Kapite 10

Kua Pule Te Puleʼaga ʼo Te ʼAtua

1, 2. Neʼe feafeaʼi te fakahā e te ʼu puleʼaga fakatagata ʼe mole feala ke nātou takitaki ki te malamanei?

E LAGI neʼe koutou totogi he masini, pea neʼe koutou tokagaʼi ʼe mole haʼele te masini ʼaia. Neʼe koutou pāuiʼi leva te tagata ke haʼu ʼo gaohi te masini ke haʼele. Kae, ʼi te hili pe ʼo he kiʼi temi nounou ʼi tana ʼosi “gaohi” te masini ʼaia, neʼe mole haʼele ia. Neʼe ko he meʼa fakatupu lotomamahi ia!

² ʼE tatau te meʼa ʼaia mo te ʼu puleʼaga fakatagata. Neʼe holi tuʼumaʼu te hahaʼi ki he puleʼaga ʼe ina ʼaumai anai te tokalelei pea mo te fiafia. Kae, ko te ʼu faiga mālohi ʼaē neʼe fai moʼo fakatokatoka te ʼu fihifihia ʼo te sosiete fakatagata neʼe mole hona fua. Neʼe lahi te ʼu fakatuʼutuʼu neʼe fai moʼo fakatuʼu ʼo te tokalelei—kae neʼe holoʼi ia. Pea tahi ʼaē, ko te puleʼaga fea ʼaē kua ina lavaʼi te pulihi ʼo te maʼuli masiva, te ʼu fakapalatahi, te fai fakapō, te ʼu mahaki, pea mo te ʼu maumau faka ekolosike? Ko te takitaki ʼa te tagata ʼe mole feala ke ina fakatokatoka te ʼu meʼa ʼaia. Māʼia mo te Hau poto ʼo Iselaele ko Salomone neʼe ina fai te fehuʼi ʼaenī: “ ʼO ʼuhiga mo te tagata ʼaē neʼe toʼo mai te kele, ʼe lava feafeaʼi hana ʼiloʼi tona ala?”—Tāʼaga Lea 20:24.

3. (a) Neʼe koteā tāfito te meʼa ʼaē neʼe faka mafola e Sesu? (b) Koteā te ʼui ʼa ʼihi ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua?

³ ʼAua naʼa tou ʼui ʼe mole he ʼamanaki! ʼE ko he puleʼaga faka malamanei ʼe tuʼu maʼu ʼe mole ko he moemisi ia. Neʼe ko te meʼa tāfito ʼaia ʼaē neʼe faka mafola e Sesu. Neʼe ina fakahigoaʼi ko “te puleʼaga ʼo te ʼAtua,” pea neʼe ina akoʼi tana ʼu tisipulo ke nātou faikole ki te puleʼaga ʼaia. (Luka 11:2; 21:31) ʼE moʼoni, ʼi ʼihi temi ʼe talanoa te ʼu lotu ki te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. ʼI tona fakahagatonu, ko te ʼu lauʼi miliona hahaʼi ʼe faikole ki te Puleʼaga ʼaia ʼi te ʼaho fuli mokā nātou lau liuliuga te Kole ʼaē ki te ʼAliki (ʼaē ʼe higoaʼi ko Tatatou Tāmai ʼe ʼi selo peʼe ko te faʼifaʼitaki ʼo te faikole). Kae ko te hahaʼi ʼe kehekehe tanatou ʼu tali mokā fai age te fehuʼi ʼaenī, “Koteā koa te Puleʼaga ʼo te ʼAtua?” ʼE ʼui e ʼihi, “Ko te Puleʼaga ʼe ʼi tokotou loto.” ʼE talanoa ʼihi ki te Puleʼaga ʼo nātou ʼui ʼe ko te lagi. Kae ohage ko te meʼa ʼaē ka tou vakaʼi, ʼe fakamahino lelei mai e te Tohi-Tapu pe koteā te Puleʼaga.

