Tafitoʼaga ʼo Te Kaupepa Ako Te Maʼuli Fakakilisitiano Mo Te Faifakamafola

VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 4-10 ʼO SANUALIO

TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | LEVITIKO 18-19

“Tou Nonofo Maʼa ʼi Tatatou Aga”

(Levitiko 18:⁠3) Ke aua naa kotou fai anai te mea ae e fai i te fenua o Esipito, ae nee kotou nonofo ai, pea e mole kotou fai anai te mea ae e fai i te fenua o Kanaane, ae e au ave koutou ki ai. E mole kotou mulimuli anai ki anatou aga fakafenua.

(Levitiko 18:​6, 22, 23) ⁶ E mole fakaoviovi anai he tahi o koutou ki tona kaiga totonu ke fakaha tona telefua. Ko au ko te Eteleno. ²² E mole ke momoe anai mo he tagata o hage ko tau momoe mo he fafine, ko te mea fakalialia ia. ²³ E mole ke momoe anai mo he manu, naa ina ulihi ia koe. Pea e mole anai alu he fafine ki he manu ke na momoe, ko he mea fakalialia ia.

(Levitiko 18:​24, 25) Ke aua naa uluhi koutou e he mea e tahi o te u mea aia. Koteuhi ko te u mea fuli aena ae e natou ulihi ai te u puleaga ae ka kau kapu anai i okotou mua. ²⁵ Kua uli te fenua ia natou; e tautea anai tana agakovi, pea e luai anai e te fenua tana hahai.

(Taaga Lea 2:22) Kae e motuhi anai te kau agahala mai te fenua, e taaki anai te kau agakovi mai ai.

w19.06 28 ¶1

ʼE Feafeaʼi Hotatou Puipui Mai Te ʼu Hele ʼa Satana?

ʼI tana palalau ʼo ʼuhiga mo te ʼu aga heʼe ʼaoga ʼae neʼe fai e te ʼu puleʼaga ʼi te ʼu tafaʼaki, neʼe ui fenei e Sehova ki te kau Iselaele: “Ke aua naa kotou fai anai te mea ae e fai i te fenua o Esipito, ae nee kotou nonofo ai, pea e mole kotou fai anai te mea ae e fai i te fenua o Kanaane, ae e au ave koutou ki ai. . . . Kua uli te fenua ia natou; e tautea anai tana agakovi.” Maʼa te ʼAtua maʼoniʼoni ʼo Iselaele, neʼe fakalialia ʼaupito te faʼahiga maʼuli ʼa te kau Kanaane koia ʼae neʼe liliu ai tonatou fenua ʼo heʼe maʼa.—Lev. 18:3, 25.

w17.02-F 20 ¶13

Ko Sehova ʼAe ʼe Ina Takitaki Tana Hahaʼi

¹³ Neʼe kehekehe ʼosi te ʼu hau agatonu ʼaia pea mo te kau pule taki ʼo te tahi ʼu fenua, ʼae neʼe natou falala pe ki tonatou poto fakatagata mo te ʼu faʼahi ʼae neʼe kua natou mahino ki ai! Ko te kau takitaki ʼo Kanaane mo ʼanatou hahaʼi fakalogo neʼe natou fai he ʼu aga fakalialia, ohage la neʼe natou fai he ʼu felaveʼi fakasino mo ʼonatou kaiga totonu, peʼe natou faitagata peʼe faifafine, peʼe fai he ʼu felaveʼi fakasino mo te ʼu manu, peʼe natou sakilifisioʼi ʼanatou fanau, peʼe natou tauhi taula ʼatua. (Lev. 18:6, 21-25) Pea tahi, neʼe mole mulimuli te kau takitaki ʼo Papiloni mo Esipito ki te ʼu lao ʼae neʼe foaki e te ʼAtua ki te kau Iselaele, ʼo ʼuhiga mo te maʼa fakasino. (Num. 19:13) Kae ʼi te tahi age faʼahi, neʼe feala ke tokagaʼi e te hahaʼi ʼa te ʼAtua neʼe fakalotomalohiʼi e ʼanatou kau takitaki ke natou maʼa ʼi te faʼahi fakalaumalie mo fakasino pea mo tanatou aga. Ko he fakamoʼoni ʼaia neʼe takitaki ai natou e Sehova.

w14 1/10 7 ¶2

ʼE Fakagata Anai e Te ʼAtua Ia Te ʼu Mamahi

Kaʼe ʼe feafeaʼi kia natou ʼae ʼe mole natou fia fetogi tonatou faʼahiga maʼuli, ʼo hoko atu ia tanatou fai ia te ʼu aga ʼae ʼe kovi? Kotou fakakaukauʼi ia te fakapapau ʼaeni: “E nonofo anai te kau agatonu i te fenua, pea e nonofo anai i ai te kau haohaoa, kae e motuhi anai te kau agahala mai te fenua, e taaki anai te kau agakovi mai ai.” (Taaga Lea 2:21, 22) ʼE mole toe maʼu anai ia te ʼu fakaneke ʼa te kau agakovi. Ka mafola anai ia te tokalelei ʼi te kele katoa, ʼe toe liliu mamalie anai ia te tagata ki te maʼuli haohaoa.—Loma 6:17, 18; 8:21.

Te ʼu Koloa Fakalaumalie

(Levitiko 19:​9, 10) Ka kotou tuusi leva te u fua o tokotou fenua, e ke tuku anai he potu o tau gaueaga, pea e mole ke tuusi anai tona fua, pea e mole ke tanaki anai te mea ae e toe i tau gaueaga. ¹⁰ E mole ke toli anai te mea ae e toe i tau gaueaga vite, pea e mole ke tanaki anai te fuai vite ae kua maluluku. E ke tuku anai te mea aia ki te kau masiva mo te kau matapule. Ko au ko te Eteleno, ko tokotou Atua.

w06 1/7 12 ¶11

“ ʼE Au ʼOfa ʼAupito Ki Tau Lao!”

