ʼE mahino mai, neʼe tupu tona fakaʼaogaʼi ke faigafua ki te hahaʼi pagani hanatou tali ia te faʼahiga tauhi ʼaē neʼe nātou ʼui ʼe ko te Lotu Faka Kilisitiano. Kae ʼe tapuʼi ʼi te Tohi-Tapu ia te tauhi ki te ʼu fakatātā faka pagani. (2 Kolonito 6:​14-18) Ko te Tohi-Tapu ʼe ina toe tapuʼi mo te ʼu faʼahiga tauhi tamapua kehekehe. (Ekesote 20:​4, 5; 1 Kolonito 10:14) Koia la ʼaē ʼe mole fakaʼaogaʼi ai e te kau Kilisitiano moʼoni ia te koluse ʼi tanatou tauhi.a

NEʼE fakatotonu ki te kau Kilisitiano ke nātou fai te ʼAho Fakamanatu ʼo te mate ʼo Kilisito. ʼE toe fakahigoaʼi te ʼaho ʼaia ko “te taumafa ʼo te ʼAliki.” (1 Kolonito 11:​20, MN ) He koʼe ʼe maʼuhiga ke fakamanatu te ʼaho ʼaia? Ko te temi fea ʼaē ʼe tonu ke fakamanatuʼi ai, pea ʼe tonu ke fakahoko feafeaʼi?

Neʼe kamata fai e Sesu Kilisito te toʼotoʼoga ʼaia ʼi te pō ʼo te Pāsikate Faka Sutea ʼaē neʼe fai ʼi te taʼu 33 ʼo totatou temi. Neʼe fai tuʼa tahi ʼi te taʼu ia te Pāsikate, ʼi te ʼaho 14 ʼo Nisani ʼi te kaletalio ʼa te kau Sutea. Moʼo ʼiloʼi te ʼaho ʼaia, neʼe fakatalitali te kau Sutea ki te ʼaho ʼo te fāsiga taʼu mātala, ʼaē ʼe ko ʼona hola e teitei 12 ʼi te ʼaho pea mo ʼona hola e 12 ʼi te pōʼuli. Ko te ʼuluaki tuʼu afiafi ʼo te māhina ʼaē ʼe ōvi mai ki te ʼaho ʼaia, ʼe ko te kamataʼaga ʼaia ʼo te māhina ʼo Nisani. Hili ʼaho e 14, pea fai te Pāsikate ʼi te ʼosi tō ʼo te laʼā.

Neʼe fai e Sesu te Pāsikate mo tana ʼu ʼapositolo, pea ʼi te ʼosi mavae ʼa Sutasi Isikaliote, neʼe ina fakatuʼutuʼu te Taumafa ʼo te ʼAliki. Neʼe fetogi e tetaumafa ʼaia ia te Pāsikate Sutea, koia ʼaē ʼe tonu ai ke tou fakamanatuʼi tuʼa tahi pe ʼi te taʼu.

ʼE ʼui ʼi te Evaselio ʼo Mateo: “Neʼe toʼo e Sesu te pane pea, ʼi tana ʼosi lau te tapuaki, neʼe ina tofitofi pea, ʼi tana foaki ki te kau tisipulo, neʼe ʼui maʼana: ‘Koutou toʼo, ʼo kai. Ko te meʼa ʼaenī ʼe ina fakatātā toku sino.’ Pea neʼe ina toʼo te ipu pea, ʼi tana ʼosi fai te fakafetaʼi, neʼe ina foaki age kiā nātou, ʼo ʼui maʼana: ‘Koutou ʼiʼinu fuli kiai; heʼe ko te meʼa ʼaenī ʼe ina fakatātā toku “taʼataʼa ʼo te fuakava,” ʼaē ʼe tonu ke liligi maʼa te tokolahi ki te fakamolemole ʼo te ʼu agahala.’ ”​—Mateo 26:​26-28, MN.

Ko ʼihi ʼe nātou tui ko Sesu neʼe ina fakaliliu moʼoni te pane ko tona kakano pea ko te vino ko tona taʼataʼa. Kae ko te sino kakano ʼo Sesu neʼe kei kātoa ʼi te temi ʼaē neʼe ina momoli ai te pane ʼaia. Neʼe kai moʼoni koa e te ʼu ʼapositolo ʼa Sesu tona kakano pea mo ʼinu tona taʼataʼa? Kailoa, heʼe neʼe tapuʼi ʼi te lao ʼa te ʼAtua ia te kai tagata pea mo te ʼinu ʼo te toto. (Senesi 9:​3, 4; Levitike 17:10) Iā Luka 22:​20, neʼe ʼui fēnei e Sesu: “Ko te ipu aeni e ko te [“fuakava foʼou,” MN ] i toku toto kua liligi ia o uhiga mo koutou.” Neʼe liliu moʼoni koa ia te ʼipu ʼaia ko “te fuakava foʼou”? Kailoa, heʼe ko te fuakava ʼe ko he fakapapau, pea ʼe mole ko he meʼa ʼe tou lava sio kiai.