KO HE PULEʼAGA ʼE ʼI AI TANA FAKATUʼUTUʼU

4, 5. He koʼe neʼe fai e Sehova he fakatuʼutuʼu foʼou ʼo ʼuhiga mo tana pule faʼitaliha, pea koteā te meʼa ʼaē ka fakahoko anai e te fakatuʼutuʼu foʼou ʼaia?

⁴ Ko Sehova ʼAtua ʼe Hau talu mai muʼa, peʼe ko te Tuʼi ʼo te ʼatulaulau. ʼE ina maʼu te tuʼulaga maʼuhiga ʼaia, koteʼuhi neʼe ko ia ʼaē neʼe ina fakatupu ia meʼa fuli. (1 Fakamatala 29:11; Pesalemo 103:19; Gāue 4:24) Kae ko te Puleʼaga ʼaē neʼe faka mafola e Sesu ʼe fakalogo ia ki te pule faʼitaliha ʼa te ʼAtua ʼi te ʼatulaulau. Ko te Puleʼaga Faka Mesianike ʼaia ʼe ʼi ai tana fakatuʼutuʼu tāfito, kae koteā koa te fakatuʼutuʼu ʼaia?

⁵ Ohage ko tona fakamahino ʼaē ʼi te Kapite 6, ko te ʼuluaki taumatuʼa neʼe nā agatuʼu ki te ʼuhiga pule ʼa te ʼAtua. Neʼe lagaʼi te ʼu fehuʼi, koia neʼe fili ai e Sehova ke ina fai he fakatuʼutuʼu foʼou moʼo fakahā tona ʼuhiga pule faʼitaliha. Neʼe fakahā e te ʼAtua tana fakatuʼutuʼu ʼaē ke ina fakatupu he “hāko” ʼe ina moloki anai te Gata, ʼaē ko Satana, pea mo ina pulihi te ʼu fua ʼo te agahala ʼaē kua maʼu e te malamanei. Ko te koga tāfito ʼo te “hāko” ʼe ko Sesu Kilisito, pea ko “te puleʼaga ʼo te ʼAtua” ʼe ko te meʼa gāue ʼaia ʼaē ka fakaʼaogaʼi moʼo pulihi ʼo Satana. ʼAki te Puleʼaga ʼaia, ʼe fakaliliu anai e Sesu Kilisito te kele ke puleʼi ʼaki te huafa ʼo Sehova, pea ʼe ina faka lākatonuʼi anai te pule faʼitaliha pea mo faitotonu ʼa te ʼAtua ʼo talu ai.—Senesi 3:15; Pesalemo 2:2-9.

6, 7. (a) ʼE tuʼu koa ʼifea te Puleʼaga, pea ko ai ia te Hau pea mo tona ʼu kaugā takitaki? (b) Ko ai te ʼu hahaʼi fakalogo ʼo te Puleʼaga?

⁶ Neʼe fakaliliu fēnei ʼi te tahi Tohi-Tapu te ʼu palalau ʼaē neʼe fai e Sesu ki te kau Faliseo agakovi: “Ko te puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼe ʼi tokotou loto.” (Luka 17:21, Version du roi Jacques) Neʼe fia ʼui koa e Sesu ko te Puleʼaga ʼe tuʼu ʼi te ʼu loto agakovi ʼo te ʼu tagata aga fakahehema ʼaia? Kailoa. ʼI te Tohi-Tapu (Traduction du monde nouveau), neʼe fakaliliu lelei te vaega ʼaia mai te lea faka Keleka ʼo tou lau fēnei: “Ko te puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼe ʼi te lotolotoiga ʼo koutou.” Ko Sesu ʼaē neʼe ʼi te lotolotoiga ʼo nātou, neʼe talanoa ʼo ʼuhiga mo ia totonu ʼe ko he Hau ʼi he temi ka haʼu. Ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼe mole ko he meʼa ʼe nofo ʼi te loto ʼo te tagata, kae ʼe ko he puleʼaga moʼoni, ʼe ko he puleʼaga ʼe gāue ai tona pule pea mo tana hahaʼi fakalogo. ʼE ko he puleʼaga ʼe tuʼu ʼi te lagi, koteʼuhi ʼe fakahigoaʼi ia ko “te puleʼaga ʼo selo” pea ko “te puleʼaga ʼo te ʼAtua.” (Mateo 13:11; Luka 8:10) ʼI te meʼa ʼaē neʼe hā ki te polofeta ko Taniela, neʼe sio ki te Pule ʼo te Puleʼaga “ ʼe hage ia ko he foha ʼo he tagata” ʼe fakaōvi kia muʼa ʼo te ʼAtua Māfimāfi pea neʼe foaki age kia te ia “te pule, pea mo te fakaʼaliʼaliki, pea mo te puleʼaga [heʼegata], koteʼuhi ke tauhi kia te ia te hahaʼi, pea mo te ʼu fenua, pea mo te ʼu faʼahiga lea fuli pe.” (Taniela 7:13, 14) Ko ai koa te Hau ʼaia? ʼE fakahigoaʼi e te Tohi-Tapu ia Sesu Kilisito ʼe ko “te Foha ʼo te tagata.” (Mateo 12:40; Luka 17:26) ʼIo, neʼe fakanofo e Sehova tona ʼAlo, ko Sesu Kilisito, ke nofo Hau.

