ʼU Mātuʼa, Koteā Te Faʼifaʼitaki ʼAē ʼe Koutou Tuku Ki Takotou Fānau?

“Koia, koutou liliu ko te faifaitaki o te Atua, ke tuha mo he u fanau ofaina.”​—Efeso 5:​1, 2.

1. Koteā te ʼu fakatotonu ʼaē neʼe foaki e Sehova ki te ʼuluaki taumatuʼa?

KO SEHOVA ʼe ko te Tupuʼaga ʼo te famili. Mai tona ʼuhiga ʼaē neʼe ina fakatupu te ʼuluaki famili pea mo foaki ki te ʼuluaki taumatuʼa te fealagia ʼaē ke nā fanaunau, koia ʼe feala ai ke tou ʼui neʼe ina fakatupu te ʼu famili fuli. (Efeso 3:​14, 15) Neʼe ina tuku kia Atama mo Eva te ʼu fakatotonu tāfito ʼo ʼuhiga mo tonā ʼu maʼua, kae neʼe toe foaki age foki kia nāua te fealagia ʼaē ke nā loto faʼitaliha moʼo fakahoko te ʼu maʼua ʼaia. (Senesi 1:​28-​30; 2:​6, 15-​22) ʼI te ʼosi agahala ʼa Atama mo Eva, neʼe liliu ʼo faigataʼa te ʼaluʼaga ʼo te maʼuli ʼo te ʼu famili. Kae ʼi tona ʼofa, neʼe foaki e Sehova he takitaki lelei moʼo tokoni ki tana ʼu kaugana ke nātou tauʼi te ʼu faigataʼaʼia.

2. (a) Koteā te fakatuʼutuʼu ʼaē neʼe fai e Sehova moʼo lagolago ki tana tokoni ʼaē neʼe tohi pea mo te akonaki ʼaē neʼe tala gutu? (b) Koteā te fehuʼi ʼaē ʼe tonu ke fai e te ʼu mātuʼa?

² ʼI tona ʼuhiga Faiako Lahi, ko Sehova neʼe mole ina foaki mai pe he ʼu fakatotonu neʼe tohi ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe tonu ke tou fai pea mo te meʼa ʼaē ʼe tonu ke tou tekeʼi. ʼI te temi ʼāfea, neʼe ina hilifaki ki te ʼu fakatotonu ʼaē neʼe tohi, te ʼu fakatotonu ʼaē neʼe tala gutu e te kau pelepitelo, mo te kau polofeta pea mo te ʼu pule famili. Ko ai ʼaē ʼe ina toe fakaʼaogaʼi moʼo tala gutu te akonaki ʼaia ʼi totatou temi? Ko te kau tagata ʼāfea pea mo te ʼu mātuʼa. Kapau ʼe ke tāmai pea mo faʼe, ʼe ke fakahoko koa tou maʼua ʼo akoʼi te ʼu ala ʼa Sehova ki tou famili?​—Tāʼaga Lea 6:​20-​23.

3. Koteā te ako ʼaē ʼe feala ke tāʼofi e te ʼu pule famili mai te faʼahiga ako ʼa Sehova?

³ ʼE tonu ke fai feafeaʼi te akonaki ʼaia ki te famili? ʼE tuku mai e Sehova he faʼifaʼitaki lelei. ʼE ina fakahā lelei mai te meʼa ʼaē ʼe lelei pea mo te meʼa ʼaē ʼe kovi, pea ʼe ina fai liuliuga te faʼahi ʼaia. (Ekesote 20:​4, 5; Teutalonome 4:​23, 24; 5:​8, 9; 6:​14, 15; Sosue 24:19, 20) ʼE ina fakaʼaogaʼi he ʼu fehuʼi ʼe nātou uga tatou ke tou fakakaukau. (Sopo 38:​4, 8, 31) ʼE ina uga pea mo gāueʼi totatou loto ʼaki te ʼu lea fakatātā pea mo he ʼu faʼifaʼitaki neʼe hoko moʼoni. (Senesi 15:5; Taniela 3:​1-​29) ʼU mātuʼa, ka koutou akoʼi takotou fānau, ʼe koutou faiga koa ke koutou faʼifaʼitakiʼi ia Sehova?

4. Koteā te meʼa ʼaē ʼe tou ako mai ia Sehova ʼo ʼuhiga mo te akonaki, pea he koʼe ʼe maʼuhiga te faʼahi ʼaia?

⁴ ʼE mole fakahuahua ia Sehova ʼo ʼuhiga mo te meʼa ʼaē ʼe faitotonu, kae ʼe mahino ki te ʼu fua ʼo te heʼe haohaoa. Koia ʼi muʼa ʼo tana fakahoko tana ʼu tautea, ʼe ina akoʼi te hahaʼi heʼe haohaoa ʼo fai liuliuga kia nātou tana ʼu fakatokaga pea mo tana ʼu fakamanatu. (Senesi 19:15, 16; Selemia 7:​23-​26) Ka ina akonakiʼi he tahi, pea ʼe ina fai fakapotopoto, kae mole aga fefeka fau. (Pesalemo 103:10, 11; Isaia 28:26-​29) Kapau ʼe tou akonakiʼi feiā tatatou ʼu fānau, pea ʼe ko he fakamoʼoni ʼaia ʼe tou ʼiloʼi ia Sehova, pea ʼe faigafua anai ki tatatou fānau ke nātou ʼiloʼi mo nātou ia ia.​—Selemia 22:16; 1 Soane 4:8.

5. Koteā te meʼa ʼaē ʼe feala ke tāʼofi e te ʼu mātuʼa ʼo ʼuhiga mo te faʼahiga fagono ʼa Sehova?

⁵ ʼI meʼa taulekaleka foki, heʼe ko Sehova tatatou Tāmai ʼofa ʼaē ʼi selo ʼe fagono mai kia tatou. ʼE mole ina fai pe he ʼu fakatotonu. ʼE ina fakaloto mālohiʼi tatou ke tou fakahā katoa kia te ia te ʼu meʼa ʼaē ʼi totatou loto. (Pesalemo 62⁠:⁠8) Kapau ʼe mole totonu te meʼa ʼaē ʼe tou fakahā kia ia, pea ʼe mole kalaga leʼolahi anai mai selo moʼo fakatonutonuʼi tatou. ʼAki he loto faʼa kātaki, ʼe ina akoʼi tatou. Koia ʼe tau mo feʼauga ke tou fakalogo ki te tokoni ʼa te ʼapositolo ko Paulo: “Koutou liliu ko te faifaitaki o te Atua, ke tuha mo he u fanau ofaina”! (Efeso 4:​31​–5:1) ʼE ko he faʼifaʼitaki lelei ʼaia ʼe tuku e Sehova ki te ʼu mātuʼa ʼaē ʼe nātou faiga ke nātou akoʼi tanatou ʼu fānau! ʼE malave ki totatou loto te faʼifaʼitaki ʼaia pea ʼe ina uga tatou ke tou haʼele ʼi tona ala ʼaē ʼe ina taki ki te maʼuli.

ʼE Malave Te Faʼifaʼitaki ʼo Te ʼu Mātuʼa

6. ʼE malave feafeaʼi ki te ʼu fānau te aga pea mo te faʼifaʼitaki ʼo tanatou ʼu mātuʼa?

⁶ ʼO hilifaki ki te akonaki ʼaē ʼe tala gutu, ʼe malave mālohi kia nātou liliki te faʼifaʼitaki ʼaē ʼe nātou sio kiai. Tatau aipe peʼe leleiʼia te faʼahi ʼaia e te ʼu mātuʼa peʼe kailoa, kae ʼe faʼifaʼitakiʼi anai nātou e tanatou fānau. ʼE lagi fiafia anai te ʼu mātuʼa, peʼe nātou ʼiʼita mokā nātou logo ki tanatou fānau ʼe nātou fai te ʼu palalau ʼaē neʼe nātou fai. Kapau ʼe fakahā e te ʼu mātuʼa ʼi tanatou aga pea mo tanatou faʼahiga manatu tanatou leleiʼia te ʼu meʼa fakalaumālie, ʼe fua lelei anai ki tanatou ʼu fānau.​—Tāʼaga Lea 20:7.

7. Koteā te faʼifaʼitaki ʼaē neʼe tuku e Sefeteo ki tona ʼofafine, pea neʼe koteā tona fua?

⁷ ʼE fakahā mai e te Tohi-Tapu te ʼu fua lelei ʼo te faʼifaʼitaki ʼa te ʼu mātuʼa. Ko Sefeteo, neʼe ko he tāmai pea neʼe fakaʼaogaʼi ia ia e Sehova moʼo takitaki Iselaele ke nātou mālo ʼi tanatou tau mo te kau Amonite. ʼE fakahā mai e te tali ʼaē neʼe fai e Sefeteo ki te hau Amonite, neʼe ina lau tuʼumaʼu te hisitolia ʼo ʼuhiga mo te felogoi ʼa Sehova pea mo Iselaele. Neʼe faigafua kia ia tana fakamatala te hisitolia ʼaia pea neʼe ina fakahā tana tui mālohi kia Sehova. ʼE mahino ia, ko tana faʼifaʼitaki ʼaia neʼe tokoni ki tona ʼofafine ke ina maʼu te tui mālohi pea mo te loto faka sakilifisio ʼaē neʼe ina fakahā ʼi tana tauhi taupoʼou kia Sehova ʼi tona maʼuli katoa.​—Kau Fakamāu 11:14-​27, 34-​40; vakaʼi mo Sosue 1:8.

8. (a) Koteā te faʼifaʼitaki lelei ʼaē neʼe tuku e te ʼu mātuʼa ʼa Samuele? (b) Neʼe koteā tona fua kia Samuele?

⁸ Ko Samuele neʼe ko he faʼifaʼitaki lelei ʼi tana kei tamasiʼi, pea ʼi tona maʼuli katoa neʼe nofo agatonu ki te ʼAtua ʼi tana gāue faka polofeta. ʼE koutou loto koa ke hoko kia ia takotou ʼu fānau? Koutou vakaʼi te faʼifaʼitaki ʼaē neʼe tuku mai e Elekana pea mo Ana, te ʼu mātuʼa ʼa Samuele. Logope la neʼe mole fīmālie katoa te ʼaluʼaga ʼo tonā ʼapi kae neʼe nā ʼolo tuʼumaʼu ki Silo ke nā atolasio ai ki te ʼAtua he neʼe tuʼu ai te tapenakulo taputapu. (1 Samuele 1:​3-8, 21) Koutou fakatokagaʼi te lotomamahi ʼaupito ʼo Ana ʼi tana faikole. (1 Samuele 1:​9-​13) Neʼe maʼuhiga ʼaupito kia nāua tanā fakahoko te ʼu fakapapau ʼaē neʼe nā fai ki te ʼAtua. (1 Samuele 1:​22-​28) ʼE mahino papau ia, ko tanā faʼifaʼitaki lelei neʼe tokoni kia Samuele ke ina maʼu te ʼu kalitate ʼaia, pea ke ina fai te meʼa ʼaē ʼe lelei ʼi tona maʼuli katoa​—logola ko te hahaʼi ʼi ʼona tafa neʼe nātou ʼui ʼe nātou tauhi kia Sehova, kae neʼe nātou meʼa noaʼi te ʼu ala ʼa te ʼAtua. ʼAki te temi, neʼe fakanofo e Sehova ia Samuele ko Tana polofeta.​—1 Samuele 2:​11, 12; 3:​1-​21.

9. (a) Koteā te fakaloto mālohi ʼaē neʼe fai kia Timoteo ʼi tona loto fale pea neʼe fua lelei kia ia? (b) Neʼe liliu ʼo feafeaʼi ia Timoteo ʼi tana lahi ake?