¹¹ Ko te tahi faʼahi ʼo te Lao ʼa Moisese ʼaē ʼe fakahā ai te tokaga ʼa te ʼAtua ki te maʼuli lelei ʼo tana hahaʼi, neʼe ko te fakagafua ʼaē ke tae ia te ʼu toega ʼi te ʼu gāueʼaga. Neʼe fakatotonu e Sehova ka utu e he Iselaele gāue kele te fua ʼo tana gāueʼaga, neʼe fakagafua kiā ia ʼaē ʼe masiva ke ina tae te ʼu toega ʼaē neʼe mole tae e te kau gāue. Neʼe mole tonu ke utu kātoa e te ʼu tagata gāue kele ia te ʼu tuʼakoi ʼo tanatou gāueʼaga, pea neʼe mole tonu ke nātou tānaki te ʼu fuaʼi vite peʼe ko te ʼu oliveto ʼaē neʼe galo ke tae ʼi te gāueʼaga. Ko te ʼu pulapula ʼaē neʼe galo hala pea mo leta ʼi te ʼu gāueʼaga neʼe mole tonu ke tae. Neʼe ko he fakatuʼutuʼu ʼofa maʼa te kau māsisiva, mo te kau matāpule, mo te ʼu fānau ʼaē ʼe hala mo tāmai, pea mo te ʼu vītua. ʼE moʼoni, neʼe tonu ke nātou gāue kinakina moʼo tae te ʼu toega ʼaia, kae ʼi tanatou fai ʼaia, neʼe mole nātou liliu ai ko he ʼu hahaʼi ʼe nātou kole meʼa kai.—Levitike 19:9, 10; Teutalonome 24:19-22; Pesalemo 37:25.

Lau ʼo Te Tohi-Tapu:

Levitiko 18:​1-15 Nee palalau leva te Eteleno kia Moisese, o ui: ² Palalau ki te hahai o Iselaele, o ui kia natou: ko au ko te Eteleno, ko tokotou Atua. ³ Ke aua naa kotou fai anai te mea ae e fai i te fenua o Esipito, ae nee kotou nonofo ai, pea e mole kotou fai anai te mea ae e fai i te fenua o Kanaane, ae e au ave koutou ki ai. E mole kotou mulimuli anai ki anatou aga fakafenua. ⁴ E kotou fai anai aku fakatotonu, pea e kotou tauhi anai aku lao, pea e kotou mulimuli anai ia natou. Ko au ko te Eteleno tokotou Atua. ⁵ E kotou tauhi anai aku lao mo aku fakatotonu: ko te tagata ae e ina maulii anai aku lao e mauli anai ia i ai. Ko au ko te Eteleno. ⁶ E mole fakaoviovi anai he tahi o koutou ki tona kaiga totonu ke fakaha tona telefua. Ko au ko te Eteleno. ⁷ E mole ke huei anai te telefua o tau tamai pee ko tau fae. Ko tau fae aia. E mole ke sio anai ki tona telefua. ⁸ E mole ke huei anai te telefua o te ohoana o tau tamai. Ko te telefua ia o tau tamai. ⁹ E mole ke huei anai te telefua o tou tuagaane, ofafine o tau tamai pee taahine o tau fae, ae nee tupu i fale pee i fafo. ¹⁰ E mole ke huei anai te telefua o te ofafine o tou foha pee ko te taahine o tou ofafine. Koteuhi ko tou telefua aia. ¹¹ E mole ke huei anai te telefua o te taahine o te ohoana o tau tamai ae nee tupu mai tau tamai. Ko tou tuagaane aia. ¹² E mole ke huei anai te telefua o te tuagaane o tau tamai. Ko te famili totonu ia o tau tamai. ¹³ E mole ke huei anai te telefua o te tehina o tau fae. Ko te kaiga totonu ia o tau fae. ¹⁴ E mole ke huei anai te telefua o te tehina o tau tamai. E mole ke fakaovi anai ki tona ohoana. Ko tau fae ia ia. ¹⁵ E mole ke huei anai te telefua o te ohoana o tou foha. Ko te ohoana ia o tou foha: aua naa ke sio ki tona telefua.

ʼU Matuʼā, Akoʼi Ki ʼAkotou Fanau Te ʼu Meʼa ʼAe ʼe Tonu Ke Natou Iloʼi

Esaia 5:20 Malaia kia natou ae e natou fakahigoa te kovi ko te lelei, pea mo te lelei ko te kovi, ae e natou fetogi te fakapouli ko te malama, pea mo te malama ko te fakapouli, ae e natou fetogi te kona ko te hua malie, pea mo te hua malie ko te kona!

Levitiko 18:3 Ke aua naa kotou fai anai te mea ae e fai i te fenua o Esipito, ae nee kotou nonofo ai, pea e mole kotou fai anai te mea ae e fai i te fenua o Kanaane, ae e au ave koutou ki ai. E mole kotou mulimuli anai ki anatou aga fakafenua.

Tetelonome 6:7 E ke ako anai te u folafola ki au fanau, pea e ke palalaui anai te u folafola moka ke nofo anai i tou fale moka ke fagona anai, moka ke moe anai, pea moka ke ala ake anai i tau moe.

Taaga Lea 27:12 Ko te tagata ae e poto e sio ki te kovi pea e nono, kae ko natou ae e hala atamai e fakaovi ki ai pea e natou tauteai.

Ekelesiasi 7:12 Koteuhi i te malumalu o te poto e kita fakamalumalu ai o hage ko te fakamalumalu i te malumalu o te paaga; kae e lelei age te poto koteuhi e ina foaki te mauli ki ae e ina mau ia.

Pesalemo 127:3 Koeni, ko ni foha ko he tofiga mai te Eteleno, ko te fua o te fatu ko he fakapale.

VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 11-17 ʼO SANUALIO

TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | LEVITIKO 20-21

“ ʼE Vaheʼi Kehe e Sehova Tana Hahaʼi”

Levitiko 20:​22, 23 E kotou tauhi anai aku lao fuli mo aku fakatotonu fuli. Pea e mole luai anai koutou e te fenua ae e au taki anai koutou ki ai ke kotou nofoi. ²³ E mole kotou mulimuli ki te u aga o te u puleaga ae e au kapu anai i okotou mua, koteuhi kua fai e te u puleaga aia ni aga fakalialia, o tupu ai taku fakalialia kia natou.

Levitiko 20:24 Kua au ui atu kia koutou: Ko koutou ae e kotou mau anai tonatou fenua; e au foaki atu anai ia kia koutou ke kotou pule ki ai: ko he fenua e tafe ai he hua manu mo te hua meli. Ko au ko te Eteleno, ko tokotou Atua, ae kua au vahei kehe koutou i te atu puleaga.

Levitiko 20:​25, 26 Koutou tokaga o fakakehekehei te u manu maa mo te u manu uli, te u manulele maa mo te u manulele uli, o tupu ke aua naa kotou uli i te lave ki ni manu, mo ni manulele, pea mo ni manu totolo i te kele. Nee au fai te fakatuutuu aia ke kotou poto i te iloi o te u mea e uli. ²⁶ E kotou maonioni anai kia au, koteuhi e au maonioni, ia au, ko te Eteleno; kua au fakamavae koutou mai te atu puleaga, o tupu ke kotou liliu ko toku tofiga totonu.

w04 15/10 11 ¶12

ʼE Koutou Tui Koa Ki Te Palatiso?

