Tafitoʼaga ʼo Te Kaupepa Ako Te Maʼuli Fakakilisitiano Mo Te Faifakamafola
VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 6-12 ʼO SULIO
TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | EKESOTE 6-7
“I Te Aho Nei e Ke Sio Anai Ki Te Mea Ae Ka Au Fai Anai Kia Falaone”
6:1, 6, 7 1 Nee ui leva e te Eteleno kia Moisese: I te aho nei e ke sio anai ki te mea ae ka au fai anai kia Falaone; e fakamalohii anai ia ia e he nima malohi ke tuku natou ke olo, pea e fakamalohii anai ia ia e he nima malohi ke kapu natou mai tona fenua. 6 Koia ke ke ui ki te u fanau a Iselaele: Ko au ko te Eteleno, e au fakaateainai anai koutou mai te u gaue ae e koutou taomia ai i te kau Esipito, pea e au haofaki anai koutou mai tanatou popula, pea e au haofaki anai koutou aki he nima malohi, mo ni tautea lalahi. 7 E au too anai koutou ko taku hahai, pea e au liliu anai ko tokotou Atua, pea e kotou iloi anai ko au ko te Eteleno, tokotou Atua, ae e ina fakaateainai koutou mai te u gaue ae kua hili kia koutou e te kau Esipito.
7:4, 5 E mole fakalogo anai ia Falaone kia kolua. E fafa anai toku nima ki Esipito, pea e au fakamavae anai mai te fenua o Esipito aku fua tau, taku hahai, te u fanau a Iselaele, aki ni tautea lalahi. 5 E iloi anai e te kau Esipito ko au ko te Eteleno, i te aho ae e au folahi ai anai toku nima ki Esipito, pea e au fakamavae anai mai lotomalie o natou te u fanau a Iselaele.
(Ekesote 6:1) Nee ui leva e te Eteleno kia Moisese: I te aho nei e ke sio anai ki te mea ae ka au fai anai kia Falaone; e fakamalohii anai ia ia e he nima malohi ke tuku natou ke olo, pea e fakamalohii anai ia ia e he nima malohi ke kapu natou mai tona fenua.
(Ekesote 6:6, 7) Koia ke ke ui ki te u fanau a Iselaele: Ko au ko te Eteleno, e au fakaateainai anai koutou mai te u gaue ae e koutou taomia ai i te kau Esipito, pea e au haofaki anai koutou mai tanatou popula, pea e au haofaki anai koutou aki he nima malohi, mo ni tautea lalahi. 7 E au too anai koutou ko taku hahai, pea e au liliu anai ko tokotou Atua, pea e kotou iloi anai ko au ko te Eteleno, tokotou Atua, ae e ina fakaateainai koutou mai te u gaue ae kua hili kia koutou e te kau Esipito.
it-2-F 309 ¶5
Moisese
Neʼe toe fetogi lahi foki mo te hahaʼi ʼo Iselaele. ʼI te kamata, neʼe natou tui neʼe fekauʼi mai e Sehova ia Moisese. Kae hili te fakamamafa e Falaone tanatou gaue, neʼe natou meo kia Moisese. Neʼe lahi ai tana lotovaivai pea neʼe tagi ai kia Sehova. (Ek 4:29-31; 5:19-23) ʼI te temi ʼaia, neʼe fakalotomalohiʼi ia ia e te Maʼoluga, ʼo ina ui age ʼe ina fakahoko anai te meʼa ʼae neʼe ʼamanaki ki ai ia Apalahamo, mo Isaake pea mo Sakopo. ʼE ina fakaha anai te fakaʼuhiga katoa ʼo tona huafa ʼae ko Sehova, ʼaki tana fakaʼateainaʼi ia Iselaele, pea mo fakaliliu ko he toe puleʼaga lahi ʼi te kele ʼo te fakapapau. (Ek 6:1-8) Kae maʼia ʼi te temi ʼaia, neʼe mole fakalogo te hahaʼi ʼo Iselaele kia Moisese. Kae hili te hiva malaʼia, neʼe natou lagolago lelei leva kia Moisese. Koia, hili te hogofulu malaʼia, neʼe lava fakatuʼutuʼu natou e Moisese pea mo fakamavae natou “o hage ko he kau tau.”—Ek 13:18.
Ekesote 4:29-31 Nee hoko atu leva te fagona o Moisese mo Alone, pea nee na fakatahii leva te kau matua fuli o te u fanau o Iselaele. 30 Pea nee fakaha leva e Alone te u folafola fuli ae nee tuku e te Eteleno kia Moisese, pea nee ina fakahoko leva te u fakailoga fuli ia mua o te hahai. 31 Pea nee tui leva te hahai. Nee natou iloi leva kua ahiahi te Eteleno ki te u fanau a Iselaele, pea kua sio ia ia ki tonatou mamahi; pea nee natou tulolo leva ki te kele, o fakafetai.
Ekesote 5:19-23 Nee sisio leva te kau pule gaue o te u fanau a Iselaele kua gaohi kovii natou, i te ui: E mole kotou too anai he mea pe e tahi i akotou piliki; e mole fetogi anai te gaue o te aho. 20 Pea nee natou mavae leva mai te fale o Falaone, pea nee natou felavei leva mo Moisese mo Alone ae nee talitali kia natou. 21 Nee natou ui leva kia naua: Ke sio mai te Eteleno kia kolua, pea ke ina fakamaaui! Kua kolua fakaliliu matou o fakalialia kia mata o Falaone mo ana tagata faifekau, pea kua kolua hili he heleta ki onatou nima ke tamatei ai matou. 22 Nee toe liliu leva ia Moisese ki te Eteleno, o ui: Aliki, kotea kua ke fai ai te mea kovi ki te hahai aeni? Kotea nee ke fekaui mai ai au? 23 Talu taku alu kia Falaone o palalau i tou huafa, mo tana gaohi kovii te hahai aeni, pea nee mole pe ke haofaki tau hahai.
Ekesote 6:1-8 Nee ui leva e te Eteleno kia Moisese: I te aho nei e ke sio anai ki te mea ae ka au fai anai kia Falaone; e fakamalohii anai ia ia e he nima malohi ke tuku natou ke olo, pea e fakamalohii anai ia ia e he nima malohi ke kapu natou mai tona fenua. 2 Pea nee toe palalau leva te Atua kia Moisese: Ko au ko te Eteleno. 3 Nee au fakaha ia au kia Apalahamo, mo Isaake mo Sakopo, i toku higoa ae ko te Atua Mafimafi; kae nee mole natou iloi au i toku higoa ae ko te Eteleno. 4 Nee au fakatuu foki taku hai mo natou, ke foaki kia natou te fenua o Kanaane, te fenua ae nee natou faifagona ai, ae nee natou nonofo fakatemi ai. 5 Kua au logo ki te u tagi a te u fanau a Iselaele, ae e taomi e te kau Esipito aki te popula, pea kua au manatui leva taku fakapapau. 6 Koia ke ke ui ki te u fanau a Iselaele: Ko au ko te Eteleno, e au fakaateainai anai koutou mai te u gaue ae e koutou taomia ai i te kau Esipito, pea e au haofaki anai koutou mai tanatou popula, pea e au haofaki anai koutou aki he nima malohi, mo ni tautea lalahi. 7 E au too anai koutou ko taku hahai, pea e au liliu anai ko tokotou Atua, pea e kotou iloi anai ko au ko te Eteleno, tokotou Atua, ae e ina fakaateainai koutou mai te u gaue ae kua hili kia koutou e te kau Esipito. 8 E au fakaulu anai koutou ki te fenua ae nee au fakapapau ke foaki kia Apalahamo, mo Isaake, mo Sakopo, pea e au foaki anai ia kia koutou, ko tokotou fenua, ko au ko te Eteleno.
Ekesote 13:18 Kae nee taki leva e te Atua te hahai i te ala o te toafa, i te fahai o te tai Kula. Nee hake leva te u fanau a Iselaele o hage ko he kau tau mai te fenua o Esipito.
(Ekesote 7:4, 5) E mole fakalogo anai ia Falaone kia kolua. E fafa anai toku nima ki Esipito, pea e au fakamavae anai mai te fenua o Esipito aku fua tau, taku hahai, te u fanau a Iselaele, aki ni tautea lalahi. 5 E iloi anai e te kau Esipito ko au ko te Eteleno, i te aho ae e au folahi ai anai toku nima ki Esipito, pea e au fakamavae anai mai lotomalie o natou te u fanau a Iselaele.
it-2-F 309 ¶3-4
Moisese
Ia Muʼa ʼo Te Falaone ʼo Esipito. Ko Moisese pea mo Alone, neʼe nā kau ki te fetauʼaki ʼa te ʼu ʼatua loi ʼo Esipito pea mo Sehova. Neʼe kole tokoni ia Falaone ki te malohi ʼo te ʼu ʼatua fuli ʼo Esipito moʼo fakafeagai ki te malohi ʼo Sehova. Neʼe ina fakahoko te faʼahi ʼaia ʼaki te tokoni ʼa te ʼu tagata gaohi meʼa fakamanamana mo ʼonatou pule ʼae ko Sanese pea mo Sapelese. (2Ti 3:8) Ko te ʼuluaki milakulo ʼae neʼe fakahoko e Alone ia muʼa ʼo Falaone ʼaki te takitaki ʼa Moisese, neʼe fakamoʼoni ai te mafimafi ʼo Sehova ʼi te ʼu ʼatua loi ʼo Esipito, logo la te talagataʼa ʼa Falaone. (Ek 7:8-13) Ki muli age, ʼi te to ifo ʼo te tolu malaʼia, neʼe kua natou ui leva: “Ko te kaui tuhi aeni o te Atua!” Pea ʼi te hoko ʼo te malaʼia ʼaia, neʼe mole feala pe la ke natou olo kia Falaone moʼo fakafeagai kia Moisese.—Ek 8:12-15; 9:10-12.
Ekesote 7:8-13 Nee ui leva e te Eteleno kia Moisese mo Alone: 9 Kapau e ui atu anai e Falaone kia kolua: Kolua fai he milakulo! E ke ui anai kia Alone: Too tou tokotoko, o li ia ia kia mua o Falaone. E liliu anai ia ko he gata. 10 Nee alu leva ia Moisese mo Alone kia Falaone, pea nee na fai leva te mea ae nee fakatotonu age e te Eteleno kia naua. Nee li leva e Alone tona tokotoko kia mua o Falaone mo ana tagata faifekau; pea nee liliu leva te tokotoko ko he gata. 11 Kae nee paui leva e Falaone ni tagata poto mo ni tagata faikikite, ae ko te u tagata gaohi mea fakatalakitupua o Esipito, pea nee natou toe fai leva te mea aia ki anatou mea fakatemonio. 12 Nee natou li leva ki te kele onatou tokotoko fuli, pea nee natou liliu leva ko ni gata. Kae nee folo leva e te tokotoko a Alone anatou tokotoko. 13 Nee fakafefeka leva e Falaone tona loto, pea nee mole fakalogo leva ia ia kia Moisese mo Alone o mulimuli ki te mea ae nee ui ki ai e te Eteleno.
Ekesote 8:12-15 Nee ui leva e te Eteleno kia Moisese: Ui kia Alone: Hiki tou tokotoko o taai te efu o te kele; pea e liliu anai te efu ko ni kutu i te fenua katoa o Esipito. 13 Pea nee na fai leva ki ai. Nee faoi leva e Alone tona nima mo te tokotoko o taai te efu o te kele; pea nee liliu leva te efu ko ni kutu i te u tagata fuli mo te u manu fuli. Nee liliu leva te efu katoa o te kele ko ni kutu i te fenua katoa o Esipito. 14 Kae nee fakaaoga foki e te kau gaohi mea fakatalakitupua anatou mea fakatemonio ke tupu ai ni kutu; kae nee mole natou fealagia. Nee mafola leva te u kutu i te u tagata mo te u manu. 15 Nee ui leva e te kau gaohi mea fakatalakitupua kia Falaone: Ko te kaui tuhi aeni o te Atua! Kae nee fakafefeka leva e Falaone tona loto, pea nee mole fakalogo leva ia kia Moisese mo Alone, o mulimuli ki te mea ae nee ui ki ai e te Eteleno.