⁹ ʼE koutou loto koa ke hoko takotou tama kia Timoteo ʼaē neʼe kaugā gāue mo te ʼapositolo ko Paulo ʼi tana kei tūpulaga? Neʼe mole Kilisitiano te tāmai ʼa Timoteo, kae ko tana faʼe pea mo tana kui fafine neʼe nā tuku kia ia he faʼifaʼitaki lelei he neʼe nā leleiʼia te ʼu meʼa fakalaumālie. ʼE mahino ia, neʼe ko he tafitoʼaga lelei ʼaia ki te maʼuli faka Kilisitiano ʼa Timoteo. ʼE ʼui ko tana faʼe ko Eunise pea mo tana kui fafine ko Loisa, neʼe nā “tui mooni.” Neʼe mole nā malualoi; neʼe nā maʼuliʼi moʼoni te ʼu meʼa ʼaē neʼe nā tui kiai pea neʼe nā akoʼi te tūpulaga ko Timoteo ke mulimuli ki tana faʼifaʼitaki. Neʼe fakahā e Timoteo neʼe feala ki te hahaʼi ke nātou falala kia ia pea neʼe lototokaga moʼoni ke maʼuli fīmālie te hahaʼi.​—2 Timoteo 1:5; Filipe 2:​20-​22.

10. (a) Koteā te ʼu faʼifaʼitaki kovi ʼo tuʼa ʼaē ʼe feala ke nātou fakaneke tatatou ʼu fānau? (b) Koteā te meʼa ʼaē ʼe tonu ke tou fai mokā hā te ʼu meʼa kovi ʼaia ʼi te ʼu palalau peʼe ʼi te aga ʼo tatatou ʼu fānau?

¹⁰ Kae ʼe mole gata pe ki te ʼu faʼifaʼitaki ʼi te loto fale ʼaē ʼe malave ki tatatou fānau. ʼE toe malave kia nātou te aga ʼa te kau tamaliki ʼaē ʼe nātou ako tahi, mo te ʼu hahaʼi faiako ʼaē ʼe tonu ke nātou gāueʼi te ʼatamai ʼo te tamaliki, mo te hahaʼi ʼaē ʼe nātou manatu ʼe tonu ke kita fakalogo ki te ʼu agaʼi fenua ʼo tokita telepi peʼe ko tokita lanu, mo te hahaʼi faigaoʼi logona ʼaē ʼe vikiʼi te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou fai, pea mo te aga ʼo te ʼu hahaʼi ʼo te puleʼaga ʼaē ʼe talanoa ki ai te ʼu sulunale. Tahi ʼaē meʼa, ko tamaliki ʼe toko lauʼi miliona ʼe tau mo te agamālohi ʼo te tau. Koia ʼe tonu koa ke tou punamaʼuli mokā hā te ʼu aga ʼaia ʼi te ʼu palalau peʼe ko te aga ʼa tatatou fānau? Koteā te meʼa ʼaē ʼe tou fai mokā nātou fai te ʼu faʼahi ʼaia? ʼE tou fakatokatoka koa te fihifihia ʼaia ʼo tou munaʼi peʼe tou pupulaʼi nātou? ʼE mole lelei age koa la ke tou fai te fehuʼi ʼaenī kia tatou, ‘ ʼE ʼi ai koa he faʼahiga aga ʼa te ʼAtua, ʼe feala ke tokoni mai kia tatou ke tou fakatokatoka te faʼahi ʼaia?’​—Vakaʼi ia Loma 2:4.

11. Mokā faihala te ʼu mātuʼa, ʼe feala ke malave feafeaʼi ki tanatou fānau?

¹¹ ʼE mahino papau ia, ʼi ʼihi temi ʼe mole lava fakatokatoka anai e te ʼu mātuʼa heʼe haohaoa he ʼu faigataʼaʼia, pea ʼe nātou fai anai he ʼu hala. Ka sio anai te fānau ki te ʼu faʼahi ʼaia, ʼe tonu anai koa ke mole kei nātou fakaʼapaʼapa ki tanatou ʼu mātuʼa? ʼE feala ke hoko te faʼahi ʼaia tāfito mokā faiga te ʼu mātuʼa ke nātou ʼuʼufi tanatou ʼu hala ʼo nātou fakaʼaogaʼi tonatou tuʼulaga moʼo fakakinauʼi tanatou ʼu fānau. Kae ʼe feala ke kehe tona ikuʼaga mo kapau ʼe agavaivai te ʼu mātuʼa pea mo nātou ʼui fakahagatonu neʼe nātou faihala. Kapau ʼe nātou fai te faʼahi ʼaia, pea ʼe nātou tuku anai he faʼifaʼitaki lelei ki tanatou fānau ke nātou mulimuli kiai.​—Sakopo 4:6.

Te ʼu Meʼa ʼAē ʼe Feala Ke Tou Akoʼi ʼAki Tatatou Faʼifaʼitaki

12, 13. (a) Koteā te faʼahi ʼaē ʼe tonu ke ako e te ʼu fānau ʼo ʼuhiga mo te ʼofa, pea ʼe lava feafeaʼi ke akoʼi fakalelei te faʼahi ʼaia kia nātou? (b) He koʼe ʼe maʼuhiga ke akoʼi te ʼofa ki te ʼu fānau?

¹² ʼE lahi te ʼu ako maʼuhiga ʼe feala ke tāʼofi lelei e tanatou fānau, mo kapau ʼe ʼalutahi te ʼu palalau ʼaē ʼe fai e te ʼu mātuʼa pea mo tanatou aga. Koʼeni he ʼu meʼa ʼe tonu ke nātou ako.

¹³ Te Fakahā ʼo te ʼofa moʼoni: Ko te meʼa maʼuhiga tāfito ʼaē ʼe tonu ke akoʼi e te ʼu mātuʼa pea mo nātou fakahā, ʼe ko te ʼofa. “E tou ofa, koteuhi nee uluaki ofa [te ʼAtua] kia tatou.” (1 Soane 4⁠:19) ʼE ko ia te Matapuna pea mo te faʼifaʼitaki haohaoa ʼo te ʼofa. Ko te ʼofa a·gaʹpe ʼaia ʼe fakatafito ki te ʼu pelesepeto pea ʼe tuʼa 100 tona fakaʼaogaʼi ʼi te Tohi-Tapu. ʼE ko te kalitate ʼaē ʼe ina fakaʼiloga ʼaki te kau Kilisitiano moʼoni. (Soane 13⁠:35) ʼE tonu ke tou fakahā te ʼofa ʼaia ki te ʼAtua pea mo Sesu Kilisito, pea ke tou feʼofani mo te hahaʼi​—māʼiape la mo te hahaʼi ʼaē ʼe mole tou leleiʼia. (Mateo 5:​44, 45; 1 Soane 5:3) Kapau ʼe tou maʼu te ʼofa ʼaia ʼi totatou loto pea mo hā lelei ʼi totatou maʼuli, pea ʼe hoki feala ai ke tou akoʼi te faʼahi ʼaia ki tatatou ʼu fānau. Ko te ʼu gāue ʼe maʼuhiga age ʼi te ʼu palalau. ʼI te famili, ko te ʼu fānau ʼe tonu ke nātou sio pea mo logoʼi te ʼofa pea mo te tahi ʼu kalitate ʼaē ʼe pipiki kiai. Kapau ʼe mole maʼu te ʼu meʼa ʼaia ʼi te famili pea ʼe mole tuputupu lelei anai te ʼu fānau ʼi te faʼahi fakasino, mo te faʼahi fakaʼatamai pea mo te faʼahi ʼo tonatou loto. Tahi ʼaē meʼa, ʼe tonu ki te fānau ke nātou sio ki te ʼofa moʼoni ʼaē ʼe tou fakahā ki te tahi ʼu Kilisitiano ʼi tuʼa ʼo te famili.​—Loma 12:10; 1 Petelo 3:8.

14. (a) ʼE lava akoʼi feafeaʼi te fānau ke nātou faiva ʼi tanatou gāue? (b) ʼE lava feafeaʼi hakotou fai te faʼahi ʼaia ʼi tokotou famili?

¹⁴ Te ako ʼo he gāue: Ko te gāue ʼe ko he meʼa maʼuhiga ʼaupito ʼo te maʼuli. Ke feala ki he tahi ke fakaʼapaʼapa kia ia totonu, ʼe tonu ke ako ke faiva ʼi he gāue. (Tagata Tānaki 2:​24; 2 Tesalonika 3:​10) Kapau ʼe fakatotonu ki he tamasiʼi ke ina fai he gāue kae mole poto ʼi te gāue ʼaia, pea ki muli age ʼe munaʼi ia ia he neʼe mole lelei tana gāue, ʼe mahino ia ʼe mole ina fia ako anai ke ina fai he gāue lelei. Kae kapau ʼe ako gāue te ʼu fānau mo tanatou ʼu mātuʼa, pea ʼe lagi faigafua anai tanatou ako gāue pea ʼe nātou fiafia ai anai. Kapau ʼe tuku e te ʼu mātuʼa he faʼifaʼitaki lelei pea mo fai he ʼu fakamahino lelei, pea ʼe poto anai te fānau ʼi te fakahoko ʼo he gāue, pea tahi ʼaē ʼe feala anai ke nātou fakatokatoka tonatou ʼu faigataʼaʼia, ke nātou kātaki ʼo aʼu ki te ʼosi ʼo te gāue, ke nātou poto ʼi te fakakaukau pea ke nātou fai he ʼu tonu. ʼAki te faʼahiga ako ʼaia, ʼe mahino anai kia nātou, ʼe toe gāue mo Sehova pea mo poto gāue, pea ʼe faʼifaʼitakiʼi e Sesu tana Tāmai. (Senesi 1:​31; Tāʼaga Lea 8:​27-​31; Soane 5:​17) Kapau ko he famili ʼe gāue kele peʼe ʼi ai hanatou matani gāue, pea ʼe feala ke nātou gāue fakatahi fuli. Peʼe lagi feala ke akoʼi e te faʼe tana tama peʼe ko tana taʼahine ke poto ʼi te fai kuka peʼe poto ʼi te fakamaʼa mokā nātou ʼosi kakai. Ko te tāmai ʼaē ʼe gāue mamaʼo ʼi te ʼapi, ʼe lagi feala ke ina fakatuʼutuʼu he ʼu gāue ke ina fai fakatahi mo tana ʼu fānau ʼi fale. ʼE ko he meʼa lelei mo kapau ʼe manatuʼi e te ʼu mātuʼa ʼe mole feʼauga ke nātou tuku ki tanatou ʼu fānau he ʼu gāue, kae ʼe toe ʼaoga foki ke nātou akoʼi nātou ke fua lelei ki tonatou ka haʼu!

15. ʼE lava feafeaʼi ke akoʼi ki te ʼu fānau ke nātou tui? Koutou fakahā he faʼifaʼitaki.

