Kua Fakamaʼoniʼoniʼi Koutou

1. Kotea te ʼu aluʼaga fakatupu tuʼania ʼae neʼe maʼu atu e Neemia ʼi tana toe liliu ki Selusalemi? (Vakaʼi ia te ʼuluaki pakī.)

KO TE hahaʼi ʼo Selusalemi neʼe natou muhumuhu ʼo ʼuhiga mo te tagata matapule iloa neʼe nofo ʼi he koga fale ʼo te fale lotu. Ko te kau Levite neʼe natou liakī tonatou maʼua. Ko te kau tagata pule Sutea neʼe mole natou takitaki ʼi te tauhi kaʼe neʼe natou faikoloa ʼi te Sapato. Tokolahi te kau Iselaele neʼe natou ʼohoana mo te hahaʼi neʼe mole Sutea. Neʼe ko ʼihi aluʼaga pe ʼaia ʼi te ʼu aluʼaga fakatupu tuʼania ʼae neʼe maʼu atu e Neemia ʼi tana toe liliu ki Selusalemi lolotoga te taʼu 443 I.M.T.S.a—Nee. 13:6.

2. Neʼe liliu feafeaʼi ia Iselaele ko he puleʼaga kua fakamaʼoniʼoniʼi?

² Ko Iselaele neʼe ko he puleʼaga kua foaki ki te ʼAtua. ʼI te taʼu 1513 I.M.T.S., ko te kau Iselaele neʼe natou loto moʼoni ke natou fai te finegalo ʼo Sehova. Neʼe natou ui fenei: “E matou fai anai te u mea fuli ae kua lea ki ai [ia Sehova].” (Eke. 24:3) Koia neʼe fakamaʼoniʼoniʼi pe neʼe tuku keheʼi natou e te ʼAtua, ko hana hahaʼi neʼe ina filifili. ʼI toe pilivilesio leva! Hili ki ai taʼu ʼe fagofulu, neʼe fakamanatuʼi age fenei kia natou e Moisese: “Ko koe ko he hahai ae kua fakatapui [kia Sehova], tou Atua. Pea kua filifili koe e [Sehova], tou Atua, ke ke liliu ko he hahai ofaina kia ia, i te hahai fuli ae e mau i oluga o te kele.”—Tet. 7:6.

3. Neʼe feafeaʼi te aluʼaga fakalaumalie ʼa te kau Sutea ʼi te toe liliu tuʼa lua ʼa Neemia ki Selusalemi?

³ Kaʼe meʼa fakaʼofaʼofa foki, neʼe mole fualoa tanatou fiafia ʼaia ʼi tanatou liliu ʼae ko he puleʼaga kua fakamaʼoniʼoniʼi. Neʼe kei tauhi pe ʼihi ki te ʼAtua, kaʼe ko te tokolahi ʼi te kau Sutea neʼe mole kei natou fia fakalogo kia Sehova kaʼe neʼe natou lau pe ʼe natou maʼoniʼoni. ʼI te temi ʼae neʼe toe liliu tuʼa lua ai Neemia ki Selusalemi, neʼe kua fakalaka ni taʼu ʼe lau ʼi teau talu te toe liliu mai Papilone ia te toe ʼo te kau Sutea agatonu ki te toe fakatuʼu ʼo te tauhi moʼoni. Ko te fiafia lahi ʼae neʼe maʼu e te puleʼaga ki te ʼu gaue fakalaumalie, neʼe kua toe vaivai ia.