⁷ Kae ʼe mole hau tokotahi ia Sesu. ʼE fakatahi atu kia te ia te toko 144 000 ʼaē neʼe “totogi mai te kele” ke nātou kaugā hau mo pelepitelo fakatahi mo ia. (Fakahā 5:9, 10; 14:1, 3; Luka 22:28-30) Ko te hahaʼi fakalogo ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼe liliu anai ko he foʼi famili faka malamanei ʼe nātou fakalogo ki te takitaki ʼa Kilisito. (Pesalemo 72:7, 8) E feafeaʼi koa hatatou ʼiloʼi papau ʼe ko te Puleʼaga ʼaia ka ina faka lākatonuʼi moʼoni anai te pule faʼitaliha ʼa te ʼAtua pea mo ina toe fakatuʼu te ʼu ʼaluʼaga faka palatiso ʼi totatou kele?

TE PULEʼAGA ʼO TE ʼATUA ʼE KO HE MEʼA MOʼONI

8, 9. (a) E feafeaʼi hatatou fakahāhā ia te moʼoni ʼo te ʼu fakapapau ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua? (b) He koʼe ʼe feala ke tou ʼiloʼi papau ʼe moʼoni ia te Puleʼaga?

⁸ Koutou fakakaukauʼi age muʼa kapau la neʼe vela tokotou ʼapi. ʼI te temi ʼaia ʼe haʼu ai tokotou kaumeʼa ʼo fakapapau atu ʼe ina toe laga anai tokotou ʼapi, koteʼuhi ʼe feʼauga tana falā moʼo fakahoko ia te faʼahi ʼaia, pea mo foaki atu te meʼa kai maʼa tokotou famili. Kapau neʼe ʼui tuʼumaʼu atu e tokotou kaumeʼa ia te moʼoni, ʼe mole koutou tui anai koa ki ai? ʼE koutou ʼōmai mai takotou gāue ʼi te ʼaho ake, pea mo koutou maʼu mai he kau gāue kua nātou kamata fakamaʼa te ʼu ʼotaʼota ʼo te vela pea mo nātou ʼaumai te meʼa kai maʼa tokotou famili. ʼE mahino papau ia, ʼe koutou falala katoa anai ʼaki te temi, ʼe mole gata pe ʼi te toe laga ʼo te ʼapi, kae ʼe toe laka age anai tona lelei.