¹⁵ Te taupau ʼo te tui mokā hoko mai he ʼu faigataʼaʼia: Ko te tui ʼe ko te tahi meʼa maʼuhiga ʼaupito ʼo totatou maʼuli. ʼE feala ke ʼiloʼi e te ʼu fānau pe koteā te ʼuhiga ʼo te tui, mo kapau ʼi tanatou ako faka famili, ʼe nātou palalau mo tanatou ʼu mātuʼa ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia. Tahi ʼaē meʼa, ʼe feala ke nātou mahino ki te ʼu meʼa ʼaē ka nātou fakatupu te tui ʼi tonatou loto. Kae ʼi tanatou sio ki te tui mālohi ʼo tanatou ʼu mātuʼa mokā nātou tau mo te ʼu ʼahiʼahi kovi, pea ʼe malave te faʼahi ʼaia ki tonatou loto ʼi tonatou maʼuli katoa. Ko te fafine ako Tohi-Tapu ʼo Panama neʼe ʼui age ki ai e tona ʼohoana, ʼe ina kapu anai ia ia mo kapau ʼe mole ina tuku tana tauhi kia Sehova. Kae neʼe haʼele mo tana ʼu fānau liliki ʼe toko fā ia kilometa e 16, pea neʼe nātou ʼolo kā ia kilometa e 30 ʼo aʼu ki te Fale ʼo Te Puleʼaga. Ko tana faʼifaʼitaki ʼaia neʼe ina fakaloto mālohiʼi te toko 20 ʼo tona famili ke nātou tali te moʼoni.

Koutou Tuku He Faʼifaʼitaki ʼo Koutou Lau Te Tohi-Tapu ʼi Te ʼAho Fuli

16. He koʼe ʼe uga te ʼu famili ke nātou lau te Tohi-Tapu ʼi te ʼaho fuli?

¹⁶ Ko te lau ʼo te Tohi-Tapu ʼi te ʼaho fuli, ʼe ko he meʼa lelei ke fai māhani e he famili, heʼe fua lelei anai ki te ʼu mātuʼa pea ʼe ko he faʼifaʼitaki lelei ki te ʼu fānau. Kapau ʼe feala, pea koutou lau he koga Tohi-Tapu ʼi te ʼaho fuli. ʼE mole faʼa maʼuhiga pe ko pasina ʼe fia ʼaē ʼe kita lau. Kae ʼe maʼuhiga tāfito ke kita fai tuʼumaʼu pea mo fai fakalelei. Kia nātou liliki, ko te lau ʼo te Tohi-Tapu ʼe feala ke fai ʼaki te fakatagi ʼo te ʼu foʼi fime ʼo te Recueil d’histoires bibliques mo kapau ʼe maʼu ʼi takotou lea. Kapau ʼe tou lau te Tohi-Tapu ʼi te ʼaho fuli pea ʼe feala anai ke tou faka maʼuhigaʼi te ʼu manatu ʼa te ʼAtua. Pea kapau ʼe ko te ʼu famili katoa ʼaē ʼe nātou lau fakatahi te Tohi-Tapu, ʼe tokoni anai te faʼahi ʼaia ke haʼele te ʼu famili katoa ʼi te ʼu ala ʼa Sehova. ʼI te kiʼi gaoʼi ʼU Famili—Koutou Fakamāmāhani ʼi Te Lau ʼo Te Tohi-Tapu ʼi Te ʼAho Fuli ʼaē neʼe fai ʼi te fakatahi “Te Faʼahiga Maʼuli ʼAē ʼe Fakamaʼua Mai e Te ʼAtua,” neʼe fakaloto mālohiʼi ai tatou ke tou fai māhani te faʼahi ʼaia.​—Pesalemo 1:​1-3.

17. Ko te lau pea mo te ako fakaʼatamai ʼo he ʼu vaega Tohi-Tapu maʼuhiga, ʼe tokoni feafeaʼi anai ki te ʼu famili ke nātou maʼuliʼi te tokoni ʼo Efeso 6⁠:⁠4?

¹⁷ Ko te lau faka famili ʼo te Tohi-Tapu ʼe ʼalutahi mo te meʼa ʼaē neʼe tohi fēnei e te ʼapositolo ko Paulo ki te kau Kilisitiano ʼo Efeso: “Pea u tamai, aua tautou fakatupu ita ki autou fanau, kae koutou fakaʼako natou ki te fakalogo mo te u fakatokaga i te malama o te Aliki.” (Efeso 6:4) Koteā tona faka ʼuhiga? Ko te “malama o te Aliki” ko tona faka ʼuhiga “ke kita ʼai he ʼu manatu ki loto”; koia ʼe uga te ʼu tāmai Kilisitiano ke nātou ʼai te manatu ʼa Sehova ʼAtua ki te loto ʼo tanatou ʼu fānau, ke nātou ʼiloʼi ai pe koteā te ʼu manatu ʼa te ʼAtua. Moʼo tokoni kia nātou ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia, ʼe tonu ki te ʼu mātuʼa ke nātou fakaloto mālohiʼi tanatou ʼu fānau ke nātou ako fakaʼatamai te ʼu vaega Tohi-Tapu. ʼE nātou fakaʼamu ai ke takitaki tanatou ʼu fānau e te ʼu manatu ʼa Sehova, pea ke hā ʼi tanatou ʼu holi pea mo tanatou aga te ʼu lekula fakaʼatua, tatau aipe peʼe nātou fakatahi mo tanatou ʼu mātuʼa peʼe kailoa. Ko te Tohi-Tapu ʼe ko te tafitoʼaga ʼo te faʼahiga manatu ʼaia.​—Teutalonome 6:​6, 7.

18. Ka tou lau te Tohi-Tapu, koteā ʼaē ʼe ʼaoga kia tatou (a) ke lava hatatou mahino lelei kiai? (b) ke fua lelei kia tatou tana ʼu tokoni? (c) ke tou fai te meʼa ʼaē ʼe ina fakahā mai ʼo ʼuhiga mo te fakatuʼutuʼu ʼa Sehova? (d) ke fua lelei kia tatou te ʼu fakamatala ʼo ʼuhiga mo te ʼu aga ʼa te hahaʼi pea mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou fai?

¹⁸ ʼE mahino papau ia, kapau ʼe tou loto ke fetogi e te Tohi-Tapu totatou maʼuli, pea ʼe tonu ke tou mahino ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe talanoa kiai. Ki te tokolahi, ʼe lagi faka ʼuhiga anai ke nātou lau liuliuga he ʼu koga ʼo te Tohi-Tapu. ʼE lagi ʼaoga anai ke tou vakaʼi te tikisionalio peʼe ko te tohi Étude perspicace des Écritures ke tou mahino lelei ai ki he ʼu faʼahiga palalau. Kapau ko te vaega Tohi-Tapu ʼe talanoa ki he ʼu tokoni peʼe ko he fakatotonu, pea koutou toʼo he temi moʼo palalau ʼo ʼuhiga mo te ʼu ʼaluʼaga ʼo totatou temi ʼaē ʼe feala ke fakaʼaogaʼi kiai. ʼE feala ai leva ke koutou fai te fehuʼi ʼaenī, ‘Koteā anai tona ʼu fua kia tatou mo kapau ʼe tou maʼuliʼi te ʼu tokoni ʼaia?’ (Isaia 48:17, 18) Kapau ʼe talanoa te koga Tohi-Tapu ki te fakatuʼutuʼu ʼa Sehova, pea koutou fai te fehuʼi ʼaenī, ‘ ʼE lava feafeaʼi ki te faʼahi ʼaia ke malave ki totatou maʼuli?’ Lagi ʼe koutou lau he koga Tohi-Tapu ʼe talanoa ai ki te ʼu aga ʼa te hahaʼi pea mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou fai. Koteā te ʼu fakaneke ʼaē neʼe fai kia nātou? Neʼe nātou tauʼi feafeaʼi te ʼu faʼahi ʼaia? Koteā tona ʼaoga kia tatou? Koutou toʼo he temi ke koutou palalau ki te faka ʼuhiga ʼo te fakamatala ʼaia ki totatou maʼuli ia ʼaho nei.​—Loma 15:4; 1 Kolonito 10:11.

19. Kapau ʼe tou faʼifaʼitakiʼi te ʼAtua, pea koteā te meʼa ʼaē ʼe tou tuku anai ki tatatou ʼu fānau?

¹⁹ ʼE lelei te faʼahiga fai ʼaia moʼo fakahū te ʼu manatu ʼa te ʼAtua ki totatou loto pea mo totatou ʼatamai! Kapau ʼe tou fai te faʼahi ʼaia pea ʼe feala anai ke tou liliu ko he kau “faifaitaki o te Atua, ke tuha mo he u fanau ofaina.” (Efeso 5⁠:⁠1) Pea ʼe tou tuku anai ki tatatou ʼu fānau he faʼifaʼitaki ʼe tau mo feʼauga ke nātou mulimuli kiai.

Kei Koutou Manatuʼi Koa?

◻ ʼE lava feafeaʼi ke fua lelei ki te ʼu mātuʼa te faʼifaʼitaki ʼa Sehova?

◻ He koʼe koa ʼe tonu ki te ʼu mātuʼa ke mole gata pe ki tanatou fai he akonaki ʼe tala gutu, kae ke nātou tuku foki he faʼifaʼitaki lelei ki tanatou fānau?

◻ Koteā te ʼu ako lelei ʼaē ʼe maʼu e te ʼu fānau mokā tuku e te ʼu mātuʼa he faʼifaʼitaki lelei?

◻ ʼE lava maʼu feafeaʼi e te ʼu famili he ʼu fua lelei mokā nātou lau fakatahi te Tohi-Tapu?

Koutou Ako Tuʼumaʼu Te Folafola ʼa Te ʼAtua Mo Tokotou Famili

“E mole gata pe ki te pane e mauli ai anai te tagata, kae e mauli anai i te folafola fuape e mavae maia fofoga o te Atua.”​—Mateo 4:4.

1. Koteā te meʼa ʼaē ʼe ʼui e te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te maʼua ʼa te ʼu pule famili ʼaē ke nātou akoʼi ki tanatou ʼu fānau te ʼu ala ʼa Sehova?

NEʼE tuʼa lahi te fakamanatuʼi ʼa Sehova ʼAtua ki te ʼu pule famili tonatou maʼua ʼaē ke nātou akoʼi tanatou fānau. Ko te ako ʼaia neʼe tokoni kia nātou ke maui mālie tonatou maʼuli pea ke nātou teuteu ki tonatou ka haʼu. Ko he ʼaselo neʼe ina fakafofoga te ʼAtua, neʼe ina fakatokagaʼi kia Apalahamo tona maʼua ʼaē ke ina akoʼi tona loto fale “ke nātou taupau te ala ʼa Sehova.” (Senesi 18⁠:19) Neʼe ʼui ki te ʼu mātuʼa Iselaelite ke nātou fakamatala ki tanatou fānau tonatou fakamavae mai Esipito e te ʼAtua pea mo tana foaki age kia nātou tana Lao ʼi te Moʼuga ʼo Sinai, ʼi Holepe. (Ekesote 13:​8, 9; Teutalonome 4:​9, 10; 11:18-​21) ʼE uga te ʼu pule famili Kilisitiano ke nātou akoʼi ki tanatou ʼu fānau “te fakalogo mo te u fakatokaga i te malama o te Aliki.” (Efeso 6⁠:⁠4) Tatau aipe pe ko he tokotahi ʼo te taumatuʼa ʼaē ʼe tauhi kia Sehova, kae ʼe tonu ke ina faigaʼi ke ina akoʼi ki tana fānau te ʼu ala ʼa Sehova.​—2 Timoteo 1:5; 3:​14, 15.

2. ʼE ʼaoga koa ke fai he ako faka famili mo kapau ko he taumatuʼa ʼe mole hanā fānau? Koutou fakamahino.

² Ko te faʼahi ʼaia ʼe mole faka ʼuhiga leva ʼe tonu pe ki te ʼu famili ʼaē ʼe maʼu fānau ke nātou ako fakatahi. Kapau ʼe ako fakatahi he taumatuʼa, pea ʼe nā fakahā ai tanā leleiʼia te ʼu meʼa fakalaumālie.​—Efeso 5:​25, 26.