Ekesote 9:10-12 Nee too leva e Moisese mo Alone he lefulefu o he gutuumu, pea nee na olo leva kia mua o Falaone. Nee laku leva e Moisese te lefulefu ki te lagi, pea nee mafuta leva i te u tagata mo te u manu ni fakafufula mo ni papala. 11 Nee mole feala leva ke ha te u tagata gaohi mea fakatalakitupua ia mua o Moisese, o tupu ko te u papala, koteuhi nee kaku foki te u papala ki te u tagata gaohi mea fakatalakitupua o hage ko te kau Esipito katoa. 12 Nee fakafefeka leva e te Eteleno te loto o Falaone, pea nee mole fakalogo ia Falaone kia Moisese mo Alone, o mulimuli ki te mea ae nee fakaha e te Eteleno kia Moisese.
Ko ʼihi neʼe natou ʼoʼofa kia Sehova kae ko ʼihi neʼe natou fakafeagai. Neʼe fakaʼaogaʼi ia Moisese pea mo Alone moʼo fakaha te ʼu malaʼia fuli ʼe hogofulu. Pea ohage pe ko tona fakakikite, neʼe to ifo ia te ʼu malaʼia, ʼo fakamoʼoni ai ko Moisese neʼe ko te fakafofoga ʼo Sehova. Neʼe kalagaʼi ai te huafa ʼo te ʼAtua, pea mo palalauʼi ai e te hahaʼi ʼi Esipito, ʼo tupu ai te fia fakalogo ʼa ʼihi pea mo te iita ʼa ʼihi ki te huafa ʼaia: Ko te kau Iselaele mo ʼihi kau Esipito neʼe natou liliu ʼo ʼoʼofa kia Sehova, kae ko Falaone mo ʼana tagata tokoni pea mo natou ʼae neʼe kau mo ia neʼe natou fakafeagai. (Ek 9:16; 11:10; 12:29-39) Neʼe mole tui te kau Esipito ko te ʼu malaʼia ʼaia neʼe ko he ita ʼo ʼonatou ʼatua kia natou, kae neʼe natou iloʼi neʼe ko Sehova ʼae neʼe ina fakamauʼi ʼonatou ʼatua. Hili te hiva malaʼia, neʼe toe liliu foki mo Moisese ko he tahi ʼe maʼuhiga ʼi te fenua ʼo Esipito, ia mata ʼo te ʼu tagata faifekau ʼa Falaone pea mo te hahaʼi.—Ek 11:3.
Ekesote 9:16 Kae nee au fakamauli ia koe, o tupu ke fakaha ia koe toku malohi pea ke fakamafola toku huafa i te kele katoa.
Ekesote 11:10 Nee fai leva e Moisese mo Alone te u milakulo fuli aia ia mua o Falaone, pea nee fakafefeka leva e te Eteleno te loto o Falaone ae nee mole ina tuku leva te u fanau a Iselaele ke mavae i tona fenua.
Ekesote 12:29-39 I lotomalie o te pouli, nee tamatei leva e te Eteleno te u fanau uluaki fuli o te fenua o Esipito, mai te uluaki a Falaone, ae e heka i tona hekaaga fakahau, o kaku ki te uluaki o te u tagata popula, ae e nonofo i te pilisoni, mo te u uluaki fuli o te u manu. 30 Nee tuu ake leva ia Falaone i te pouli, ia ia mo ana tagata faifekau fuli, pea mo te kau Esipito katoa, pea nee logo leva i Esipito ni tagi lalahi koteuhi nee mole hala he fale mo tona mate. 31 I te po pe aia, nee paui leva e Falaone ia Moisese mo Alone, o ui kia naua: Kolua tutuu ki oluga, pea kolua mavae i taku hahai, ia kolua mo te u fanau a Iselaele. Kotou olo, pea kotou tauhi ki te Eteleno o mulimuli ki te mea ae nee kolua ui mai ki ai. 32 Kotou too akotou ovi mo akotou pipi, o mulimuli ki te mea ae nee kolua ui ki ai; kotou olo, pea kotou tapuaki mai kia au. 33 Nee ekenaki leva te hahai e te kau Esipito ke mavae fakavilivili i te fenua, koteuhi nee natou ui: E matou mamate fuli anai. 34 Nee too leva e te hahai te falaoa kua osi i te natu kae nee heeki tupu. Nee natou kofukofu leva te u natuaga falaoa aki onatou kofu o amo natou i onatou fugauma. 35 Nee fai leva e te u fanau a Iselaele te mea ae nee palalau ki ai la Moisese, pea nee natou kole leva ki te kau Esipito ni ipu siliva, mo ni ipu aulo, pea mo ni kofu. 36 Nee tuku leva e te Eteleno ke ofa te kau Esipito ki te hahai, o natou tali anatou kole. Pea nee natou fakamasivai leva te kau Esipito. 37 Nee mavae leva te u fanau a Iselaele mai Lamisese ki Sukoti; nee fakaalu tonatou kaugamalie ki te toko onogeau afe tagata haele, kae nee mole lau te u fanau. 38 Nee hahake fakatahi leva mo natou he hahai kehe ae nee kaugamalie; pea nee natou mau foki ni faga manu lalahi, mo ni ovi, pea mo ni pipi. 39 Nee natou fakamoho leva ni keke hala fakatupu aki te falaoa ae kua natu, ae nee aumai mai Esipito kae nee heeki tupu, koteuhi nee kapu natou mai Esipito, o natou mavae fakavilivili kae nee mole natou too ni meakai ke olo mo natou.
Kumi Te ʼu Koloa ʼi Te Tohi-Tapu
(Ekesote 6:3) Nee au fakaha ia au kia Apalahamo, mo Isaake mo Sakopo, i toku higoa ae ko te Atua Mafimafi; kae nee mole natou iloi au i toku higoa ae ko [Sehova, MN].
it-2-F 1091 ¶4-5
Mafimafi
Neʼe fakaʼaogaʼi e Sehova ia te tuʼulaga “Atua Mafimafi” (ʼÉl Shadday) ʼi tana fai te fakapapau ʼae kia Apalahamo ʼo ʼuhiga mo te tupu ʼa Isaake. Pea neʼe maʼua ke tui malohi ia Apalahamo ki te ʼAtua, pea mo tona malohi ʼae ʼe ina fakahoko anai tana fakapapau. Ki muli age, neʼe fakaʼaogaʼi te tuʼulaga ʼaia ʼi te temi ʼae neʼe ui ai ʼe ko te ʼAtua ia ia ʼae ka ina tapuakiʼi anai ia Isaake pea mo Sakopo, he ʼe nā maʼu anai te tofiga ʼo te fuakava ʼae neʼe ina fai mo Apalahamo.—Sen 17:1; 28:3; 35:11; 48:3.
Senesi 17:1 I te tau hivagofulu ma hiva o Apalamo, nee ha leva te Eteleno kia Apalamo, o ui kia ia: Ko au ko te Atua Mafimafi. Ke ke haele i oku mua, pea ke agatonu!
Senesi 28:3 Ke tapuaki te Atua Mafimafi kia koe, o fakatuputupua mo liuliuga ia koe, ke ke liliu ko ni hahai kaugamalie aupito!
Senesi 35:11 Pea nee ui leva e te Atua kia ia: Ko au ko te Atua Mafimafi. Ke ke fanaunau, mo liuliuga. E tupu anai maia koe he puleaga, mo ni puleaga lalahi osi, pea e ulu mai anai ni hau mai ou ifiifi.
Senesi 48:3 Pea nee ui leva e Sakopo kia Sosefo: Nee ha mai kia au te Atua Mafimafi i Luse, i te fenua o Kanaane, pea nee tapuaki mai ia ia kia au.
ʼO mulimuli ki te faʼahi ʼaia, neʼe feala ki muli age ke ui fenei e Sehova kia Moisese: “Nee au fakaha ia au kia Apalahamo, mo Isaake mo Sakopo, i toku higoa ae ko te Atua Mafimafi [beʼÉl Shadday], kae nee mole natou iloi au i toku higoa ae ko [“Sehova,” MN].” (Ek 6:3) Neʼe mole fakaʼuhiga leva neʼe mole iloʼi e te ʼu pateliaka ʼaia te huafa ʼo Sehova, he neʼe kua natou tau fakaʼaogaʼi ʼo feia pe mo ʼihi ʼi muʼa atu. (Sen 4:1, 26, MN; 14:22; 27:27; 28:16) Koia, ʼi te tohi ʼo Senesi, ʼae ʼe fakamatala ai te maʼuli ʼo te kau pateliaka, ko te kupu “Mafimafi” ʼe ʼasi tuʼa 6 pe, kae ʼe tuʼa 172 te ʼasi ʼo te huafa ʼo Sehova ʼi te ʼuluaki tohi Fakahepeleo. Logo la neʼe mahino te ʼu tagata ʼaia ʼaki te ʼu aluʼaga ʼae neʼe hoko ʼi tonatou maʼuli, neʼe tuha mo te ʼAtua ia te tuʼulaga ko “te Mafimafi,” pea neʼe ina maʼu te ʼu kalitate ki te tuʼulaga ʼaia, kae neʼe mole heʼeki natou mahino lelei ki te fakaʼuhiga katoa pea mo te ʼu faʼahi ʼae ʼe pipiki ki tona huafa totonu ʼae ko Sehova.
Senesi 4:1, 26 1 Pea neʼe momoe ia Atama mo Eva tona ʼohoana pea neʼe liliu ia ʼo faitama. Ki muli age, neʼe ina fanauʼi ia Kaino pea ina ui fenei: Neʼe au fakatupu he tagata ʼaki te tokoni ʼa Sehova. 26 Mai ia Seti, neʼe tupu ai te foha, pea neʼe ina fakahigoaʼi ko Enosi. ʼI te temi ʼaia, neʼe kamata fetapa te hahaʼi ki te huafa ʼo Sehova.
Senesi 14:22 Nee tali leva e Apalamo ki te hau o Sotoma: E au hiki toku nima ki te Eteleno, ko te Atua Maoluga, ko te pule o te lagi mo te kele.
Senesi 27:27 Pea nee hoho age leva ia Sakopo o uma kia ia. Pea nee mamanu leva ia Isaake ki te mamanu o ona kofu; pea nee tapuaki leva ia ia kia ia, o ui: Koeni, e tatau te mamanu o toku foha mo te mamanu o he gaueaga ae kua tapuakii e te Eteleno.
Senesi 28:16 Nee ala ake leva ia Sakopo i tana moe, o ui: E nofo mooni te Eteleno i te kogamea aeni, kae e mole au iloi ia ia.
(Ekesote 7:1) Nee ui leva e te Eteleno kia Moisese: Sio, e au fakaliliu ia koe ko te Atua kia Falaone; pea ko Alone, tou taokete, e liliu anai ko tau polofeta.
it-2-F 308 ¶6
Moisese
Neʼe mole liʼaki e Sehova ia Moisese ʼuhi ko tona umiuminoa. Neʼe umiuminoa ia Moisese ʼo manatu ai ʼe mole poto ʼi te palalau. Neʼe kua fetogi, he neʼe mole kei hage ko te Moisese ʼae neʼe lotolelei ke ina fakaʼateainaʼi ia Iselaele kua ʼosi hili ki ai taʼu ʼe 40. Neʼe hoko atu tana fakafisi ʼae kia Sehova mo kole age ke mole ina fakahoko te gaue ʼaia. Neʼe ita ai ia te ʼAtua, kae neʼe mole ina liʼaki ia Moisese. Neʼe hinoʼi e Sehova ia Alone tona taʼokete ko tana tagata ʼave logo. Koia, ʼi tona ʼuhiga fakafofoga ʼo te ʼAtua, neʼe hage ia Moisese ko he “Atua” maʼa Alone, ʼae ka palalau anai ia muʼa ʼo te hahaʼi. ʼI te fono ʼae ʼa Moisese mo Alone mo te ʼu tagata ʼafea ʼo Iselaele pea mo tanā ʼu felogoi mo Falaone, neʼe ha ai neʼe foaki e te ʼAtua kia Moisese ni fakatotonu, pea neʼe toe fakahoko age leva e Moisese kia Alone. Koia, neʼe ko Alone tonu ʼae neʼe palalau ia muʼa ʼo Falaone (ia ia ʼae neʼe hoa ki te Falaone ʼi te temi ʼae neʼe hola mai ai ia Moisese kua ʼosi hili ki ai taʼu ʼe 40). (Ek 2:23; 4:10-17) Ki muli age, neʼe ui e Sehova ko Alone neʼe ko he “polofeta” ʼa Moisese, ko tona fakaʼuhiga neʼe takitaki ia ia e Moisese, ohage pe ko te takitaki ʼo Moisese e te ʼAtua ʼi tona ʼuhiga polofeta ʼa te ʼAtua. Pea tahi, neʼe ui e te ʼAtua kia Moisese ko ia ko he “Atua kia Falaone,” ko tona fakaʼuhiga, neʼe foaki age e Sehova te malohi pea mo pule ki te hau ʼo Esipito, ke mole kei mataku ai.—Ek 7:1, 2.