¹² Kae ʼe ʼi ai te meʼa ʼe mole tonu ke galo kia tatou. Neʼe ʼui fēnei e te ʼAtua ki te kau Iselaele: “ ʼE tonu ke koutou taupau te ʼu fakatotonu fuli neʼe ʼau fakatotonu atu ia ʼaho nei, ke feala hakotou mālolohi pea mo koutou hū moʼoni ʼo toʼo te fenua.” (Teutalonome 11:8) Ia Levitike 20:22, 24, ʼe talanoa ki te fenua ʼaia: “ ʼE tonu ke koutou taupau taku ʼu fakatotonu fuli pea mo taku ʼu tonu fakamāu fuli pea mo maʼuliʼi, ke ʼaua naʼa luaʼi koutou e te fenua ʼaē ʼe ʼau taki kiai koutou ke koutou nofoʼi. Koia neʼe ʼau ʼui atu: ‘ ʼE koutou toʼo anai maʼa koutou tonatou kele, pea ko ʼau ʼe ʼau foaki atu anai maʼa koutou, te fenua ʼe hali ai te huʼa pipi mo te meli.’ ” Neʼe fakalogo tanatou maʼu te Kele ʼo Te Fakapapau ki tanatou ʼu felogoi lelei mo Sehova ʼAtua. Kae ʼi te mole fakalogo ʼa te kau Iselaele kia te ia, neʼe tuku ai leva e te ʼAtua te kau Papiloni ke nātou fakapōpulaʼi nātou pea mo fakamavae ia nātou mai tonatou nofoʼaga.

it-1-F 1106

Tofiʼa

Neʼe ko he koloa neʼe tuku e ia ʼae neʼe mate ki he tahi peʼe kia natou ʼae ka natou fetogi ia ia. Peʼe ko he koloa ʼe kita maʼu mai hakita kui pe neʼe tuku holo mai. Ko te kupu Fakahepeleo ʼae neʼe fakaʼaogaʼi ʼe ko naḥal (peʼe naḥalah). Ko tona fakaʼuhiga ko te maʼu peʼe ko te foaki ʼo he tofiʼa peʼe ko hokita koloa, he ʼe ko he tofiʼa neʼe tuku holo mai. (Nu 26:55; Esk. 46:18) ʼE toe tau fakaʼaogaʼi mo te kupu yaras ʼo ʼuhiga mo he tahi ʼe ina “mau . . . te tofiga.” Kae ʼe lahi age tona fakaʼaogaʼi moʼo palalau ki he tahi ʼe ina maʼu he tofiʼa kae neʼe mole tuku holo age. (Sen 15:3; Le 20:24) Ko tona tahi fakaʼuhiga ʼe ko te “toʼo ʼo he meʼa, peʼe kapu he hahaʼi” ʼaki te tau. (Te 2:12; 31:3) Ko te ʼu kupu Fakakeleka ʼae neʼe fakaliliu ʼaki te kupu tofiʼa, ʼe tatau mo te kupu klêros, ʼae ko tona fakaʼuhiga “fai he ʼu toho,” kae ki muli age, neʼe fakaʼuhiga leva ia ki te “kau” ki he hahaʼi, pea ki he “tofiʼa.”—Mat 27:35; Gau 1:17; 26:18.

it-2-F 438 ¶5

Te ʼu Manulele

Hili te Tulivio, neʼe momoli e Noe he ʼu “manulele maa” pea mo te tahi age ʼu manu. (Sen 8:18-20) ʼO kamata mai te temi ʼaia, neʼe fakagafua e te ʼAtua ke kai e te tagata te ʼu manulele, kae ke mole natou kai tona toto. (Sen 9:1-4; vakaʼi mo Le 7:26; 17:13.) Neʼe ui ʼi te temi ʼaia ko ʼihi manulele ʼe maʼa. Neʼe lagi iloʼi te faʼahi ʼaia tupu he neʼe fakaha e te ʼAtua tana tali te ʼu sakilifisio ʼae neʼe fai ʼaki te ʼu manulele ʼaia. Ohage ko tona fakamatala ʼi te Tohi-Tapu, neʼe mole he manulele neʼe heʼe maʼa ki te kai, ʼi muʼa ʼo te maʼu ʼo te Lao ʼa Moisese. (Le 11:13-19, 46, 47; 20:25; Te 14:11-20) ʼE mole fakaha ʼi te Tohi-Tapu pe neʼe iloʼi feafeaʼi ko ʼihi manulele ʼe heʼe maʼa. Ohage la, neʼe kau ʼi te ʼu manulele heʼe maʼa te ʼu faʼahiga manulele ʼae ʼe natou kai te ʼu manu ʼae kua mamate. Kae neʼe mole ko te faʼahiga manulele fuli ʼaia. (Vakaʼi te HUPPE). Neʼe toʼo leva te tapu ʼaia ʼi te ʼosi fai ʼo te fuakava foʼou, ohage ko tona fakamahino e te ʼAtua kia Petelo ʼi te meʼa ʼae neʼe ha age kia ia.—Gau 10:9-15.

Te ʼu Koloa Fakalaumalie

(Levitiko 21:⁠5) E mole fai anai e te kau tagata faisakilifisio ni tosula, mo ni ma, pea mo hifi onatou sino.

it-1-F 1180

Hifi ʼo Te Sino

ʼI te Lao ʼa te ʼAtua, neʼe tapuʼi fakalelei ai ki te kau Iselaele ke mole natou hifi ʼonatou sino moka neʼe mate he tahi. (Le 19:28; 21:5; Te 14:1) Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi ko te kau Iselaele neʼe natou maʼoniʼoni maʼa Sehova, ko tona koloa makehe. (Te 14:2) Koia neʼe mole tonu ke natou faʼifaʼitakiʼi te ʼu aga ʼae neʼe fai e natou ʼae neʼe tauhi ki ni taula ʼatua. Pea ko te fakamamahiʼi ʼaia, tafito la te hifi ʼo te kakano, neʼe mole tonu ia ke fai e he hahaʼi neʼe natou iloʼi lelei te aluʼaga ʼo te kau mate, pea mo te ʼamanaki ki te fakatuʼuake. (Tan 12:13; Hep 11:19) Tahi ʼae, ko te tapuʼi ki te kau Iselaele ke mole natou hifi ʼonatou sino, neʼe natou mahino ai ki te maʼuhiga ʼo te fakaʼapaʼapa ki te sino, he ʼe ko te fakatupu ʼa te ʼAtua.