3. He koʼe ʼe maʼuhiga te fai tuʼumaʼu ʼo te ako faka famili?

³ ʼE tonu ke fai tuʼumaʼu te akonaki ʼaia ke ʼi ai hona ʼu fua lelei, ohage ko te meʼa ʼaē neʼe akoʼi e Sehova ki Iselaele ʼi te toafa: “Ko te tagata ʼe mole maʼuli ʼaki pe te pane, kae ʼe maʼuli te tagata ʼaki te folafola fuli pe ʼaē ʼe haʼu mai te gutu ʼo Sehova.” (Teutalonome 8⁠:⁠3) ʼO mulimuli ki te ʼu ʼaluʼaga ʼo te famili, ʼe fakatuʼutuʼu e ʼihi famili ke nātou fai tuʼa tahi tanatou ako ʼi te vāhaʼa; kae ʼe fakatuʼutuʼu ʼihi ke nātou fai fakanounou ʼi te ʼaho fuli. Tatau aipe pe koteā te fakatuʼutuʼu ʼaē ʼe koutou filifili, kae ʼaua naʼa koutou tuku ke hoko fai pe takotou ako faka famili. ‘Koutou fakaʼaogaʼi lelei te temi-nei’ ki te ako. ʼE lagi tonu anai ke koutou fai he ʼu sakilifisio moʼo maʼu te temi ʼaia, kae ʼe fua lelei anai ki tokotou famili. ʼE fakalogo kiai te maʼuli ʼo tokotou famili.​—Efeso 5:​15-​17; Filipe 3:​16.

Koutou Manatuʼi Takotou ʼu Fakatuʼutuʼu

4, 5. (a) ʼAki ia Moisese, koteā te fakatuʼutuʼu maʼuhiga ʼaē neʼe tuku e Sehova ki te ʼu mātuʼa ki te akoʼi ʼo tanatou ʼu fānau? (b) Koteā tona faka ʼuhiga kia tatou ia ʼaho nei?

⁴ Ka koutou takitaki te ako faka famili, ʼe lava lelei anai mo kapau ʼe koutou ʼiloʼi pe koteā te ʼu fakatuʼutuʼu ʼo te ako. Koʼeni te ʼu meʼa ʼaē ʼe feala ke koutou gāueʼi.

⁵ ʼI te ako fuli, koutou faiga ke koutou fakamālohiʼi tanatou ʼofa kia Sehova ʼAtua. ʼI te temi ʼaē neʼe fakatahitahi ai ia Iselaele ʼi te ʼu mafa ʼo Moape, ʼi muʼa ʼo tanatou hū ki te Kele ʼo te Fakapapau, neʼe fakatokagaʼi age e Moisese kia nātou te meʼa ʼaē neʼe ʼui ki muli age e Sesu ko ‘te fekau e lahi pau i te lao.’ Neʼe koteā te fekau ʼaia? “E ke ofa anai ki te Aliki tou Atua mo tou loto katoa, mo tou laumalie katoa, pea mo tou atamai katoa.” (Mateo 22:36, 37; Teutalonome 6:5) Neʼe fakaloto mālohiʼi e Moisese te kau Iselaelite ke nātou fakahū te fakatotonu ʼaia ki tonatou loto pea ke nātou akoʼi ki tanatou fānau. Neʼe tonu ke nātou fai liuliuga, ke nātou fakatokagaʼi age pe koʼe ʼe tonu ke nātou ʼofa kia Sehova, ke nātou fakamahino te ʼu aga ʼaē ʼe feala ke nātou tāʼofi he tahi ke ina fakahā te ʼofa ʼaia, pea neʼe tonu ke nātou fakahā ʼi tonatou maʼuli totonu tanatou ʼofa ʼaē kia Sehova. ʼE toe ʼaoga koa te ako ʼaia ki tatatou ʼu fānau? Ei! Tahi ʼaē meʼa, ʼe toe ʼaoga kia nātou ke nātou ‘silikosisioʼi tonatou loto,’ ko tona faka ʼuhiga ke nātou teteke te ʼu meʼa fuli ʼaē ʼe feala ke nātou maumauʼi tonatou ʼofa ki te ʼAtua. (Teutalonome 10:12, 16; Selemia 4:4) Ohage la ko te holi ki te ʼu meʼa ʼo te mālama pea mo te ʼu faigamālie ke lahi takita kau kiai. (1 Soane 2:​15, 16) Ko tatatou ʼofa kia Sehova ʼe tonu ke maʼuli, ʼe tonu ke hā lelei pea ke ina uga tatou ke tou fai te ʼu meʼa ʼaē ʼe leleiʼia e totatou Tāmai ʼaē ʼi selo. (1 Soane 5:3) Kapau ʼe koutou loto ke tologa te ʼu lelei ʼaē ka maʼu e tokotou famili ʼaki te ako, pea ʼe tonu ke koutou takitaki lelei te ʼu ako fuli ke feala hanatou fakamālohiʼi te ʼofa ʼaia.

6. (a) Koteā te meʼa ʼaē ʼe tonu ke fai e te ʼu mātuʼa ke nātou lava akoʼi ki tanatou fānau te ʼatamai mālama totonu? (b) ʼE faka maʼuhigaʼi feafeaʼi e te Tohi-Tapu te ʼatamai mālama totonu?

⁶ Koutou akoʼi te ʼatamai mālama totonu ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe fakamaʼua mai e te ʼAtua. Koteā tona faka ʼuhiga? Ko tona faka ʼuhiga ʼe mole feʼauga pe ke nātou lau te tali ʼi he nusipepa peʼe ʼi he tohi. ʼI te agamāhani, ʼe toe ʼaoga foki ke tou fai palalau ke tou ʼiloʼi papau pe neʼe mahino lelei te ʼu fānau ki te ʼu kupu tāfito pea mo te ʼu manatu maʼuhiga. Ko te ʼatamai mālama totonu ʼe maʼuhiga tāfito ke feala hatatou kofuʼi te ʼulugaaga foʼou, ke tou manatuʼi tuʼumaʼu te ʼu meʼa maʼuhiga mokā tou tau mo he ʼu fihifihia, ke feala ai ke tou fai te meʼa ʼaē ʼe leleiʼia moʼoni e te ʼAtua.​—Filipe 1:​9-​11; Kolose 1:​9, 10; 3:​10.

7. (a) Koteā te ʼu fehuʼi ʼaē ʼe feala ke tokoni ki te famili ke ina maʼuliʼi te ʼu meʼa ʼaē ʼe ina ako? (b) ʼE fakahā feafeaʼi mai e te Tohi-Tapu te maʼuhiga ʼo te fakatuʼutuʼu ʼaia?

⁷ Koutou tokoni ki takotou famili ke nātou fakaʼaogaʼi te ako ki tonatou maʼuli. ʼAki te manatu ʼaia, koutou fai te fehuʼi ʼaenī ʼi te ʼu ako fuli: ‘ ʼE tonu ke tou fakaʼaogaʼi feafeaʼi te puani ʼaenī ʼi totatou maʼuli? ʼE ʼi ai koa he meʼa ʼe tonu ke tou fetogi ʼi te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou fai ʼi te temi nei? He koʼe ʼe tonu ke tou fai te ʼu fetogi ʼaia?’ (Tāʼaga Lea 2:​10-​15; 9:​10; Isaia 48:17, 18) Kapau ʼe koutou vakaʼi fakalelei te fakaʼaogaʼi ʼo te ʼu puani ʼaē ʼe koutou ako, pea ʼe feala ai anai ke tuputupu takotou famili ʼi te faʼahi fakalaumālie.

Koutou Fakaʼaogaʼi Lelei Te ʼu Meʼa Ako

8. ʼO ʼuhiga mo te ako faka Tohi-Tapu, koteā te ʼu tokoni ʼaē neʼe foaki mai e te kalasi ʼo te tagata kaugana?

⁸ Neʼe foaki mai e “te kaugana agatonu mo fakapotopoto” he ʼu tuʼuga tohi ʼe feala ke tou fakaʼaogaʼi ki te ako. ʼE tā Te Tule Leʼo, ʼaē ʼe fakaʼaogaʼi ki te Tohi-Tapu, ʼi te ʼu lea e 131. ʼE maʼu he ʼu tohi ki te ako Tohi-Tapu ia lea e 153, ko te ʼu kaupepa lalahi ia lea e 284, ko te ʼu foʼi fime viteo ia lea e 41, pea mo te polokalama olotinatea ia lea e 9, moʼo fai he ʼu kumi faka Tohi-Tapu!​—Mateo 24:45-​47.

9. ʼE lava feafeaʼi hatatou maʼuliʼi te tokoni faka Tohi-Tapu ʼaē ʼe tuʼu ʼi te palakalafe ʼaenī ʼi tatatou ako faka famili ʼo Te Tule Leʼo?

⁹ ʼE tokolahi te ʼu loto fale ʼaē ʼe nātou fakaʼaogaʼi te temi ʼo te ako faka famili moʼo teuteuʼi te ako ʼo Te Tule Leʼo. ʼE ko he fakatuʼutuʼu lelei ʼaupito ʼaia! ʼE tou maʼu ʼi Te Tule Leʼo te meʼa kai fakalaumālie ʼaē ʼe maʼuhiga tāfito moʼo fakaloto mālohiʼi te hahaʼi ʼa Sehova ʼi te malamanei katoa. Ka koutou ako Te Tule Leʼo mo tokotou famili, ʼaua naʼa koutou lau pe te ʼu palakalafe pea mo fai pe hakotou tali ʼaki te ʼu meʼa ʼaē ʼe tohi ai, kae koutou faiga ke koutou mahino kiai. Koutou vakaʼi te ʼu vaega ʼaē ʼe talanoa kiai kae mole tohi katoa. Koutou fakaafe tokotou famili ke nātou fakamahino pe koteā te pikipikiga ʼo te ʼu vaega ʼaia pea mo te palakalafe ʼaē ʼe koutou vakaʼi.​—Tāʼaga Lea 4:​7, 23; Gaue 17:11.

10. Koteā ʼaē ʼe feala ke tou fai ke kau ia nātou liliki ki te ako pea ke nātou fiafia ai?

¹⁰ Kapau ʼe kei liliki takotou ʼu toe, pea ʼe lava feafeaʼi hakotou fakaliliu te ako faka famili ko he temi ʼe nātou leleiʼia anai, ka mole ko he meʼa ʼe nātou fai, ʼuhi pe ko he meʼa ʼe nātou fai māhani? Koutou faiga ke kau kiai takotou famili katoa, ke feala hanatou nofo tokaga ki te ako. Kapau ʼe feala, pea koutou fakatuʼutuʼu ke maʼu e takotou ʼu fānau fuli hanatou Tohi-Tapu pea mo hanatou nusipepa. Moʼo faʼifaʼitakiʼi te lotomāfana ʼa Sesu, ʼe feala ke fakaheka e he faʼe peʼe ko he tāmai ia tana tamasiʼi ʼi ʼona tafa, ʼo lagi hili tona nima kia ia. (Vakaʼi ia Maleko 10:13-​16.) ʼE feala ke kole e te pule famili ki tana tamasiʼi ke ina fakamahino he paki ʼi te tohi ʼaē ʼe nātou ako. Peʼe feala ke kole ki ai ke ina teuteuʼi fakatomuʼa he vaega ke ina lau. ʼE feala ki te ʼu fānau lalahi ke nātou fakamahino he faʼahiga fakaʼaogaʼi ʼo he puani ʼo te ako.

11. Koteā te tahi ʼu meʼa ako ʼaē neʼe foaki mai, pea kapau ʼe feala ke koutou maʼu, ʼe lava feafeaʼi anai hakotou fakaʼaogaʼi te ʼu meʼa ʼaia ke fua lelei ki tokotou famili?