⁹ ʼO feiā aipe mo Sehova ʼe ina fakamoʼoni mai kia tatou, ko te Puleʼaga ʼe ko he meʼa moʼoni. Ohage ko tona fakahā ʼi te Tohi-Tapu, ʼi te tohi ki te kau Hepeleo, neʼe lahi te ʼu faʼahiga meʼa ʼo te Lao neʼe nātou fakahā fakatomuʼa te fakatuʼutuʼu ʼa te Puleʼaga. (Hepeleo 10:1) Tahi ʼaē meʼa, ʼaki te puleʼaga fakakelekele ʼo Iselaele, neʼe hā fakalelei ai peʼe feafeaʼi anai te agaaga ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. Neʼe mole ko he puleʼaga ʼe tatau mo te ʼu puleʼaga fakatagata, koteʼuhi ko tona ʼu hau neʼe heheka ʼi “te hekaʼaga faka hau ʼo Sehova.” (1 Fakamatala 29:23) Pea tahi ʼaē, neʼe fakakikite fēnei ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga ʼaia: “Ko te tokotoko faka hau ʼe mole maliu kehe anai mai ia Suta, pea ko te tokotoko faka lagiaki ʼe mole maliu kehe anai mai te vaha ʼo ʼona vaʼe, ʼo kaku ki te haʼu ʼa Silo; pea ʼe ina maʼu anai te fakalogo ʼa te hahaʼi.” (Senesi 49:10)a ʼIo, neʼe ko te hōloga hau ʼaia ʼo Suta ʼaē neʼe tonu ke tupu ai ia Sesu, te Hau ʼo talu ai ʼo te puleʼaga ʼo te ʼAtua.—Luka 1:32, 33.

10. (a) Ko te temi fea ʼaē neʼe fakatuʼu ai te tafitoʼaga ʼo te Puleʼaga Faka Mesianike ʼo te ʼAtua? (b) Koteā te gāue maʼuhiga ʼaē neʼe tonu ke takitaki e te ʼu kaugā hau ʼo Sesu ʼi tanatou nonofo ʼi te kele?

¹⁰ Ko te tafitoʼaga ʼo te Puleʼaga Faka Mesianike ʼo te ʼAtua neʼe fakatuʼutuʼu ʼi te temi ʼaē neʼe fili ai te ʼu ʼapositolo e toko 12 ʼa Sesu. (Efesi 2:19, 20; Fakahā 21:14) Ko nātou ʼaia neʼe ko te ʼu ʼuluaki hahaʼi ʼo te toko 144 000 ʼaē neʼe fili ke nātou kaugā hau ʼi selo mo Sesu Kilisito. Lolotoga tonatou maʼuli ʼi te kele, neʼe tonu ke takitaki e te ʼu kaugā hau ʼaia te fai faka mafola, ʼo mulimuli ki te fakatotonu ʼaenī ʼa Sesu: “Koutou ʼolo pea ke koutou fai ni ʼu tisipulo ʼi te hahaʼi ʼo te ʼu fenua fuli pe, ʼo papitemaʼi ia nātou ʼi te huafa ʼo te Tāmai pea mo te ʼAlo pea mo te laumālie maʼoniʼoni.”—Mateo 28:19.

11. E feafeaʼi te fakahoko ʼo te fai faka mafola ʼo te Puleʼaga ia ʼaho nei, pea koteā tona ʼu fua?

¹¹ Ko te fakatotonu ʼo ʼuhiga mo te fai ʼaē ʼo he ʼu tisipulo kua mafola ia ʼi te temi ʼaenī ʼo mole hona tatau. Ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼe nātou faka mafola te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼi te kele katoa, ʼo mulimuli ki te lea faka polofeta ʼaenī ʼa Sesu: “Pea ko te logo lelei ʼaenī ʼo te puleʼaga ʼe faka mafola anai ʼi te kele katoa, ko he meʼa fakamoʼoni ia ki te ʼu puleʼaga katoa; pea hoko mai ai leva te fakaʼosi.” (Mateo 24:14) Ko te tahi koga ʼo te gāue fai faka mafola ʼo te Puleʼaga, ko te fakatuʼutuʼu lahi ʼo te polokalama ʼaē ko te akoʼi ʼo te hahaʼi. Ko nātou ʼaē ʼe fakalogo ki te ʼu lao pea mo te ʼu fakatuʼutuʼu ʼa te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, ʼe kua nātou maʼuʼuli ʼi te temi nei ʼi te tokalelei pea mo te logo tahi, ʼaē ʼe mole feala ke fakahoko e te ʼu puleʼaga fakatagata. Ko te ʼu faʼahi fuli ʼaia ʼe nātou fakamoʼoni lelei mai ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼe ko he meʼa moʼoni ia!