Lau ʼo Te Tohi-Tapu:

Levitiko 20:​1-13 Nee palalau leva te Eteleno kia Moisese, o ui: ² e ke ui anai ki te u fanau a Iselaele: Kapau anai e foaki e he tagata i te u fanau a Iselaele pee ko he matapule ae e mauli i Iselaele he tahi o ana fanau kia Moloke, e tautea anai te tagata aia ki te mate: e tuki makai anai ia ia e te hahai o te fenua. ³ Pea ko au, e haga anai oku mata ki te tagata aia pea e au motuhi anai ia ia mai tana hahai. Koteuhi kua ina momoli tana fanau kia Moloke, pea kua ina ulihi toku sagatualio, pea kua ina fakamatagafuai toku huafa tapu. ⁴ Kapau e mapunui te u mata o te hahai o te fenua ki te tagata aena, ae e ina foaki ana fanau kia Moloke, pea kapau e mole natou tamatei te tagata aia, ⁵ e haga anai oku mata ki te tagata aia mo tona famili, pea e au motuhi anai ia ia mai tana hahai, mo natou fuli ae nee kau mo ia ki te tauhi fakalialia kia Moloke. ⁶ Kapau e palalau he tagata ki te kau mate mo te u laumalie kovi, o faiaga mo natou, e haga anai oku mata ki te tagata aia, pea e au motuhi anai ia ia mai tana hahai. ⁷ E kotou fakamaonionii anai koutou pea e kotou maonioni anai, koteuhi ko au ko te Eteleno, tokotou Atua. ⁸ Koutou tauhi aku lao fuli, pea kotou fakahoko natou. Ko au ko te Eteleno ae nee au filifili koutou ke kotou liliu ko he hahai maonioni. ⁹ Kapau e laukovi anai he tagata ki tana tamai pee ko tana fae, e tautea anai ia ki te mate; koteuhi kua laukovi ia ki tana tamai mo tana fae: e hifo anai tona toto kia ia. ¹⁰ Kapau e tono he tagata mo he fafine ohoana, kapau e tono ia ia mo te ohoana o tona oloi, e tautea anai ki te mate te tagata mo te fafine ae nee tono. ¹¹ Kapau e momoe anai he tagata mo te ohoana o tana tamai, pea e ina huei anai te telefua o tana tamai, e tautea anai ki te mate te tagata mo te fafine: e hifo anai ona toto kia naua. ¹² Kapau e momoe anai he tagata mo te ohoana o tona foha, e tautea anai naua toko lua ki te mate, hee kua na fai he mea fakaufiufi: e hifo anai ona toto kia naua. ¹³ Kapau e momoe anai he tagata mo he tahi tagata o hage ko hana momoe mo he fafine, kua na fai leva he agahala fakalialia; e tautea anai naua ki te mate: e hifo anai ona toto kia naua.

Puipui Tokolua Maʼuli Fakataumatuʼa

Pesalemo 97:10 Koutou ae e oofa ki te Eteleno, koutou fehihia ki te kovi! E ina taupau te u laumalie o tana kau agatonu, pea e ina haofaki natou mai te nima o te kau agakovi.

VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 18-24 ʼO SANUALIO

TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | LEVITIKO 22-23

“Te ʼu Ako ʼe Tou Taʼofi Mai Te ʼu ʼAho Lalahi ʼAe Neʼe Fai ʼi Te Taʼu Fuli”

Levitiko 23:​5, 6 I te uluaki mahina, i te aho hogofulu ma fa o te mahina, i te afiafi, ko te Pasikate anai ia o te Eteleno. ⁶ Pea ko te aho hogofulu ma nima o te mahina aia, ko te aho ia o te pane hala fakatupu ki te Eteleno. E kotou kai anai ia aho e fitu ni pane hala fakatupu.

Levitiko 23:​15, 16 E kotou lau anai ni vahaa katoa e fitu mai te ala uhu ake o te sapato ae nee kotou fakatapui ai te uluaki fuhiga fulumeto. ¹⁶ Ko te temi aia ko aho e nimagofulu, e kaku anai ki te ala uhu ake o te fitu sapato, i te aho aia, e kotou toe fai anai ki te Eteleno he molaga foou.

Levitiko 23:34 Palalau ki te u fanau o Iselaele, o ui kia natou; ko te aho hogofulu o te mahina fitu aeni, ko te aho lahi ia o te u fale pola ki te Eteleno, ia aho e fitu.

Tetelonome 16:15 E ke fai anai te aho aena ki te Eteleno, tou Atua, ia aho e fitu, i te kogamea ae e filifili anai e te Eteleno; koteuhi e tapuaki anai kia koe te Eteleno, tou Atua, i te u taukai fuli pea mo te gaue fuli o ou nima, pea e ke fiafia mooni anai.

it-1-F 884-885

Te ʼAho Lahi ʼo Te ʼu Pane Hala Fakatupu

Neʼe fai ʼi te ʼuluaki ʼaho ʼo te ʼAho Lahi ʼo Te ʼu Pane Hala Fakatupu he fakatahi taputapu, pea neʼe ko he Sapato. ʼI te lua ʼaho, te ʼaho 16 ʼo Nisani, neʼe ʼave ki te pelepitelo te ʼuluaki fuhiga olose ʼae neʼe tuʼusi, he neʼe ko te olose ʼae neʼe matuʼa vave age ʼi Palesitina. Neʼe mole feala ke kai e te kau Iselaele te pulapula foʼou ʼaia ʼi muʼa ʼo te ʼaho lahi ʼaia, tatau aipe pe neʼe taʼo, pe neʼe fai ʼaki he ʼu pane. Neʼe momoli e te pelepitelo te ʼu ʼuluaki fuhiga olose ʼaia kia Sehova, ʼo ina lu he fuhiga olose, pea neʼe toe momoli mo he akeno taʼu tahi ʼe heʼe mele ohage ko he holokoseta, mo he molaga meʼa kai neʼe liligi ki ai te lolo, pea mo he molaga meʼa inu. (Le 23:6-14) Neʼe mole fakatotonu ke tutu te molaga meʼa kai ʼaia peʼe ko te falena ʼi te ʼaletale. Ko te faʼahi ʼaia neʼe fai tuʼumaʼu leva e te kau pelepitelo ki muli age. Neʼe mole ko he molaga pe ʼe tahi neʼe momoli e te hahaʼi peʼe ko te puleʼaga katoa, kae ko te ʼu famili mo te hahaʼi takitahi ʼae neʼe maʼu meʼa ʼi Iselaele neʼe feala ke natou ʼaumai he ʼu sakilifisio fakafetaʼi ʼi te ʼaho lahi ʼaia.—Ek 23:19; Te 26:1, 2; vakaʼi ʼULUAKI FUA.

