Tafitoʼaga ʼo Te Kaupepa Ako Te Maʼuli Fakakilisitiano Mo Te Faifakamafola

VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 2-8 ʼO SEPETEPELI

LUA ʼAʼAHI: Pes 139: 1, 2, 4: Eteleno! e ke fakaaata au, pea e ke iloi au! ² E ke iloi moka au nofo ki lalo, pea moka au tuu ki oluga, e ke ulufi mai mamao taku manatu; ⁴ Koteuhi e heeki kaku te palalau ki toku alelo,kae kua ke iloi katoa ia, oi Eteleno!

TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | HEPELEO 7-8

“Ko Te Pelepitelo ʼo Talu Ai Ohage Ko Melekiseteke”

it-2-F 249

Melekiseteke

Neʼe ko te Hau ʼo Salemi ʼafeā pea ne’e ko “te pelepitelo ’a te ’Atua Ma’oluga” ko Sehova. (Sen 14:18, 22) ʼE ko te ʼuluaki pelepitelo ʼae ʼe talanoa ki ai ʼi te Tohi-Tapu. Neʼe gaue ʼi muʼa ʼo te taʼu 1933 I.M.T.S. Ko te fakaʼuhiga ʼo te kupu Salemi ko “tokalelei,” koia ʼae neʼe fakahigoaʼi ai e te apositolo ko Paulo ia Melekiseteke ko te “Hau ʼo Te Tokalelei” pea mo “Hau ʼo Te Faitotonu” he ko te fakaʼuhiga ʼaia ʼo tona higoa. (Hep 7:1, 2) ʼE lagi ko te Salemi ʼafeā ʼae neʼe liliu ki ʼamuli ko te kolo ʼo Selusalemi. Koia ʼae neʼe hilifaki ai ki te higoa ʼo Selusalemi, ʼae ʼe tau fakahigoaʼi ko “Salemi.”—Pes 76:2.

Sen 14:18, 22 Nee fakatotonu leva e Melekiseteke, hau o Salemi, ke avake he pane mo he vino: nee pelepitelo ia ia o te Atua Maoluga. ²² Nee tali leva e Apalamo ki te hau o Sotoma: E au hiki toku nima ki te Eteleno, ko te Atua Maoluga, ko te pule o te lagi mo te kele.

Pes 76:2 E tuu tona falela i Selusalemi, pea ko tona nofoaga i Sione

Neʼe malo ia Apalamo (Apalahamo) ia Ketolaome mo te ʼu hau ʼae neʼe kaugā tau mo ia. Pea neʼe alu leva ki te Malaʼe ʼo Save peʼe ko te Malaʼe ʼo te hau. Ne’e ‘aumai ai e Melekiseteke te pane mo he moʼi vino’ pea neʼe ina tapuakiʼi ia Apalahamo ʼo ina ui fenei: “Ke tapuakina ia Apalamo e te Atua Maoluga, ko te pule o te lagi mo te kele! Ke tapuha te Atua Maoluga, ae kua ina tuku ou fili ki ou nima.” Koia, neʼe foaki age leva e Apalahamo ki te hau-pelepitelo ʼaia “te vaega hogofulu o te u mea fuli,” ʼae neʼe ko “te ʼu koloa ʼae neʼe ina maʼu ʼi te tau” ki te ʼu hau.—Sen 14:17-20; Hep 7:⁠4.

Sen 14:17-20 I te liliu mai a Apalamo i te osi o tana malo ia Ketolaome mo te u hau ae nee kau mo ia, nee alu leva te hau o Sotoma o fakafelavei kia ia i te vaevaeliua o Save ae ko te vaevaeliua o te hau. ¹⁸ Nee fakatotonu leva e Melekiseteke, hau o Salemi, ke avake he pane mo he vino: nee pelepitelo ia ia o te Atua Maoluga. ¹⁹ Nee tapuaki leva ia ia kia Apalamo, o ui: Ke tapuakina ia Apalamo e te Atua Maoluga, ko te pule o te lagi mo te kele! ²⁰ Ke tapuha te Atua Maoluga, ae kua ina tuku ou fili ki ou nima! Pea nee foaki leva e Apalamo kia ia te vaega hogofulu o te u mea fuli.

it-2-F 250 3

Melekiseteke

He koʼe neʼe ui “neʼe mole tohi te ʼaho ʼae neʼe tupu ai mo te ʼaho ʼae neʼe mate ai” ia Melekiseteke?

Neʼe fakaha e Paulo he manatu maʼuhiga ’o ’uhiga mo Melekiseteke ʼi tana ui ʼae: “ ʼE pelepitelo ʼo talu ai, koteʼuhi neʼe hala mo tamai pea mo faʼe, neʼe mole iloʼi tona haʼuʼaga, pea neʼe mole tohi te ʼaho ʼae neʼe tupu ai mo te ʼaho ʼae neʼe mate ai, kaʼe neʼe liliu ia ohage ko te ʼAlo ʼo te ʼAtua.” (Hep 7:3) Ohage pe ko te tagata fuli, neʼe maʼuli ia Melekiseteke pea neʼe mate. Kae ʼe mole tou iloʼi te ʼu higoa ʼo tana tamai mo tana faʼe, ʼo toe feia mo tona haʼuʼaga mo tona hologa. Pea ʼe mole talanoa ʼi te Tohi-Tapu ki te ʼaho ʼae neʼe tupu ai mo te ʼaho ʼae neʼe mate ai. Koia, neʼe tuha ke fakata e Melekiseteke ia Sesu Kilisito ʼae ʼe pelepitelo ʼo talu ai. Neʼe mole he pelepitelo neʼe muʼa age ia Melekiseteke peʼe muli mai ia te ia. Neʼe toe feia pe mo Kilisito, neʼe mole ʼi ai he tahi pelepitelo neʼe toe tatau mo ia pea neʼe mole he tahi neʼe hoa atu ki ai. Ko te tahi faʼahi, neʼe tupu ia Sesu ʼi te telepi ʼo Suta pea neʼe hifo mai te hologa hau ʼo Tavite, kae neʼe mole he pikipikiga ʼe tahi ʼo tona haʼuʼaga mo tona ʼuhiga pelepitelo. Neʼe mole fakanofo hau mo pelepitelo ʼuhi ko ʼana kui kae neʼe hoko te ʼu faʼahi ʼaia he neʼe ko Sehova ʼae neʼe ina fakapapauʼi age.

it-2-F 249

Melekiseteke

Te Tuʼulaga Pelepitelo ʼo Kilisito. ʼI te lea fakapolofeta ʼo ʼuhiga mo te Mesia, neʼe fai e Sehova he fakapapau ki te “Aliki” ʼo Tavite ʼo ina ui fenei: “Ko te tagata faisakilifisio koe o heegata, i te faahiga o Melekiseteke.” (Pes 110:1, 4) ʼAki te pesalemo ʼaia neʼe mahino ki te kau Hepeleo, ʼe pelepitelo mo hau anai ia te Mesia ʼae neʼe fakapapauʼi mai. ʼI tana tohi ʼae ki te kau Hepeleo, neʼe fakamahino tasilo mai e te apositolo ko Paulo te higoa ʼo ia ʼae neʼe fakapapauʼi mai, ko “Sesu,” ʼae neʼe ‘liliu ko he pelepitelo lahi ʼo talu ai ohage ko Melekiseteke.’—Hep 6:20; 5:10; vakaʼi FUAKAVA.

Pes 110:1, 4 Folafola a te Eteleno ki toku Aliki: Nofo ia koe i toku fahai matau, o kaku ki taku fai ki ou fili tou hiliaga vae. ⁴ Nee fakapapau te mea aena e te Eteleno, pea e mole toe fakahemala ia ia ki ai: Ko te tagata faisakilifisio koe o heegata, i te faahiga o Melekiseteke.