Ekesote 2:23 Nee hili ki ai he temi fualoa pea nee mate leva te hau o Esipito. Nee fetagihi te u fanau a Iselaele i te mamafa o te popula. Pea nee natou kalaga ki te Atua. Nee kaku leva ki te Atua anatou tagi i te lahi o tonatou mamahi.
Ekesote 4:10-17 Nee ui leva e Moisese ki te Eteleno: Oi toku Aliki, e mole ko he tagata au ae e palalau faigafua, pea e mole pe ko he mea mai anaafi, pe ko te aho ae atu, pe ko te aho ae nee ke kamata palalau ai ki tau tagata faifekau; koteuhi e vale toku gutu mo toku alelo. 11 Nee ui leva e te Eteleno kia ia: ko ai nee ina fakatupu te gutu o te tagata? Pea ko ai e ina fakaliliu te tagata o gutu mate, mo tuli, mo sio pee kivi? Pe e mole ko au ae ko te Eteleno? 12 Ke ke alu, e au nofo anai mo tou gutu, pea e au ako anai kia koe te mea ae e tonu ke ke fakaha. 13 Nee ui leva e Moisese: Oi toku Aliki, e au kole atu kia koe ke ke fekau he tahi ake ae e ke loto anai ki ai. 14 Pea nee ita leva te Eteleno kia Moisese, o ui: Pe e mole ko tou tehina ia Alone, te tagata Levi? E au iloi e palalau faigafua ia ia. Pea koeni ia ia totonu e hau kia koe; pea ka sio anai ia ia kia koe, e fiafia anai ia i tona loto. 15 E ke palalau anai kia ia, pea e ke tuku anai au palalau ki tona gutu, pea ko au e au nofo anai mo tou gutu pea mo tona gutu, pea e au ako anai kia kolua te mea ae e tonu ke kolua fai. 16 E ina fakahoko anai au palalau ki te hahai; pea e liliu anai ia ia kia koe ko tou gutu, pea e ke liliu anai kia ia ko te fakafofoga o te Atua. 17 Too i tou nima te tokotoko aena, ae e ke fai anai ki ai te u fakailoga.
Ekesote 7:1, 2 Nee ui leva e te Eteleno kia Moisese: Sio, e au fakaliliu ia koe ko te Atua kia Falaone; pea ko Alone, tou taokete, e liliu anai ko tau polofeta. 2 Ko koe, e ke fakaha anai te u mea fuli ae e au fakatotonu atu kia koe, pea ko Alone tou taokete, e palalau anai kia Falaone, ke tuku te u fanau a Iselaele ke mavae mai tona fenua.
Lau ʼo Te Tohi-Tapu
(Ekesote 6:1-15) Nee ui leva e te Eteleno kia Moisese: I te aho nei e ke sio anai ki te mea ae ka au fai anai kia Falaone; e fakamalohii anai ia ia e he nima malohi ke tuku natou ke olo, pea e fakamalohii anai ia ia e he nima malohi ke kapu natou mai tona fenua. 2 Pea nee toe palalau leva te Atua kia Moisese: Ko au ko te Eteleno. 3 Nee au fakaha ia au kia Apalahamo, mo Isaake mo Sakopo, i toku higoa ae ko te Atua Mafimafi; kae nee mole natou iloi au i toku higoa ae ko te Eteleno. 4 Nee au fakatuu foki taku hai mo natou, ke foaki kia natou te fenua o Kanaane, te fenua ae nee natou faifagona ai, ae nee natou nonofo fakatemi ai. 5 Kua au logo ki te u tagi a te u fanau a Iselaele, ae e taomi e te kau Esipito aki te popula, pea kua au manatui leva taku fakapapau. 6 Koia ke ke ui ki te u fanau a Iselaele: Ko au ko te Eteleno, e au fakaateainai anai koutou mai te u gaue ae e koutou taomia ai i te kau Esipito, pea e au haofaki anai koutou mai tanatou popula, pea e au haofaki anai koutou aki he nima malohi, mo ni tautea lalahi. 7 E au too anai koutou ko taku hahai, pea e au liliu anai ko tokotou Atua, pea e kotou iloi anai ko au ko te Eteleno, tokotou Atua, ae e ina fakaateainai koutou mai te u gaue ae kua hili kia koutou e te kau Esipito. 8 E au fakaulu anai koutou ki te fenua ae nee au fakapapau ke foaki kia Apalahamo, mo Isaake, mo Sakopo, pea e au foaki anai ia kia koutou, ko tokotou fenua, ko au ko te Eteleno. 9 Pea nee palalau feia leva ia Moisese ki te u fanau a Iselaele. Kae o tupu ko te mamahi mo te mamafa o te popula, nee mole feala leva ke natou fakalogo kia Moisese. 10 Pea nee palalau leva te Eteleno kia Moisese, o ui: 11 Alu o palalau kia Falaone, hau o Esipito, ke ina tuku ke mavae te u fanau a Iselaele mai tona fenua. 12 Nee tali leva e Moisese ki te Eteleno: Koeni foki, nee mole pe fakalogo te u fanau totonu a Iselaele kia au: Pe e feafeai anai he fakalogo a Falaone kia au, ae e mole palalau lelei? 13 Nee folafola leva te Eteleno kia Moisese mo Alone, o tuku kia naua ni fakatotonu ki te u fanau a Iselaele mo Falaone hau o Esipito, ke fakamavae te u fanau a Iselaele mai te fenua o Esipito. 14 Koeni te u pule o te u famili fuli. Foha o Lupeni, ko te uluaki o Iselaele: ko Enoke, mo Palu, mo Eselone, mo Kalame. Ko te u famili aena o Lupeni. 15 Foha o Simeone: ko Semuele, mo Samine, mo Oate, mo Sakine, mo Tesokale; mo Saulo, foha o te fafine Kanaane. Ko te u famili aena o Simeone.
VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 13-19 ʼO SULIO
TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | EKESOTE 8-9
“Te Ako Mai Te Fiatuʼu ʼa Falaone”
8:11, 14, 15 11 I te sio a Falaone kua mau he fimalie, nee ina toe fakafefeka leva tona loto, pea nee mole fakalogo leva ia kia Moisese mo Alone, o fai ki te mea ae nee ui ki ai e te Eteleno. 14 Kae nee fakaaoga foki e te kau gaohi mea fakatalakitupua anatou mea fakatemonio ke tupu ai ni kutu; kae nee mole natou fealagia. Nee mafola leva te u kutu i te u tagata mo te u manu. 15 Nee ui leva e te kau gaohi mea fakatalakitupua kia Falaone: Ko te kaui tuhi aeni o te Atua! Kae nee fakafefeka leva e Falaone tona loto, pea nee mole fakalogo leva ia kia Moisese mo Alone, o mulimuli ki te mea ae nee ui ki ai e te Eteleno.
9:15-17 Kanapau nee au faoi toku nima, o au tauteai ia koe ki te mate, ia koe mo tau hahai, kua ke puli nei i oluga o te kele. 16 Kae nee au fakamauli ia koe, o tupu ke fakaha ia koe toku malohi pea ke fakamafola toku huafa i te kele katoa. 17 Kapau e ke toe fia malaga ki taku hahai, pea kapau e mole ke tuku ke olo.
(Ekesote 8:11) I te sio a Falaone kua mau he fimalie, nee ina toe fakafefeka leva tona loto, pea nee mole fakalogo leva ia kia Moisese mo Alone, o fai ki te mea ae nee ui ki ai e te Eteleno.
it-2-F 431 ¶5
Logogataʼa
ʼI tana felogoi mo te tagata, neʼe maʼu e Sehova ʼAtua te faʼa kataki pea neʼe ina fakagafua ai ki ʼihi hahaʼi mo ni puleʼaga ke natou maʼuʼuli, logo la neʼe tuha mo natou ke natou mamate. (Sen 15:16; 2Pe 3:9) Ko ʼihi neʼe natou tali lelei ʼo natou fai ai te ʼu gaue ke natou maʼu ai tona manavaʼofa. (Sos 2:8-14; 6:22, 23; 9:3-15) Kae ko ʼihi neʼe natou fakafeagai malohi kia Sehova pea mo tana hahaʼi. (Te 2:30-33; Sos 11:19, 20) Logo la ʼe mole taʼofi e Sehova ke logogataʼa he tahi kia te ia, kae ʼe ina tuku pe ke natou logogataʼa. ʼI te temi ʼae ʼe ina fakaʼauha ai te kau logogataʼa, ʼe iku ai ki te fakaha ʼo tona mafimafi pea mo te kalagaʼi ʼo tona huafa.—Vakaʼi Ek 4:21; Soa 12:40; Lom 9:14-18.
Senesi 15:16 I te fa taitupu, e natou toe liliu mai anai ki heni; koteuhi e heeki kaku te agahala o te hahai Amole ki tona fonu lelei.
Sosue 2:8-14 Ia mua o te momoe a te u tagata esipio nee hake leva Laape kia naua ki te fata, 9 pea nee ina ui leva ki te u tagata: E au iloi kua tuku atu e te Eteleno kia koutou te fenua aeni; pea kua hau kia matou te mataku kia koutou, pea kua loto vaivai te hahai fuli o tupu ko koutou. 10 Koteuhi kua matou logo nee fakamamaha e te Eteleno i okotou mua te u vai o te tai Kula, i te aho ae nee kotou mavae ai i Esipito, pea mo te mea ae nee kotou fai ki te u hau e lua o te kau Amole, ko Sihone mo Oke, ae nee nonofo i te kauvai esite o te Solotane pea nee kotou tamatei. 11 Nee matou logo ki te u mea aena, pea kua matou loto vaivai ai, pea e mole pe he tagata kei na mau he kii malohi ke tau o fakafehagai kia koutou, koteuhi ko te Eteleno ko tokotou Atua, e Atua ia ia i oluga i te atu lagi, pea i lalo i te kele. 12 I te aho nei, ke kolua fakapapau mai kia au, i te huafa o te Eteleno, e kolua toe liufaki anai ki toku famili he ofa e tatau mo ae nee au mau kia kolua, ke kolua tuku mai kia au he fakailoga ae e fakaha ai anai tokolua agatonu. 13 Ke kolua fakapapau mai kia au e kolua tuku anai ke mauli taku tamai, mo taku fae mo oku tehina, mo oku tuagaane, mo te u mea fuli e natou mau, pea e mole kolua fakagafua anai ke tamatei matou. 14 Nee tali leva e te u tagata esipio kia ia: E ma fakapapau atu kia koe te mea aena i oma mauli, mo kapau e mole ke fakaha he mea o uhiga mo maua. I te aho ae e foaki mai ai anai e te Eteleno te fenua aeni, e ma agatonu anai kia koe, pea e ma tuku anai kia koe toma ofa.
Sosue 6:22, 23 Nee ui leva e Sosue ki te u tagata e toko lua ae nee na olo o sioi te fenua: Kolua olo ki te fale o te fafine faiaga, pea kolua fakamavae mai ai te fafine aena mo ana mea fuli, o muli ki te fakapapau ae nee kolua fai kia ia. 23 Nee olo leva te u tagata esipio tupulaga ki te fale o Laape, pea nee na fakamavae leva mai ai ia Laape, mo tana tamai, mo tana fae, mo ona tehina, pea mo te u mea fuli nee ina mau. Nee na fakamavae leva mai ai tona famili katoa. Pea nee na tuku leva natou ki he kogamea haohaoa i tua o te nofoaga o Iselaele.