Tona Fakaʼuhiga. Ko te kai ʼa te kau Iselaele te ʼu pane hala fakatupu ʼi te lakaga ʼaia, neʼe alu tahi mo te ʼu fakatotonu ʼae neʼe foaki e Sehova kia Moisese, pea ʼe tou maʼu ia Ekesote 12:14-20. Neʼe ina fakatotonu fenei ʼi te vaega 19: “I te u aho e fitu, ke aua naa toe mau anai he fakatupu i okotou fale.” Ia Tetelonome 16:3, ʼe fakahigoa te ʼu pane hala fakatupu ko te “pane o te mamahi.” Neʼe manatuʼi ai e te kau Sutea ʼi te taʼu fuli tanatou mavae fakavilivili mai Esipito (neʼe mole tupu tanatou falena ʼae neʼe natu [Ek 12:34]). Neʼe manatuʼi ai e te kau Iselaele tonatou mamahi ʼi tanatou maʼuli popula, ohage pe ko tona ui fenei e Sehova: “O tupu ke fakamanatu ai i tou mauli katoa te aho ae nee ke mavae ai i te fenua o Esipito.” ʼI te fai e te kau Iselaele te ʼuluaki ʼaho lahi ʼaia ʼo te ʼu ʼaho lalahi ʼe tolu ʼi te taʼu fuli, neʼe natou manatuʼi ai tanatou kua ʼateaina pea mo natou lotofakafetaʼi ai kia Sehova, ʼae neʼe ina Fakaʼateainaʼi natou.—Te 16:16.

it-2-F 527 ¶1

Penikosite

Neʼe mole tatau te momoli ʼo te ʼu ʼuluaki fulumeto ʼae neʼe tuʼusi mo te momoli ʼo te olose. Neʼe tonu ke taʼo he ʼu foʼi pane ʼe lua neʼe fai ʼaki he fua efa falena fulumeto (neʼe ko lite ʼe 4,4) neʼe natu mo te meʼa fakatupu. Neʼe tonu ke ʼaumai e te kau Iselaele te ʼu foʼi pane ʼaia mai ‘ ʼonatou fale,’ ko tona fakaʼuhiga neʼe hage pe te ʼu foʼi pane ʼaia ko ʼae neʼe natou taʼo mo kai ʼi tonatou loto fale, kae neʼe mole ko he ʼu foʼi pane makehe neʼe fakaʼaogaʼi tafito pe ki te tauhi. (Le 23:17) Neʼe momoli fakatahi mo te ʼu foʼi pane ʼaia he ʼu holokoseta, mo te sakilifisio ki te agahala, pea mo te ʼu akeno ʼe lua ki te sakilifisio ʼo te tokalelei. Neʼe lu e te pelepitelo te ʼu foʼi pane pea mo te ʼu akeno ia muʼa ʼo Sehova, mai muʼa ki muli. ʼI tana fai feia, neʼe hage pe ko hana molagaʼi te ʼu meʼa ʼaia kia Sehova. ʼI te ʼosi momoli ʼo te ʼu foʼi pane pea mo te ʼu akeno, neʼe feala leva ki te pelepitelo ke ina kai, ohage ko he sakilifisio ʼo te tokalelei.—Le 23:18-20.

w14 15/5 29 ¶11

ʼE Ke Haʼele Tahi Koa Mo Te Kautahi ʼa Sehova?

¹¹ ʼE fakalotomalohiʼi tatou e te kautahi ʼa Sehova ke tou mulimuli ki te tokoni ʼaeni ʼa te apositolo ko Paulo: “Ke tou fetokagaaki ia tatou ke ekenaki tatou ki te ofa pea mo te u gaue lelei. Ke aua naa tou siaki tatatou fakatahi o hage ko te fai mahani a ni ihi, kae ke tou fetokoniaki ia tatou, pea tafito leva kua kotou sio kua ovi mai te aho.” (Hep. 10:24, 25) Ko te kau Iselaele ʼo te temi muʼa, neʼe natou fakatahitahi tuʼumaʼu moʼo atolasio kia Sehova pea ke ina akoʼi natou. Ko te fai ʼo te ʼAho Lahi ʼo Te ʼu Fale Pola ʼi te temi ʼo Neemia neʼe kau ki te ʼu aluʼaga fakafiafia ʼaia. (Eke. 23:15, 16; Nee. 8:9-18) Ia ʼaho nei, ʼe toe ʼi ai mo ʼatatou fono pea mo ʼatatou fakatahi lalahi. Pea ʼe tonu ke tou faiga ke tou kau ki te ʼu fakatahi fuli ʼaia koteʼuhi ʼe tokoniʼi ai tatou ke tou nofo ovi kia Sehova pea mo tou fiafia ʼi tatatou tauhi ʼae kia te ia.—Tito 2:2.

Te ʼu Koloa Fakalaumalie

Levitiko 22:​21, 22 Pea kapau e momoli leva ki te Eteleno e he tagata he manu lahi pee ko he manu veliveli i ni sakilifisio fakafetai, o tupu ko te fakahoko o he fakapapau, pee ko tona loto ofa, e tonu ke ina too leva he manu hee mele, o tupu ke tali lelei ia ia; ke aua pe naa mau e te manu he kii mele pe e tahi. ²² Aua naa kotou momoli anai he manu ae e kivi, pee ketu, pee lavea, pee tona, pee kama; ke aua naa kotou fai anai aki te u mea aia he sakilifisio tutu e te afi i oluga o te aletale ia mua o te Eteleno.

