʼi mo ia ʼi te minisitelio. Mole fualoa, pea neʼe ina maʼu ni ako Tohi-Tapu ʼe tuputupu lelei. ʼE ina ui fenei: “Neʼe au punamaʼuli ʼi toku fakanofo ko he tagata ʼafeā hili kiai te taʼu katoa vaelua. Pea tahi neʼe mole kei au hoha kiai he neʼe kua au leleiʼia age au taku minisitelio.”—Lau ia Pesalemo 37:3, 4.

NOFO OVI KIA SEHOVA!

19, 20. (1) ʼE feafeaʼi hatatou iloʼi papau ʼe mole fakamamaʼo anai tatou ʼi he temi mai ia Sehova e te ʼu meʼa ʼae neʼe tou ako ʼi te ʼu alatike ʼaeni? (2) Ko ai natou ʼae neʼe nonofo ovi kia Sehova ʼe feala ke tou mulimuli ki tonatou faʼifaʼitaki?

¹⁹ ʼE mole he meʼa ʼe kovi ʼi te ʼu faʼahi ʼae e fitu neʼe tou talanoa kiai ʼi te ʼu alatike ʼaeni e lua. ʼE tou fiameʼalahi he ko tatou ko te ʼu Fakamoʼoni ʼa Sehova. ʼE feala ke tou maʼu he maʼuli fakafamili fiafia pea mo he malolō fakasino ʼe lelei. ʼE ʼaoga tatatou gaue mo tatatou foʼi falā ke feala ai hatatou tokakaga kia tatou mo totatou famili. ʼE lelei kia tatou hatatou fakafiafia pea ʼe feala ke tokoni mai te ʼu kiʼi masini hila foʼou. Kaʼe tonu ke tou manatuʼi kapau ʼe mole tou fakahoko ʼo mulimuli ki tatatou fakatuʼutuʼu, pe lahi fau te temi ʼae ʼe tou fakaʼaoga kiai, pe mole lelei tona fai, pea ʼe feala ke fakamamaʼo ai tatou mai ia Sehova.

²⁰ ʼE loto e Satana ke kotou fakamamaʼo mai ia Sehova. Kaʼe feala hakotou faiga malohi ke mole hoko te faʼahi ʼaia kia koutou mo tokotou famili! (Taag. 22:3) Kotou fakaovi kia Sehova, pea mo nonofo ovi kia te ia. ʼE lahi te ʼu faʼifaʼitaki ʼi te Tohi-Tapu ʼo he hahaʼi neʼe natou fai te faʼahi ʼaia. Ko Enoke mo Noe neʼe nā “haele . . . mo te Atua.” (Sen. 5:22; 6:9) Ko Moisese neʼe tui ki te ʼAtua ohage pe neʼe feala hana sio kia te ia. (Hep. 11:27) Ko Sesu neʼe ina fai tuʼumaʼu pe te ʼu meʼa ʼae neʼe loto kiai e tana Tamai, pea neʼe tapuakina ai ia ia. (Soa. 8:29) Kotou mulimuli ki te ʼu faʼifaʼitaki ʼaia. “Ke kotou fiafia tuʼumaʼu. Ke kotou faikole tuʼumaʼu. Ia meʼa fuli pe kotou fai he ʼu fakafetaʼi.” (1 Tes. 5:16-18, MN) ʼAua naʼa kotou tuku he meʼa ke ina fakamamaʼo koutou ʼi he temi mai ia Sehova!