Sosue 9:3-15 I tonatou fahai nee logo foki te hahai o Kapaone, hahai o Evi, ki te mea ae nee fai e Sosue ki Seliko mo Ai, 4 pea nee natou kumi leva he puleaki fakakaka, o natou olo leva mo ni tokonaki ki te fagona. Nee natou too leva ni taga popo o tau ki anatou asino, pea mo ni kafai vino afea ae nee mahaehae pea nee toe tui. 5 nee natou tui leva ni sulie maumau ki onatou vae mo ni kofu popo, pea nee natou too leva ni pane kua afea mo fulufulua. 6 Nee natou olo leva kia Sosue i te nofoaga o Kilikale, pea nee natou ui leva kia ia mo te hahai katoa o Iselaele: E matou omai mai he fenua mamao o kole atu kia koutou ke kotou fai he hai mo matou i te aho nei. 7 Kae nee tali leva e te u tagata o Iselaele ki te kau Evi: E lagi kotou nonofo anai i te lotolotoga o matou, pea e feafeai anai ke matou fai he hai mo koutou? 8 Kae nee natou ui leva kia Sosue: Ko matou ko au tagata faifekau. Pea nee ui leva e Sosue kia natou: Ko ai koa ia koutou, pea e kotou omai mai fea? 9 Nee natou tali leva kia ia: E omai au tagata faifekau mai he fenua mamao i te logo ki te logologona o te Eteleno, tou Atua; koteuhi nee matou logo palalau kia ia, i te u mea fuli ae nee ina fai i Esipito, 10 pea mo te u mea nee ina fai kia hau e lua o te kau Amole ae nee nonofo i te fahai esite o Solotane, Sihone, hau o Heseponi, mo Oke, hau o Pasani ae nee nofo i Asetaloti. 11 Pea nee ui mai leva e amatou matuatua mo te hahai katoa o tomatou fenua kia matou: Ke koutou too ni meakai ki te ala, pea kotou olo o fakafelavei kia natou. Koutou ui kia natou: Ko matou ko akotou tagata faifekau, pea i te aho nei ke kotou fai he hai mo matou. 12 Koeni tamatou pane: nee kei vela i te temi ae nee matou too ai o mavae mai omatou fale, pea koeni kua afea mo fulufulua. 13 Ko te u kafai aeni nee foou i te temi ae nee matou fakafofonu aki te vino, pea koeni kua mahaehae. Kua popo omatou kofu mo omatou sulie i te loaloaga o te ala. 14 Nee too leva e te u tagata o Iselaele he koga o anatou meakai o kai, kae nee galo leva ke natou kumi te finegalo o te Eteleno. 15 Nee fai leva e Sosue he hai o te tokalelei mo natou ae nee tonu ke ina tuku kia natou te mauli, pea nee fakamooni leva kia natou te u pule o te fakatahiga.
Tetelonome 2:30-33 Kae nee mole tali leva e Sihone, hau o Heseponi, ke matou fakalaka i tona fenua; koteuhi nee fakafefeka leva e te Eteleno, tou Atua, tona ulu mo tona loto, o tupu ke tuku ia ia ki tou nima, o hage ko tau sio ki ai i te aho nei. 31 Nee ui mai leva e te Eteleno kia au: Sio, e au tuku ki ou nima i te aho nei ia Sihone mo tona fenua. Ke ke too i te aho nei tona fenua ko tou tofiga. 32 Nee hau leva ia Sihone mo tana solia, o taui tatou i Salasi. 33 Nee tuku mai leva natou e te Eteleno, totatou Atua, ki otatou nima, pea nee tou tamatei leva ia ia, mo ona foha, mo tana hahai katoa.
Sosue 11:19, 20 Nee mole fai e he kolo e tahi te tokalelei mo te u fanau a Iselaele, gata pe kia Kapaone, ae nee nofo ai te kau Evi; nee natou too leva natou fuli i te tau. 20 Koteuhi nee fakagafua e te Eteleno ke fakafefeka te u loto o te u puleaga aia o tau ki Iselaele, o tupu ke tamatei natou e Iselaele, pea ke aua naa mau anai he ofa kia natou, kae ke tamatei natou ke puli osi, o mulimuli ki te mea ae nee fakatotonu e te Eteleno kia Moisese.
Ekesote 4:21 Nee ui leva e te Eteleno kia Moisese: E ke toe liliu anai ki Esipito, sio, kua au tuku te u mea fakamanamana kehekehe ki tou nima: E ke fai anai natou ia mua o Falaone. Pea ko au, e au fakafefeka anai tona loto, pea e mole ina tuku anai te hahai ke olo.
(Ekesote 8:14, 15) Kae nee fakaaoga foki e te kau gaohi mea fakatalakitupua anatou mea fakatemonio ke tupu ai ni kutu; kae nee mole natou fealagia. Nee mafola leva te u kutu i te u tagata mo te u manu. 15 Nee ui leva e te kau gaohi mea fakatalakitupua kia Falaone: Ko te kaui tuhi aeni o te Atua! Kae nee fakafefeka leva e Falaone tona loto, pea nee mole fakalogo leva ia kia Moisese mo Alone, o mulimuli ki te mea ae nee ui ki ai e te Eteleno.
(Ekesote 9:15-17) Kanapau nee au faoi toku nima, o au tauteai ia koe ki te mate, ia koe mo tau hahai, kua ke puli nei i oluga o te kele. 16 Kae nee au fakamauli ia koe, o tupu ke fakaha ia koe toku malohi pea ke fakamafola toku huafa i te kele katoa. 17 Kapau e ke toe fia malaga ki taku hahai, pea kapau e mole ke tuku ke olo.
it-2-F 240 ¶9-241 ¶1
Agakovi
Pea tahi, ʼe fakaʼaogaʼi e Sehova ʼAtua te ʼu aluʼaga ke fakahoko e te hahaʼi agakovi ʼana fakatuʼutuʼu kae neʼe mole natou iloʼi te faʼahi ʼaia. Logo la tanatou fakafeagai ki te ʼAtua, ʼe lava taʼofi natou e Sehova ke feala ai ki ʼana kaugana ke natou nonofo agatonu, pea ʼe feala ke ina fakaiku te ʼu aga ʼa te hahaʼi agakovi ʼaia ke iloʼi ai e te hahaʼi tana faitotonu. (Lom 3:3-5, 23-26; 8:35-39; Pes 76:11) ʼE tuʼu te manatu ʼaia ia Tā’aga Lea 16:4, MN ʼae ʼe ui ai: “ ʼE fai e Sehova ia meʼa fuli moʼo fakahoko tana fakatuʼutuʼu, pea mo te tagata agakovi foki ki te ʼaho ʼo te malaʼia.”
Pesalemo 76:11 Io, e toe fakafetai foki kia koe te tagata i tona itaita, moka ke kofu ki tou itaita katoa.
ʼE feala ke tou mahino ki te faʼahi ʼaia ʼi te faʼifaʼitaki ʼa Falaone ʼae neʼe fakatotonu age e Sehova, ʼaki ia Moisese pea mo Alone ke ina fakaʼateainaʼi te kau Iselaele ʼae neʼe popula ʼi Esipito. Neʼe mole fakaliliu e te ʼAtua ia te tagata pule Esipito ʼaia ke agakovi, kae neʼe ina tuku ke maʼuli, pea neʼe ina fakahoko he ʼu aluʼaga ke fakaha e Falaone totonu tana agakovi, pea neʼe tuha mo ia ke mate. ʼE fakaha ia te fakatuʼutuʼu ʼa Sehova ʼi te aluʼaga ʼaia ia Ekesote 9:16: “Kae nee au fakamauli ia koe, o tupu ke fakaha ia koe toku malohi pea ke fakamafola toku huafa i te kele katoa.”
Ko te ʼu Malaʼia ʼe Hogofulu ʼae neʼe to ki Esipito pea neʼe iku ai ki te fakaʼauha ʼo Falaone mo ʼana foʼi kautau ʼi te Tai Kula, neʼe ko te fakaha fakaofoofo ʼaia ʼo te mafimafi ʼo Sehova. (Ek 7:14–12:30; Pes 78:43-51; 136:15) ʼI ni taʼu ki muli age, neʼe kei palalauʼi pe te faʼahi ʼaia e te ʼu puleʼaga ʼae ʼi te ʼu tafaʼaki, pea neʼe kalagaʼi ai te huafa ʼo te ʼAtua ʼi te kele katoa. (Sos 2:10, 11; 1Sa 4:8) Kapau la neʼe matehi atu aipe e Sehova ia Falaone, neʼe mole feala ai leva ke fakaha ʼi hona aluʼaga fakaofoofo ia Tona mafimafi ʼi tana fakaʼateainaʼi Tana hahaʼi.
Pesalemo 78:43-51 Te u milakulo ae nee ina fai i Esipito, Pea mo ana gaue fakatalakitupua i te toafa o Tesoane. 44 Nee ina fakaliliu leva onatou vaitafe o toto, Pea nee mole feala leva ke natou inu onatou vai. 45 Nee ina aumai leva kia natou ni lago usiusi ae nee natou kai natou, Pea mo ni kelenui ae nee natou maumaui natou. 46 Nee ina tuku leva anatou taukai ki te unufe, Mo anatou gaueaga ki te u hee. 47 Nee ina fakamamate leva anatou vite ki te ua maka, Pea mo anatou sikomole ki te momoko. 48 Nee ina tuku leva anatou faga manu lalahi ki te ua fefeka, Pea mo anatou faga manu liliki ki te fatuliki. 49 Nee ina laku leva kia natou tona hauhau kakaha, Mo tona hauhau lahi, mo tona mafasia, mo tona mamahi, Mo te kau aselo kaugamalie o te malaia. 50 Nee ina tuku leva tona hauhau ke to katoa, Nee mole ina fakamauli onatou laumalie mai te mate, Nee ina tuku leva onatou mauli ki te malaia kovi; 51 Nee ina tamatei leva te u uluaki tupu fuli o Esipito Te u uluaki fua o te malohi i lalo o te u falela o Kami.
Pesalemo 136:15 Pea nee ina laku ia Falaone mo tana kau solia ki te tai Kula, koteuhi e heegata tona manavaofa!
Sosue 2:10, 11 Koteuhi kua matou logo nee fakamamaha e te Eteleno i okotou mua te u vai o te tai Kula, i te aho ae nee kotou mavae ai i Esipito, pea mo te mea ae nee kotou fai ki te u hau e lua o te kau Amole, ko Sihone mo Oke, ae nee nonofo i te kauvai esite o te Solotane pea nee kotou tamatei. 11 Nee matou logo ki te u mea aena, pea kua matou loto vaivai ai, pea e mole pe he tagata kei na mau he kii malohi ke tau o fakafehagai kia koutou, koteuhi ko te Eteleno ko tokotou Atua, e Atua ia ia i oluga i te atu lagi, pea i lalo i te kele.
1 Samuele 4:8 Malaia kia tatou! Ko ai ka ina haofaki anai tatou i te nima o te u atua malolohi aena! Ko te u atua aena nee natou tautea te kau Esipito aki te u faahiga tautea fuli i te toafa.
Kumi Te ʼu Koloa ʼi Te Tohi-Tapu
(Ekesote 8:17) Kapau e mole ke tuku ke olo taku hahai, pea e au fekaui mai anai te u lago usiusi kia koe, mo au tagata faifekau, mo tau hahai, pea mo ou fale; e fonu anai te u fale o te kau Esipito i te u lago, pea e uli anai te kele i te u lago.
it-2-F 1039 ¶2-3
Lago ʼusiʼusi
ʼE mole iloʼi lelei pe ko te faʼahiga lago fea ʼae ʼe fakaʼuhiga ki ai te kupu Fakahepeleo ʼi te ʼu Tohi Taputapu, ʼo ʼuhiga mo te fa malaʼia ʼae neʼe to ʼi Esipito. Mai te malaʼia fa ʼaia ki te hogofulu malaʼia neʼe hao mai ai ia te kau Iselaele ʼae neʼe nonofo ʼi Koseni. (Ek 8:17, 18, 20, 25, 27; Pes 78:45; 105:31)
Ekesote 8:17, 18, 20, 25, 27 17 Kapau e mole ke tuku ke olo taku hahai, pea e au fekaui mai anai te u lago usiusi kia koe, mo au tagata faifekau, mo tau hahai, pea mo ou fale; e fonu anai te u fale o te kau Esipito i te u lago, pea e uli anai te kele i te u lago. 18 Kae, i te aho aia, e au fakailoga kehe anai te fenua o Koseni ae e nonofo ai taku hahai; e mole mau anai i ai he foi lago, o tupu ke ke iloi ko au ko te Eteleno, e au nofo i loto o te fenua aena. 20 Nee fai feia leva e te Eteleno. Nee ulu leva he faga lago usiusi ki te fale o Falaone mo ana tagata faifekau, pea nee maumaui leva e te u lago te fenua katoa o Esipito. 25 Nee tali leva e Moisese: E au mavae anai i tou fale, pea e au faikole anai ki te Eteleno. I te aho apogipogi, e fakamamao anai te u lago maia Falaone, mo ana tagata faifekau, pea mo tana hahai. Kae ke aua naa toe kaka anai ia Falaone, o fakafisi ke tuku ke olo te hahai o momoli ni sakilifisio ki te Eteleno. 27 Nee fai leva e te Eteleno te mea ae nee kole e Moisese; pea nee ina fakamamao te u lago maia Falaone, mo ana tagata faifekau, pea mo tana hahai. Nee mole toe mau leva he foi lago pe e tahi.