12. (a) He koʼe ʼe tau mo feʼauga ke fakahigoaʼi te kau fai faka mafola ʼo te Puleʼaga ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova? (b) Koteā te kehekehe ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua pea mo te ʼu puleʼaga fakatagata?

¹² Neʼe ʼui e Sehova ki te kau Iselaele: “Ko koutou ko taku kau fakamoʼoni, . . . ʼio ko taku kaugana ʼaē neʼe ʼau fili.” (Isaia 43:10-12) Ko Sesu, ʼaē “ko te Fakamoʼoni agatonu,” neʼe ina fakahā mālohi te logo lelei ʼo te Puleʼaga. (Fakahā 1:5; Mateo 4:17) Koia ʼe feʼauga mo te kau fai faka mafola ʼo te Puleʼaga ʼo te temi ʼaenī, ke nātou toʼo te higoa ʼaē neʼe fili e te ʼAtua, ʼaē ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova. Kae he koʼe koa ʼe lahi te temi ʼaē ʼe fakaʼaogaʼi e te kau Fakamoʼoni pea mo te ʼu faiga ʼaē ke nātou akoʼi te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ki niʼihi? ʼE nātou fai te faʼahi ʼaia, koteʼuhi ko te Puleʼaga ʼe ko te ʼamanaki pe ʼaia e tahi ki te malamanei. Ko te ʼu puleʼaga fakatagata ʼe fakaʼaluʼalu ʼo puli, kae ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼe tuʼu anai ia ʼo talu ai. Ia Isaia 9:6, 7 ʼe fakahigoa te Pule ʼo te Puleʼaga ʼaia, ia Sesu, ko te “ ʼAliki ʼo te Tokalelei” pea ʼe ina toe ʼui fēnei: “Ki te lahi ʼo te pule fakaʼaliki pea mo te tokalelei ʼe mole ʼi ai anai hona gataʼaga.” Ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼe mole tatau ia mo te ʼu puleʼaga fakatagata—he ko te ʼu puleʼaga fakatagata, ʼe tuʼu faka temi pe ia. ʼIo, ʼe ʼui fēnei ia Taniela 2:44: “Ko te ʼAtua ʼo te lagi ʼe ina fakatuʼu anai he puleʼaga ʼe mole pulihi anai. Pea ko te puleʼaga ʼaia ʼe mole tuku anai ia ki he tahi hahaʼi. . . . ʼE tuʼu anai ʼo aʼu ki he ʼu temi ʼe mole ʼiloʼi honatou gataʼaga.”

13. (a) Koteā te ʼu faigataʼaʼia ʼaē ka pulihi anai e te Puleʼaga ʼo te ʼAtua? (b) He koʼe ʼe feala ke tou ʼiloʼi papau ko te ʼu fakapapau ʼa te ʼAtua ʼe hoko moʼoni anai?

¹³ Ko te hau fakatagata fea ʼaē kua ina lavaʼi te pulihi ʼo te tau, te fai fakapō, te mahaki, te pakupaku, pea mo te mole maʼu ʼo he nofoʼaga? Pea tahi foki, ko te pule fakakelekele fea ʼaē kua ina lava fakatuʼuake ia nātou ʼaē kua mamate? Ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua pea mo tona Hau ʼaē ka nā fakahoko anai te ʼu faʼahi ʼaia. ʼE mole haʼele kovi anai te Puleʼaga ʼaia ohage ko he masini ʼe tonu ke ʼave tuʼumaʼu ʼo gaohi. Kae, ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼe fua lelei anai tana gāue, koteʼuhi ʼe fakapapauʼi mai e Sehova: “Ko te folafola ʼaē ʼe mavae ʼi toku gutu ʼe mole toe liliu mai anai kia te ʼau ka mole ʼi ai hona ʼu fua, kae ʼe mahino papau ia, ʼe ina fakahoko anai te meʼa ʼaē kua ʼau leleiʼia, pea ʼe mahino papau ia ʼe ina fakahoko anai te meʼa ʼaē neʼe ʼau fekauʼi kiai.” (Isaia 55:11) Ko te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua ʼe hoko moʼoni anai, kae neʼe ko te temi fea koa ʼaē neʼe tonu ke kamata ai te pule ʼa te Puleʼaga?