¹¹ Logope la ʼe koutou fakaʼaogaʼi Te Tule Leʼo ki takotou ako faka famili, kae ʼaua naʼa galo kia koutou te tahi ʼu tohi ʼaē ʼe maʼu ʼi te ʼu lea kehekehe. Kapau ʼe ʼaoga kia koutou he tahi ʼu fakamahino, pea ʼe lagi koutou maʼu anai hona ʼu tali ʼi te tohi Étude perspicace des Écritures. Peʼe koutou fai he ʼu kumi ʼi te Index des publications de la Société Watch Tower, peʼe ʼi te polokalama olotinatea ʼo te Sosiete. ʼE ko he ʼu tokoni lelei anai ki takotou ako faka famili mo kapau ʼe feala ke koutou fakaʼaogaʼi te ʼu meʼa ʼaia, kapau kua fakaliliu ʼi tokotou lea. Tahi ʼaē meʼa, moʼo fakatuputupu te fia ako ʼa te ʼu kiʼi fānau, ʼe toe feala foki ke koutou fakatuʼutuʼu he temi ke koutou sioʼi he ʼu koga ʼo te ʼu foʼi fime viteo ʼo te Sosiete, peʼe koutou fakalogo ki te ʼu kiʼi gaoʼi ʼaē neʼe puke ʼi te ʼu fime fakatagi he gaoʼi neʼe puke ʼi te kaseti, ʼosi ʼaia pea ke koutou fai palalau kiai. Kapau ʼe koutou fakaʼaogaʼi lelei te ʼu meʼa ʼaia, pea ʼe fia ako anai takotou famili pea ʼe fua lelei anai kia nātou fuli.

Koutou Faka ʼAlutahi Te Ako Pea Mo Te ʼu Meʼa ʼAē ʼe ʼAoga Ki Tokotou Famili

12. Koteā te maʼuhiga ʼo te ako faka famili mokā hoko he ʼu fihifihia ʼe tonu ke koutou fakatokatoka fakavilivili?

¹² Lagi ʼi te agamāhani, ʼe koutou ako mo tokotou famili Te Tule Leʼo ʼo te vāhaʼa. Kae ʼe tonu ke koutou ʼiloʼi tuʼumaʼu peʼe feafeaʼi te ʼaluʼaga ʼo tokotou famili. Kapau ʼe mole ʼaoga ke gāue te faʼe, pea ʼe feala ke nofo mo tana ʼu toe ʼi tanatou liliu mai te faleako. ʼE feala ke ina fakatokatoka he ʼu kiʼi fihifihia ʼi te ʼu lakaga ʼaia; kae ʼe ʼaoga anai he temi loaloaga ki he tahi ʼu faʼahi. Kapau ʼe ʼi ai he ʼu faʼahi ʼe tonu ke koutou foimo vakaʼi mo tokotou famili, ʼaua naʼa koutou tuku keheʼi te ʼu faʼahi ʼaia. (Tāʼaga Lea 27⁠:12) Lagi ko he ʼu fihifihia ʼi te faleako peʼe ko he tahi ʼu meʼa. Koutou filifili lelei te meʼa ʼaē ka koutou ako pea koutou fakahā fakatomuʼa age ki tokotou famili.

13. He koʼe ʼe lagi ʼaoga anai he ʼu fai palalau ʼa te famili ʼo ʼuhiga mo te maʼuli masiva?

¹³ Ohage la, ʼe lahi te ʼu potu ʼi te kele ʼe māsisiva ai te hahaʼi; koia ʼe lagi ʼaoga ke koutou palalau ki te faʼahi ʼaia. Ka koutou fai takotou ako faka famili, lagi ʼaoga anai ke koutou palalau ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe hoko ʼi te maʼuli pea mo te ʼu pelesepeto faka Tohi-Tapu.​—Tāʼaga Lea 21:5; Tagata Tānaki 9:​11; Hepeleo 13:​5, 6, 18.

14. Koteā te ʼu ʼaluʼaga ʼaē ʼe ʼaoga ai ke fai palalau te famili ʼo ʼuhiga mo te manatu ʼa Sehova ki te agamālohi, mo te tau pea mo te mole kau kiai ʼa te kau Kilisitiano?

¹⁴ Ko te agamālohi ʼe ko te tahi meʼa ʼe tonu ke koutou palalau kiai. ʼE ʼaoga kia tatou fuli ke tou taupau te manatu ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia ʼi totatou loto pea mo totatou ʼatamai. (Senesi 6:​13; Pesalemo 11:5) Koia ʼe feala ke koutou fai palalau mo takotou fānau ʼo ʼuhiga mo te aga ʼaē ʼe tonu ke nātou fai ki te tamaliki ako ʼaē ʼe nātou gaohi koviʼi nātou, peʼe koutou fai palalau mo nātou peʼe feala ke nātou ako te fai kalate, peʼe tonu ke nātou filifili feafeaʼi tanatou ʼu fakafiafia. Kua māhani te hahaʼi ki te tau; ko te teitei fenua fuli ʼe hoko ai te ʼu tau faka sivile, mo te ʼu fihifihia faka politike pea mo te ʼu fihifihia faka lanu, peʼe ko te ʼu fuhu ʼa te ʼu hahaʼi agamālohi. Koia ʼe lagi ʼaoga anai ke koutou palalau ʼo ʼuhiga mo te aga ʼaē ʼe tonu ke fai e te kau Kilisitiano ʼi te lotolotoiga ʼo te ʼu kūtuga ʼaē ʼe fetauʼaki.​—Isaia 2:​2-4; Soane 17:16.

15. ʼE tonu ke akoʼi feafeaʼi ki te ʼu fānau ʼo ʼuhiga mo te ʼu felāveʼi fakasino pea mo te ʼohoana?

¹⁵ ʼI te lahilahi ake ʼo takotou fānau, ʼe tonu anai ke koutou akoʼi age he ʼu meʼa ʼe ʼaoga ke nātou ʼiloʼi ʼo ʼuhiga mo te ʼu felāveʼi fakasino pea mo te ʼohoana, kae ʼe koutou fai anai ʼo mulimuli ki tonatou taʼu. ʼI ʼihi fenua, ʼe mole palalau te ʼu mātuʼa mo tanatou ʼu fānau ʼo ʼuhiga mo te ʼu felāveʼi fakasino. Kae kapau ʼe mole nātou fai te faʼahi ʼaia, pea ko te tahi ʼu tamaliki ʼaē ʼe nātou fai anai he ʼu fakamatala kovi ʼo ʼuhiga mo te ʼu faʼahi ʼaia, pea ʼe feala ke fua kovi ai kia nātou. ʼE mole lelei age koa la mo kapau ʼe koutou faʼifaʼitakiʼi ia Sehova, ʼaē ʼe ina foaki mai ʼaki he aga fakaʼapaʼapa he ʼu tokoni fakahagatonu ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia? Ko te ʼu tokoni faka Tohi-Tapu ʼe tokoni anai ki tatatou ʼu fānau ke nātou taupau he manatu fakapoipoi pea ke nātou aga fakaʼapaʼapa kia nātou tagata pe kia nātou fafine. (Tāʼaga Lea 5:​18-​20; Kolose 3:5; 1 Tesalonika 4:​3-8) Tatau aipe pe neʼe kua koutou palalau kiai, kae ʼe lelei hakotou toe fai te faʼahi ʼaia. ʼE ʼaoga ʼaupito ke koutou palalau liuliuga kiai heʼe feala ke malaga he ʼu ʼaluʼaga foʼou.

16. (a) ʼI te ʼu loto fale kehekehe, ko te temi fea ʼaē ʼe fai ai te ako? (b) Koteā te ʼu fakatuʼutuʼu ʼaē neʼe koutou fai ke feala ai hakotou fai tuʼumaʼu takotou ako faka famili?

¹⁶ Ko te temi fea ʼaē ʼe feala ai ke fai te ako faka famili? Ohage ko te famili ʼo te ʼu Petele ʼi te malamanei katoa, ʼe fai e ʼihi tonatou ako faka famili ʼi te Mōnite afiafi. Kae ʼe fai e ʼihi he tahi ʼu fakatuʼutuʼu. ʼI Alasatine, ko te famili ʼe toko 11 heʼe ko fānau e toko 9, pea neʼe nātou ʼaʼala ake ʼi te uhu fuli ʼi te hola nima moʼo fai tanatou ako faka famili. ʼUhi ko tonatou ʼu polokalama gāue kehekehe, neʼe mole he tahi temi neʼe feala ai ke nātou fai tanatou ako. Neʼe mole ko he meʼa faigafua, kae neʼe logoʼi ai e te ʼu fānau ʼi tonatou loto pea mo tonatou ʼatamai, ʼe maʼuhiga te ako faka famili. ʼI Philippines, ko te tagata ʼāfea neʼe ina fai tuʼumaʼu tanatou ako mo tona ʼohoana pea mo tana ʼu toe e toko tolu ʼi tanatou lalahi ake. ʼI te vāhaʼa neʼe toe fai e te ʼu mātuʼa te ako takitokotahi ʼo te ʼu fānau, ke feala ke nātou tali takitokotahi te moʼoni. ʼI Amelika, ko te tuagaʼane ʼe mole kau tona ʼohoana ʼi te moʼoni, ʼe kaugā ʼolo mo tana ʼu toe ki te lale kā ʼi te uhu fuli. ʼI tanatou lolotoga talitali ki te kā, ʼe nātou fakaʼaogaʼi ia minuta e hogofulu moʼo lau fakatahi he ʼu koga ʼo te Tohi-Tapu pea mo he ʼu puani ʼe ʼaoga ki tana ʼu toe, ʼosi ʼaia pea fai te kiʼi kole e tanatou faʼe pea nātou hake ki te kā. ʼI te Lepupilika Faka Temokalatike ʼo Congo, ko te fafine ʼe mole Kilisitiano tona ʼohoana pea neʼe mavete mo tona famili, ʼe faigataʼa kia ia te ako he neʼe mole lahi tana ako. Kae ko tana tama ʼaē kua lahi ʼe tokoni kia ia, heʼe ina ʼaʼahi tona famili tuʼa tahi ʼi te vāhaʼa moʼo takitaki te ako ʼaē ʼe kau kiai tana faʼe pea mo tona ʼu tēhina veliveli. ʼE tuku age e te faʼe kia nātou he faʼifaʼitaki lelei heʼe ina teuteuʼi fakamalotoloto te ako. ʼE ʼi ai koa he ʼu ʼaluʼaga ʼe tāʼofi ai te fai tuʼumaʼu ʼo takotou ako faka famili? ʼAua naʼa koutou fiu. Koutou kumi te tapuakina ʼa Sehova ʼi takotou ʼu faiga ʼaē ke koutou fai tuʼumaʼu takotou ako.​—Maleko 11:23, 24.

Te ʼu Fakapale ʼo Te Faʼa Kātaki

17. (a) Koteā te meʼa ʼaē ʼe tonu ke koutou fai moʼo fai tuʼumaʼu takotou ako faka famili? (b) Koteā te faʼifaʼitaki ʼaē ʼe hā mai ai ʼe maʼuhiga ke akoʼi tuʼumaʼu ki te ʼu fānau te ʼu ala ʼa Sehova?