4. Kotea te ʼu faʼahi ʼae ʼe lava tokoni mai ke tou taupau totatou ʼuhiga hahaʼi maʼoniʼoni?

⁴ Ohage ko te kau Iselaele, ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ia ʼaho nei kua fakamaʼoniʼoniʼi natou e te ʼAtua. Ko te kau Kilisitiano fakanofo mo te “hahai kaugamalie osi,” peʼe ko te toe hahaʼi tokolahi ʼe natou maʼoniʼoni, peʼe tuku keheʼi natou ki te tauhi taputapu. (Apk. 7:9, 14, 15; 1 Ko. 6:11) ʼE mole tou loto ke puli totatou ʼuhiga maʼoniʼoni ia muʼa ʼo te ʼAtua ohage ko tona fai e te kau Iselaele. Kotea ʼae ʼe lava tokoni mai ke mole hoko te faʼahi ʼaia, ke feala ai hatatou nonofo maʼoniʼoni mo gaue ʼi te tauhi kia Sehova? ʼI te alatike ako ʼaeni, ʼe tou vakaʼi anai te ʼu faʼahi ʼaeni ʼe fa ʼe talanoa tafitō ki ai te kapite 13 ʼo Neemia: (1) Kotou tekeʼi te ʼu fakakauga kovi; (2) Kotou lagolago ki te ʼu fakatuʼutuʼu fakateokalatike; (3) Ke takimuʼa ia koutou te ʼu gaue fakalaumalie; (4) Kotou taupau tokotou ʼuhiga Kilisitiano. Tou vakaʼi te ʼu faʼahi takitahi ʼaia.

KOTOU TEKEʼI TE ʼU FAKAKAUGA KOVI

5, 6. Neʼe ko ai ia Eliasipe mo Topisa, pea he ko ʼe neʼe nā lagi fakatahi?

⁵ Lau ia Neemia 13:4-9. Kua lahi ia ʼaho nei te aga heʼe maʼa, koia ʼe mole faigafua ai hatatou nofo maʼoniʼoni. Tou vakaʼi te faʼifaʼitaki ʼo Eliasipe mo Topisa. Ko Eliasipe neʼe ko te tagata faisakilifisio lahi, pea ko Topisa neʼe ko he Amone pea neʼe lagi ko te tagata agakakā neʼe gaue maʼa te puleʼaga Pelesi ʼi Sutea. Neʼe fakafeagai ia Topisa mo ʼona kaumeʼa ki te ʼu faiga ʼae ʼa Neemia moʼo toe laga te ʼu kaupa ʼo Selusalemi. (Nee. 2:10) Neʼe tapuʼi ki te kau Amone tanatou hu ki te fale lotu. (Tet. 23:3) Kaʼe he ko ʼe neʼe foaki e te tagata faisakilifisio lahi he koga fale ʼi te fale lotu ke kai ai te tagata ʼaia ko Topisa?

⁶ Ko Topisa neʼe lagi liliu ko he kaumeʼa lelei ʼo Eliasipe. Ko Topisa mo tona foha ko Sokanane neʼe nā ʼohoanaʼi te ʼu fafine Sutea, pea neʼe lau e te tokolahi ʼi te kau Sutea te ʼu lelei ʼo Topisa. (Nee. 6:17-19) Ko te tahi ʼi te ʼu mokopuna ʼo Eliasipe neʼe ina ʼohoanaʼi te ʼofafine ʼo te kovana Samalitana ko Sanepala, ʼae neʼe ko he kaumeʼa lelei ʼo Topisa. (Nee. 13:28) Koia ko te fakakaumeʼa ʼaia ʼa Eliasipe, te Tagata Faisakilifisio Lahi pea mo Topisa, ʼae neʼe lagi tupu ai tona fakahalaʼi e he tagata pagani mo fakafeagai. Kaʼe neʼe fakaha e Neemia tana agatonu kia Sehova ʼaki tana laku ki tuʼa te ʼu meʼa fuli ʼo te koga fale ʼa Topisa.

7. Kotea ʼae ʼe mole tonu ke fai e te ʼu tagata ʼafeā pea mo ʼihi ke ʼaua naʼa ʼulihi tonatou ʼuhiga maʼoniʼoni ia muʼa ʼo Sehova?