w19.02 3 ¶3

Agatonu

³ ʼE tou fakaha feafeaʼi tatatou agatonu ʼae ki te ʼAtua? ʼE tonu ke tou ʼoʼofa kia Sehova ʼi totatou loto katoa, pea ke tou pipiki ʼateaina pe kia te ia. Pea ka tonu ke tou fai he tonu, ʼe tou fakamuʼamuʼa tuʼumaʼu anai ia te finegalo ʼo te ʼAtua. Koʼeni te tahi ʼu fakamahino. Ko te kupu Fakahepeleo ʼae neʼe fakaliliu ʼaki te kupu “agatonu” ʼi te Tohi-Tapu, ʼe toe fakaʼuhiga ki he meʼa ʼe haohaoa, peʼe katoa, peʼe heʼe mele. Ohage la, neʼe tonu ke sakilifisioʼi e te kau Iselaele ia he ʼu manu kia Sehova. Pea ʼe ui ʼi te Lao, ʼe tonu ke natou ʼaumai he ʼu manu ʼe heʼe mele. (Lev. 22:21, 22) Neʼe mole tonu ke natou ʼomai mo he manu neʼe vaʼe mutu, peʼe motu hona taliga, peʼe mata kivi, peʼe ko he manu ʼe mahaki. Neʼe fakamaʼua e Sehova ke natou ʼaumai he manu ʼe katoa mo heʼe mele. (Mala. 1:6-9) ʼE tou mahino pe koʼe ʼe maʼuhiga kia Sehova ke tou foaki he manu ʼe katoa mo heʼe  mele. Ka tou totogi he meʼa, peʼe ko he fuaʼi ʼakau, peʼe ko he tohi, peʼe ko he meʼa gaue, ʼe mole tou leleiʼia mo kapau ʼe mole katoa te meʼa ʼae neʼe tou totogi. Kae ʼe tou loto ke katoa. ʼE toe feia pe mo Sehova, ʼe loto ia ke katoa totatou ʼofa pea mo tatatou agatonu ʼae kia te ia.

Lau ʼo Te Tohi-Tapu:

Levitiko 23:​9-25 Nee palalau leva te Eteleno kia Moisese, o ui: ¹⁰ Palalau ki te u fanau o Iselaele, o ui kia natou: Ka kotou ulu anai ki te fenua ae e au foaki atu anai kia koutou, pea ka kotou tuusi te fulumeto, kotou ave ki te tagata faisakilifisio te uluaki fuhiga fulumeto ae ka kotou tuusi. ¹¹ E hiki anai ia e te tagata faisakilifisio kia mua o te Eteleno i te ala uhu ake o te sapato, o tupu ke kotou mau tona kalasia. ¹² I te aho ae e kotou fakatapui ai anai te fuhiga fulumeto, kotou momoli he failaulau ki te Eteleno, ko he akeno tau tahi mo hee mele. ¹³ Pea e kotou ave anai ia mo he molaga meakai, ko ni kilo falaoa e ono ae kua natu aki te lolo o hage ko he molaga tutu e te afi, ko he mea magoni lelei ia ki te Eteleno; pea e kotou fai anai he molaga vino, ko he lite e tahi vaelua. ¹⁴ Aua naa kotou kai ki te u mea o te tai fulumeto aia, pee ko he pane pee ko ni fuhiga fulumeto tunu pee mata, ia mua o te aho ae e kotou ave ai anai te fuhiga fulumeto o momoli ki te Eteleno. Kotou tauhi te fakatotonu aia; e koutou mo okotou hakoga i te temi fuli, pea mo te u kogamea fuli ae e kotou nonofo anai i ai. ¹⁵ E kotou lau anai ni vahaa katoa e fitu mai te ala uhu ake o te sapato ae nee kotou fakatapui ai te uluaki fuhiga fulumeto. ¹⁶ Ko te temi aia ko aho e nimagofulu, e kaku anai ki te ala uhu ake o te fitu sapato, i te aho aia, e kotou toe fai anai ki te Eteleno he molaga foou. ¹⁷ E kotou ave anai i okotou fale ni foi pane e lua ke momoli ki te Eteleno; e teuteui anai he foi pane e tahi, aki ni kilo falaoa e tolu pea e tao anai ia mo he fakatupu. Ko te u uluaki fua aia ki te Eteleno. ¹⁸ E kotou toe momoli anai ni failaulau ki te Eteleno, ke fakatahi ai te molaga pane: ko ni akeno e fitu ae kua taki tau tahi mo hee mele, mo he pipi tagata kei mui, pea mo ni ovi tagata e lua; pea e kotou ave natou mo anatou molaga falaoa, mo te u molaga vino mahani, ko ni sakilifisio tutu e te afi, ko he mea magoni lelei ia ki te Eteleno. ¹⁹ E kotou momoli anai mo he tao tagata ki te sakilifisio o te fakalelei, pea mo ni akeno e lua ae e taki tau tahi mo hee mele ki te sakilifisio fakafetai. ²⁰ E fai anai e te tagata faisakilifisio te hiki tapu o te u vikitima aena ia mua o te Eteleno, mo te foi pane o te uluaki fua, pea mo te u akeno e lua: e fakatapui anai natou ki te Eteleno, pea e mau anai natou e te tagata faisakilifisio. ²¹ I te aho pe aia, e kotou fakaha anai te aho lahi, pea e kotou fai anai he fakatahi tapu: e mole kotou fai anai he gaue mahani. Ko he lao tuku holo ia ki okotou taitupu i te u kogamea fuli ae e kotou nonofo anai i ai. ²² Ka kotou tuusi anai te fulumeto i okotou fenua, e ke tuku anai he kii koga o tau gaueaga, ae e mole anai ke tuusi, pea e mole ke tae anai te mea ae e toe. E ke tuku anai ia ki te masiva mo te matapule. Ko au ko te Eteleno, ko tokotou Atua. ²³ Nee palalau leva te Eteleno kia Moisese, o ui: ²⁴ Palalau ki te u fanau o Iselaele, o ui kia natou: I te fitu mahina, i te uluaki aho o te mahina, e kotou taupau anai he aho malolo ae e fakaha anai i ni fakatagi pupuhi, pea e kotou fai anai he fakatahi tapu. ²⁵ E mole kotou fai anai he gaue mahani, pea e kotou momoli anai ki te Eteleno ni sakilifisio ae e tutu e te afi.

VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 25-31 ʼO SANUALIO

TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | LEVITIKO 24-25

“Te Taʼu ʼo Te Supileo Mo Totatou ʼAteaina ʼi Te Ka Haʼu”

Levitiko 25:10 Pea e kotou fakatapui anai te tau nimagofulu pea e kotou fakaha anai te ateaina ki te hahai fuli o te fenua: ko te supileo ia kia koutou; e toe liliu anai te tagata taki toko tahi ki tona kele mo tona famili.

Levitiko 25:15 E ke fakatau anai mai tou oloi, o lau te u tau mai te supileo. Pea e ina totogi atu anai ia kia koe, o lau te u tau o te u taukai ae kei toe ki te supileo foou.