Kumi Te ʼu Koloa ʼi Te Tohi-Tapu

w00 15/8 14 11

Te ʼu Sakilifisio ʼAē ʼe Tali e Te ʼAtua

¹¹ ʼE ʼui fēnei e te ʼapositolo ko Paulo: “Ko te pelepitelo lahi fuape e fakanofo o uhiga mo te momoli o te u molaga, pea mo te u sakilifisio.” (Hepeleo 8:3) Koutou fakatokagaʼi, ʼe fakakeheʼi e Paulo te ʼu meʼa e lua ʼaē neʼe momoli e te pelepitelo lahi ʼo te Iselaele ʼāfea, ko te ʼu “molaga” pea mo te ʼu “sakilifisio,” peʼe ko te ʼu “sakilifisio o uhiga mo te agahala.” (Hepeleo 5:1) ʼI te agamāhani, ʼe foaki e te hahaʼi he ʼu mōlaga moʼo fakahā tanatou ʼofa pea mo tanatou fakafetaʼi, moʼo taupau he vāhaʼa fakakaumeʼa, peʼe nātou fai ke ʼofainaʼi nātou, peʼe tali nātou. (Senesi 32:20; Tāʼaga Lea 18:16) ʼO toe feiā pe, ko te ʼu mōlaga ʼaē neʼe fakatotonu e te Lao, ʼe lava ʼui neʼe ko he ʼu “molaga” neʼe fai e te hahaʼi ki te ʼAtua ke feala hana tali nātou pea ke ʼofa kia nātou. Kapau neʼe fai he agahala ki te Lao pea neʼe tonu ke fakatokatoka, pea moʼo fai he fakalelei neʼe tonu ke momoli he ʼu “sakilifisio o uhiga mo te agahala.” Ko te Pentateuque, tāfito te ʼu tohi ʼo Ekesote, mo Levitike, pea mo Faka au, ʼe maʼu ai te ʼu tuʼuga puani ʼo ʼuhiga mo te ʼu faʼahiga sakilifisio kehekehe pea mo te ʼu mōlaga. Logope la ʼe feala ke faigataʼa kia tatou ke tou ako pea mo manatuʼi te ʼu meʼa fuli ʼaia, kae ʼe lelei ke tou tokagaʼi he ʼu puani ʼo ʼuhiga mo te ʼu faʼahiga sakilifisio.

Senesi 32:20 Pea e koutou toe ui anai: Koeni tau tagata faifekau ko Sakopo e muli mai ia matou. Koteuhi nee ui leva e Sakopo: E au fakafimaliei anai tona loto aki te molaga aena e ave i oku mua. Pea ka au sio anai ki ona mata, e lagi ina tali lelei anai au.

Tāʼaga Lea 18:16 Ko te u meaofa o he tagata e ina fakalaulahi te ala kia ia, pea e ina avahi kia ia te ala kia tafa o te kau lalahi.

it-1-F 79-80 ¶7

Fuakava

Neʼe liliu feafeaʼi te fuakava ʼo te Lao ʼo “mole kei ʼi ai hona ʼaoga”?

ʼI te fakaha e te ʼAtua ʼaki te polofeta ko Selemia ʼe ʼi ai anai he fuakava foʼou, neʼe ‘mole kei ʼi ai leva he ʼaoga ʼo te fuakava ʼo te Lao.’ (Sel 31:31-34; Hep 8:13) ʼI te taʼu 33 I.M.T.S., neʼe gata ai te fuakava ʼo te Lao ʼaki te mate ʼo Kilisito ʼi te pou fakamamahi (Kol 2:14), pea neʼe fetogi ʼaki te fuakava foʼou.—Hep 7:12; 9:15; Gau 2:1-4.

Sel 31:31-34 E ui e te Eteleno: E hoko mai anai te u aho, ae e au fai anai mo te fale o Iselaele pea mo te fale o Suta he hai foou. ³² E mole hage ko te hai ae nee au fai mo anatou tamai, i te aho ae nee au too ai natou i te nima o fakamavae natou mai te fenua o Esipito, hai ae nee natou maumaui, logo ai ko au ko tonatou pule, e ui e te Eteleno. ³³ Kae koeni te hai ae e au fai anai mo te fale o Iselaele, i te osi o te u aho aia, e ui e te Eteleno: E au tuku anai taku lao ki onatou loto, e au tohi anai ia ia i onatou malu, pea e au liliu anai ko tonatou Atua, pea e natou liliu anai ko taku hahai. ³⁴ E mole toe ako anai e he tahi tona oloi, pee ko he tahi tona tehina, o ui: Koutou iloi te Eteleno! Koteuhi e iloi anai au e natou fuli, mai ae e veliveli ki ae e lahi, e ui e te Eteleno; koteuhi e au fakamolemole anai tanatou agakovi, pea e mole au toe manatui anai tanatou agahala.

VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 9-15 ʼO SEPETEPELI

TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | HEPELEO 9-10

“Ko He ʼAta ʼo Te ʼu Meʼa Lelei ʼAe Ka Hoko Mai”

it-2-F 490 ¶7

Fakamolemole

ʼO mulimuli ki te lao ʼae neʼe foaki e te ʼAtua ki te puleʼaga ʼo Iselaele, neʼe tonu muʼa kia ia ʼae neʼe agahala ki te ʼAtua peʼe ki tona tatau ke ina fakatokatoka ʼo mulimuli pe ki te Lao, ke ina maʼu ai te fakamolemole. Pea neʼe ina momoli kia Sehova he molaga ʼae neʼe liligi ai te toto ʼo he manu. (Le 5:5–6:7) Koia ʼae neʼe talanoa ia Paulo ki te pelesepeto ʼaeni: “ ʼEi, ʼo mulimuli ki te Lao, ko teitei meʼa fuli ʼe fakamaʼa ʼaki te toto, pea kapau ʼe mole liligi te toto, ʼe mole feala ke fai he fakamolemole.” (Hep 9:22) Neʼe mole feala ki te toto ʼo he ʼu manu ke ina to’o te ʼu agahala peʼe ke ina fakamaʼa katoa ai he leʼo ʼo loto. (Hep 10:1-4; 9:9, 13, 14). Kae ko te fuakava foʼou ʼae neʼe fakakikite neʼe ina fakafealagia te fakamolemole moʼoni ʼo te ʼu agahala ʼaki te sakilifisio faitotogi ʼa Sesu Kilisito. (Sel 31:33, 34; Mat 26:28; 1Ko 11:25; Efe 1:7) Maʼia ʼi tana kei ʼi te kele, neʼe fakaha e Sesu ʼaki tana fakamalolo ia te tagata palalisia ʼe ina maʼu te malohi moʼo fakamolemole te ʼu agahala.—Mat 9:2-7.

Sel 31:33, 34 Kae koeni te hai ae e au fai anai mo te fale o Iselaele, i te osi o te u aho aia, e ui e te Eteleno: E au tuku anai taku lao ki onatou loto, e au tohi anai ia ia i onatou malu, pea e au liliu anai ko tonatou Atua, Pea e natou liliu anai ko taku hahai. ³⁴ E mole toe ako anai e he tahi tona oloi, pee ko he tahi tona tehina, o ui: Koutou iloi te Eteleno! Koteuhi e iloi anai au e natou fuli, mai ae e veliveli ki ae e lahi, e ui e te Eteleno; koteuhi e au fakamolemole anai tanatou agakovi, pea e mole au toe manatui anai tanatou agahala.

cf-F 183 4

“Haga Muli Mai Ia Te Au”

⁴ ʼE mole fakamatala ʼi te Tohi-Tapu peʼe neʼe feafeaʼi te kaku age ʼa Sesu ki selo, mo tana tali kaiga pea mo tana toe felaveʼi mo tana Tamai. Kae, neʼe fakaha fakatomuʼa ai te ʼu meʼa ʼae ka hoko hili tona hake ki selo. Lolotoga ni sekulo ʼe 15 tupu, neʼe kau tuʼumaʼu pe ia te hahaʼi Sutea ki te toʼotoʼoga taputapu. Neʼe hu ia te pelepitelo lahi ki te Potu Taputapu ʼAupito ʼo te fale lotu tuʼa tahi ʼi te taʼu, ʼi te ʼAho ’o te ʼu Faifakalelei moʼo afuhi te toto ʼo te ʼu sakilifisio ia muʼa ʼo te aleka ʼo te fuakava. Koia neʼe fakata e te pelepitelo lahi ia te Mesia. ʼI tana toe liliu ʼae ki selo, neʼe fakahoko e Sesu tuʼa tahi ʼo talu ai te toʼotoʼoga ʼaia. Ne’e hu ki te afioʼaga ʼo Sehova ʼae ko te potu ʼae maʼoniʼoni ʼaupito age ʼi te atulaulau, pea neʼe ina foaki tona sakilifisio faitotogi. (Hepeleo 9:11, 12, 24) Neʼe tali koa e Sehova te sakilifisio ʼaia?