⁷ Kua tou foaki totatou maʼuli ki te ʼAtua, koia ʼe tonu ai ke tou fakamuʼamuʼa tuʼumaʼu tatatou agatonu kia Sehova. Kapau ʼe mole tou mulimuli ki ʼana lekula faitotonu, pea ʼe mole feala ke tou nofo maʼoniʼoni ʼi ʼona muʼa. ʼE mole tonu ke maʼuhiga age ʼotatou aluʼaga fakafamili ʼi te ʼu pelesepeto Fakatohi-tapu. Ko te ʼu tagata ʼafeā ʼe natou mulimuli ki te manatu ʼa Sehova kaʼe mole ʼa natou. (1 Tim. 5:21) ʼE natou tokakaga ke mole natou fai he meʼa ʼe feala ke puli ai tonatou ʼuhiga maʼoniʼoni ia muʼa ʼo te ʼAtua.—1 Tim. 2:8.

8. Kotea ʼae ʼe tonu ke manatuʼi e te ʼu kaugana fuli ʼae kua foaki tonatou maʼuli kia Sehova ʼo ʼuhiga mo ʼanatou fakakauga?

⁸ ʼE lelei ke tou manatuʼi “e maumaui e te u kaumea kovi te u agalelei.” (1 Ko. 15:33) Ko ʼihi ʼi ʼotatou kaiga ʼe feala ke natou fakahalaʼi tatou. Ko Eliasipe neʼe ko he faʼifaʼitaki lelei ki te hahaʼi ʼi tana lagolago katoa kia Neemia moʼo toe laga te ʼu kaupa ʼo Selusalemi. (Nee. 3:1) Kaʼe ʼaki te temi, ʼi tana fakatahi ʼae mo Topisa pea mo ʼihi, neʼe ina fai ai leva he ʼu meʼa neʼe ʼulihi ai ia ia ia muʼa ʼo Sehova. Ko te ʼu fakakauga lelei ʼe natou fakalotomalohi tatou ke tou fai ni fakatuʼutuʼu fakalaumalie ʼaoga, ohage ko te lau ʼo te Tohi-Tapu, te kau ki te ʼu fono pea mo te gaue faifakamafola. ʼE tou ʼoʼofa mo leleiʼia tafitō ʼotatou kaiga ʼae ʼe natou uga tatou ke tou fai te ʼu meʼa ʼae ʼe totonu.

KOTOU LAGOLAGO KI TE ʼU FAKATUʼUTUʼU FAKATEOKALATIKE

9. He ko ʼe neʼe mole kei fakahoko te ʼu gaue ʼi te fale lotu, pea ko ai ʼae neʼe tukugakoviʼi e Neemia ki te aluʼaga ʼaia?

⁹ Lau ia Neemia 13:10-13. ʼE ha mai neʼe mole kei foaki ni meʼa ʼofa ki te fale lotu ʼi te toe liliu ʼae ʼa Neemia ki Selusalemi. ʼI te mole kei foaki age ʼo te ʼu meʼa ʼofa, neʼe kua liakī e te kau Levite tanatou gaue kaʼe natou olo ki ʼonatou gaueʼaga. Neʼe tukugakoviʼi e Neemia te kau pule ʼo ʼuhiga mo te aluʼaga ʼaia. Neʼe mole natou fai ʼonatou maʼua. Pea neʼe mole kei natou tae te vahe hogofulu mai te hahaʼi pe neʼe mole kei natou tanaki ki te fale lotu, ohage ko tona fakatotonu age. (Nee. 12:44) Neʼe fai ai e Neemia he ʼu fakatuʼutuʼu moʼo tanaki te ʼu vahe hogofulu ʼaia. Neʼe ina hinoʼi ni tagata ʼe tuha mo te falala ke natou tokakaga ki te ʼu fale koloa ʼo te fale lotu mo te vahevahe ʼo te ʼu meʼa ʼofa ʼaia.