Pesalemo 78:45 Nee ina aumai leva kia natou ni lago usiusi ae nee natou kai natou, pea mo ni kelenui ae nee natou maumaui natou.
Pesalemo 105:31 Nee folafola ia ia, pea nee ha leva ni lago usiusi, mo ni kutu i tonatou fenua katoa.
Ko te ʼu lago ʼaia ʼe natou lava ʼuʼusi te kili ʼo he manu peʼe ko he kilisitiano moʼo homi tona toto. Ko ʼihi faʼahiga lago ʼe fakatupu mahaki kovi. Koia, ko te malaʼia ʼo te ʼu lago ʼusiʼusi neʼe mamahi ʼaupito ai ia te kau Esipito ʼo mamate ai ʼihi mo ʼanatou faga manu.
(Ekesote 8:21-23) Nee paui leva e Falaone ia Moisese mo Alone, o ui kia naua: Kotou olo o momoli ni sakilifisio ki tokotou Atua i te fenua. 22 Nee tali leva e Moisese: E mole lelei te mea aia; koteuhi e matou momoli anai ki te Eteleno, tomatou Atua, ni sakilifisio ae e fakalialia ki te kau Esipito. Pea kapau e matou momoli anai i onatou mua ni sakilifisio ae e fakalialia ki te kau Esipito, pe e mole natou tuki makai anai matou? 23 Koia e matou fai ai anai ni aho haele e tolu i te toafa, pea e matou momoli anai ni sakilifisio ki te Eteleno ko tomatou Atua, o mulimuli ki te mea ae e ui anai ia ia ki ai.
Ko He ʼu Puani Maʼuhiga ʼi Te Tohi ʼo Ekesote
8:26, 27—He koʼe neʼe ʼui e Moisese ko te ʼu sakilifisio ʼa Iselaele neʼe “fehiʼa kiai te kau Esipito”? Neʼe lahi te ʼu manu kehekehe neʼe atolasioʼi ʼi Esipito. Koia ko tana talanoa ʼo ʼuhiga mo te ʼu sakilifisio neʼe toe mālohi age ai te kole mālohi ʼa Moisese kia Falaone ke ina tuku age te kau Iselaele ke nātou ʼolo ʼo fai he sakilifisio maʼa Sehova.
Lau ʼo Te Tohi-Tapu
(Ekesote 7:26–8:15) Pea nee ui leva e te Eteleno kia Moisese: Alu kia Falaone, pea ke ui leva kia ia: Koeni te folafola a te Eteleno: Tuku taku hahai ke olo, o tupu ke natou tauhi kia au. 27 Kapau e ke fakafisi ke tuku ia ke alu, pea e au tauteai anai tou fenua katoa aki ni kelenui. 28 E fonu anai te vaitafe i te u kelenui; e natou hahake anai, pea e natou feulufi anai ki tou fale, ki tou kogafale moe mo tou palepale, ki loto o te u fale o au tagata faifekau mo te u fale o tau hahai katoa, ki loto o au gutuumu pane mo ou kogamea natu falaoa. 29 E kake anai te u kelenui ia koe, mo tau hahai, pea mo au tagata faifekau. 8 Nee ui leva e te Eteleno kia Moisese: Ui kia Alone: Hiki tou nima mo tou tokotoko ki te u liua lalahi, mo te u liua liliki, mo te u vai tanaki, pea ke fakahake mai ai te u kelenui ki te fenua o Esipito. 2 Nee hiki leva e Alone tona nima ki te u vai o Esipito; pea nee hahake ake leva mai ai te u kelenui, o mafola i te fenua katoa o Esipito. 3 Kae nee toe fai foki e te kau gaohi mea fakatalakitupua o Esipito te mea aia aki anatou mea fakatemonio. Nee natou fakahake foki te u kelenui ki te fenua o Esipito. 4 Nee paui leva e Falaone ia Moisese mo Alone, o ui: Kolua kole ki te Eteleno ke fakamamao te u kelenui maia au mo taku hahai; pea e au tuku anai te hahai ke olo o momoli ni sakilifisio ki te Eteleno. 5 Nee ui leva e Moisese kia Falaone: Tuku mai kia au au fakatotonu! Ko te aho fea ae e au faikole ai anai ki te Eteleno o uhiga mo koe, mo au tagata faifekau pea mo tau hahai, ke fakamamao ai te u kelenui maia koe mo ou fale? E toe pe anai ki te u kelenui ae i te vaitafe. 6 Nee tali leva e Falaone: Ko apogipogi. Pea nee ui leva e Moisese: E fai ki ai, ke ke iloi e mole tatau he tahi mo te Eteleno, tomatou Atua. 7 E fakamamao anai te u kelenui maia koe mo ou fale, mai au tagata faifekau mo tau hahai; e toe pe anai ki te u kelenui o te vaitafe. 8 Pea nee mavae leva ia Moisese mo Alone mai te fale o Falaone. Pea nee kalaga leva ia Moisese ki te Eteleno o uhiga mo te u kelenui ae nee tautea aki ai ia Falaone. 9 Pea nee fai leva e te Eteleno te mea ae nee kole e Moisese; pea nee mamate leva te u kelenui i te u loto fale, mo te u malae, pea mo te u gaueaga. 10 Nee tanaki leva natou o fakatuuga, pea nee kovi osi te mamanu i te fenua katoa. 11 I te sio a Falaone kua mau he fimalie, nee ina toe fakafefeka leva tona loto, pea nee mole fakalogo leva ia kia Moisese mo Alone, o fai ki te mea ae nee ui ki ai e te Eteleno. 12 Nee ui leva e te Eteleno kia Moisese: Ui kia Alone: Hiki tou tokotoko o taai te efu o te kele; pea e liliu anai te efu ko ni kutu i te fenua katoa o Esipito. 13 Pea nee na fai leva ki ai. Nee faoi leva e Alone tona nima mo te tokotoko o taai te efu o te kele; pea nee liliu leva te efu ko ni kutu i te u tagata fuli mo te u manu fuli. Nee liliu leva te efu katoa o te kele ko ni kutu i te fenua katoa o Esipito. 14 Kae nee fakaaoga foki e te kau gaohi mea fakatalakitupua anatou mea fakatemonio ke tupu ai ni kutu; kae nee mole natou fealagia. Nee mafola leva te u kutu i te u tagata mo te u manu. 15 Nee ui leva e te kau gaohi mea fakatalakitupua kia Falaone: Ko te kaui tuhi aeni o te Atua! Kae nee fakafefeka leva e Falaone tona loto, pea nee mole fakalogo leva ia kia Moisese mo Alone, o mulimuli ki te mea ae nee ui ki ai e te Eteleno.
Ke Ke Fia Malalo Moka Vikiʼi Koe
Taaga Lea 15:23 E fiafia te tagata moka e ina fai he tali lelei, pea e feafeai age anai moka fai he tali lelei i tona lakaga totonu.
Taaga Lea 31:10, 28 10 Ko ai e feala ke ina mau he fafine lelei! E lahi age tona mauhiga i te u fuai kahoa. 28 E tutuu ki oluga ona foha, o fakamalo kia ia. Pea e tuu ki oluga tona ohoana, o fakavikiviki kia ia.
VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 20-26 ʼO SULIO
TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | EKESOTE 10-11
“Ko Moisese Mo Alone Neʼe Nā Lototoʼa ʼAupito”
10:3-6, 24-26, 28 3 Nee alu leva ia Moisese mo Alone kia Falaone, o ui kia ia: Koeni te folafola a te Eteleno, ko te Atua o te kau Hepeleo: E kaku anai ki afea tau fakafisi ke ke fakamalalo i oku mua? Tuku taku hahai ke olo, o tupu ke natou tauhi kia au. 4 Kapau e mole ke tuku anai taku hahai ke olo, koeni e au fekaui mai anai i te aho apogipogi ni hee ki te kele katoa o tou fenua. 5 E natou uufi anai te fuga fenua, pea e mole feala anai he toe sio ki te fenua. E natou kai anai te mea ae nee hao, te mea ae nee tuku e te ua maka, io, e natou kai anai te ulu akau fuli ae e homo i akotou gaueaga; 6 pea e natou fakafonu anai ou fale, mo te u fale o au tagata faifekau fuli, pea mo te u fale o te kau Esipito katoa. Nee heeki sisio au tamai mo te u tamai o au tamai ki he mea feia talu mai tanatou tupu o kaku mai ki te aho nei. Pea nee mavae leva ia Moisese i te fale o Falaone. 24 Nee paui leva e Falaone ia Moisese, o ui: Kotou olo, o tauhi ki te Eteleno: E tuku anai akotou ovi mo akotou pipi, kae e feala anai ke olo akotou fanau mo koutou. 25 Nee tali leva e Moisese: E ke tuku mai anai, e koe totonu, ki omatou nima te mea ae e aoga ki amatou sakilifisio mo amatou failaulau ae ka matou momoli anai ki te Eteleno, tomatou Atua. 26 E olo anai amatou faga manu mo matou pea e mole toe tuku anai he kii moi paninia pe e tahi i heni; koteuhi e tonu ke matou filifili i te u mea aia te mea ae ke matou momoli ki te Eteleno, tomatou Atua; pea e mole matou iloi te mea ae e matou filifili anai ke momoli ki te Eteleno, kae e heeki matou kaku ki te kogamea ae e tonu ke matou olo ki ai. 28 Nee ui leva e Falaone kia Moisese: Mavae i toku fale! Aua naa ke toe ha anai i oku mua, koteuhi ko te aho pe ae e ke toe ha anai i oku mua, e ke mate anai.
11:4-8 Nee ui leva e Moisese: Koeni te folafola a te Eteleno: I lotomalie o te pouli, e au fakalaka anai i Esipito; 5 pea e tamatei anai te u fanau uluaki i te fenua o Esipito, mai te uluaki a Falaone, ae e heka i tona hekaaga fakahau, o kaku ki te uluaki o te fafine faifekau, ae e tuu i muli o te maka fakamalu fulumeto, pea mo te u uluaki fuli o te u manu. 6 E logo anai i te fenua katoa o Esipito ki ni tagi lalahi, ae nee heeki mau ni onatou tatau i mua atu, pea e mole toe mau anai ni onatou tatau ki amuli. 7 Kae i te u fanau fuli o Iselaele, mai te tagata o kaku ki te manu, e mole fakagaugaue anai e he kuli e tahi tona alelo, o tupu ke kotou iloi te kehekehe ae e fai e te Eteleno ki Iselaele mo Esipito. 8 Pea e hihifo mai anai au tagata faifekau fuli aeni kia au, pea e natou punou anai i te kele i oku mua, o ui: Mavae, ia koe mo te hahai katoa ae e muli ia koe! Ka osi anai te mea aia, e au mavae anai. Pea nee mavae leva ia Moisese mai te fale o Falaone i he ita lahi osi.
(Ekesote 10:3-6) Nee alu leva ia Moisese mo Alone kia Falaone, o ui kia ia: Koeni te folafola a te Eteleno, ko te Atua o te kau Hepeleo: E kaku anai ki afea tau fakafisi ke ke fakamalalo i oku mua? Tuku taku hahai ke olo, o tupu ke natou tauhi kia au. 4 Kapau e mole ke tuku anai taku hahai ke olo, koeni e au fekaui mai anai i te aho apogipogi ni hee ki te kele katoa o tou fenua. 5 E natou uufi anai te fuga fenua, pea e mole feala anai he toe sio ki te fenua. E natou kai anai te mea ae nee hao, te mea ae nee tuku e te ua maka, io, e natou kai anai te ulu akau fuli ae e homo i akotou gaueaga; 6 pea e natou fakafonu anai ou fale, mo te u fale o au tagata faifekau fuli, pea mo te u fale o te kau Esipito katoa. Nee heeki sisio au tamai mo te u tamai o au tamai ki he mea feia talu mai tanatou tupu o kaku mai ki te aho nei. Pea nee mavae leva ia Moisese i te fale o Falaone.