it-2-F 548

Haohaoa

Te Haohaoa ʼo Te Lao ʼa Moisese. Neʼe ko te fakatuʼutuʼu ʼa te Lao ʼae neʼe foaki kia Iselaele, ʼaki ia Moisese ke ʼi ai he gaue fakapelepitelo pea mo he ʼu sakilifisio ʼo he ʼu manu kehekehe. Neʼe ko he ʼu fakatuʼutuʼu Fakaʼatua pea neʼe haohoa, kae ohage ko tona ui e te apositolo neʼe mole feala ke liliu ia te kau Iselaele ʼo haohaoa ʼaki te Lao, mo te gaue fakapelepitelo pea mo te ʼu sakilifisio ʼaia. (Hep 7:11, 19; 10:1) ʼAki te Lao neʼe mole natou ʼateaina mai te agahala mo te mate kae, neʼe natou ʼiloʼi moʼoni ai tonatou ʼuhiga agahala. (Lom 3:20; 7:7-13) Neʼe alu tahi te ʼu fakatuʼutuʼu ʼaia mo te finegalo ʼa te ʼAtua; koteʼuhi neʼe hage te Lao ko he “tahi ʼe ina leʼoleʼo” pea ʼe ina taki te hahaʼi kia Kilisito. Neʼe ko he ‘ ʼata ʼo te ʼu meʼa lelei ʼae ka hoko mai.’ (Kal 3:19-25; Hep 10:1) Koia, ʼi te ui e Paulo ’o ’uhiga mo “te meʼa ʼae neʼe mole feala ke fai e te Lao ʼuhi ko te vaivai ʼo te kakano” (Lom 8:3), neʼe manatu ki te mole feala ʼa te pelepitelo lahi Sutea (ʼae neʼe fakanofo e te Lao ke ina fakahoko te ʼu sakilifisio pea neʼe hu mo te toto ʼo te sakilifisio ki te Potu Taputapu ʼAupito ʼi te ʼAho ʼo te ʼu Faifakalelei) hana fakaʼateainaʼi mai te agahala te hahaʼi ohage ko te fakamahino ia Hepeleo 7:11, 18-28. Neʼe fakafealagia e te ʼu sakilifisio ʼae neʼe momoli e te kau pelepitelo Fakaalone ke maʼu e te kau Iselaele he matagafua ʼe lelei ia muʼa ʼo te ʼAtua. Kae neʼe mole feala ai ke fakamaʼa katoa tonatou leʼo ʼo loto ʼae neʼe ina tukugakoviʼi natou ʼuhi ko te agahala. Ko te fakaʼuhiga ʼaia ʼo te ui e te apositolo ko Paulo neʼe mole feala “ke haohaoa te hahaʼi ʼae ʼe fakaovi” ki te ʼAtua ʼaki te ʼu sakilifisio faifakalelei. (Hep 10:1-4; lau ia Hep 9:9) Neʼe mole feala ki te pelepitelo lahi ke ina foaki te totogi ʼae ʼe ʼaoga ki he fakamolemole moʼoni ʼo te agahala, kae gata pe ki te ʼuhiga pelepitelo heʼe gata ʼo Kilisito pea mo tana sakilifisio.—Hep 9:14; 10:12-22.

Kumi Te ʼu Koloa ʼi Te Tohi-Tapu

w92 1/3 31 4-6

Ko Te ʼu Fehuʼi ʼAnatou ʼe Lautohi

Neʼe toe fakahā foki e Paulo te ʼaoga ʼaē ʼo he mate he feala ke maʼuli ai te ʼu fuakava ʼa te ʼAtua pea mo te ʼu tagata. Ko te fuakava ʼo te Lao neʼe ko he faʼifaʼitaki. Neʼe ko Moisese ko te faka felōgoʼi ʼaia, ko ia tokotahi ʼaē neʼe feala ai te talaga fakapapau ʼa te ʼAtua pea mo te Iselaele ʼāfea. ʼIo, neʼe ko Moisese neʼe tuʼulaga maʼuhiga; neʼe ko ia ʼaē neʼe felōgoʼi mo te kau Iselaelite ʼi te temi ʼaē neʼe nātou fakahu ai ki te fuakava. Neʼe feala ke ʼui ko Moisese ʼaē neʼe hage ko te tagata ʼaē neʼe ina fakamaʼuli te fuakava ʼo te Lao, ʼaē neʼe haʼu mai ia Sehova. Kae neʼe tonu koa ke foaki e Moisese tona maʼuli moʼo fakahoko ʼo te fuakava ʼo te Lao? Kailoa. Neʼe ko te ʼu manu ʼaē neʼe nātou mōlagaʼi, ko tonatou toto ʼaē neʼe fetogi te toto ʼaē ʼo Moisese.—Hepeleo 9:18-22.

Koteā te ʼui ki te fuakava foʼou ʼaē ia Sehova pea mo te hahaʼi ʼo te Iselaele fakalaumālie? Ko Sesu Kilisito ʼaē ka tuʼulaga faka kolōlia ki te Faka felōgoʼi ʼaē ia Sehova pea mo te Iselaele fakalaumālie. Logo aipe ko Sehova ʼaē ʼe ina fakatafito te fuakava ʼaia, kae kua maʼuhiga kia Sesu Kilisito. Maʼa ia aipe neʼe ko Sesu neʼe ko te Felōgoʼi ʼo te fuakava ʼaia, ʼi tana kei maʼuli ʼi te kele, kae neʼe ina toe maʼuli foki mo nātou ʼaē neʼe ʼuluaki fili ki te fuakava ʼaia (Luka 22:20, 28, 29). Pea, neʼe ko ia pe neʼe tau mo te sakilifisio ʼaia neʼe ʼaoga ke maʼuli ai te fuakava. Ko te sakilifisio ʼaia neʼe mole ko he manu pe, kae neʼe ko te maʼuli ʼo he tagata haohaoa. Ko ia ʼaē neʼe feala ke ʼui ai e Paulo, ko Kilisito neʼe hage ko he tagata neʼe ina foaki tona maʼuli ki te fuakava foʼou. ʼOsi ʼaia ko “Kilisito neʼe ulu ia ( . . . ) ki te lagi tonu, koteʼuhi ke hā ia nei maʼa tatou ia muʼa ʼo te ʼAtua”, ko te fuakava foʼou kua maʼuli ia.—Hepeleo 9:12-14, 24.

ʼI te palalau ʼaē ʼa Paulo ʼo ʼuhiga mo Moisese pea mo Sesu ohage ko he ʼu tagata faka felōgoʼi ʼo te ʼu fuakava, neʼe mole ina ʼui ia, ko te ʼu tagata ʼaia neʼe nā fakatuʼu te ʼu fuakava ʼaia, he ko te ʼAtua tokotahi pe ʼaē neʼe ina fakamoʼoni ia. Kae, neʼe ko te ʼu tagata faka felōgoʼi ʼaia e lua ʼaē neʼe nā faka fealagia te taki ʼaē ki te ʼu fuakava. Pea ʼi te ʼu faʼahi pe ʼaia e lua, neʼe ʼaoga ai he mate — ko te ʼu manu neʼe nātou fetogi Moisese, pea ko Sesu ia neʼe ina foaki tona maʼuli kia nātou ʼaē ʼo te fuakava foʼou.