10, 11. Kotea te pilivilesio ʼe maʼu e te hahaʼi ʼa te ʼAtua moʼo lagolago ki te tauhi moʼoni?

¹⁰ ʼE ʼi ai koa he ako maʼa tatou? ʼEi, heʼe fakamanatuʼi mai ʼe tou maʼu te pilivilesio ʼae ke tou fakamaʼuhigaʼi ia Sehova ʼaki ʼatatou meʼa maʼuhiga. (Taag. 3:9) Moka tou foaki ni meʼa ʼofa moʼo lagolago ki tana gaue, ʼe tou toe foaki pe kia Sehova te ʼu meʼa ʼae ʼe haʼu mai ia te ia. (1 Klk. 29:14-16) ʼE lagi tou manatu ʼe mole lahi te ʼu meʼa ʼae ʼe feala ke tou foaki, kaʼe kapau ʼe tou foaki ʼaki he loto lelei, pea ʼe feala ke tou fai e tatou fuli te faʼahi ʼaia.—2 Ko. 8:12.

¹¹ Lolotoga ni taʼu, neʼe fakaafe e te famili kauga malie te taumatuʼa pionie makehe, ke natou kakai fakatahi tuʼa tahi ʼi te vahaʼa. Logo la neʼe toko valu fanau te famili ʼaia, kaʼe neʼe tau ui e te faʼe, “Kotea te ʼuhiga ʼo te ʼu kiʼi pa ʼe lua kia tatou ʼaeni ʼe toko hogofulu?” ʼE moʼoni neʼe tuʼa tahi pe ʼi te vahaʼa, kaʼe ʼe mahino ia neʼe loto fakafetaʼi ʼaupito te taumatuʼa pionie ʼaia ki tanatou tali kaiga ʼaia! Pea ko naua neʼe ko he tapuakina ia ki te famili faifakaafe. Ko te ʼu palalau mo te ʼu fakamatala fakalotomalohi ʼa te taumatuʼa pionie neʼe ina uga te ʼu fanau ke natou tuputupu ʼi te faʼahi fakalaumalie. Ki muli age neʼe natou pionie katoa fuli.

12. Kotea te faʼifaʼitaki lelei ʼe tuku e te ʼu tagata ʼae neʼe hinoʼi ʼi te kokelekasio?

¹² Koʼeni te tahi ako maʼa tatou: Ohage ko Neemia, ia ʼaho nei ko te ʼu tagata ʼae neʼe hinoʼi ʼi te kokelekasio, ʼe natou tuku he faʼifaʼitaki lelei ʼi te lagolago ki te ʼu fakatuʼutuʼu fakateokalatike. Pea ʼe fua lelei ki te kokelekasio. ʼE toe faʼifaʼitakiʼi ai e te kau tagata ʼafeā te apositolo ko Paulo. Neʼe lagolago ki te tauhi moʼoni pea mo foaki ni tokoni ʼaoga. Ohage la neʼe faitokoni ʼo ʼuhiga mo te foaki ʼo ni meʼa ʼofa.—1 Ko. 16:1-3; 2 Ko. 9:5-7.