Tou Faʼifaʼitakiʼi Ia Sesu, ʼo Tou Fai Fakamafola ʼAki He Lototoʼa
6 Kotou toe fakakaukauʼi age muʼa, ia te lototoʼa ʼaē neʼe maʼu e Moisese ʼi tana palalau ʼaē kiā Falaone, te hau ʼaē neʼe ina fakafofoga te ʼu ʼatua, kae mo ia totonu pē neʼe ʼatua, he neʼe ko te foha ʼo Râ te ʼatua laʼā. ʼE lagi neʼe hagē ko ʼihi Falaone, neʼe tauhi pē ia kiā ia totonu. Ko te folafola ʼa Falaone neʼe ko he lao; neʼe ina tohi te ʼu lao, koia ko Falaone ʼaē neʼe ina maʼu te mālohi, mo fiatuʼu pea mole fia fakalogo, neʼe mole māhani ke fakatotonu age e he tahi ia te meʼa ʼaē ʼe tonu ke ina fai. Neʼe ko te tagata lā ʼaia neʼe ʼalu liuliuga ki ai Moisese, he tauhi ovi agavaivai, ʼaē neʼe mole fakaafe e te Falaone ke ʼalu age pea neʼe mole fai ki ai he fakatalitali lelei. Pea koteā ʼaē neʼe fakakikite age e Moisese? Neʼe ina fakakikite age te ʼu malaʼia fakamataku. Pea koteā ʼaē neʼe loto kiai Moisese? Ke fakagafua e Falaone ki te ʼu kaugana e lauʼi miliona ke natou mavae mai te fenua! Neʼe ʼaoga koa kiā Moisese ke lototoʼa? ʼEī!—Fkau. 12:3; Hep. 11:27.
Numelo 12:3 Pea nee logo leva te Eteleno ki te mea aena. Koeni, nee agamalu osi te tagata ko Moisese, o lahi age i te u tagata fuli ae kua mauli i oluga o te kele.
(Ekesote 10:24-26) Nee paui leva e Falaone ia Moisese, o ui: Kotou olo, o tauhi ki te Eteleno: E tuku anai akotou ovi mo akotou pipi, kae e feala anai ke olo akotou fanau mo koutou. 25 Nee tali leva e Moisese: E ke tuku mai anai, e koe totonu, ki omatou nima te mea ae e aoga ki amatou sakilifisio mo amatou failaulau ae ka matou momoli anai ki te Eteleno, tomatou Atua. 26 E olo anai amatou faga manu mo matou pea e mole toe tuku anai he kii moi paninia pe e tahi i heni; koteuhi e tonu ke matou filifili i te u mea aia te mea ae ke matou momoli ki te Eteleno, tomatou Atua; pea e mole matou iloi te mea ae e matou filifili anai ke momoli ki te Eteleno, kae e heeki matou kaku ki te kogamea ae e tonu ke matou olo ki ai.
(Ekesote 10:28) Nee ui leva e Falaone kia Moisese: Mavae i toku fale! Aua naa ke toe ha anai i oku mua, koteuhi ko te aho pe ae e ke toe ha anai i oku mua, e ke mate anai.
(Ekesote 11:4-8) Nee ui leva e Moisese: Koeni te folafola a te Eteleno: I lotomalie o te pouli, e au fakalaka anai i Esipito; 5 pea e tamatei anai te u fanau uluaki i te fenua o Esipito, mai te uluaki a Falaone, ae e heka i tona hekaaga fakahau, o kaku ki te uluaki o te fafine faifekau, ae e tuu i muli o te maka fakamalu fulumeto, pea mo te u uluaki fuli o te u manu. 6 E logo anai i te fenua katoa o Esipito ki ni tagi lalahi, ae nee heeki mau ni onatou tatau i mua atu, pea e mole toe mau anai ni onatou tatau ki amuli. 7 Kae i te u fanau fuli o Iselaele, mai te tagata o kaku ki te manu, e mole fakagaugaue anai e he kuli e tahi tona alelo, o tupu ke kotou iloi te kehekehe ae e fai e te Eteleno ki Iselaele mo Esipito. 8 Pea e hihifo mai anai au tagata faifekau fuli aeni kia au, pea e natou punou anai i te kele i oku mua, o ui: Mavae, ia koe mo te hahai katoa ae e muli ia koe! Ka osi anai te mea aia, e au mavae anai. Pea nee mavae leva ia Moisese mai te fale o Falaone i he ita lahi osi.
it-2-F 309 ¶6
Moisese
Neʼe tonu ke lototoʼa mo tui ke ha ia muʼa ʼo Falaone. Neʼe feala ke fakahoko e Moisese mo Alone te gaue ʼae neʼe fakatotonu age, ʼaki pe te malohi ʼo Sehova pea mo te gaue ʼo tona laumalie. Fakakaukauʼi age muʼa te hahaʼi fuli ʼae neʼe gaue maʼa Falaone, te hau ʼo te malohi fakamalamanei ʼi te temi ʼaia. ʼE mahino ia neʼe ha te kololia ʼo Falaone ʼae neʼe fiameʼalahi, pea neʼe lau ko ia ko he ʼatua. Pea neʼe tutuʼu te ʼu hahaʼi faitokoni, mo te ʼu pule solia, mo te ʼu tagata leʼo pea mo te ʼu hahaʼi kaugana ʼi ʼona tafa. Pea neʼe toe ʼi ai foki mo te kau takitaki lotu, ʼae neʼe ko te kau pelepitelo gaohi meʼa fakamanamana, ʼae neʼe fakafeagai kia Moisese. ʼO mole lau ia Falaone, ko te ʼu tagata ʼaia neʼe malolohi ʼaupito ʼi te fenua katoa. Ko te hahaʼi fakaofoofo fuli ʼaia neʼe natou fakatahitahi kia Falaone moʼo lagolago ki te ʼu ʼatua ʼo Esipito. Kae ko Moisese mo Alone, neʼe mole ʼomai tuʼa tahi pe kia Falaone, kae neʼe tuʼa lahi. Kae neʼe ʼaʼasili lotofefeka aipe ia Falaone, he neʼe loto ke ina puleʼi te kau Hepeleo, ʼae neʼe ko he ʼu hahaʼi kaugana neʼe ʼaoga kia ia. Koia, ʼi te fakaha age ʼo te valu malaʼia, neʼe kapu ai leva ia Moisese mo Alone mai ia muʼa ʼo Falaone, pea hili te hiva malaʼia neʼe fakatotonu age leva ke mole nā toe faiga ke nā sisio kia Falaone, naʼa matehi naua.—Ek 10:11, 28.
Ekesote 10:11, 28 11 Kailoa, kailoa, ke koutou olo ia koutou pee ko te u tagata, pea ke koutou tauhi ki te Eteleno, koteuhi koena te mea ae nee kotou kole mai ki ai. Pea nee kapu naua maia mua o Falaone. 28 Nee ui leva e Falaone kia Moisese: Mavae i toku fale! Aua naa ke toe ha anai i oku mua, koteuhi ko te aho pe ae e ke toe ha anai i oku mua, e ke mate anai.
Kumi Te ʼu Koloa ʼi Te Tohi-Tapu
(Ekesote 10:1, 2) Nee ui leva e te Eteleno kia Moisese: Alu kia Falaone, koteuhi kua fakafefeka tona loto mo te loto o ana tagata faifekau, o tupu ke fakaha ai aku fakailoga i te lotomalie o natou. 2 E toe tupu foki ke ke fakamatala ki tou foha mo te foha o tou foha te mea ae nee au fai ki te kau Esipito, pea mo te u fakailoga ae nee au fakaha i te lotomalie o natou. Pea ke kotou iloi ko au ko te Eteleno.
Ko Te Fakafeagai ʼa Te Kau Fakamoʼoni Ki Te ʼu ʼAtua Loi
11 ʼI te kei nonofo ʼaē ʼa te kau Iselaelite ʼi Esipito, neʼe fekauʼi e Sehova ia Moisese ke ʼalu kia Falaone pea mo ina ʼui fēnei: “ ʼAlu kia Falaone, he ko ʼau—neʼe ʼau tuku ke fefeka tona loto pea mo te loto ʼo tana kau kaugana, ke feala haku ʼai taku ʼu fakaʼiloga ʼi ʼona muʼa, pea ke ke fakahā ki te ʼu taliga ʼo tou foha pea ki te foha ʼo tou foha peʼe neʼe feafeaʼi taku tauteaʼi ia Esipito, pea mo taku ʼu fakaʼiloga ʼaē neʼe ʼau fakahoko ʼi tonatou lotolotoiga; pea ʼe koutou ʼiloʼi papau anai ko ʼau Sehova.” (Ekesote 10:1, 2) Neʼe tonu ki te kau Iselaelite fakalogo ke nātou tala ki tanatou ʼu fānau te ʼu gāue mālohi ʼa Sehova. Pea neʼe tonu leva ki ʼanatou ʼu fānau ke nātou tala ki tanatou ʼu fānau, ʼo fakahoko te faʼahi ʼaia ki te taʼiake ki he tahi taʼiake. Koia, ko te ʼu gāue mālohi ʼa Sehova neʼe tonu ia ke fakamanatuʼi. ʼO toe feiā pe ia ʼaho nei, ko te maʼua ʼa te kau mātuʼa ke nātou fakamatala te ʼu meʼa ʼaia ki tanatou ʼu fānau.—Teutalonome 6:4-7; Tāʼaga Lea 22:6.
Tetelonome 6:4-7 Ke ke fakalogo, Iselaele! Ko te Eteleno, totatou Atua, ko te Eteleno pe aia e tahi. 5 Ke ke ofa ki te Eteleno, tou Atua, i tou loto katoa, mo tou laumalie katoa, mo tou malohi katoa. 6 Pea ke nofo anai i tou loto te u folafola aeni e au tuku atu kia koe i te aho nei. 7 E ke ako anai te u folafola ki au fanau, pea e ke palalaui anai te u folafola moka ke nofo anai i tou fale moka ke fagona anai, moka ke moe anai, pea moka ke ala ake anai i tau moe.
Tāʼaga Lea 22:6, MN Akoʼi te tama ki te ala ʼae ʼe ʼaoga ki ai; koteʼuhi ka matuʼa anai, pea ʼe mole fakamamaʼo anai ia mai ai.
(Ekesote 11:7) Kae i te u fanau fuli o Iselaele, mai te tagata o kaku ki te manu, e mole fakagaugaue anai e he kuli e tahi tona alelo, o tupu ke kotou iloi te kehekehe ae e fai e te Eteleno ki Iselaele mo Esipito.
it-1-F 849 ¶6
Ekesote
Koia, ʼi tana fakaha ʼaia ʼo tona mafimafi, neʼe hikihiki e Sehova tona huafa pea mo fakaʼateainaʼi tana hahaʼi. ʼI tanatou tau haohaoa ki te kauvai ʼo te Tai Kula, ʼi te potu uesite, neʼe toʼo e te kau Iselaele he hiva ʼaki te takitaki ʼa Moisese. Pea ko tona tuagaʼane, ia Miliamu, te fafine polofeta neʼe ta nafa, pea neʼe fakatahi mo te tahi ʼu fafine, ʼo natou memeʼe mo ta te ʼu nafa, pea neʼe natou tali ai ki te ʼu tagata ʼae neʼe hiva. (Ek 15:1, 20, 21, MN) Neʼe mole kei fakatahi ai te kau Iselaele mo ʼonatou fili. ʼI tanatou mavae ʼi Esipito, neʼe mole fakagafua ke fai e he tagata peʼe ko he manu he aga ʼe kovi kia natou. Maʼia pe la mo te ʼu kuli, neʼe mole ko peʼe gaugaue tonatou ʼalelo kia natou. (Ek 11:7) ʼE mole ui ʼi te fakamatala ʼo Ekesote pe neʼe ulu totonu ia Falaone ki te tai mo ʼana kautau malolohi, ʼo fakaʼauha ai, kae ʼe ui ia Pesalemo 136:15, neʼe haga ia Sehova ʼo “laku ia Falaone mo tana kau solia ki te tai Kula.”
Ekesote 15:1 Pea nee hiva e Moisese mo te u fanau a Iselaele te katiko aeni ki te Eteleno. Nee natou ui: E au hiva anai ki te Eteleno, koteuhi kua ina fakamapa tona kololia; kua ina laku ki te tai te hosi mo te tagata heka hosi.
Ekesote 15:20, 21, MN Neʼe toʼo leva e Miliamu, te fafine polofeta, tuagaʼane ʼo Alone, he kiʼi foʼi nafa veliveli ʼi tona nima, pea neʼe mulimuli leva ia ia te ʼu fafine fuli mo ni nafa liliki, ʼo natou memeʼe ai. 21 Neʼe tali leva e Miliamu ki te ʼu tagata, ʼo hiva fenei: “Kotou hiva kia Sehova, koteʼuhi kua ina fakaha tona kololia. Neʼe ina laku ki te tai te hosi mo te tagata heka hosi.”