it-1-F 263-264

Papitema

ʼE fakamatala e Luka neʼe lolotoga faikole ia Sesu ʼi te temi ʼae neʼe papitema ai. (Luk 3:21) Pea ʼe ui e te tagata faitohi ʼo te tohi ki te kau Hepeleo, ʼi te temi ʼae neʼe haʼu ia Sesu Kilisito “ki te malamanei” (mole ko te ʼaho ʼae neʼe tupu ai, he neʼe heʼeki feala hana lautohi mo puaki te ʼu palalau ʼae ʼe tohi ʼi lalo ifo. Kae ko te temi ʼae neʼe papitema ai pea neʼe kamata ai tana minisitelio), neʼe ina toe toʼo te ʼu palalau ʼae ʼe tuʼu ia Pesalemo 40:6-8 ʼo ina ui fenei: “Neʼe mole ke loto ki he sakilifisio mo he molaga, kaʼe neʼe ke teuteuʼi he sino maʼaku. . . . ‘Koʼeni, neʼe tohi ʼi te takaiga tohi ʼo ʼuhiga mo au, ʼe au haʼu ʼo fai tou finegalo, toku ʼAtua.” (Hep 10:5-9) Talu mai tana tupu ne’e kau ia Sesu ki te Puleʼaga Sutea ʼae neʼe kua fai fuakava mo te ʼAtua, te fuakava ʼo te Lao. (Ek 19:5-8; Kal 4:4) Koia ʼi te alu age ʼa Sesu kia Soane ke papitemaʼi, neʼe kua fai fuakava ia Sesu mo Sehova ʼAtua. Neʼe ina fakahoko he aluʼaga ʼe lahi age ʼi te meʼa ʼae neʼe fakamaʼua age e te Lao. Neʼe ina fai Te “finegalo” ʼo tana Tamai ko Sehova ʼi tana foaki tana sino totonu ʼae neʼe “teuteuʼi,” pea mo fakagata te ʼu sakilifisio manu ʼae neʼe fakatuʼutuʼu e te Lao ke momoli. ʼE ui fenei e te apositolo ko Paulo: “ ʼAki te ‘finegalo’ ʼaia kua fakamaʼoniʼoniʼi tatou ʼaki te molaga ʼo te sino ʼo Sesu Kilisito tuʼa tahi ʼo talu ai.” (Hep 10:10) Kia Sesu neʼe toe kau tana gaue ʼae ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga ki te finegalo ʼo tana Tamai, koia neʼe ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo tona papitema. (Luk 4:43; 17:20, 21) Neʼe tali e Sehova ia ia pea neʼe ina fakamoʼoni ʼi tana fakanofo ʼaki te laumalie maʼoniʼoni ʼo ina ui fenei: “Ko koe toku ʼAlo, toku ʼofaina, ʼae ʼe au fiafia ai.”—Mko 1:9-11; Luk 3:21-23; Mat 3:13-17.

Pes 40:6-8 E mole ke holi ki he sakilifisio pee ko he molaga, nee ke avahi oku taliga. E mole ke kole he failaulau pee ko he vikitima ki te u agahala. ⁷ Mo he takaiga tohi ae nee tohi kia au. ⁸ E au loto ke fai tou finegalo, sioku Atua! Pea e tuu tau lao i te takele o toku loto.

Ek 19:5-8 I te aho nei, kapau e kotou fakalogo mai ki toku leo, pea kapau e kotou tauhi taku fakapapau, e kotou liliu anai kia au ko he hahai mauhiga kehe age i te hahai fuli, koteuhi ko te kele katoa a aku; ⁶ e kotou liliu anai kia au ko he puleaga o te u tagata faisakilifisio, ko he puleaga maonioni ke tauhi mai kia au. Ke fakaha te u palalau aia ki te u fanau a Iselaele. ⁷ Nee toe liliu leva ia Moisese ki te nofoaga o fakatahii te kau matua o te hahai, pea nee ina tuku ki onatou mua te u folafola fuli ae nee fakatotonu age kia ia e te Eteleno. ⁸ Nee tali leva e te hahai katoa: E matou fai ki te u mea fuli ae kua fakatotonu e te Eteleno. Pea nee toe ave e Moisese te u palalau aia ki te Eteleno.

VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 16-22 ʼO SEPETEPELI

TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | HEPELEO 11

“ ʼE Maʼuhiga ʼAupito Te Tui”

w16.10 22 6

Ke Ke Tui Ki Te ʼu Fakapapau ʼa Sehova

⁶ ʼE fakamahino ia Hepeleo 11:1 te fakaʼuhiga ʼo te tui. (Lau.) (1) Ko te tui ʼe “ko he iloi papau o te u mea e [tou] amanaki ki ai.” Ko te ʼu meʼa ʼae ʼe tou ʼamanaki ki ai ʼe ko te ʼu fakapapau ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te ka haʼu. Ohage la, ʼe tou tui papau ʼe fakagata anai ia te agakovi pea ʼe fakatuʼu anai ia te malama foʼou. (2) Ko te tui ʼe “ko he fakamooni o te u mea e mole [tou] sio ki ai.” ʼE tou tui papau ʼe maʼuli moʼoni ia Sehova ʼAtua, mo Sesu Kilisito, mo te kau ʼaselo, pea ʼe ʼafio moʼoni te Puleʼaga ʼi te lagi. ʼE tou tui papau ki ai logo la ʼe mole tou sisio ki ai. (Hepeleo 11:3) ʼE tou fakaha feafeaʼi ʼe tou tui moʼoni ki te ʼu fakapapau ʼa te ʼAtua, ʼo feia mo te ʼu meʼa ʼae ʼe mole tou sisio ki ai? ʼE tou fakaha tatatou tui ʼi tatatou faʼahiga maʼuli, mo ʼatatou palalau pea mo ʼatatou gaue.

w13-F 1/11 11 2-5

“ ʼE Ina Fakapale Ia Natou ʼAe ʼe Natou Kumi Fakamalotoloto Ia Ia”

Kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai ke leleiʼia tatou e te ʼAtua? ʼE fakamahino fenei mai e Paulo: “ ʼE mole feala ke leleiʼia e te ʼAtua he tahi ʼe mole tui.” Kotou tokagaʼi ʼe mole ui e Paulo ʼe faigataʼa ke leleiʼia e te ʼAtua he tahi ʼe mole tui, kae ʼe mole feala. Koia ʼe maʼuhiga ʼaupito te tui ke leleiʼia tatou e te ʼAtua.

Ko te faʼahiga tui fea ʼe leleiʼia e Sehova? ’E tonu ke tou tui kia fa’ahi ʼe lua. ʼUluaki, ʼe ‘tonu ke tou tui ʼe maʼuli ia ia.’ Ko ʼihi fakaliliu ʼe tuʼu ai ʼe tonu ke tou “tui ʼe maʼuli moʼoni ia ia.” Koia, ʼe feafeaʼi he leleiʼia ʼo tatou e te ʼAtua mo kapau ʼe tou lotolotolua ʼo ʼuhiga mo ia? Ko te tui moʼoni ʼe mole gata pe ki tatatou iloʼi ʼe maʼuli moʼoni te ʼAtua, koteʼuhi maʼia pe la mo te kau temonio ʼe natou tui pau ʼe maʼuli moʼoni ia Sehova. (Sakopo 2:19) Ko te tui moʼoni ʼe ina uga tatou ke tou fai ni gaue, ke tou maʼuliʼi te faʼahiga maʼuli ʼae ʼe loto ki ai e te ʼAtua.—Sakopo 2:20, 26

Lua, ʼe ‘tonu ke tou tui’ ko te ʼAtua ʼe ko ‘ia ʼae ʼe ina fakapale.’ Ko te kilisitiano ʼae ʼe tui moʼoni, ʼe tui malohi ʼe mole vaʼiganoa ʼana faiga ʼae ke leleiʼia ia ia e te ʼAtua. (1 Kolonito 15:58) Koia, ʼe feafeaʼi he leleiʼia ʼo tatou e Sehova mo kapau ʼe tou lotolotolua ʼo ʼuhiga mo tana fealagia peʼe ko tana fia fakapale tatou? (Sakopo 1:17; 1 Petelo 5:7) Ko he tahi ʼe ina ui ko te ʼAtua ʼe mole lotoʼofa, ʼe mole tokaga ki te tagata pea ʼe mole lotofoaki, ʼe mole ina iloʼi ia te ʼAtua ʼo te Tohi-Tapu.