¹⁷ ʼE ʼaoga ke koutou fai he ʼu fakatuʼutuʼu pea ke koutou faʼa kātaki. ʼE koutou maʼu anai he ʼu fua lelei mo kapau ʼe koutou fai tuʼumaʼu takotou ako faka famili. (Tāʼaga Lea 22:6; 3 Soane 4) ʼI Siamani neʼe taupau e Franz pea mo Hilda tanā ʼu fānau ʼe toko 11. Hili kiai ni ʼu taʼu, neʼe ʼui fēnei e tanā taʼahine ko Magdalena: “Ko te meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga tāfito kia ʼau ia ʼaho nei, he neʼe mole he ʼaho neʼe tō ai tamatou ako ʼi te faʼahi fakalaumālie.” ʼI te temi ʼaē neʼe pule ai Itilele, neʼe mālohi te tauhi fakavale ʼa te hahaʼi ki te fenua, pea neʼe mahino ki te tāmai ʼa Magdalena ʼe hoko anai he ʼu ʼahiʼahi, koia neʼe ina fakaʼaogaʼi ai te Tohi-Tapu moʼo teuteuʼi tona famili ki te faʼahi ʼaia. Lolotoga te temi ʼaia, neʼe puke te ʼu fānau veliveli ʼo ʼave ki te fale pilisoni tamaliki; pea ko ʼihi ʼo te famili neʼe puke ʼo ʼave ki te ʼu fale pilisoni peʼe ki te ʼu lotoʼā fakamamahi. Neʼe matehi ʼihi. Kae neʼe nātou taupau mālohi tanatou tui​—ʼo mole gata pe ki te temi ʼaē neʼe kovi ai te ʼu fakataga ʼaē neʼe fai kia nātou, kae ʼi te ʼu taʼu ki muli age, neʼe toe mālohi mo te tui ʼo nātou ʼaē neʼe hāo ʼi te ʼu fakataga ʼaia.

18. Neʼe koteā te ʼu fua lelei ʼo te ʼu faiga ʼa ʼihi mātuʼa?

¹⁸ ʼE toe feiā mo te tokolahi ʼo te ʼu faʼe pe ko te ʼu tāmai ʼaē ʼe nātou taupau tokotahi tanatou ʼu fānau, ʼo feiā mo nātou ʼaē ʼe mole kau tonatou ʼohoana ʼi te moʼoni, ʼe nātou akoʼi tuʼumaʼu te Tohi-Tapu ki tanatou ʼu fānau. Ko te fafine vitua Initia ʼe maʼu fānau, neʼe faiga mālohi ke ina akoʼi tana ʼu toe e lua ke nā ʼofa kia Sehova. Kae neʼe lotomamahi ʼaupito ʼi te temi ʼaē neʼe mavae ai tana tama ʼi te kautahi ʼa Sehova. Neʼe ina kole mamahi kia Sehova ke ina fakamolemole age kia ia mo kapau neʼe mole lelei te ako ʼaē neʼe ina fai ki tana tama. Kae neʼe mole galoʼi katoa e te tama te ʼu meʼa ʼaē neʼe ina ako. Hili kiai teitei taʼu e hogofulu pea toe liliu mai, pea tuputupu ʼi te faʼahi fakalaumālie ʼo liliu ai ko te tagata ʼāfea ʼi tona kokelekasio. ʼI te temi nei, ko ia mo tona ʼohoana ʼe nā kau ki te minisitelio ʼi te temi katoa. ʼE loto fakafetaʼi ʼaupito te ʼu mātuʼa ʼaē neʼe nātou mulimuli ki te ʼu tokoni ʼa Sehova pea mo tana kautahi, ke nātou akoʼi tuʼumaʼu ki tanatou fānau te Tohi-Tapu! ʼE koutou mulimuli koa mo tokotou famili ki te tokoni ʼaia?

ʼE Feala Koa Hakotou Fakamahino?

◻ He koʼe ʼe maʼuhiga te fai tuʼumaʼu ʼo te ako faka famili?

◻ Koteā te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou faiga ke tou fai ʼi te lolotoga ʼo tatatou ʼu ako faka famili fuli?

◻ Koteā te ʼu meʼa ako ʼaē neʼe foaki mai kia tatou?

◻ ʼE lava feafeaʼi ke koutou faka ʼalutahi te ako mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼaoga ki tokotou famili?

[Paki ʼo te pasina 15]

ʼE lava lelei anai takotou ako faka famili mo kapau ʼe koutou fai he ʼu fakatuʼutuʼu ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia

ʼU Famili, Koutou Fakavikiviki Ki Te ʼAtua Mo Tana Kokelekasio

“ ʼI te lotolotoiga ʼo te ʼu hahaʼi kaugamālie ʼaē ʼe fakatahitahi, ʼe ʼau fakavikiviki anai kia Sehova.”​—Pesalemo 26:12.

1. ʼO hilifaki ki te ako pea mo te faikole ʼaē ʼe fai ʼi fale, koteā te tahi meʼa maʼuhiga ʼaē ʼe kau ki te tauhi moʼoni?

KO TE tauhi kia Sehova ʼe mole gata pe ki te faikole pea mo te ako, kae ʼe toe kau kiai te gāue ʼaē ʼe fai ʼi te kokelekasio ʼo te ʼAtua. Neʼe fakatotonu ki te Iselaele ʼāfea ke nātou “fakatahiʼi te hahaʼi, tagata mo fafine, pea mo nātou liliki,” ke nātou ako te lao ʼo te ʼAtua pea ke nātou haʼele ʼi tona ala. (Teutalonome 31:12; Sosue 8:​35) Neʼe fakaloto mālohiʼi te hahaʼi matutuʼa pea mo te ‘kau tūpulaga pea mo te kau taʼahine taupoʼou’ ke nātou kau ki te fakavikiviki ki te huafa ʼo Sehova. (Pesalemo 148:12, 13) ʼE toe maʼu te faʼahiga fakatuʼutuʼu ʼaia ʼi te loto kokelekasio faka Kilisitiano. ʼI te ʼu Fale ʼo Te Puleʼaga ʼi te malamanei katoa, ko te ʼu hahaʼi tagata mo fafine, pea mo te kau tamaliki ʼe nātou kau ki he ʼu fono ʼe feala ai ke nātou fakahā tanatou ʼu manatu, pea ko te tokolahi ʼe nātou fiafia ʼi tanatou kau kiai.​—Hepeleo 10:23-​25.

2. (a) He koʼe koa ʼe maʼuhiga tāfito te teuteuʼi lelei ʼo te ʼu fono moʼo tokoni kia nātou liliki ke nātou leleiʼia te ʼu fono ʼaia? (b) Ko ai ʼaē ʼe maʼuhiga ke ina tuku he faʼifaʼitaki ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia?

² ʼE moʼoni, ʼe feala ke faigataʼa hatatou tokoni ki te kau tūpulaga ke nātou maʼu he ʼu agamāhani lelei ʼo ʼuhiga mo te ʼu gāue ʼa te kokelekasio. Kapau ʼe hā lelei ko te ʼu fānau ʼaē ʼe nātou kaugā ʼolo mo tanatou ʼu mātuʼa, ʼe mole nātou leleiʼia te ʼu fono, pea koteā tona tupuʼaga? ʼE tou ʼiloʼi lelei, ʼi te agamāhani ʼe nounou te temi ʼaē ʼe feala ke nofo tokaga ai te ʼu toe pea ʼe nātou fiu vave. ʼE feala ke fetogi te ʼaluʼaga ʼaia mo kapau ʼe nātou teuteuʼi lelei te ʼu fono. Heʼe kapau ʼe mole nātou teuteuʼi te ʼu fono, pea ʼe mole feala ke ʼi ai hona ʼaoga kia nātou. (Tāʼaga Lea 15⁠:23) Pea tahi ʼaē meʼa, ʼe mole feala anai hanatou tuputupu ʼi te faʼahi fakalaumālie pea ke nātou fiafia ai. (1 Timoteo 4:​12, 15) Koteā te meʼa ʼaē ʼe feala ke fai e te ʼu mātuʼa? ʼUluaki ʼe tonu ke feʼekeʼaki te ʼu mātuʼa peʼe nātou teuteuʼi mo nātou totonu te ʼu fono. ʼE malave mālohi anai tanatou faʼifaʼitaki ki tanatou ʼu fānau. (Luka 6⁠:40) ʼE toe maʼuhiga foki ke fakatuʼutuʼu lelei te ako faka famili.

Koutou Gāueʼi Tonatou Loto

3. ʼI te ako faka famili, he koʼe koa ʼe tonu ke fai e te ʼu mātuʼa he ʼu faiga makehe ke nātou gāueʼi te loto ʼo tanatou fānau, pea koteā ʼaē ʼe maʼua ke nātou fai?

³ Ko te ako faka famili ʼe mole ko he temi ke fakafonu ai tonatou ʼatamai ʼaki he ʼu meʼa, kae ʼe tonu foki ke gāueʼi ai mo tonatou loto. Koia ʼe maʼua ke ʼiloʼi e te ʼu mātuʼa pe koteā te ʼu fihifihia ʼaē ʼe tau mo tanatou ʼu fānau takitokotahi pea ke nātou loto tokaga kia nātou. Ko Sehova ʼe ina “sivisivi te loto.”​—1 Fakamatala 29:17.

4. (a) Koteā te faka ʼuhiga ʼo te ʼui ʼaē, ʼe “mole hona loto”? (b) Koteā ʼaē ʼe ʼaoga ke fai e he tahi ke ina “maʼu hona loto”?

⁴ Koteā te meʼa ʼaē ʼe sioʼi e Sehova ʼi tana sivi te loto ʼo tatatou ʼu fānau? Ko te tokolahi ia nātou ʼe nātou ʼui ʼe nātou ʼofa ki te ʼAtua, pea ʼe feala ke vikiʼi nātou ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia. Kae ko he tūpulaga peʼe ko he tahi neʼe hoki ina ako pe ko ai ia Sehova, ʼe mole mālama lelei ki te ʼu ala ʼa Sehova. ʼUhi ko te faʼahi ʼaia, ʼe lagi “mole hona loto,” ohage ko tona ʼui e te Tohi-Tapu. Lagi ʼe mole kovi fuli tana ʼu holi kae ʼe ʼaoga he temi lahi ke ina faka ʼalutahi tona loto mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe leleiʼia moʼoni e te ʼAtua. Ko tona faka ʼuhiga, ʼo mulimuli pe ki te meʼa ʼaē ʼe feala ke fai e te hahaʼi heʼe haohaoa, ʼe tonu ke kita fetogi takita ʼu manatu, mo takita ʼu holi, mo te ʼu meʼa ʼe kita manakoʼia, pea mo te ʼu meʼa ʼaē ʼi tokita loto, ke ʼalutahi mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe tali e te ʼAtua. Kapau ʼe gāueʼi e he tahi tona ʼulugaaga ʼo mulimuli ki te finegalo ʼo te ʼAtua, ʼe ina “maʼu [anai] hona loto.”​—Tāʼaga Lea 9:4; 19:8.

5, 6. Koteā te meʼa ʼaē ʼe feala ke fai e te ʼu mātuʼa moʼo tokoni ki tanatou ʼu fānau ke nātou ‘maʼu honatou loto’?

⁵ ʼE lava tokoni koa te ʼu mātuʼa ki tanatou ʼu fānau ke nātou ‘maʼu honatou loto’? ʼE moʼoni, ʼe mole feala ki he tahi ke ina fetogi te ʼaluʼaga ʼo te loto ʼo he tahi kehe. ʼE tou loto faʼitaliha fuli, pea ko totatou loto ʼe fakalogo tāfito ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou manatu kiai. Kae ʼaki hanatou fakasiosio poto, ʼe feala ke avahi e te ʼu mātuʼa te loto ʼo tanatou fānau, ke nātou ʼiloʼi ai pe koteā te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou logoʼi pea koteā te ʼu tokoni ʼaē ʼe ʼaoga kia nātou. Koutou fakaʼaogaʼi te ʼu faʼahiga fehuʼi ʼaenī, ‘Koteā tau manatu ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia?’ pea ‘Koteā te meʼa ʼaē ʼe ke loto moʼoni kiai?’ Pea koutou loto lolomi ʼo koutou fakalogo lelei ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou tala atu. ʼAua naʼa koutou ʼiʼita. (Tāʼaga Lea 20⁠:⁠5) Kapau ʼe koutou fia fai he ʼu meʼa ke malave ki tonatou loto, pea ʼe maʼuhiga ke koutou agalelei, mo lotomahino pea mo lotoʼofa.