Lau ʼo Te Tohi-Tapu
(Ekesote 10:1-15) Nee ui leva e te Eteleno kia Moisese: Alu kia Falaone, koteuhi kua fakafefeka tona loto mo te loto o ana tagata faifekau, o tupu ke fakaha ai aku fakailoga i te lotomalie o natou. 2 E toe tupu foki ke ke fakamatala ki tou foha mo te foha o tou foha te mea ae nee au fai ki te kau Esipito, pea mo te u fakailoga ae nee au fakaha i te lotomalie o natou. Pea ke kotou iloi ko au ko te Eteleno. 3 Nee alu leva ia Moisese mo Alone kia Falaone, o ui kia ia: Koeni te folafola a te Eteleno, ko te Atua o te kau Hepeleo: E kaku anai ki afea tau fakafisi ke ke fakamalalo i oku mua? Tuku taku hahai ke olo, o tupu ke natou tauhi kia au. 4 Kapau e mole ke tuku anai taku hahai ke olo, koeni e au fekaui mai anai i te aho apogipogi ni hee ki te kele katoa o tou fenua. 5 E natou uufi anai te fuga fenua, pea e mole feala anai he toe sio ki te fenua. E natou kai anai te mea ae nee hao, te mea ae nee tuku e te ua maka, io, e natou kai anai te ulu akau fuli ae e homo i akotou gaueaga; 6 pea e natou fakafonu anai ou fale, mo te u fale o au tagata faifekau fuli, pea mo te u fale o te kau Esipito katoa. Nee heeki sisio au tamai mo te u tamai o au tamai ki he mea feia talu mai tanatou tupu o kaku mai ki te aho nei. Pea nee mavae leva ia Moisese i te fale o Falaone. 7 Nee ui leva e te u tagata faifekau a Falaone kia ia: E kaku anai ki afea te nofo a te tagata aeni ko he malaia kia tatou? Tuku te hahai aena ke olo, pea ke natou tauhi te Eteleno, tonatou Atua. Pe heeki ke sio ki te mamate o Esipito? 8 Nee toe liliu age leva ia Moisese mo Alone kia Falaone. Pea nee ui leva e Falaone kia naua: Koutou olo, pea koutou tauhi te Eteleno, ko tokotou Atua. Ko ai koa natou ae e olo anai? 9 Nee tali leva e Moisese: E matou olo anai mo amatou fanau mo tamatou kau matua, mo omatou foha, mo amatou taahine, mo amatou ovi, pea mo amatou pipi; koteuhi e tonu ke matou fai he aho fakafiafia ki te Eteleno. 10 Nee ui leva e Falaone kia naua: Ke nofo te Eteleno mo koutou o hage ko taku tuku koutou ke olo, koutou mo akotou fanau! Ke kotou tokaga koteuhi e tuu te malaia i okotou mua! 11 Kailoa, kailoa, ke koutou olo ia koutou pee ko te u tagata, pea ke koutou tauhi ki te Eteleno, koteuhi koena te mea ae nee kotou kole mai ki ai. Pea nee kapu naua maia mua o Falaone. 12 Pea nee ui leva e te Eteleno kia Moisese: Hiki tou nima ki te fenua o Esipito pea ke hake te u hee ki te fenua o Esipito, ke natou kai te u luna o te kele, pea mo te u mea fuli ae nee hao i te ua aisi. 13 Pea nee hiki leva e Moisese tona tokotoko ki te fenua o Esipito, pea nee fakaagi leva e te Eteleno he matagi mai te potu esite ki te fenua i te aho katoa aia mo te po katoa aia. I te pogipogi uhu nee aumai leva e te matagi o te potu esite ni hee. 14 Nee mafolafola leva te u hee i te fenua katoa o Esipito, pea nee natou to leva ki te fenua katoa o Esipito. Nee kehe osi te lahi o te u hee, nee heeki hoko he mea feia i mua, pea e mole toe hoko anai he mea feia ki amuli. 15 Nee natou mafolafola leva i oluga o te fenua katoa, pea nee fakapouli leva te fenua katoa; nee natou kai leva te u luna fuli o te kele mo te u fua o te ulu akau, mo te u mea fuli ae nee hao mai te ua aisi; nee mole toe hao leva he lau akau fuluihega i te ulu akau, pee ko he luna i te u gaueaga, i te fenua katoa o Esipito.
Kotea ʼAe ʼe Akoʼi Mai e Te Fakatupu ʼo ʼUhiga Mo Te Lototoʼa?
Sopo 12:7, 8 Ke ke fehui ki te u manu, pea e natou ako atu anai ia ia kia koe, ke ke fehui ki te u manulele o te lagi, pea e natou fakaha atu anai kia koe; 8 palalau ki te kele, pea e ina ako atu anai ia kia koe; pea mo te u ika o te tai, pea e natou fakamahino atu anai kia koe.
VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 27 ʼO SULIO– 2 ʼO ʼAUKUSITO
TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | EKESOTE 12
“Te Fakaʼuhiga ʼo Te Pasikate Maʼa Te Kau Kilisitiano”
12:5-7, 12, 13, 24-27 E kotou too anai he akeno tagata hee mele, mo tau tahi. E feala ke kotou too anai he akeno pee ko he uhii tao. 6 E kotou taupau anai te manu o kaku ki te aho hogofulu ma fa o te mahina aeni; pea e tamatei anai ia ia e te fakatahiga katoa o Iselaele i te afiafi pouli o te aho aia. 7 E too anai te toto o te manu, o vali ai te u pou e lua mo te kaumatapa o te matapa o te u fale ae e kai ai anai te manu. 12 I te po aia, e au fakalaka anai i te fenua o Esipito, pea e au tamatei anai te u fanau uluaki fuli o te fenua o Esipito, mai te tagata o kaku ki te manu, pea e au fakahoko anai aku tautea ki te u atua fuli o Esipito. Ko au ko te Eteleno. 13 Pea ko te toto, e liliu anai ia kia koutou ko he fakailoga i te u fale ae e kotou nonofo ai anai; e au sio anai ki te toto, pea e au fakalaka anai ia koutou pea e mole maumaui anai koutou e he tautea ke kotou mamate ai, moka e au taai anai te fenua o Esipito. 24 Koutou tauhi te mea aia o hage ko he lao kia koutou mo akotou fanau o heegata. 25 Ka kotou feulufi anai ki te fenua ae e foaki atu kia koutou e te Eteleno, o mulimuli ki tana fakapapau, koutou taupau anai te lao taputapu aia. 26 Pea kapau e fehui atu anai akotou fanau kia koutou: Kotea te uhiga o te tauhi aena? 27 E koutou tali anai: Ko te sakilifisio o te Pasikate ki te Eteleno, ae nee fakalaka i oluga o te u fale o te u fanau a Iselaele i Esipito, i tana taai ia Esipito kae haofaki otatou fale. Nee punou leva te hahai ki te kele o atolasio.
Ekesote 12:28 Pea nee olo leva te u fanau a Iselaele, pea nee natou fai leva te mea ae nee fakatotonu e te Eteleno kia Moisese mo Alone; nee natou fai leva ia.
Ekesote 12:9-11, 22 E mole kotou kai mata anai te kakano, pee haka anai i te vai, kae e kotou tunu anai ia i te afi, o fakatahi mo te ulu, mo te u vae, pea mo te u tootooga. 10 E mole kotou tuku anai he mea ke kaku ki te uhu; pea kapau e toe anai he mea ki te uhu, pea e koutou tutu anai ia i te afi. 11 E kotou kai anai te manu, kae kua kotou tui anai okotou kilii pipi ki okotou vakavaka, pea kua koutou tui anai okotou sulie ki okotou vae, pea kua kotou too anai okotou tokotoko i okotou nima; pea e kotou kai fakavilivili anai te manu. Ko te Pasikate aia a te Eteleno. 22 E koutou too anai he toulu isopa, e koutou palapalai anai ia aki te toto ae e tuku i te pesini, pea e koutou vali anai te kaumatapa mo te u foi pou e lua o te matapa, aki te toto ae e tuku i te pesini. E mole toe mavae anai he tahi o koutou mai tona fale o kaku ki te uhu.
(Ekesote 12:5-7) E kotou too anai he akeno tagata hee mele, mo tau tahi. E feala ke kotou too anai he akeno pee ko he uhii tao. 6 E kotou taupau anai te manu o kaku ki te aho hogofulu ma fa o te mahina aeni; pea e tamatei anai ia ia e te fakatahiga katoa o Iselaele i te afiafi pouli o te aho aia. 7 E too anai te toto o te manu, o vali ai te u pou e lua mo te kaumatapa o te matapa o te u fale ae e kai ai anai te manu.
ʼE Tonu Anai Ke Ke Fiafia Pē
4 Neʼe mate ia Sesu ʼi te ʼaho 14 ʼo Nisani ʼo te taʼu 33 ʼo totatou temi. ʼI Iselaele, ko te ʼaho 14 ʼo Nisani neʼe ko te ʼaho fakafiafia ʼo te Pāsikate. ʼI te taʼu fuli ʼo te ʼaho ʼaia, neʼe fakatahitahi ai te ʼu fāmili ʼo natou kai fakatahi he ʼakeno mui heʼe mele. ʼAki tanatou fai ʼaia, neʼe natou fakamanatuʼi te ʼaoga ʼaē ʼo te toto ʼo te ʼakeno ʼi te haofaki ʼo te ʼu ʼuluaki tupu ʼo te kau Iselaele, ʼi te temi ʼaē neʼe fakalaka ai te ʼāselo ʼo matehi te ʼu ʼuluaki tupu ʼa te kau Esipito, ʼi te ʼaho 14 ʼo Nisani ʼo te taʼu 1513 ʼi muʼa ʼo totatou temi. (Ekesote 12:1-14) Ko te ʼakeno ʼo te Pāsikate neʼe ina fakatātā ia Sesu, ʼaē neʼe ʼui fēnei kiai e te ʼapositolo ko Paulo: “Nee sakilifisioʼi Kilisito, ko totatou Pasikate.” (1 Kolonito 5:7) Ohagē ko te toto ʼo te ʼakeno ʼo te Pāsikate, ko te taʼataʼa ʼo Sesu ʼe ina foaki te maʼuli ki te tokolahi.—Soane 3:16, 36.
(Ekesote 12:12, 13) I te po aia, e au fakalaka anai i te fenua o Esipito, pea e au tamatei anai te u fanau uluaki fuli o te fenua o Esipito, mai te tagata o kaku ki te manu, pea e au fakahoko anai aku tautea ki te u atua fuli o Esipito. Ko au ko te Eteleno. 13 Pea ko te toto, e liliu anai ia kia koutou ko he fakailoga i te u fale ae e kotou nonofo ai anai; e au sio anai ki te toto, pea e au fakalaka anai ia koutou pea e mole maumaui anai koutou e he tautea ke kotou mamate ai, moka e au taai anai te fenua o Esipito.
it-2-F 485 ¶7
Pasikate
Neʼe fakahoko e Sesu ʼihi faʼahi ʼo te fakamanatu ʼo te Pasikate, tafito la te haofaki ʼo te ʼu ʼuluaki tupu, ʼaki te toto ʼae neʼe afuhi ki te ʼu kaumatapa ke mole matehi natou e te ʼaselo. Neʼe ui e Paulo ʼo ʼuhiga mo te kau Kilisitiano fakanofo ʼe ko te kokelekasio ʼo te kau ʼuluaki tupu (Hep 12:23), pea ʼo ʼuhiga mo Kilisito ʼe ko ia ʼae neʼe ina haofaki natou ʼaki tona taʼataʼa. (1Te 1:10; Efe 1:7) Neʼe mole tonu ke fasi he hui ʼo te akeno ʼo te Pasikate. Neʼe fakakikite neʼe mole he hui ʼo Sesu neʼe fasi, pea neʼe hoko te faʼahi ʼaia ʼi tana mate. (Pes 34:21; Soa 19:36) Koia, ko te Pasikate ʼae neʼe fakamanatuʼi e te kau Sutea lolotoga ni lauʼi taʼu neʼe kau ki te ʼu faʼahi ʼo te Lao ʼae neʼe ko he fakaʼaʼata ʼo te ʼu meʼa ʼo te ka haʼu pea neʼe taki kia Sesu Kilisito, “te Akeno ʼa te ʼAtua”—Hep 10:1; Soa 1:29.
Pesalemo 34:21 E ina taupau ona hui fuli, e mole pe fasi hona hui e tahi.
(Ekesote 12:24-27) Koutou tauhi te mea aia o hage ko he lao kia koutou mo akotou fanau o heegata. 25 Ka kotou feulufi anai ki te fenua ae e foaki atu kia koutou e te Eteleno, o mulimuli ki tana fakapapau, koutou taupau anai te lao taputapu aia. 26 Pea kapau e fehui atu anai akotou fanau kia koutou: Kotea te uhiga o te tauhi aena? 27 E koutou tali anai: Ko te sakilifisio o te Pasikate ki te Eteleno, ae nee fakalaka i oluga o te u fale o te u fanau a Iselaele i Esipito, i tana taai ia Esipito kae haofaki otatou fale. Nee punou leva te hahai ki te kele o atolasio.