TE PULE ʼA TE PULEʼAGA—ʼE HOKO KOA ʼAFEA?

14. Koteā te manatu hala ʼaē neʼe maʼu e te ʼu tisipulo ʼa Sesu ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga, kae koteā te meʼa neʼe mahino kia Sesu ʼo ʼuhiga mo tana pule?

¹⁴ “ ʼAliki, ʼe ko te temi koa ʼaenī ka ke toe fakatuʼu ai te puleʼaga maʼa Iselaele?” ʼE hā ʼaki te fehuʼi ʼaia ʼaē neʼe fai e te ʼu tisipulo ʼa Sesu neʼe mole nātou mahino ʼi te temi ʼaia ki te fakatuʼutuʼu ʼa te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, pea mo te temi ʼaē neʼe fakatuʼutuʼu ke kamata ai tana pule. ʼI tana fakatokaga ʼaē ke ʼaua naʼa nātou fihi ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia, neʼe ʼui fēnei e Sesu: “ ʼE mole ʼa koutou te kumi ke koutou ʼiloʼi te ʼu temi peʼe ko te ʼu fasiga taʼu ʼaē neʼe fakatuʼutuʼu e te ʼAtua ke pule faʼitaliha kiai.” Neʼe ʼiloʼi e Sesu ko tana pule ʼaē ki te kele neʼe fakatuʼutuʼu ia ki he temi ka haʼu, ke ina fai ʼi he temi ki muli age ʼi te hili ʼo tona fakatuʼuake pea mo tana hake ʼaē ki selo. (Gāue 1:6-11; Luka 19:11, 12, 15) Neʼe fakakikite e te Tohi-Tapu te meʼa ʼaia. ʼO feafeaʼi?

15. ʼE fakamālamaʼi feafeaʼi mai e te Pesalemo 110:1 te temi ʼaē ka kamata ai te pule ʼa Sesu?

¹⁵ ʼI he ʼaluʼaga faka polofeta neʼe fakahigoaʼi e Tavite ia Sesu ko tona “ ʼAliki,” ʼo ina ʼui fēnei: “Ko te tala ʼaenī ʼa Sehova ki toku ʼAliki: ‘Heka ʼi toku toʼomataʼu ʼo kaku ki taku tuku tou ʼu fili ke hage ko he tuʼuʼaga ki ʼou vaʼe.’ ” (Pesalemo 110:1; vakaʼi ia Gāue 2:34-36.) Ko te lea faka polofeta ʼaia ʼe ina fakahā ko te ʼuhiga pule ʼa Sesu ʼe mole kamata anai ʼi te hili pe ʼaē ʼo tana hake ki selo. Kae, ʼe tonu ke talitali ia ʼi te toʼomataʼu ʼo te ʼAtua. (Hepeleo 10:12, 13) Ko temi koa e fia ʼe tonu anai ke talitali ai? Ko te temi fea koa ʼaē ʼe kamata ai anai tana pule? ʼE tokoni mai te Tohi-Tapu kia tatou ke tou maʼu te ʼu tali ki te ʼu fehuʼi ʼaia.

16. Koteā te meʼa neʼe hoko ʼi te taʼu 607 ʼi muʼa ʼo totatou temi, pea koteā tona pikipikiga mo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua?