Levitiko 25:18-22 Kotou mulimuli ki aku lao, pea kotou tauhi aku fakatotonu, pea ke kotou maulii natou; pea e kotou mauli anai i te fimalie i te fenua. ¹⁹ E foaki atu anai e te fenua ona fua kia koutou, pea e kotou kai anai o makokona, pea e kotou nonofo anai i ai i te fimalie. ²⁰ Kapau e kotou ui: Kotea te mea e matou kai anai ki ai i te fitu tau, koteuhi koeni e mole matou to anai amatou gaueaga, pea e mole matou tuusi anai te taukai o amatou gaueaga. ²¹ E au tuku atu anai kia koutou taku tapuaki i te ono tau, pea e ina foaki atu anai he taukai ia tau e tolu. ²² E kotou to anai akotou gaueaga i te valu tau, pea e kotou kai anai te taukai afea o kaku ki te hiva tau, koteuhi e kotou mau anai ni tokonaki feauga o kaku ki te taukai o te hiva tau.

it-2-F 137 ¶8

ʼAteaina

Te ʼAtua ʼo Te ʼAteaina. Ko Sehova ʼe ko te ʼAtua ʼo te ʼateaina. Neʼe ina fakaʼateainaʼi te puleʼaga ʼo Iselaele mai tonatou maʼuli popula ʼi Esipito. Neʼe ina ui ki te kau Iselaele, kapau ʼe hoko atu tanatou fakalogo ki ʼana fakatotonu, ʼe mole natou masisiva anai. (Te 15:4, 5) Neʼe tohi e Tavite ʼe mole hoha te hahaʼi ʼae neʼe maʼuʼuli ʼi Selusalemi mo ʼona foʼi tule malohi, peʼe natou ʼateaina mai te hoha. (Pes 122:6, 7) Kae neʼe ui ʼi te Lao, kapau ʼe liliu he tagata ʼo masiva, neʼe feala ke ina fakatau ia ia ko he kaugana, ke maʼu e tona kiʼi famili te ʼu meʼa ʼae ʼe ʼaoga ki tonatou maʼuli. Kae neʼe fakatotonu ʼi te Lao ke fakaʼateainaʼi te tagata Hepeleo ʼaia ʼi te fitu taʼu ʼae ʼe kaugana ai. (Ek 21:2) ʼI te Supileo (ʼae neʼe hoko ʼi te ʼu taʼu 50 fuli), neʼe fakaʼateainaʼi ai te hahaʼi fuli ʼo te fenua. Neʼe fakaʼateainaʼi te ʼu kaugana Hepeleo fuli, pea neʼe natou toe liliu ki tonatou kele.—Le 25:10-19; vakaʼi SUPILEO.

it-1-F 1107 ¶7

Tofiʼa

Neʼe mole feala ke fakatau hoholo te kele ʼo he famili, he neʼe ko tona ia koloa mai te taʼiake ki te tahi taʼiake. Koia, kapau neʼe tonu ke fakatau e he tahi tona kele, neʼe fakafuafua tona totogi ʼo mulimuli ki te fua ʼo te kele, pea mo te ʼu taʼu ʼae neʼe kei toe ki te Supileo ka hoko mai. ʼI te Supileo ʼaia, neʼe toe fakaliliu te ʼu kele ki te ʼu famili, mo kapau neʼe heʼeki feala hanatou toe totogi. (Le 25:13, 15, 23, 24) Neʼe fai te lao ʼaia ʼo ʼuhiga mo te ʼu fale ʼae neʼe tuʼu ʼi te ʼu kolo ʼae neʼe mole ʼa takai ʼaki he kaupa, koteʼuhi neʼe hage neʼe tuʼu te ʼu fale ʼaia ʼi te tuvao. ʼO ʼuhiga mo te ʼu fale ʼae neʼe tuʼu ʼi te ʼu kolo ʼae neʼe ʼa taki ʼaki he kaupa, kapau neʼe fakatau e he tahi tona fale, neʼe feala ke ina toe totogi lolotoga te taʼu ʼae neʼe ina fakatau ai. Hili te taʼu ʼaia, ko ia ʼae neʼe ina toʼo te fale ʼaia neʼe ina maʼu leva. Pea ʼo ʼuhiga leva mo te ʼu fale ʼi te ʼu kolo ʼo te kau Levite, neʼe feala pe ia ke toe totogi e he Levite tona fale ʼi he temi pe ia, he neʼe mole he ʼu kele ʼa te kau Levite.—Le 25:29-34.

it-2-F 70 ¶2

Supileo

Ka neʼe mulimuli lelei te kau Iselaele ki te lao ʼo te Supileo, neʼe mole maʼu ʼi te fenua te ʼu aluʼaga fakaʼofaʼofa ʼae ʼe tou sisio ki ai ia ʼaho nei. Kua iloga lelei ʼi ʼihi fenua te hahaʼi ʼae ʼe lahi ʼonatou koloa, pea mo te hahaʼi ʼae ʼe masisiva ʼosi. Neʼe liliu te puleʼaga ʼo Iselaele ʼo malohi ʼuhi ko te fakatuʼutuʼu ʼo te Supileo, he neʼe mole he tahi neʼe tau mo he ʼu fihifihia fakapaʼaga. Neʼe feala pe ki te hahaʼi takitahi ke natou tokoni ki te puleʼaga, ʼo tahi fakaʼaogaʼi tona poto pea mo ʼona fealagia. ʼAki te tapuakiʼi e Sehova te ʼu kele ʼa te kau Iselaele pea mo tonatou akoʼi e Sehova, neʼe maʼu e te puleʼaga te ʼu lelei pea neʼe mahu ʼuhi ko tonatou takitaki e te ʼAtua. Kae neʼe tonu pe foki ke hoko atu tanatou fakalogo kia Sehova.—Esa 33:22.

Te ʼu Koloa Fakalaumalie

Levitiko 24:20 Fasi ki te fasi, mata ki te mata, nifo ki te nifo, e liufaki anai kia ia te mea ae nee ina fai ki he tahi.

w09-F 1/9 22 ¶4

Ka Kotou Mamahi Ki He Tahi

Ka neʼe ʼoho he Iselaele ki hona tehina ʼo ina hukiʼi hona foʼi mata, neʼe faitotonu tona fakatuʼā e te Lao. Kae neʼe mole tonu ke faiga e ia ʼae neʼe lavea ke ina liufaki totonu age te aga ʼaia, peʼe olo mo tona famili ʼo kami. Neʼe fakatotonu ʼi te Lao ke alu ki te ʼu pule, ʼae ko te kau tuʼi fakamau. Kae neʼe tahitahiga te aga ʼaia, he neʼe tahi iloʼi e te kau Iselaele neʼe toe liufaki age ki ai te fakapo peʼe ko te aga malohi ʼae neʼe ina fai. Kae neʼe mole gata ai.