Koia, ko te pane pea mo te vino ʼe ko he ʼu meʼa fakatātā. Ko te pane ʼe ina fakatātā ia te sino haohaoa ʼo Kilisito. Neʼe fakaʼaogaʼi e Sesu te toega pane ʼo te taumafa ʼo te Pāsikate. Neʼe mole ʼi ai he meʼa fakatupu ʼo te pane ʼaia. (Ekesote 12:8) ʼI te Tohi-Tapu, ko te meʼa fakatupu ʼe ina fakatātā te agahala peʼe ko te aga fakakākā. Koia ko te pane ʼe ina fakatātā te sino haohaoa ʼaē neʼe sākilifisioʼi e Sesu. Ko te sino ʼaia neʼe ʼāteaina mai te agahala.​—Mateo 16:​11, 12; 1 Kolonito 5:​6, 7; 1 Petelo 2:22; 1 Soane 2:​1, 2.

Ko te vino ʼe ina fakatātā te taʼataʼa ʼo Sesu. Pea neʼe fakamoʼoni e te taʼataʼa ʼaia ia te fuakava foʼou. Neʼe ʼui e Sesu ko tona taʼataʼa neʼe liligi “ki te fakamolemole ʼo te ʼu agahala.” Koia ʼe feala ki te hahaʼi ke nātou maʼa iā mata ʼo te ʼAtua pea mo nātou kau ki te fuakava foʼou ʼaē neʼe fai mo Sehova. (Hepeleo 9:14; 10:​16, 17) ʼAki te fuakava ʼaia kua feala ki te toko 144 000 Kilisitiano agatonu ke nātou ʼolo ki selo. ʼI te lagi, ʼe nātou gāue ai anai ko ni ʼu hau pea mo pelepitelo, moʼo foaki te ʼu tapuakina ki te malamanei kātoa.​—Senesi 22:18; Selemia 31:​31-33; 1 Petelo 2:9; Apokalipesi 5:​9, 10; 14:1-3.

Ko ai anai ʼaē ka kai ki te pane pea mo ʼinu ki te vino ʼi te ʼAho Fakamanatu? Ko nātou pe anai ʼaē ʼe kau ʼi te fuakava foʼou​—ia nātou ʼaē ʼe ʼamanaki ke nātou māʼuʼuli ʼi selo. Ko te laumālie maʼoniʼoni ʼo te ʼAtua ʼe ina fakahā lelei age kiā nātou ʼaia neʼe filifili nātou ke nātou ʼolo ʼo hau ʼi selo. (Loma 8:16) ʼE nātou toe kau ki te fuakava ʼaē neʼe fai mo Sesu ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga.​—Luka 22:29.

E feafeaʼi kiā nātou ʼaē ko tanatou ʼamanaki ko te maʼuli ʼo heʼegata ʼi te Palatiso ʼi te kele? ʼE nātou fakalogo ki te fakatotonu ʼa Sesu ʼo nātou kau ki te Taumafa ʼo te ʼAliki, kae ʼe mole nātou kai te pane pea mo ʼinu te vino. Tuʼa tahi ʼi te taʼu mokā tō te laʼā ʼi te ʼaho 14 ʼo Nisani, ʼe fakamanatuʼi e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ia te Taumafa ʼo te ʼAliki. Logola ko te tokosiʼi ʼaē ka māʼuʼuli ʼi selo, kae ʼe maʼuhiga ia te toʼotoʼoga ʼaia ki te kau Kilisitiano fuli. ʼE ko he toʼotoʼoga ʼe feala ai kiā tatou fuli ke tou fakakaukauʼi te ʼofa lahi ʼo Sehova ʼAtua pea mo Sesu Kilisito.​—Soane 3:16.

KA LOGO te hahaʼi ki te ʼu kupu “nefesi” pea mo “laumālie,” e feafeaʼi tanatou mahino kiai? Tokolahi te hahaʼi ʼe nātou tui ko te ʼu kupu ʼaia ʼe faka ʼuhiga ki he meʼa ʼe fakapulipuli pea mo tuputupua ʼe nofo ʼi totatou sino. ʼE nātou manatu ko te koga fakapulipuli ʼaia ʼo te tagata, ʼe mavae ʼi te sino mokā tou mamate pea ʼe toe hoko atu tona maʼuli. ʼI te kua mafola ʼo te akonaki ʼaia, tokolahi ʼe nātou punamaʼuli mokā nātou ʼiloʼi ʼe mole tuʼu te manatu ʼaia ʼi te Tohi-Tapu. Koteā ʼaē ʼe ʼui ʼi te Folafola ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te nefesi pea mo te laumālie?

TE “NEFESI” ʼI TONA FAKAʼAOGAʼI ʼI TE TOHI-TAPU

Tou talanoa muʼa ʼo ʼuhiga mo te nefesi. ʼE koutou manatuʼi ko te Tohi-Tapu neʼe ʼuluaki tohi ʼi te lea faka Hepeleo pea mo faka Keleka. Ka talanoa te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te nefesi, pea ko te ʼu tagata faitohi ʼa te Tohi-Tapu neʼe nātou fakaʼaogaʼi te kupu faka Hepeleo nèphèsh peʼe ko te kupu faka Keleka psukhê. ʼE fakaʼaogaʼi tuʼa 800 tupu te ʼu kupu ʼaia e lua ʼi te Tohi-Tapu, pea ʼi te Tohi-Tapu Traduction du monde nouveau ʼe fakaliliu tuʼumaʼu ʼaki te kupu “nefesi.” Ka koutou vakavakaʼi te faʼahiga fakaʼaogaʼi ʼo te kupu “nefesi” ʼi te Tohi-Tapu, ʼe ʼiloga lelei mai ko te kupu ʼaia ʼe