Ko ai ia natou ʼae ʼe fakapale anai e Sehova? Neʼe ui e Paulo ko “natou ʼae ʼe natou kumi fakamalotoloto ia ia.” ʼE ui ʼi te tohi ki te kau faifakaliliu ʼo te Tohi-Tapu, ko te kupusiga Fakakeleka ʼae ʼe fakaliliu ko “kumi fakamalotoloto” ʼe mole fakaʼuhiga leva ke natou “olo ʼo kumi” te ʼAtua, kae ke natou tauhi kia te ia. Pea ʼe toe fakamahino ʼi te tahi tohi, ko te kupu Fakakeleka ʼaia ʼe ina fakaʼuhiga te fakamalotoloto mo te faiga. Koia, ʼe fakapale e Sehova ia natou ʼae uga e tanatou tui ke natou tauhi kia te ia ʼaki te faʼafai mo te ʼofa.—Mateo 22:37.

w16.10 17-18 10-11

Fakamalohiʼi Tau Tui Ki Te ʼu Meʼa ʼAe ʼe Ke ʼAmanaki Ki Ai

¹⁰ ʼI te kapite 11 ʼo te tohi ʼo Hepeleo, neʼe ui fenei e te apositolo ko Paulo: “Neʼe maʼu e te ’u fafine ʼonatou mate ʼaki te fakatuʼuake; kaʼe ko ʼihi tagata neʼe gaohi koviʼi koteʼuhi neʼe mole natou tali tonatou fakaʼateaina ʼaki he totogi, ke natou maʼu he fakatuʼuake ʼe lelei age.” (Hepeleo 11:35, MN) Tokolahi neʼe natou katakiʼi te ʼu ʼahiʼahi pea neʼe natou nonofo agatonu ki te ʼAtua, koteʼuhi neʼe natou tui malohi ki te fakatuʼuake ʼae neʼe fakapapauʼi e te ʼAtua. Neʼe natou iloʼi, ʼe fakatuʼuake anai natou e Sehova pea ʼe natou maʼuʼuli anai ʼo talu ai ʼi te kele. Tou fakakaukauʼi age muʼa te aluʼaga ʼae neʼe hoko kia Napote mo Sakalia. Neʼe taumakaʼi naua ki te mate koteʼuhi neʼe nā fakalogo ki te ʼAtua. (1 Hau 21:3, 15; 2 Koloniko 24:20, 21) Ko Taniela neʼe li ki te luo ʼo te ʼu laione ʼae neʼe kua fia kakai pea ko ʼona kaumeʼa neʼe li ki te afi kakaha. Neʼe natou tali ke natou mamate ʼi hanatou mole agatonu kia Sehova. Neʼe malohi tanatou tui ʼae ʼe foaki age anai e Sehova tona laumalie maʼoniʼoni pea mo tokoni kia natou ke natou katakiʼi te ʼu ʼahiʼahi ʼaia.—Taniela 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23; Hepeleo 11:33, 34.

1Ha 21:3, 15 Nee tali leva e Napote kia Akapo: Ke taofi au e te Eteleno naa au foaki kia koe te tofiga o aku tamai! ¹⁵ I te logo leva a Sesapele kua tuki makai ia Napote pea kua mate ia ia, nee ina ui leva kia Akapo: Tuu ki oluga, pea ke too te gaueaga vite a Napote mai Siseleele, ae nee mole ina loto ke foaki atu kia koe ki he totogi paaga; koteuhi e mole kei mauli ia Napote, kua mate ia ia.

2 Klk 24:20, 21 Nee hifo leva te Laumalie o te Atua kia Sakalia, foha o te tagata faisakilifisio ko Seosata, pea nee alu leva ia ia kia mua o te hahai, o ui kia natou: Koeni te folafola a te Atua: Kotea e kotou maumaui ai te u folafola a te Eteleno? E mole kotou manuia anai; o tupu nee kotou siaki te Eteleno, kua ina siaki leva koutou. ²¹ Pea nee kauakii leva e te hahai ke tamatei ia ia, pea nee natou tuki makai leva ia ia o mulimuli ki te fakatotonu a te hau, i te lotoa o te fale o te Eteleno.

Tan 3:16-18, 20, 28 Nee tali leva e Satalake, mo Mesake, mo Apeteneko ki te hau ko Nepukatenesale: E mole aoga ke matou tali atu kia koe o uhiga mo te mea aia. ¹⁷ Koeni, ko tomatou Atua ae e matou tauhi ki ai, e feala anai ke ina haofaki matou mai te gutuumu kakaha, pea e ina haofaki anai matou mai tou nima, oi aliki hau! ¹⁸ Kapau e kailoa, ke ke iloi, oi aliki hau, e mole matou tauhi anai ki ou atua, pea e mole matou atolasio anai ki te fakatata aulo ae nee ke fakatuu. ²⁰ Pea nee ina fakatotonu leva ki ni ihi i te kau tagata malohi o tana kau solia ke haihai ia Satalake, mo Mesake, mo Apeteneko, pea ke si natou ki te gutuumu kakaha. ²⁸ Pea nee palalau leva ia Nepukatenesale, o ui: Ke manuia te Atua o Satalake, mo Mesake, mo Apeteneko, ae nee ina fekaui mai tana aselo pea nee ina haofaki ana tagata faifekau ae nee falala kia ia, kae nee ina maumaui te fakatotonu a te hau. Nee natou lelei la age te momoli o onatou sino i tanatou tauhi mo atolasio ki he tahi age atua kehe.

Tan 6:13, 16, 21-23 Nee natou toe palalau leva, o ui ki te hau: Ko Taniela, he tahi o te kau popula o Suta, nee mole pe fakaapaapa ia ia kia koe, oi hau, pea mo te tapu ae nee ke fakamooni ki ai, koteuhi e faikole tua tolu ia ia i te aho. ¹⁶ Koia nee fakatotonu leva e te hau ke aumai ia Taniela, pea ke si ia ia ki te luo o te u laione. Pea nee palalau leva te hau, o ui kia Taniela: Ko tou Atua ae e ke tauhi ki ai i te kataki fualoa, ke ina fealagia tana haofaki ia koe! ²¹ Pea nee tali leva e Taniela ki te hau: Oi hau, ke ke mauli o heegata! ²² Kua aumai e toku Atua tana aselo ke ina tapunui te gutu o te u laione, pea nee mole pe natou fai kia au he mea kovi, koteuhi nee mole ina mau haku hala i ona mua; pea e feia foki i ou mua, oi hau, nee mole pe au fai he hala. ²³ Pea nee fiafia lahi te hau, pea nee ina fakatotonu leva ke too ake ia Taniela mai te luo. Pea nee too ake leva ia Taniela mai te luo, pea nee mole pe mau ia ia he lavea, koteuhi nee falala ia ia ki tona Atua.

¹¹ Tokolahi te kau polofeta ohage ko Mikea mo Selemia, neʼe vaʼi pe neʼe pilisoniʼi. Pea ko ʼihi ohage ko Elia neʼe natou “feholaki haele i te u toafa pea mo te u mouga, i te u ana pea mo te u luo o te kele.” Neʼe natou katakiʼi ʼonatou ʼahiʼahi mo nonofo agatonu fuli ki te ʼAtua, koteʼuhi neʼe ʼi ai tanatou ʼamanaki moʼoni ki te ʼu meʼa ʼae ʼe natou falala ki ai.—Hepeleo 11:1, 36-38; 1 Hau 18:13; 22:24-27; Selemia 20:1, 2; 28:10, 11; 32:⁠2.

1 Ha 18:13 Pe nee mole fakaha atu ki toku aliki te mea ae nee au fai i te temi ae nee tamatei ai e Sesapele te kau polofeta a te Eteleno? Nee au fufu te kau polofeta e toko teau a te Eteleno o taki toko nimagofulu i te ana, pea nee au faiaga natou aki te pane mo te vai.

1 Ha 22:24-27 Koia nee fakaovi ake leva ia Setesiasi, foha o Kenaana, pea nee ina paaki leva te kauahe o Mikea, o ui: Pe nee ulu atu i fea ia au te laumalie o te Eteleno ke palalau kia koe? ²⁵ Nee tali leva e Mikea: E ke sio anai ki ai i te aho ae e ke hola ai anai mai ae kogafale ki ae kogafale o nono. ²⁶ Nee ui leva e te hau o Iselaele: Too ia Mikea, pea ke ave ia ia kia Amone, te pule o te kolo, mo Soasi, foha o te hau. ²⁷ E ke ui Koeni te palalau a te hau: Kotou ai te tagata aeni ki te pilisoni, pea kotou fafaga leva ia ia aki te pane mo te vai o te mamahi, o kaku ki taku toe liliu mai i te tokalelei.

Sel 20:1, 2 Nee logo leva ia Pasule, foha o Imele, tagata faisakilifisio pule te fale o te Eteleno, ki te fakaha e Selemia o te u mea aia. ² Pea nee paaki leva e Pasule te polofeta ko Selemia pea nee ina tuku leva ia ia ki te pilisoni ae nee tuu i te matapa oluga o Pesamino, i te fale o te Eteleno.

Sel 28:10, 11 Pea nee too leva e Anania, te polofeta, te amo mai te kia o Selemia, te polofeta, o fasii ia ia. ¹¹ Pea nee ui leva e Anania ia mua o te hahai katoa: E folafola te Eteleno, o ui: E au fasii fenei anai mai te kia o te u puleaga fuli, i te osi o te u tau e lua, te amo a Nepukatenesale, hau o Papilone. Pea nee alu leva ia Selemia, te polofeta.