⁶ Moʼo fakamālohiʼi te ʼu holi lelei, koutou fakamāmāhani ʼo palalau ki te ʼu fua ʼo te laumālie​—tona ʼu agaaga fuli​—pea koutou faiga fuli ke koutou maʼu te ʼu kalitate ʼaia. (Kalate 5⁠:​22, 23) Koutou akoʼi nātou ke nātou ʼofa kia Sehova pea mo Sesu Kilisito, ʼo mole gata ʼaki pe takotou ʼui ʼaē ʼe tonu ke tou ʼofa kia nāua, kae fakahā age tona ʼu tupuʼaga pea e feafeaʼi hatatou fakahā te ʼofa ʼaia. (2 Kolonito 5:​14, 15) Koutou fakamālohiʼi tanatou fia fai te meʼa ʼaē ʼe lelei ʼo koutou palalau mo nātou ke nātou fakakaukauʼi tona ʼu fua lelei. Koutou ʼeke ke nātou tekeʼi te ʼu manatu kovi, mo te ʼu palalau kovi pea mo te ʼu aga heʼeʼaoga, ʼo koutou fai palalau mo nātou ʼo ʼuhiga mo tona ʼu fua kovi. (Amosi 5:​15; 3 Soane 11) Koutou fakahā age peʼe lava feafeaʼi ke malave ki tatatou ʼu felogoi mo Sehova tatatou ʼu manatu, mo tatatou ʼu palalau pea mo tatatou aga, tatau aipe peʼe lelei peʼe kovi.

7. Koteā te meʼa ʼaē ʼe feala ke fai moʼo tokoni ki te ʼu fānau ke nātou tauʼi tonatou ʼu fihifihia, pea ke nātou fai he ʼu puleʼaki lelei ke feala ai hanatou nonofo ōvi kia Sehova?

⁷ Kapau ʼe tau he tamasiʼi mo he fihifihia peʼe tonu ke ina fai hana tonu mamafa, ʼe feala ke tou fai ki ai te fehuʼi ʼaenī: ‘ ʼI tau manatu, koteā te faʼahiga sio ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia? Koteā te meʼa ʼaē ʼe ke ʼiloʼi ʼo ʼuhiga mo Sehova ʼaē ʼe tupu ai tau ʼui te meʼa ʼaia? Neʼe ke faikole koa kia te ia ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia?’ Kapau ʼe koutou kamata ʼi tanatou kei liliki, pea ʼe koutou tokoni anai ki takotou ʼu fānau ke nātou maʼu he faʼahiga maʼuli ʼe ina uga nātou ke nātou faiga tuʼumaʼu ke nātou mahino ki te finegalo ʼo te ʼAtua pea ke nātou mulimuli kiai. ʼI tanatou felogoi takitokotahi mo Sehova, ʼe nātou fiafia anai ʼi tanatou haʼele ʼi tona ʼu ala. (Pesalemo 119:34, 35) ʼE tuputupu anai ia nātou he loto fakafetaʼi ki te pilivilesio ʼaē ke nātou fakatahi mo te kokelekasio ʼo te ʼAtua moʼoni.

Koutou Teuteuʼi Te ʼu Fono ʼo Te Kokelekasio

8. (a) ʼE lava feafeaʼi hatatou vakaʼi ʼi tatatou ako faka famili te ʼu meʼa fuli ʼaē ʼe ʼaoga ke tou vakaʼi? (b) ʼE maʼuhiga feafeaʼi te ako ʼaia?

⁸ ʼE lahi te ʼu faʼahi ʼe ʼaoga ke palalau kiai te famili ʼi te lolotoga ʼo tanatou ako. ʼE lava feafeaʼi hakotou vakaʼi te ʼu faʼahi fuli ʼaia? ʼE mole feala ʼi he moʼi temi pe e tahi ke koutou vakaʼi ai te ʼu faʼahi fuli ʼaia. Koia ʼe lagi lelei ke koutou fai he lisi ʼo te ʼu faʼahi ʼaia. (Tāʼaga Lea 21⁠:⁠5) ʼI ʼihi temi, koutou toe vakaʼi te lisi ʼaia ke koutou ʼiloʼi ai pe koteā ʼaē ʼe ʼaoga ke koutou tokagaʼi tāfito. Koutou vakaʼi lelei te tuputupu ʼo tokotou famili. Ko te fakatuʼutuʼu ʼo te ako faka famili ʼe ko he faʼahi maʼuhiga ʼaupito ʼo te akonaki faka Kilisitiano, heʼe ʼaoga ki totatou maʼuli ʼi te temi nei, pea ʼe ina teuteuʼi tatou ki te maʼuli heʼegata ʼi te ka haʼu.​—1 Timoteo 4:8.

9. Koteā te ʼu faʼahi ʼaē ʼe feala ke tou gāueʼi mokā tou teuteuʼi te ʼu fono ʼi tatatou ako faka famili?

⁹ Ko takotou ako faka famili ʼe kau koa kiai te teuteuʼi ʼo te ʼu fono ʼo te kokelekasio? ʼE ʼi ai he ʼu faʼahi ʼe feala ke koutou gāueʼi māmālie ʼi takotou ako fakatahi. ʼE lagi ʼaoga anai he ʼu vāhaʼa, pe ko he ʼu māhina, pe ko he ʼu taʼu moʼo fakahoko te ʼu fakatuʼutuʼu ʼaia. Koʼeni he ʼu fakatuʼutuʼu ʼe feala ke koutou fai: (1) ʼe fai anai e takotou famili fuli hanatou tali ʼi te ʼu fono ʼo te kokelekasio; (2) ʼe nātou tali anai ʼaki tanatou faʼahiga palalau māhani; (3) ʼe nātou fakaʼaogaʼi anai he ʼu vaega Tohi-Tapu; (4) ʼe nātou vakaʼi anai te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou ako ke feala hanatou maʼuliʼi moʼo fakaʼaogaʼi kia nātou totonu. Ko te ʼu faʼahi fuli ʼaia ʼe feala ke nātou tokoni ki he tahi ke ina maʼuliʼi te moʼoni.​—Pesalemo 25:​4, 5.

10. (a) ʼE lava feafeaʼi hatatou teuteuʼi te ʼu fono fuli ʼo te kokelekasio? (b) He koʼe koa ʼe lelei ke tou fai te faʼahi ʼaia?

¹⁰ Tatau aipe peʼe fakatafito takotou ako faka famili ki Te Tule Leʼo ʼo te vāhaʼa, kae ʼaua naʼa galo kia koutou ke koutou teuteuʼi takitokotahi peʼe mo tokotou famili te Ako Tohi ʼo te Kokelekasio, mo te Ako ʼo te Minisitelio Faka Teokalatike pea mo te Fono Gāue. ʼE ko he ʼu koga maʼuhiga ʼo te polokalama ʼaē ʼe fai moʼo akoʼi tatou ke tou haʼele ʼi te ʼu ala ʼa Sehova. ʼI ʼihi temi, ʼe lagi feala anai hakotou teuteuʼi fakatahi te ʼu fono. Koteā tona tupuʼaga? Kapau ʼe koutou ako fakatahi, pea ʼe koutou liliu anai ʼo faiva ʼi te ako. Pea ʼe lahi anai te ʼu fua lelei ʼaē ka koutou maʼu ʼi te ʼu fono. ʼE feala ke koutou palalau ʼo ʼuhiga mo te ʼu fua lelei ʼo te teuteuʼi tuʼumaʼu ʼo te ʼu fono, pea mo te maʼuhiga ʼaē ke koutou fakatuʼutuʼu he temi moʼo fai te faʼahi ʼaia.​—Efeso 5:​15-​17.

11, 12. Koteā te ʼu fua ʼaē ʼe tou maʼu mokā tou teuteuʼi te ʼu katiko, pea ʼe lava feafeaʼi hatatou fai te faʼahi ʼaia?

¹¹ ʼI te fakatahi “Te Faʼahiga Maʼuli ʼAē ʼe Fakamaʼua Mai e Te ʼAtua,” neʼe fakaloto mālohiʼi tatou ke tou teuteuʼi he tahi faʼahi ʼo tatatou ʼu fono, ko te hiva ʼo te ʼu katiko. Neʼe koutou mulimuli koa ki te tokoni ʼaia? Kapau ʼe tou fai te faʼahi ʼaia, pea ʼe tokoni mai anai kia tatou ke tou taupau te ʼu moʼoni faka Tohi-Tapu ʼi totatou loto pea mo totatou ʼatamai, pea ke tou fiafia ʼi te ʼu fono ʼo te kokelekasio.

¹² Kapau ʼe tou teuteuʼi te ʼu katiko ʼo tou lau pea mo fai palalau ʼo ʼuhiga mo te ʼu kupu ʼo te ʼu katiko ʼaē ka hivaʼi ʼi te ʼu fono, pea ʼe feala anai ke tou hiva fakamalotoloto. ʼI te Iselaele ʼāfea, neʼe fakaʼaogaʼi lahi te ʼu meʼa mahōlō ki te tauhi ki te ʼAtua. (1 Fakamatala 25:1; Pesalemo 28:7) ʼE poto mahōlō koa he tahi ʼi tokotou famili? He koʼe ʼe mole koutou fakaʼaogaʼi te poto mahōlō ʼaia moʼo hivaʼi te ʼu katiko ʼo te ʼu fono ʼo te vāhaʼa, pea ke koutou hivaʼi fakatahi fuli. ʼE toe feala foki ke koutou fakaʼaogaʼi te ʼu foʼi fime katiko. ʼI ʼihi fenua, ʼe mālie te ʼu foʼi lau ʼaē ʼe fai e totatou ʼu tēhina moʼo hivaʼi te ʼu katiko. Ka nātou haʼele ʼi te ala peʼe nātou gāue ʼi te ʼu gāueʼaga, ʼe nātou hivaʼi fakafiafia te ʼu katiko ʼaē ka hivaʼi ʼi te ʼu fono ʼo te vāhaʼa.​—Efeso 5:​19.

Koutou Teuteuʼi Fakatahi Te Fai Faka Mafola

13, 14. He koʼe ʼe maʼuhiga te ʼu fai palalau faka famili moʼo teuteuʼi totatou loto ki te minisitelio?

¹³ Ko te fai faka mafola ʼo ʼuhiga mo Sehova pea mo tana fakatuʼutuʼu, ʼe ko he ʼu faʼahi maʼuhiga ʼo totatou maʼuli. (Isaia 43:10-​12; Mateo 24:14) Tatau aipe peʼe tou tūpulaga peʼe tou matutuʼa, ʼe toe lahi anai tatatou fiafia pea ʼe haʼele anai ki muʼa tatatou gāue, mo kapau ʼe tou teuteuʼi te faʼahi ʼaia. ʼE lava feafeaʼi hatatou teuteuʼi mo tatatou famili ia te faʼahi ʼaia?