¹⁶ ʼE ko Selusalemi, te kolo pe ʼaia e tahi ʼi te kele katoa neʼe tuku kiai e Sehova tona huafa. (1 Hau 11:36) Pea tahi foki, neʼe ko te kolo hau ʼaia ʼo te puleʼaga fakakelekele ʼaē neʼe tali e te ʼAtua, ko te fakatātā ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼaē ʼi selo. Koia, ko te fakaʼauha ʼo Selusalemi e te kau Papiloni ʼi te taʼu 607 ʼi muʼa ʼo totatou temi neʼe ʼi ai tona ʼuhiga tāfito. Ko te meʼa ʼaia neʼe ina fakaʼiloga ai te kamataʼaga ʼo te temi loaloaga ʼaē ka mole pule fakahagatonu ai te ʼAtua ki tana hahaʼi ʼi te kele. ʼI te hili ʼo te ʼu sēkulō e ono ki muli age, neʼe fakamahino e Sesu ko te temi ʼaia ʼe kei hoko atu pe, he neʼe ina ʼui fēnei: “ ʼE molomoloki anai ia Selusalemi e te ʼu puleʼaga, ʼo aʼu ki te ʼosi fakahoko ʼo te ʼu temi ʼaē kua fakakatofa ki te ʼu puleʼaga.”—Luka 21:24.

17. (a) Koteā “te ʼu temi ʼaē kua fakakatofa ki te ʼu puleʼaga,” pea koteā te loaloaga ʼo te ʼu temi ʼaia? (b) Ko te temi fea ʼaē neʼe kamata ai pea mo fakaʼosi ai “te ʼu temi ʼaē kua fakakatofa ki te ʼu puleʼaga”?

¹⁷ Lolotoga “te ʼu temi ʼaē kua fakakatofa ki te ʼu puleʼaga,” neʼe faka fealagia ai ki te ʼu puleʼaga faka malamanei ke nātou fakagata te pule ʼaē ʼe tali e te ʼAtua. Ko te temi ʼaia neʼe kamata ʼaki te fakaʼauha ʼo Selusalemi ʼi te taʼu 607 ʼi muʼa ʼo totatou temi, pea neʼe fakahā e Taniela ko te loaloaga ʼo te temi ʼaia ko “temi e fitu.” (Taniela 4:23-25) Koteā te loaloaga ʼo te ʼu temi ʼaia e fitu? ʼE fakahā mai e te Tohi-Tapu ko te ʼu “temi” e tolu vaelua ʼe fakatatau ki te ʼu ʼaho e 1 260. (Fakahā 12:6, 14) Kapau ʼe fakaliuga lua te ʼu temi ʼaia, pea ʼe liliu ko temi e fitu, ʼo fakakatoa leva ko te ʼu ʼaho e 2 520. Kae neʼe mole he meʼa tāfito neʼe hoko ʼi te fakaʼosi ʼo te ʼu ʼaho ʼaia e 2 520. Kae kapau ʼe tou fakapipiki ki te lea faka polofeta ʼa Taniela te fakatuʼutuʼu ʼaē “ko te ʼaho e tahi ʼe ko te taʼu e tahi,” pea ʼe feala ai hatatou lau ko te ʼu taʼu e 2 520, ʼo kamata mai te taʼu 607 ʼi muʼa ʼo totatou temi, ʼo aʼu mai ki te taʼu 1914 ʼo totatou temi.—Faka au 14:34; Esekiele 4:6.

18. Koteā te meʼa neʼe foimo fai e Sesu ʼi te hili pe ʼo tana maʼu ia te mālohi ʼo te Puleʼaga, pea neʼe lave feafeaʼi te faʼahi ʼaia ki te kele?

¹⁸ Neʼe kamata hau koa ia Sesu ʼi te lagi ʼi te temi ʼaia? Ko te ʼu tupuʼaga faka Tohi-Tapu ʼaē ʼe ʼui ai neʼe kamata hau ʼi te temi ʼaia, ʼe hoki vakaʼi anai ʼi te kapite ʼaē ka hoa mai. ʼE mahino ia, ko te kamataʼaga ʼo te pule ʼa Sesu neʼe mole fakaʼiloga ʼi te temi pe ʼaia ʼaki te tokalelei ʼi te kele. ʼE fakahā fēnei ia Fakahā 12:7-12, ʼi te foaki age ʼo te Puleʼaga kia Sesu, neʼe tonu ke ina kapu mai ia Satana pea mo te ʼu ʼaselo ʼaē neʼe liliu ko te kau temonio mai te lagi. Ko tona faka ʼuhiga ki te kele, ko te malaʼia, kae ʼe ko he meʼa fakaloto mālohi tatatou ʼiloʼi ko te Tevolo kua “nounou tona temi.” Kua vave pe, pea ʼe feala anai ke tou fakafiafia ʼuhi ko te takitaki ʼa te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, pea mo te ʼu tapuakina ʼaē ka ina foaki anai ki te kele pea mo te hahaʼi fakalogo. (Pesalemo 72:7, 8) E feafeaʼi koa hatatou ʼiloʼi kua vave fakahoko anai te faʼahi ʼaia?