KE TAKIMUʼA IA KOUTOU TE ʼU GAUE FAKALAUMALIE

13. Neʼe feafeaʼi te mole fakaʼapaʼapa ʼa ʼihi kau Sutea ki te Sapato?

¹³ Lau ia Neemia 13:15-21. Kapau ʼe tou liliu ʼo hoha fau ki te ʼu koloa, pea ʼe feala ai ke puli mamalie totatou ʼofa ʼae ki te ʼu gaue fakalaumalie. Ohage ko tona ui ia Ekesote 31:13, ko te Sapato ʼae neʼe fai ʼi te vahaʼa fuli neʼe ina fakamanatuʼi ki te kau Iselaele neʼe ko he hahaʼi kua fakamaʼoniʼoniʼi. Neʼe ʼateaina pe te ʼaho ʼo te Sapato ki te tauhi fakafamili, mo te faikole pea mo te metitasio ki te Lao ʼa te ʼAtua. Kaʼe maʼa ʼihi ʼo te temi ʼo Neemia, neʼe hage pe te Sapato ko te ʼu ʼaho ʼo te vahaʼa, ʼae neʼe natou faikoloa mahani ai. Neʼe mole kei takimuʼa kia natou te tauhi. ʼI te sio ʼae ʼa Neemia ki te ʼu aluʼaga ʼaia, neʼe ina fakatotonu ke pupunu te ʼu matapa ʼo te kolo ʼi te afiafi ʼo te ono ʼaho, ʼo ina kapu te kau faikoloa matapule ʼi muʼa ʼo te kamata ʼo te Sapato.

14, 15. (1) Kotea ʼe feala ke hoko kia tatou mo kapau ʼe mole tou fakatuʼakoi tatatou gaue fakakoloa? (2) ʼE feafeaʼi hatatou lava hu ki te malolō ʼa te ʼAtua?

¹⁴ Kotea ʼae ʼe feala ke tou ako mai te faʼifaʼitaki ʼa Neemia? ʼE tonu ke tou fakatuʼakoi tatatou gaue fakakoloa. Heʼe feala ai ke fakalelu gafua tatou peʼe mole kei katoa totatou ʼofa ki te ʼu gaue fakalaumalie, tafitō la moka tou leleiʼia tatatou gaue. Tou manatuʼi te fakatokaga ʼa Sesu ʼo ʼuhiga mo te kaugana kia pule ʼe lua. (Lau ia Mateo 6:24.) Neʼe maʼu paʼaga ia Neemia, kaʼe neʼe ina fakaʼaogaʼi feafeaʼi tona temi ʼi Selusalemi? (Nee. 5:14-18) Neʼe mole ina kumi ke faikoloa mo te kau Tile peʼe ko ʼihi atu, kaʼe neʼe ina fakaʼaogaʼi tona temi katoa moʼo tokoni ki ʼona tehina pea mo fai te ʼu meʼa neʼe lagolago ki te fakatapuha ʼo te huafa ʼo Sehova. ʼO toe feia pe ia ʼaho nei, ʼe tokakaga te kau tagata ʼafeā mo te kau faifekau fakaminisitelio ʼo fai te ʼu meʼa ʼae ʼe fua lelei ki te kokelekasio, pea ko ʼonatou tehina mo tuagaʼane ʼe natou ʼoʼofa kia natou ʼuhi ko tanatou gaue ʼaia. Koia ʼe maʼu ai ʼi te lotolotoga ʼo te hahaʼi ʼa te ʼAtua ia te ʼofa, mo te tokalelei pea mo te maʼuli fimalie.—Esk. 34:25, 28.

¹⁵ Logo la ʼe mole fakamaʼua ki te kau Kilisitiano ke natou mulimuli ki he Sapato ʼi te vahaʼa, kaʼe ʼe ui mai e Paulo “e i ai he malolo o te Sapato ae kua taofi ki te hahai a te Atua.” Neʼe ina toe ui fenei: “Ko ae e ulu ki te maloloaga o te Atua e malolo ia i ana gaue, o hage ko te Atua nee malolo ia i ana gaue.” (Hep. 4:9, 10) ʼI totatou ʼuhiga Kilisitiano, ʼe feala ke tou hu ki te malolō ʼa te ʼAtua ʼaki tatatou fakalogo mo lagolago ki te fakahoko ʼo tana fakatuʼutuʼu. ʼE takimuʼa koa kia koutou mo natou ʼae ʼe kotou ʼoʼofa ai ia takotou ako fakafamili, mo te ʼu fono pea mo te gaue faifakamafola? ʼE lagi tonu anai ke tou palalau fakahagatonu mo totatou patolo peʼe kauga gaue, tafitō mo kapau ʼe mole natou fakaʼapaʼapa ki tatatou fakamuʼamuʼa te ʼu fakatuʼutuʼu fakateokalatike. ʼI hona aluʼaga fakata, ʼe lagi ʼaoga ke tou pupunu te ʼu matapa ʼo te kolo pea mo kapu te kau Tile, ke feala ai hatatou fakamuʼamuʼa mo tokaga ki te ʼu meʼa taputapu. Kua fakamaʼoniʼoniʼi tatou, koia ʼe lelei ke tou fai te fehuʼi ʼaeni: “ ʼE ha koa ʼi toku faʼahiga maʼuli kua tuku keheʼi au ki te tauhi ʼae kia Sehova?”—Mat. 6:33.