Sel 32:2 Nee takatakai e te solia a te hau o Papilone ia Selusalemi i te temi aia; pea nee tuku ia Selemia, ko te polofeta, i te malae o te pilisoni ae nee tuu i te fale o te hau o Suta.

Kumi Te ʼu Koloa ʼi Te Tohi-Tapu

it-1-F 907 7

Tui

Te ʼu hahaʼi tui ʼo te temi muʼa. Neʼe ʼi ai te tafitoʼaga ʼo te tui ʼo natou fuli ʼae neʼe ui e Paulo, ʼe kau ki ‘te kau fakamoʼoni ʼae ʼe hage ko he ʼao lahi.’ (Hep 12:1). Ohage la neʼe iloʼi e Apele te fakapapau ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te “hakoga” ʼae ʼe ina malamalaki anai te ulu ʼo “te gata.” ʼI Eteni, neʼe sio tonu e Apele ki te hoko moʼoni ʼo te tautea ʼa Sehova ki ʼana matuʼā. Pea ʼi tanatou maʼuʼuli ʼi tuʼa ʼo Eteni, neʼe tonu leva ke gaue kinakina ia Atama mo tona kiʼi famili ke natou maʼu hanatou meʼa kai, he neʼe malaʼia te kele ʼo tupu ai te vao talatala. Neʼe tokagaʼi e Apele te holi malohi ʼo Eva ki tona ʼohoana pea mo te puleʼi e Atama ia Eva. ʼE mahino ia neʼe maʼu logo ki te mamahi ʼo te faitama ʼo tana faʼe. Pea tahi, neʼe leʼoleʼo e te ʼu kelupimi mo te mataʼi heleta ulo te huʼaga ʼo te ʼoloto ʼo Eteni. (Sen 3:14-19, 24) Ko te ʼu aluʼaga ʼaia ʼae neʼe hoko neʼe ko he “fakamoʼoni lelei,” pea neʼe tupu ai te falala ʼae ʼa Apele ʼe haʼu anai te haofaki ʼaki ‘te hakoga ʼae neʼe fakapapau.’ Koia, ʼuhi ko tana tui, “neʼe momoli e Apele ki te ʼAtua he sakilifisio” neʼe maʼuhiga ʼage ʼi ʼae ʼa Kaino.—Hep 11:1, 4.

Sen 3:14-19, 24 Nee ui leva e te Eteleno Atua ki te gata: Koteuhi nee ke fai te mea aia, e ke malaia anai o lahi age i te u manu lalahi mo te u manu liliki fuli o te vao, e ke totolo anai ki tou fatu, pea e ke kai anai te efu i te u aho fuli o tou mauli. ¹⁵ E au tuku anai te fehia ia koe mo te fafine, i tou hakoga mo tona hakoga: e malamalaki anai e te hakoga o te fafine tou ulu, kae e ke uusi anai tona mulivae. ¹⁶ Pea nee ina ui leva ki te fafine: E au fakalahi anai te mamahi o au faitama, pea e ke fanau anai i te mamahi, pea e alu anai ou holi ki ou ohoana, kae e pule anai ia ia kia koe. ¹⁷ Pea nee ina ui leva ki te tagata: O tupu nee ke fakalogo ki te leo o tou ohoana, pea nee ke kai ki te fua o te akau ae nee au fakatotonu atu kia koe: E mole ke kai anai ki ai! E malaia anai te kele o tupu ko koe. E ke gaue kinakina anai ke mau ai tau meakai i te u aho fuli o tou mauli. ¹⁸ E tupu anai i te kele ni akau talatala mo ni vao kovi, pea e ke kai anai te luna o te u gaueaga. ¹⁹ E ke kai anai tau pane i te kavakava o tou lae, o kaku ki te aho ae e ke liliu ai anai ki te kele, ae nee too mai ai ia koe; koteuhi ko te efu ia koe, pea e ke liliu anai ki te efu. ²⁴ I te osi o te kapu o Atama, nee fakatuu leva e te Atua i te potu esite o te oloto o Eteni ni selupino, ke natou leo ia te ala ki te akau o te mauli.

wp17.1 12-13

Neʼe Leleiʼia Ia Ia e Te ʼAtua

Neʼe “ ʼave” feafeaʼi ia Enoke ke mole “mamahi ʼi tana mate”? ʼE mahino ia, neʼe toʼo mamalie tona maʼuli ke ʼaua naʼa ina iloʼi te kafo ʼo te mate. Kaʼe ʼuluaki, neʼe maʼu muʼa e Enoke “te fakamoʼoni mai te ʼAtua ʼe ina leleiʼia ia ia.” ʼO feafeaʼi? ʼI muʼa ʼo tona mate, neʼe lagi mamata ki he meʼa neʼe fakaha age e te ʼAtua, neʼe sio ai ki he palatiso ʼi te kele. ʼAki te fakailoga fakaofoofo ʼaia ʼo te ʼofa ʼo Sehova, neʼe moe ai ia Enoke ʼi te mate. ʼI te faitohi ʼa te apositolo ko Paulo ʼo ʼuhiga mo Enoke pea mo ʼihi tagata mo fafine agatonu, neʼe ina ui fenei: “Neʼe mamate ia natou fuli ʼaia ʼi te tui.” (Hepeleo 11:13) Hili ia, neʼe lagi kumi e ʼona fili ia tona sino, kaʼe neʼe “mole maʼu ia ia ʼi he potu.” Koteʼuhi neʼe lagi toʼo tona sino e Sehova ke ʼaua naʼa natou vaivaigaʼi peʼe ke natou fakaʼaogaʼi ki te tauhi hala.

Kotea ʼAe ʼe Ke Fai Anai Lolotoga Te Taʼu ʼo Te Taʼi Laʼa?

Pes 23: 1, 4 Ko te Eteleno ko toku tagata tauhi ovi: E mole au toe masiva anai i he mea. ⁴ Ka au haele i te vaevaeliua o te malu o te mate, e mole pe au mataku ki he mea kovi, koteuhi e ke nofo mo au: Ko tou tokotoko mo tau akau e na fakafimaliei au.

Pes 78:22 Koteuhi nee mole natou tui ki te Atua, koteuhi nee mole natou falala ki tana tokoni.

Selemia 17:8 ’E mahino papau ia, ’e liliu anai ia ko he fu’u ’akau ne’e to ovi ki te ’u vai, ’e ina fakakaku tona ’u aka ki te vaitafe; pea ’e mole sio anai ia moka hoko mai te vevela, kae ko tona ’u lau ’e matalelei anai. ’I te ta’u ’o te ta’i la’a, ’e mole tu’ania anai ia, pea ’e tuputupu pe anai ia tona ia fua.

VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 23-29 ʼO SEPETEPELI

TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | HEPELEO 12-13

“ ʼE Ha Te ʼOfa ʼo Sehova ʼi Tana Akonakiʼi Tatou”

w12 1/3 29 18

ʼAua Naʼa Tou Toe Sio “Ki Muli”

¹⁸ He tokoni ʼe fefeka fau. ʼE feafeaʼi koa mo kapau neʼe tou toe fia fakakaukauʼi ia he tokoni neʼe mole tou leleiʼia? ʼE feala pē ke tou lotomamahi ai mo “loto gaegae.” (Hep. 12:5) Kapau ʼe tou “fakanoai” he tokoni heʼe tou fakafisi kiai peʼe tou “loto gaegae” koteʼuhi ʼe tou tali te tokoni kae ʼe mole tou fakaʼaogaʼi, ko tona fakaʼuhiga ʼe mole tou tali ke tou fimalie ai pea mo tou hikihiki ai. Koia ʼe lelei age te fakalogo ki te ʼu palalau ʼaenī ʼa Salomone: “Taofi ke mau te akonaki, aua naa ke tuku kehe ia ia; kukumi mau ia ia, koteuhi ko tou mauli aia.” (Taag. 4:13) Ohagē ko he tagata taki motokā ʼe mulimuli lelei ki te ʼu fakaʼiloga ʼo te ala, tou tali te tokoni, tou maʼuliʼi pea mo tou haʼele ki muʼa.—Taag. 4:26, 27; lau ia Hepeleo 12:12, 13.

Taa 4:13 Taofi ke mau te akonaki, aua naa ke tuku kehe ia ia; kukumi mau ia ia, koteuhi ko tou mauli aia.