¹⁴ Ohage pe ko te ʼu faʼahi fuli ʼaē ʼe kau ki tatatou tauhi, ʼe maʼuhiga ke tou teuteuʼi totatou loto. ʼE ʼaoga ke tou fai palalau ki te meʼa ʼaē ka tou fai pea mo te tupuʼaga ʼo tatatou fai te faʼahi ʼaia. ʼI te ʼu ʼaho ʼo te Hau ko Sosafate, neʼe akoʼi te hahaʼi ʼo ʼuhiga mo te lao fakaʼatua, kae ʼe ʼui mai e te Tohi-Tapu neʼe mole nātou “teuteuʼi tonatou loto.” Koia neʼe nātou vaivavai ai pea neʼe mole feala hanatou tauʼi te ʼu fakahala ʼaē neʼe ina fakamaliu nātou mai te tauhi moʼoni. (2 Fakamatala 20:33; 21:11) ʼE mole tou faiga pe ke tou fai ni ʼu hola ʼi te minisitelio, peʼe tou tufa pe he ʼu tohi. Kae ʼe tou fakahā ʼi totatou minisitelio tatatou ʼofa kia Sehova pea mo tatatou ʼofa ki te hahaʼi ʼaē ʼe ʼaoga ki ai te fealagia ʼaē ke nātou fili te maʼuli. (Hepeleo 13⁠:⁠15) ʼE ko te gāue ʼaia ʼaē ʼe ʼui ai ko tatou ko “te u kauga gaue a te Atua.” (1 Kolonito 3⁠:⁠9) ʼE ko he pilivilesio maʼuhiga ʼaupito! ʼI tatatou kau ki te minisitelio, ʼe tou toe kaugā gāue ai mo te kau ʼaselo maʼoniʼoni. (Apokalipesi 14⁠:​6, 7) ʼE mole he tahi temi ʼe lelei age ai ʼi te ʼu fai palalau faka famili moʼo fakatuputupu ai he loto fakafetaʼi ki te faʼahi ʼaia, peʼe tou fai ʼi te ako māhani ʼo te vāhaʼa peʼe ʼi te lolotoga vakaʼi ʼo te vaega Tohi-Tapu ʼo te kiʼi kaupepa Tou Vakaʼi Te Tohi-Tapu ʼi Te ʼAho Fuli!

15. Ko ʼafea ʼaē ʼe feala ai ke tou teuteuʼi mo totatou famili te minisitelio?

¹⁵ ʼE koutou fakaʼaogaʼi koa he temi ʼi te lolotoga ʼo te ako faka famili moʼo tokoni ki takotou loto fale ke nātou teuteuʼi tanatou gāue fai faka mafola ʼo te vāhaʼa? ʼE feala ke fua lelei kia koutou mo kapau ʼe koutou fai te faʼahi ʼaia. (2 Timoteo 2:​15) ʼE feala ki te faʼahi ʼaia ke tokoni kia nātou ke nātou leleiʼia tanatou minisitelio pea ke nātou maʼu ai he ʼu fua. ʼI ʼihi temi, ʼe lagi feala anai ke koutou fakaʼaogaʼi te temi katoa ʼo tokotou ako faka famili moʼo teuteuʼi te gāue fai faka mafola. Kae ʼi te agamāhani ʼe feala ke koutou fai palalau nounou ki te faʼahi ʼaia ʼi te fakaʼosi ʼo te ako peʼe ko te tahi temi ʼi te vāhaʼa.

16. Koutou palalau ʼo ʼuhiga mo te maʼuhiga ʼo te ʼu puani fuli ʼaē ʼe tuʼu ʼi te palakalafe ʼaenī.

¹⁶ ʼI te ʼu lakaga ʼaia, ʼe feala ke koutou fakatokagaʼi te ʼu faʼahi kehekehe ʼaenī: (1) Koutou teuteuʼi pea mo fai liuliuga he fai palalau ʼe kau kiai he vaega pea kapau ʼe feala ʼe koutou lau anai ʼi te Tohi-Tapu. (2) Kapau ʼe feala, pea ʼe lelei ke maʼu e takotou ʼu fānau fuli hanatou kato fai faka mafola, hanatou Tohi-Tapu, he kiʼi kaupepa, he peni, mo he ʼu kiʼi pepa lotu pea mo he tahi ʼu tohi ʼe maʼa lelei. ʼE mole tonu ke koutou toʼo hanatou kato ʼe totogi kovi kae ʼe tonu ke maʼa. (3) Koutou fai palalau ʼo ʼuhiga mo te temi pea mo te potu ʼaē ka fai ai te fagonogono faigamālie. ʼI takotou ʼosi vakaʼi te ʼu puani takitahi ʼaia, koutou gāue mo nātou ʼi te fai faka mafola. Koutou fai he ʼu tokoni kae ʼaua naʼa koutou tokoniʼi nātou ki he ʼu tuʼuga puani.

17, 18. (a) Koteā te faʼahiga teuteu ʼaē ʼe feala ke koutou fai mo takotou famili ke fua lelei ki tokotou minisitelio? (b) Koteā te faʼahi ʼaē ʼe feala ke koutou teuteuʼi ʼi te vāhaʼa fuli?

¹⁷ Ko te maʼua maʼuhiga ʼaē neʼe tuku e Sesu Kilisito ki tana kau tisipulo neʼe ko te fai ʼo ni ʼu tisipulo. (Mateo 28:19, 20) Moʼo fai ni ʼu tisipulo, ʼe mole gata pe ki te fai faka mafola. ʼE toe ʼaoga foki ke akoʼi te hahaʼi. ʼE lava feafeaʼi ki takotou ako faka famili ke tokoni atu kia koutou ke koutou faiva ʼi te faʼahi ʼaia?

¹⁸ Koutou palalau mo takotou fānau ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi ʼaē ʼe lelei ke koutou ʼolo ʼo ʼaʼahi. Neʼe lagi tali e ʼihi he ʼu tohi; pe neʼe fakalogo atu pe ʼihi. Lagi neʼe koutou felāveʼi mo nātou ʼi te fai faka mafola ʼi te ʼu ʼapi, peʼe ʼi te fagonogono faigamālie ʼi te lapalasi fakatauʼaga meʼa peʼe ʼi te faleako. Koutou tuku ke takitaki koutou e te Folafola ʼa te ʼAtua. (Pesalemo 25:9; Esekiele 9:4) Koutou vakaʼi pe ko ai ʼaē ka koutou ʼaʼahi ʼi te vāhaʼa. Koteā te meʼa ʼaē ka koutou palalau kiai? ʼE feala ke koutou teuteuʼi te faʼahi ʼaia mokā koutou fai palalau mo takotou fānau. Koutou filifili te ʼu vaega ʼaē ka koutou vakaʼi mo te hahaʼi ʼaē ʼe fia logo pea mo he ʼu puani ʼo te kaupepa Koteā ʼAē ʼe Fakamaʼua Mai e Te ʼAtua Kia Tatou? peʼe ko te tohi Te ʼAtamai Mālama ʼAē ʼe Ina Taki Ki Te Maʼuli Heʼegata. ʼAua naʼa koutou palalau ki he ʼu tuʼuga puani mokā koutou fai he ʼaʼahi. ʼI takotou mavae mai te ʼaʼahi ʼaia, koutou fai age he fehuʼi ke koutou tali kiai ʼi he tahi ʼaʼahi. ʼE feala ke koutou fakatuʼutuʼu ʼi te vāhaʼa fuli te ʼu ʼaʼahi ʼaē ka fai e takotou ʼu fānau takitokotahi, peʼe ko ʼafea ʼaē ka koutou fai ai pea koteā te meʼa ʼaē ka koutou fia fai ʼo ʼuhiga mo te ʼaʼahi ʼaia. Kapau ʼe koutou fai te faʼahi ʼaia pea ʼe maʼu anai e tokotou loto fale katoa he ʼu fua lelei ʼi te minisitelio.

Koutou Haga Akoʼi Age Kia Nātou Te Ala ʼa Sehova

19. Ke feala ki takotou famili katoa ke haga haʼele ʼi te ala ʼa Sehova, koteā te meʼa ʼaē ʼe tonu ke nātou logoʼi, pea koteā ʼaē ʼe tokoni ki te faʼahi ʼaia?

¹⁹ ʼE ko he meʼa faigataʼa ʼaupito te gāue ʼa te ʼu pule famili ʼi te malamanei agakovi ʼaenī. Ko Satana pea mo tana kau temonio ʼe nātou faigaʼi ke nātou maumauʼi te mālohi fakalaumālie ʼo te kau kaugana ʼa Sehova. (1 Petelo 5:8) Tahi ʼaē meʼa, ia ʼaho nei ʼe lahi te ʼu fakaneke ʼaē ʼe fai kia koutou, ʼu mātuʼa, tāfito la ia koutou ʼaē ʼe mole ʼi ai hakotou hoa. ʼE faigataʼa hakotou maʼu he temi moʼo fai te ʼu meʼa fuli ʼaē ʼe koutou fia fai. Kae ʼe koutou maʼu ai anai he ʼu lelei, tatau aipe peʼe mole koutou maʼuliʼi atu aipe te ʼu tokoni pea mo hikihiki māmālie anai te ʼaluʼaga ʼo takotou ako faka famili. ʼE ko he fakapale lahi hakita sio ki tokita famili ʼe haʼele ʼi te ala ʼa Sehova pea mo nofo agatonu. Ke feala hanatou haga haʼele ʼi te ala ʼa Sehova, ʼe tonu ki te ʼu famili ke nātou fiafia mokā nātou kau ki te ʼu fono ʼo te kokelekasio pea mo te minisitelio. Kae ke hoko te faʼahi ʼaia, ʼe tonu ke fai he ʼu teuteu, ke malave ki tonatou loto tanatou fai faka mafola pea ke ʼi ai hona ʼuhiga kia nātou.

20. Koteā te meʼa ʼaē ʼe feala ke tokoni ki te ʼu mātuʼa ke nātou maʼu te fiafia ʼaē ʼe talanoa kiai ia 3 Soane 4?

²⁰ ʼO ʼuhiga mo nātou ʼaē neʼe tokoni kiai ʼi te faʼahi fakalaumālie, neʼe tohi fēnei e te ʼapositolo ko Soane: “E mole lahiʼage toku fiafia ki niʼihiʼage mea i te mea aeni, i taku logo e mauli aku fanau i te mooni.” (3 Soane 4) Kapau ko te ʼu pule famili ʼe nātou takitaki te ako faka famili ʼo mulimuli ki he ʼu fakatuʼutuʼu ʼe mahino kiai tona loto fale, pea kapau ʼe nātou agalelei pea mo fia tokoni ki tonatou loto fale, pea ʼe feala anai ke fiafia te famili fuli. Kapau ʼe nātou gāueʼi tanatou loto fakafetaʼi ki te ala ʼa te ʼAtua ʼaē ʼe ina taki ki te maʼuli, pea ʼe tokoni anai te ʼu mātuʼa ki tanatou fānau ke nātou maʼu te faʼahiga maʼuli ʼaē ʼe lelei tokotahi.​—Pesalemo 19:​7-​11.

ʼE Feala Koa Hakotou Fakamahino?

◻ He koʼe koa ʼe maʼuhiga ki tatatou ʼu fānau ke tou teuteuʼi te ʼu fono?

◻ ʼE lava feafeaʼi ki te ʼu mātuʼa ke nātou tokoni ki tanatou ʼu fānau ke nātou ‘maʼu honatou loto’?

◻ ʼE tokoni feafeaʼi mai tatatou ako faka famili ke tou teuteuʼi te ʼu fono fuli?

◻ Ko te teuteuʼi faka famili ʼo te fai faka mafola, ʼe tokoni feafeaʼi anai kia tatou ke tou faiva ʼi te faʼahi ʼaia?