KOTOU TAUPAU TOKOTOU ʼUHIGA KILISITIANO

16. ʼI te ʼu ʼaho ʼo Neemia, neʼe lava tuʼutamaki feafeaʼi te ʼuhiga maʼoniʼoni ʼo te puleʼaga?

¹⁶ Lau ia Neemia 13:23-27. ʼI te ʼu ʼaho ʼo Neemia, neʼe ʼohoanaʼi e te ʼu tagata Iselaele te ʼu fafine matapule. ʼI te ʼuluaki alu ʼa Neemia ki Selusalemi, neʼe ina fakatotonu ki te ʼu tagata pule fuli ke natou sinie he pepa fakamoʼoni ʼe natou fakapapau ai ʼe mole natou ʼohoana mo te kau pagani. (Nee. 9:38; 10:30) Kaʼe ʼi ni taʼu ki muli age, neʼe ina maʼu atu te ʼu tagata Sutea kua natou ʼohoana mo ni fafine matapule pea neʼe teitei pe ke puli tonatou ʼuhiga hahaʼi ʼae kua fakamaʼoniʼoniʼi e te ʼAtua! Neʼe mole popoto te ʼu tamaliki ʼa te ʼu fafine matapule ʼaia ʼi te lautohi peʼe palalau ʼi te Fakahepeleo. ʼI tanatou lahilahi ake, ʼe natou fakaʼuhiga koa anai natou ko he kau Iselaele? Peʼe natou manatu anai koa ko natou ko he kau Asetoti, Amone, peʼe Moape? ʼI tanatou mole iloʼi ʼae ia te lea Fakahepeleo, neʼe feala koa ke natou mahino ki te Lao ʼa te ʼAtua? Neʼe lava feafeaʼi koa hanatou iloʼi ia Sehova mo filifili ke natou tauhi kia te ia, kaʼe mole ko te ʼu ʼatua hala ʼae neʼe tauhi ki ai ʼanatou faʼe? Neʼe ʼaoga ke foimo fai he puleʼaki pea neʼe fai e Neemia te puleʼaki ki ai.—Nee. 13:28.

17. ʼE lava tokoni feafeaʼi te ʼu matuʼā ki ʼanatou fanau ke natou maʼu takitokotahi he ʼu felogoʼi mo Sehova?

¹⁷ Ia ʼaho nei, ʼe ʼaoga ke tou fai ni gaue lelei, ke feala ai hatatou tokoni ki ʼatatou fanau ke natou liliu ko he kau Kilisitiano. ʼU matuʼā kotou fai te fehuʼi ʼaeni: “ ʼE palalau lelei koa taku fanau ʼi te lea maʼa ʼo te ʼu moʼoni Fakatohi-tapu? (Sofo. 3:9) ʼE ha koa ʼi ʼanatou faipalalau pe natou mulimuli ki te laumalie ʼo te ʼAtua peʼe ʼo te malama?” ʼAua naʼa kotou lotovaivai atu aipe moka kotou sio ki he faʼahi ʼe tonu ke natou tuputupu ai. ʼE ʼaoga he temi moʼo ako he lea, tafitō moka ʼe lahi te ʼu fakafiafia. ʼE lahi te fakaneke ʼo takotou fanau ke natou fai he meʼa ʼe kovi. Koia ʼaki he faʼa kataki, kotou fakaʼaogaʼi te Ako Fakafamili mo ʼihi atu faigamalie moʼo tokoni ki takotou fanau ke natou maʼu he ʼu felogoʼi lelei mo Sehova. (Tet. 6:6-9) Kotou talanoa tafitō ki te ʼu fua lelei ʼae ʼe feala ke natou maʼu ʼi tanatou kehekehe mo te malama ʼa Satana. (Soa. 17:15-17) Pea kotou faiga malohi ke malave ʼakotou palalau ki tonatou loto.