Taa 4:26, 27 Fakakaukau ki te ala ae e ke alu ai, pea ke tuku ou vae i he ala totonu. ²⁷ Aua naa ke maliu ki te fahai matau pee ko te fahai hema, pea fakamamao tou vae mai te kovi.

w12-F 1/7 21 3

“Ka Kotou Faikole, Kotou Ui Fenei: ‘Tamai’ ”

ʼE fakatonutonuʼi e he tamai ʼofa ʼana fanau he ʼe tuʼania ia ki tonatou ka haʼu. (Efeso 6:4). Kae ʼe mole fefeka fau tana fakatonutonu. Pea ʼe toe feia mo totatou Tamai ʼae ʼi selo, ʼi ʼihi temi ʼe ina fakatonutonuʼi tatou kae ʼaki pe te ʼofa. ʼE mole ina gaohi koviʼi tatou pea neʼe tatau pe mo Sesu. Logo pe la te logogataʼa ʼo ʼana tisipulo kae neʼe mole agafefeka ia mo natou.—Mateo 20:20-28; Luka 22:24-30.

w18.03 32 18

‘Fakalogo Ki Tou Akonakiʼi Ke Ke Liliu ʼo Poto’

¹⁸ ʼE feala ke kita lotomamahi moka akonakiʼi kita, kae ʼe toe ʼasili kovi age moka ʼe mole kita tali ke akonakiʼi kita e te ʼAtua. (Hepeleo 12:11) ʼE feala ke tou toʼo he ʼu ako mai te ʼu faʼifaʼitaki kovi ʼo Kaino pea mo te Hau ko Setesiasi. ʼI te sio ʼae ʼa te ʼAtua neʼe fehiʼa ia Kaino ki tona tehina pea neʼe ina fia matehi, neʼe ina fakatokaga fenei age ki ai: “He koʼe koa ʼe hake te ita ia koe pea he koʼe ʼe ke mata mamahi? Kapau ʼe ke fai te meʼa ʼae ʼe lelei, ʼe mole hoko anai koa he hikihiki? Kae kapau ʼe mole ke fai te meʼa ʼae ʼe lelei, ʼe nono te agahala ʼi te huʼaga, pea ʼe haga atu tona holi kia koe; pea ko koe, ʼe ke pule anai koa ki ai?” (Senesi 4:6, 7, MN) Neʼe mole tali e Kaino ke akonakiʼi e te ʼAtua, ʼo ina matehi ai tona tehina, pea neʼe lotomamahi ai lolotoga tona maʼuli katoa. (Senesi 4:11, 12) ʼE mahino ia kapau neʼe fakalogo ia Kaino ki te ʼAtua, neʼe mole feala ia ke lotomamahi feia.

Sen 4:6, 7 Koia neʼe ʼui ai e Sehova kia Kaino: He koʼe koa ʼe hake te ita ia koe pea he koʼe ’e ke mata mamahi? ⁷ Kapau ʼe ke fai te meʼa ʼae ʼe lelei, ʼe mole hoko anai koa he hikihiki? Kae kapau ʼe mole ke fai te meʼa ʼae ʼe lelei, ʼe nono te agahala ʼi te huʼaga, pea ʼe haga atu tona holi kia koe; pea ko koe, ʼe ke pule anai koa ki ai?

w11 1/9 20-21 11

Tou Faʼa Kātaki ʼo Feleleʼi ʼi Te Lele

¹¹ Ko “te ʼao lahi ʼo te kau fakamoʼoni” neʼe mole natou hagē ko nātou ʼaē ʼe tutuʼu pē ʼi te ala ʼo mamata ki te lele, peʼe ʼomai pē nātou ʼo sisio ki tanatou tagata lele peʼe ko te foʼi gaoʼi ʼaē neʼe natou leleiʼia, ʼaē kā mālo. Kailoa ia, kae neʼe natou kau ʼi te lele. Pea kua natou fakaʼosi tanatou lele ʼaia. Logolā kua natou mamate, kae ko te faʼifaʼitaki ʼo te ʼu hahaʼi faiva ʼaia ʼi te lele, ʼe feala ke natou fakalotomālohiʼi ia te kau lele ʼaē ʼe kei foʼofoʼou ʼi te lele ʼaia. Kotou fakakaukauʼi age muʼa peʼe feafeaʼi anai he tagata lele, mo kapau ʼe ina ʼiloʼi ko ʼihi ʼaē ʼe natou sioʼi ia ia, neʼe ko he ʼu hahaʼi faiva ʼi te lele. ʼE mole koa lā ina faigaʼi ke lelei tana lele? Ko te kau fakamoʼoni ʼaia ʼo te temi muʼa, neʼe feala ke natou fakamoʼoni, ko te faʼahiga lele ʼaia ʼe feala ke tou mālo ai, logolā hona faigataʼa. Koia ʼi tanatou manatuʼi lelei ia te ʼu faʼifaʼitaki ʼo ‘te ʼao ʼo te kau fakamoʼoni,’ ko te kau Kilisitiano Hepeleo ʼo te ʼuluaki sēkulō, neʼe feala pē ke natou maʼu ai he lototoʼa pea ke natou “faʼa kātaki ʼo feleleʼi ʼi te lele,” ohagē ko tatatou lava fai iā ʼaho nei.

w89-F 15/12 22 10

Tou Momoli Kia Sehova Ni Sakilifisio Magoni

¹⁰ Koia neʼe tonu ke tokakaga ia te kau Hepeleo naʼa natou mulimuli ki te ʼu akonaki ʼa te kau Sutea. (Kalate 5:1-6) ʼE natou malolohi ʼuhi ko te ʼofa makehe ʼa te ʼAtua kae mole ko te ʼu akonaki ʼaia. Neʼe lagi faipalalau ʼihi ʼo ʼuhiga mo te meʼa kai mo te ʼu sakilifisio he neʼe ui e Paulo “ko natou ʼae ʼe natou fakamaʼuhigaʼi fau te meʼa kai ʼe mole fua lelei ia kia natou.” ʼE fua lelei pe kia natou te tui mo te lotofakafetaʼi ki te totogi kae mole ko te meʼa kai peʼe ko tanatou fakamaʼuhigaʼi he ʼaho. (Loma 14:5-9) Pea neʼe mole kei ʼi ai he ʼuhiga ʼo te ʼu sakilifisio Fakalevitike ʼuhi ko te sakilifisio ʼa Sesu.—Hepeleo 9:9-14; 10:5-10.

VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 30 ʼO SEPETEPELI–6 ʼO OKETOPELI

TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | SAKOPO 1-2

“Te Ala Ki Te Agahala Mo Te Mate”

g17.4-F 14

Te fakahala

Ko te fakahala ʼe ko te temi ʼae ʼe ke holi ai ki he meʼa kae ʼe kovi te meʼa ʼaia. Tou toʼo te faʼifaʼitaki ʼaeni: ʼE ke sio ki te meʼa ʼi te fale koloa pea ʼe ke fia toʼo. Kae ʼe faigafua noa pe hau kaihaʼa te meʼa ʼaia. ʼE hoha ai tou leʼo ʼo loto pea ʼe ke pulihi te manatu ʼaia ia koe. ʼI te moʼi temi pe ʼaia neʼe mole malo te fakahala.

ʼE UI ʼI TE TOHI-TAPU

Kapau ʼe fakahalaʼi koe, ʼaua tau manatu kua ke agakovi. ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu ʼe ‘hoko te fakahala ki te hahaʼi fuli.’ (1Kolonito 10:13) Ko te faʼahi pe ʼae ʼe maʼuhiga, ko te meʼa ʼae ʼe kita fai moka fakahalaʼi kita. ʼE ʼi ai ʼihi ʼe natou taʼofi maʼu pe ʼanatou manatu ki te meʼa ʼae ʼe kovi ʼo faifai pe pea natou fakahoko tanatou holi kovi ʼaia. Kae ʼe faiga e ʼihi ke natou foimo manatu ki he tahi age meʼa.

“ ʼE ʼahiʼahiʼi te tagata takitokotahi moka ina tuku tona holi totonu ke ina taki pea mo fakahalaʼi ia ia.”—Sakopo 1:14.

g17.4-F 14

Te fakahala

ʼE fakamahino lelei ʼi te Tohi-Tapu te ʼu meʼa ʼae ʼe hoko moka fakahalaʼi he tahi: “Ka fafaga te holi, ʼe ina fakatupu te agahala.” Ohage pe ko he fafine ʼe faitama, ʼe ina fanauʼi he kiʼi toe, ʼe toe feia pe, moka ʼe tou holi tuʼumaʼu ki he meʼa kovi ʼe fakamulimuli pea ʼe tou fai anai te meʼa ʼaia ʼe kovi. Kae ʼe feala hatatou liʼaki te ʼu holi kovi mo tou malo ia natou.