ʼE Ko He ʼAho Fakamanatu Kia Koutou
13 ʼI te taʼiake mo te taʼiake, neʼe akoʼi e te kau Iselaele ki ʼanatou fanau te ʼu ako maʼuhiga ʼo ʼuhiga mo te Pasikate. Ohage la ko te lava puipui e Sehova tana kau atolasio. Neʼe ako e te fanau ko Sehova ʼe ko he ʼAtua ʼe maʼuli moʼoni ia, ʼe tokaga pea mo puipui ia tana hahaʼi. Pea neʼe fakaha e Sehova ia te faʼahi ʼaia ʼaki tana haofaki te ʼu ʼuluaki tupu ʼa te kau Iselaele lolotoga te hogofulu tautea ʼi Esipito.
14 ʼI tokotou ʼuhiga matuʼā Kilisitiano, ʼe mole kotou fakamatala anai ʼi te taʼu fuli ki ʼakotou fanau te hisitolia ʼo te Pasikate. Kaʼe ʼe kotou akoʼi anai kia natou te ako maʼuhiga ʼo te Pasikate ʼae ko te ʼAtua ʼe ina puipui tana hahaʼi. Pea ʼe tokagaʼi koa ʼe ʼakotou fanau ʼe kotou tui moʼoni ko te ʼAtua ʼe kei ina puipui pe tatou ia ʼaho nei? (Pes. 27:11; Esa. 12:2) ʼE lelei hakotou foaki ki takotou fanau te ako ʼaia lolotoga hakotou faipalalau ʼi te fiafia kaʼe mole ʼi te temi ʼae ʼe kotou akonakiʼi ai natou. Ko te ako ʼaia ʼe tokoni anai ki tokotou famili ke toe lahi age tanatou falala ʼae kia Sehova.
Pesalemo 27:11 Eteleno, ako mai kia au tou ala, taki au i te ala o te mooni, o tupu ko oku fili.
Esaia 12:2 Koeni, ko te Atua ko toku fakamauli, e au fonu anai i te falala, pea e mole au toe tuania anai he mea; koteuhi ko te Eteleno, ko te Eteleno ko toku malohiaga pea ko te tupuaga o aku hiva fakafetai; ko ia ae nee ina haofaki au.
Kumi Te ʼu Koloa ʼi Te Tohi-Tapu
(Ekesote 12:12) I te po aia, e au fakalaka anai i te fenua o Esipito, pea e au tamatei anai te u fanau uluaki fuli o te fenua o Esipito, mai te tagata o kaku ki te manu, pea e au fakahoko anai aku tautea ki te u atua fuli o Esipito. Ko au ko te Eteleno.
it-2-F 484 ¶2
Pasikate
Ko te ʼu malaʼia fuli ʼae neʼe to ki Esipito neʼe ko he tautea ʼaia ki te ʼu ʼatua ʼo Esipito, pea tafito te hogofulu malaʼia, ʼae neʼe mamate ai te ʼu ʼuluaki tupu. (Ek 12:12) Ko te ovi tagata neʼe tuku keheʼi ki te ʼatua ko Râ, koia ko te afuhi ʼo te toto ʼo te akeno ʼo te Pasikate ki te ʼu kaumatapa neʼe ko he moamoagaʼi ʼaia ʼo te kau Esipito. Ko te vitulo neʼe toe taputapu foki, koia ko te matehi ʼo te ʼu ʼuluaki tupu ʼo te ʼu vitulo neʼe ko he meʼa noaʼi ʼo te ʼatua ko Osiris. Pea neʼe atolasioʼi ia Falaone, ʼi tona ʼuhiga foha ʼo te ʼatua ko Râ. Koia ko te mate ʼo te ʼuluaki tupu ʼo Falaone, neʼe ha ai te mole malohi ʼo Râ pea mo Falaone.
Ekesote 12:12 I te po aia, e au fakalaka anai i te fenua o Esipito, pea e au tamatei anai te u fanau uluaki fuli o te fenua o Esipito, mai te tagata o kaku ki te manu, pea e au fakahoko anai aku tautea ki te u atua fuli o Esipito. Ko au ko te Eteleno.
(Ekesote 12:14-16) E kotou taupau anai te fakamanatu o te aho aia, pea e kotou tauhi anai ia ko he aho lahi ki te Eteleno; e kotou tauhi anai ia o hage ko he lao ke tuku holo i okotou hakoga. 15 I te u aho e fitu, e kotou kai anai ni pane hala fakatupu. E kamata anai mai te uluaki aho, e mole toe mau anai he fakatupu i okotou fale; koteuhi ko te u tagata fuli ae e kakai anai ki he pane fakatupu mai te uluaki aho o kaku ki te fitu aho, e motuhi anai ia mai Iselaele. 16 I te uluaki aho, e kotou fai anai he fakatahi tapu; pea i te fitu aho, e kotou toe fai anai he fakatahi tapu. E mole fai anai he gaue i te u aho aia; ko te mea e tahi ae e fakagafua ko te teuteui o te meakai a te tagata taki toko tahi.
it-1-F 207 ¶1
Fakatahi
Ko te agaaga makehe ʼo te ʼu “fakatahi tapu” ʼaia neʼe mole tonu ke fai e te hahaʼi he gaue kinakina lolotoga te ʼaho lahi ʼaia. Ohage la, ko te ʼuluaki mo te fitu ʼaho ʼo te ʼAho Lahi ʼo Te ʼu Pane Hala Fakatupu neʼe ko te ʼu “fakatahi tapu” pea neʼe ui fenei e Sehova ʼo ʼuhiga mo te ʼu ʼaho ʼaia: “E mole fai anai he gaue i te u aho aia; ko te mea e tahi ae e fakagafua ko te teuteui o te meakai a te tagata taki toko tahi.” (Ek 12:15, 16) Kae lolotoga te ʼu “fakatahi tapu” ʼaia, neʼe gaue te kau pelepitelo moʼo momoli kia Sehova te ʼu sakilifisio. (Le 23:37, 38) Neʼe mole natou talagataʼa ai ki te fakatotonu ʼae ke mole fai he gaue ʼi te ʼaho ʼaia. Pea i te ʼu fakatahi ʼaia, neʼe mole fakaʼaoʼaoganoa te hahaʼi, kae neʼe lahi te ʼu lelei fakalaumalie neʼe natou maʼu. ʼI te Sapato ʼae neʼe fai ʼi te vahaʼa fuli, neʼe fakatahitahi te hahaʼi ke natou fakahoko tanatou tauhi pea ke akoʼi natou. Neʼe fakalotomalohiʼi natou ʼaki te lau mo te fakamahino ʼo te Folafola ʼa te ʼAtua, pea ʼe ko he faʼahi neʼe hoko atu tona fai ʼi te ʼu sinakoka. (Gau 15:21) Koia, neʼe mole tonu ke gaue kinakina te kau Iselaele ʼi te Sapato pea mo te tahi atu ʼu “fakatahi tapu,” kae neʼe lahi age tonatou temi ki te faikole pea mo te metitasio ki te Tupuʼaga pea mo ʼana fakatuʼutuʼu.
Levitiko 23:37, 38 Ko te u aho lalahi aena o te Eteleno, ko te u fakatahi tapu, ae e kotou fakaha anai, o tupu ke momoli ki te Eteleno ni sakilifisio tutu e te afi, mo ni molaga meakai, mo ni sakilifisio fakafetai, mo ni molaga vino, o mulimuli ki te lao o te sakilifisio o te aho lahi. 38 E kotou tauhi kehe pe te u sapato a te Eteleno, pea, e kotou hoko atu aipe te fai o akotou molaga ki te Eteleno, mo akotou sakilifisio ki te fakahoko o ni fakapapau, pea mo akotou molaga i te loto ofa.
Lau ʼo Te Tohi-Tapu
(Ekesote 12:1-20) Nee ui leva e te Eteleno kia Moisese mo Alone i te fenua o Esipito. 2 E liliu anai te mahina aeni kia koutou ko te uluaki mahina o te u mahina; e liliu anai ia kia koutou ko te uluaki mahina o te tau. 3 Kolua palalau ki te fakatahiga o te hahai katoa o Iselaele, pea kolua ui: I te aho hogofulu o te mahina aeni, e kotou too anai he akeno i te u famili taki tahi, he akeno i te fale. 4 Kapau e toko lavaki te fale ki he akeno pea e ina too anai te akeno o fakatahi mo te fale ae e ovi age, o fakafuafua ki te kaugamalie o te hahai. E koutou fuafua anai te akeno aia o mulimuli ki te mea ae e feala ke kai e te tagata taki toko tahi. 5 E kotou too anai he akeno tagata hee mele, mo tau tahi. E feala ke kotou too anai he akeno pee ko he uhii tao. 6 E kotou taupau anai te manu o kaku ki te aho hogofulu ma fa o te mahina aeni; pea e tamatei anai ia ia e te fakatahiga katoa o Iselaele i te afiafi pouli o te aho aia. 7 E too anai te toto o te manu, o vali ai te u pou e lua mo te kaumatapa o te matapa o te u fale ae e kai ai anai te manu. 8 I te po aia, e kai anai te kakano o te manu ae kua tunu i te afi, mo ni pane hala fakatupu pea mo ni lauakau kona. 9 E mole kotou kai mata anai te kakano, pee haka anai i te vai, kae e kotou tunu anai ia i te afi, o fakatahi mo te ulu, mo te u vae, pea mo te u tootooga. 10 E mole kotou tuku anai he mea ke kaku ki te uhu; pea kapau e toe anai he mea ki te uhu, pea e koutou tutu anai ia i te afi. 11 E kotou kai anai te manu, kae kua kotou tui anai okotou kilii pipi ki okotou vakavaka, pea kua koutou tui anai okotou sulie ki okotou vae, pea kua kotou too anai okotou tokotoko i okotou nima; pea e kotou kai fakavilivili anai te manu. Ko te Pasikate aia a te Eteleno. 12 I te po aia, e au fakalaka anai i te fenua o Esipito, pea e au tamatei anai te u fanau uluaki fuli o te fenua o Esipito, mai te tagata o kaku ki te manu, pea e au fakahoko anai aku tautea ki te u atua fuli o Esipito. Ko au ko te Eteleno. 13 Pea ko te toto, e liliu anai ia kia koutou ko he fakailoga i te u fale ae e kotou nonofo ai anai; e au sio anai ki te toto, pea e au fakalaka anai ia koutou pea e mole maumaui anai koutou e he tautea ke kotou mamate ai, moka e au taai anai te fenua o Esipito. 14 E kotou taupau anai te fakamanatu o te aho aia, pea e kotou tauhi anai ia ko he aho lahi ki te Eteleno; e kotou tauhi anai ia o hage ko he lao ke tuku holo i okotou hakoga. 15 I te u aho e fitu, e kotou kai anai ni pane hala fakatupu. E kamata anai mai te uluaki aho, e mole toe mau anai he fakatupu i okotou fale; koteuhi ko te u tagata fuli ae e kakai anai ki he pane fakatupu mai te uluaki aho o kaku ki te fitu aho, e motuhi anai ia mai Iselaele. 16 I te uluaki aho, e kotou fai anai he fakatahi tapu; pea i te fitu aho, e kotou toe fai anai he fakatahi tapu. E mole fai anai he gaue i te u aho aia; ko te mea e tahi ae e fakagafua ko te teuteui o te meakai a te tagata taki toko tahi. 17 E kotou tauhi anai te aho o te u pane hala fakatupu, koteuhi ko te aho aia ae nee au fakamavae ai akotou fua tau i te fenua o Esipito; e kotou taupau anai te aho aia o hage ko he lao ke tuku holo ki okotou hakoga. 18 I te uluaki mahina, i te aho hogofulu ma fa o te mahina, i te afiafi, e kotou kai anai ni pane hala fakatupu o kaku ki te afiafi o te aho uafulu ma tahi. 19 I te u aho e fitu, ke aua naa toe mau anai he fakatupu i okotou fale, koteuhi ko te u tagata fuli ae e kai anai ki he pane fakatupu, e motuhi anai natou mai te fakatahiga o Iselaele, tatau aipe pee ko he matapule pee ko he tagata totonu o te fenua. 20 E mole kotou kai anai he pane fakatupu; i okotou nofoaga fuli, e kotou kai anai ni pane hala fakatupu.