18. He ko ʼe ʼe ko te ʼu matuʼā pe ʼae ʼe feala ke natou teuteuʼi lelei tanatou fanau ke natou foaki tonatou maʼuli kia Sehova?

¹⁸ Ki muli age, ʼe filifili anai e te fanau takitokotahi pe natou tauhi ki te ʼAtua. Kaʼe ʼe lahi te ʼu faʼahi ʼe feala ke kotou fai ʼu matuʼā moʼo tokoni kia natou. ʼE kau ki ai takotou tuku he faʼifaʼitaki lelei, takotou fakatuʼu he ʼu lekula, pea mo faipalalau mo takotou fanau ki te ʼu fua ʼo te ʼu tonu ʼae ʼe natou fai. ʼU matuʼā, ʼe mole he tahi age ʼi tuʼa atu ʼo koutou ʼe feala ke ina teuteuʼi lelei takotou fanau ke natou foaki tonatou maʼuli kia Sehova. ʼE ʼaoga kia natou takotou tokoni ke natou liliu ko he kau Kilisitiano pea mo taupau tonatou ʼuhiga Kilisitiano. ʼE moʼoni, ʼe ʼaoga ke tou nofo tokaga fuli ke mole puli totatou “kofu,” ʼae ʼe ina fakata te ʼu kalitate mo te ʼu lekula ʼe iloga ai ko tatou ko he kau tisipulo ʼa Kilisito.—Apk. 3:4, 5; 16:15.

KE INA MANATUʼI TATOU “ ʼO ʼUHIGA MO TE MEʼA LELEI”

19, 20. ʼE lava manatuʼi feafeaʼi tatou e Sehova “ ʼo ʼuhiga mo te meʼa lelei”?

¹⁹ Ko Malakia neʼe ko te polofeta neʼe maʼuli ʼi te temi ʼo Neemia, pea neʼe ina fakaha “nee tohi leva he tohi fakamanatu . . . kia natou ae e matataku [kia Sehova] pea e fakaapaapa ki tona huafa.” (Mala. 3:16, 17) ʼE mole galoʼi anai e te ʼAtua ʼi he temi ia natou ʼae ʼe manavasiʼi kia te ia pea mo ʼoʼofa ki tona huafa.—Hep. 6:10.

²⁰ Neʼe faikole fenei ia Neemia: “Ke ke manatuʼi au, e toku ʼAtua, ʼo ʼuhiga mo te meʼa lelei.” (Nee. 13:31, MN) Ohage ko Neemia, ʼe tuʼu anai ʼotatou higoa ʼi te tohi fakamanatu ʼa te ʼAtua moka ʼe tou haga tekeʼi te ʼu fakakauga kovi, mo lagolago ki te ʼu fakatuʼutuʼu fakateokalatike, mo takimuʼa kia tatou te ʼu gaue fakalaumalie pea mo taupau totatou ʼuhiga Kilisitiano. Tou haga ʼahiʼahiʼi ia tatou ke tou iloʼi pe tou nonofo ʼi te tui. (2 Ko. 13:5) Kapau ʼe tou taupau ʼatatou felogoʼi mo Sehova mo totatou ʼuhiga maʼoniʼoni, pea ʼe ina manatuʼi anai tatou “ ʼo ʼuhiga mo te meʼa lelei.”