Kumi Te ʼu Koloa ʼi Te Tohi-Tapu

it-2-F 168

Te malama

Ko Sehova “te Tamai ʼo te ʼu malama ʼae ʼe ʼi selo.” (Skp 1:17) Koia ʼae “nee ina fakatupu te laa ke fakamalamai ai te aho, ae nee ina fakatuu te mahina mo te fetuu ke natou fakamalamai te pouli.” (Sel 31:35) Pea ʼe ina toe foaki mai ia te ʼatamai malama ʼi te faʼahi fakalaumalie. (2Ko 4:6) ʼE hage ʼana lao mo tana Folafola ko he malama ki te hahaʼi. (Pes 43:3; 119:105; Taa 6:23; Esa 51:4) Koia ʼae neʼe ui fenei ai e te tagata faipesalemo: “I tou malama e matou sisio ai ki te malama.” (Pes 36:10; lau mo te Pes 27:1; 43:3) Ka hopo ake te laʼa, ʼe fakahaʼuhaʼu tona malama ʼo kaku ki te mafoa lelei ʼo te aho. Pea ʼe toe feia pe mo te ala ʼa te kau agatonu ʼae ʼe malama lelei ʼuhi ko te poto ʼae ʼe haʼu mai te ʼAtua. (Taa 4:18) Moka tou mulimuli ki te malama ʼa Sehova ʼe tou haʼele ai ʼi te ala ʼae neʼe ina tofa maʼa tatou. (Es 2:3-5) Kae ko te kilisitiano ʼae ʼe holi kovi mo manumanu ki he meʼa ʼe ui ʼe nofo ʼi te fakapoʼuli fakalaumalie. Koia ʼae neʼe ui ai e Sesu: “Kapau ʼe tokaga tou mata ki te meʼa ʼae ʼe kovi, pea ʼe fakapoʼuli anai tou sino katoa. Kapau ʼe mole maʼu ia koe te malama kaʼe ko te fakapoʼuli, ʼi fakapoʼuli gaogao leva!”—Mat 6:23; vakaʼi ia Te 15:9; 28:54-57; Taa 28:22; 2Pe 2:14.

Sel 31:35 E folafola te Eteleno, ae nee ina fakatupu te laa ke fakamalamai ai te aho, ae nee ina fakatuu te mahina mo te fetuu ke natou fakamalamai te pouli, ae nee ina fakamalagalaga te tai pea nee ina fakagugulu ona galu, ae e higoa ko te Eteleno o te atu fua tau:

Pes 43:3 Fekaui mai tou malama mo tou agatonu! Ke na taki au, e na ave au ki tou mouga maonioni, mo ou nofoaga!

Pes 119:105 Ko tau folafola ko he malama taki i oku vae, pea ko he malama i toku ala.

Taa 6:23 Koteuhi ko te pelesepeto ko he tuuaga malama ia, pea ko te akonaki ko he foi malama ia, pea ko te valoki o te tautea ko te ala ia o te mauli:

Esa 51:4 Oi siaku hahai, tokaga! Oi toku puleaga, fagono mai tou taliga! Koteuhi e ulu atu anai te lao ia au, pea e au fakatuu anai taku lao ke liliu ko te malama o te u hahai.

Pes 36:10 Koteuhi e ia koe te matapuna o te mauli. I tou malama e matou sisio ai ki te malama.

Pes 27:1 Ko toku malama mo toku fakamauli ko te Eteleno: Ko ai e au mataku anai ki ai? Ko te tokoni o toku mauli ko te Eteleno: Kotea e au tuania anai ki ai?

Pes 43:3 Fekaui mai tou malama mo tou agatonu! Ke na taki au, ke na ave au ki tou mouga maonioni mo ou nofoaga!

Taa 4:18 Ko te ala o te kau agatonu e hage ko te malama gigila, ae e asilisili gigila tona malama o kaku ki te lotomalie o te aho.

Esa 2:3-5 E olo anai ki ai ni hahai toko lahi pea e natou ui anai: Koutou omai, pea ke tou hahake fakatahi ki te mouga o te Eteleno, ki te fale o te Atua o Sakopo, o tupu ke ina ako mai kia tatou ona ala, pea ke tou haele i ona ala liliki. Koteuhi e hau anai mai Sione te lao, pea mai Selusalemi te folafola a te Eteleno. ⁴ E liliu anai ia ia ko te tuifakamaau o te atu puleaga, ko te alapiti o ni hahai toko lahi. E natou fai anai ni piosi aki anatou heleta, mo ni hele gaue aki anatou tao: E mole toe tau anai he puleaga ki he puleaga, pea e mole toe ako anai te tau. ⁵ Fale o Sakopo, koutou omai, pea ke tou haele fakatahi i te malama o te Eteleno!

Te 15:9 Ke ke tokaga pe naa mau anai i tou loto ni manatu fakalialia, o ke ui anai: kua ovi te fitu tau, te tau o te molehi o te u maua! Ke ke tokaga naa mau anai he sio fakakovi i tou loto ki tou tehina ae e masiva, o mole ke foaki anai he mea kia la. E kalaga anai ia ia ki te Eteleno o uhiga mo koe, pea e ke amo anai i ai he agahala.

Te 28:54-57 Ko te tagata ae nee fakapotopoto mo agamalu ia koutou, e sio lotokovi anai ki tona tehina, mo tona ohoana totonu, mo ona foha ae kei nofo mo ia. ⁵⁵ E ina tuania anai te vaevae o te sino o tana fanau mo he tahi o natou, koteuhi ko tana meakai aia e tahi. E mole ina toe mau hana tahi ake meakai i te temi aia o te tau, o tupu ko te lahi o te fakaofaofa ae e tuku anai kia koe e tou fili i te u kolo fuli ae e ke nofo anai i ai. ⁵⁶ Ko te fafine ae ia koutou nee fakapotopoto mo agamalu, ae nee mole pe la poto i te fakalave o tona vae ki te kele naa uli, e sio lotokovi anai ia ki tona ohoana totonu, mo tana tama, mo tana taahine, ⁵⁷ mo tana kii fanau ae nee hoki ina fanaui ake, mo te falegafanau ae nee hoki to ake ia ia. I te lahi o te masiva mo te pakupaku i te temi o te tau, e falala leva te fafine aia ki te u mea aia, ke ina kai fakafufu toko tahi, o tupu ko te kovi osi o te fakaofaofa ae nee tuku e tou fili kia koe i te u kolo fuli ae e ke nofo anai i ai.

Taa 28:22 E faiga he tagata manumanu koloa ke maukoloa vave, kae e mole ina iloi ko te pakupaku ae ka kaku anai kia ia.

it-2-F 162

Lao

“Te Lao Fakahau.” ʼE maʼuhiga age “te lao fakahau” ʼi te tahi ʼu lao ohage ko he hau ʼe maʼoluga age ʼi te hahaʼi fuli. (Skp 2:8) Neʼe fakatafito te fuakava ʼo te Lao ki te ʼofa. “ ʼE tonu ke ke ʼofa ki tou tatau ohage pe ko koe totonu,” neʼe ko te lua fakatotonu ʼaia ʼae neʼe fakatafito ki ai ia te Lao katoa mo te ʼu tohi ʼa te kau Polofeta. (Mat 22:37-40) ʼE mole kau te kau Kilisitiano ki te fuakava ʼaia ʼo te Lao kae ʼe natou fakalogo kia Sehova mo tona ʼAlo, te Hau ko Sesu Kilisito, pea ʼe ko te fuakava foʼou ʼaia.

Te Ala Ki Te Agahala Mo Te Mate

Te 32:29 Ka na nee natou poto, e natou mahino anai ki te mea aeni, e natou manatu anai ki te mea ae e hoko anai kia natou ki amuli.

Kotou Haga Vakaʼi Te ʼu Meʼa ʼAeni

Pes 19:14 Ke liliu te ’u palalau ’o toku gutu pea mo te metitāsio ’o toku loto ’o lave lelei ’i ’ou mu’a, Ê Sehova, toku Maka pea mo toku Fakama’uli!

Pesalemo 119:37 Fulihi oku mata ke aua naa sio ki te u mea vaiga! Tuku ke au mauli i tou ala!