[Nota ʼi te lalo pasina]

TE SIVI ʼO TOKOTOU ʼATAMAI MĀLAMA

Koteā te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, pea ʼe pule ia maifea?

Ko ai koa te ʼu pule ʼo te Puleʼaga, pea ko ai tana hahaʼi fakalogo?

E feafeaʼi te fakahā mai e Sehova ko tona Puleʼaga ʼe ko he Puleʼaga moʼoni?

Ko te temi fea ʼaē neʼe kamata ai pea mo fakaʼosi ai “te ʼu temi ʼaē kua fakakatofa ki te ʼu puleʼaga”?

[Talanoa ʼo te pasina 94]

TE ʼU MEʼA TĀFITO NEʼE HOKO ʼE PIPIKI KI TE PULEʼAGA ʼO TE ʼATUA

• Neʼe fakahā e Sehova tana fakatuʼutuʼu ʼaē ke ina fakatupu te “hāko” ʼaē ka ina moloki anai te ʼulu ʼo te Gata, ia Satana te Tevolo.—Senesi 3:15.

• ʼI te taʼu 1943 ʼi muʼa ʼo totatou temi, neʼe fakamahino e Sehova ko te “hāko” ʼaia ʼe haʼu anai mai te hōloga ʼo Apalahamo.—Senesi 12:1-3, 7; 22:18.

• Ko te fuakava ʼo te Lao ʼaē neʼe foaki ki Iselaele ʼi te taʼu 1513 ʼi muʼa ʼo totatou temi, neʼe ina fakahā “he ʼata ʼo te ʼu meʼa lelei ka haʼu.”—Ekesote 24:6-8; Hepeleo 10:1.

• Ko te puleʼaga fakakelekele ʼo Iselaele neʼe kamata ʼi te taʼu 1117 ʼi muʼa ʼo totatou temi, pea ko te puleʼaga ʼaia neʼe hoholo ʼi te hōloga ʼo Tavite.—1 Samuele 11:15; 2 Samuele 7:8, 16.

• Neʼe fakaʼauha ia Selusalemi ʼi te taʼu 607 ʼi muʼa ʼo totatou temi, pea neʼe kamata ai “te ʼu temi ʼaē kua fakakatofa ki te ʼu puleʼaga.”—2 Hau 25:8-10, 25, 26; Luka 21:24.

• ʼI te taʼu 29 ʼo totatou temi, neʼe hinoʼi e te ʼAtua ko Sesu te Hau pea neʼe kamata ai tona minisitelio ʼi te kele.—Mateo 3:16, 17; 4:17; 21:9-11.

• ʼI te taʼu 33 ʼo totatou temi, neʼe hake ia Sesu ki selo, pea neʼe talitali ʼi te toʼomataʼu ʼo te ʼAtua ʼo aʼu ki te temi ʼaē ka kamata ai tana pule.—Gāue 5:30, 31; Hepeleo 10:12, 13.

• Neʼe fakanofo hau ia Sesu ʼi te Puleʼaga ʼaē ʼi selo ʼi te taʼu 1914 ʼo totatou temi, ʼi te fakaʼosi ʼo “te ʼu temi ʼaē kua fakakatofa ki te ʼu puleʼaga.”—Fakahā 11:15.

• Ko Satana pea mo tana ʼu temonio neʼe lī ifo ki te kele pea neʼe nātou fakaʼāsili te ʼu malaʼia ʼo te malamanei.—Fakahā 12:9-12.

• ʼE takitaki e Sesu te fai faka mafola ʼo te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼi te malamanei katoa.—Mateo 24:14; 28:19, 20.