Lau ʼo Te Tohi-Tapu:

Levitiko 24:​1-23 Nee palalau leva te Eteleno kia Moisese, o ui: ² Fakatotonu ki te u fanau o Iselaele ke aumai kia koe te lolo olive maa ae nee tuki ki te tuuaga malama, o tupu ke ulo lelei ai te u malama i te temi fuli. ³ E teuteui anai e Alone te tuuaga malama aulo i te falela tapu, i mua o te lito ae e ina mapunui te aleka o te fakapapau, o tupu ke mu hoholo te u malama mai te afiafi o kaku ki te uhu ia mua o te Eteleno. Ko he lao ia ke tuku holo ki okotou taitupu. ⁴ E fakatuutuu anai e Alone te u malama i oku mua, i te tuuaga malama aulo, ke natou uloulo hoholo ia mua o te Eteleno. ⁵ E ke too anai he falaoa maa, pea e ke fai anai ki ai ni foi pane lau lapa e hogofulu ma lua, o kilo ono te foi pane. ⁶ Pea e ke hili anai natou ki oku mua, i oluga o te laupapa aulo, i ni tuuga e lua ae e taki foi pane ono. ⁷ I oluga o te tuuga pane e ke hili anai he iseso maa ae e tutu anai e te afi ia mua o te Eteleno, o ina fetogi ai te pane, o hage ko he mea fakamanatu. ⁸ I te sapato fuli, e fakafoou anai te u pane aia ia mua o te Eteleno. Ko he fakapapau aia ke tuku holo, pea e tonu ke taupau e te u fanau o Iselaele. ⁹ E mau anai te u pane e Alone mo ona foha, pea e natou kai anai natou i he kogamea tapu; koteuhi ko he mea maonioni ia kia natou, ko he vaega ia o te u molaga tutu ia mua o te Eteleno. Ko he lao ia ke tuku holo. ¹⁰ Ko te foha o he fafine Iselaele mo he tagata Esipito, ae nee hau ki lotomalie o te u fanau o Iselaele, nee ke leva i te nofoaga mo he tagata o Iselaele. ¹¹ Nee laukovi leva te foha o te fafine Iselaele, mo takuanoa ki te huafa o te Atua. Pea nee ave leva ia kia Moisese. Ko te higoa o tana fae ko Selomite, ofafine o Tipeli, mai te faahiga o Tane. ¹² Nee tuku leva ia ia ki te pilisoni, o kaku ki te fakaha e Moisese te mea ae e fakatotonu anai e te Eteleno. ¹³ Nee palalau leva te Eteleno kia Moisese, o ui: ¹⁴ Fakamavae mai te nofoaga te tagata ae nee lau kovi. Pea ko natou fuli ae nee fakalogo kia ia, ke natou hili onatou nima ki tona ulu pea ke tuki makai ia ia e te hahai katoa. ¹⁵ E ke palalau anai ki te hahai o Iselaele, o ke ui: ko ia ae e takuanoa anai ki tona Atua e ina amo anai tana agahala. ¹⁶ Ko ia ae e laukovi anai ki te huafa o te Eteleno e tautea anai ia ki te mate: e tuki makai anai ia e te hahai katoa. ¹⁷ Ko ia ae e ina tamatei anai he tahi e tautea anai ia ki te mate. ¹⁸ Ko ia ae e ina taai anai he manu o mate e ina fetogi anai ia ia: ko te mauli ki te mauli. ¹⁹ Kapau e lavea leva he tagata i he tahi, e toe liufaki anai kia ia te lavea aia: ²⁰ Fasi ki te fasi, mata ki te mata, nifo ki te nifo, e liufaki anai kia ia te mea ae nee ina fai ki he tahi. ²¹ Ko ia ae e ina matehi anai he manu, e ina toe fetogi anai ia, kae ko ia ae e ina matehi anai he tagata, e tautea anai ia ki te mate. ²² E kotou mau anai te lao e tahi ki te tagata matapule mo te tagata totonu o te fenua: koteuhi ko au ko te Eteleno, tokotou Atua. ²³ Nee palalau leva Moisese ki te u fanau o Iselaele; pea nee natou fakamavae leva te tagata ae nee laukovi mai te nofoaga, pea nee natou tuki makai leva ia. Nee mulimuli leva te u fanau o Iselaele ki te fakatotonu ae nee tuku e te Eteleno kia Moisese.

Kua Vave Hoko Totatou Fakaʼateainaʼi e Te ʼAtua Pea Mo Kilisito

Selemia 29:​11, 12 Koteuhi e ui e te Eteleno, e au iloi te u fakatuutuu ae kua au fai kia koutou, ko te u fakatuutuu o te tokalelei kae mole ko te malaia, o tupu ke foaki kia koutou he apogipogi mo he amanaki lelei. ¹² E koutou kalaga mai anai kia au, pea e koutou olo anai; e koutou faikole mai anai kia au, pea e au fakalogo atu anai kia koutou.

VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 1-7 ʼO FEPUALIO

TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | LEVITIKO 26-27

“ ʼE Feafeaʼi Hau Maʼu Te Tapuakina ʼa Sehova”

Levitiko 26:1 E mole kotou fai anai ni taulaatua loi, aua naa kotou fakatuu kia koutou ni fakatata togi, pea aua naa kotou fakatuu i tokotou fenua he fakatata maka, ke kotou punou ai i ona mua; koteuhi ko au ko te Eteleno, tokotou Atua.

Levitiko 26:2 E kotou tauhi anai aku sapato, pea e kotou fakaapaapa anai ki toku sagatualio. Ko au ko te Eteleno.

Levitiko 26:3, 12 Kapau e kotou mulimuli anai ki aku lao, pea kapau anai e kotou tauhi aku folafola pea mo fakahoko natou. ¹² E au haele anai i lotomalie o koutou, pea e au liliu anai ko tokotou Atua, pea e kotou liliu anai ko taku hahai.

w08 1/4 8 ¶8

Tou Liʼaki Te ʼu “Meʼa ʼe Mole Maʼuhiga”

⁸ ʼE lava liliu feafeaʼi ia “te ʼu Koloa” ko he ʼatua? Tou toʼo he fakatā, ohagē lā ko he foʼi maka neʼe tuʼu ʼi he gāueʼaga ʼi te Iselaele ʼo temi muʼa. Ko te foʼi maka ʼaia ʼe feala pē hona fakaʼaogaʼi moʼo laga ʼo he ʼapi peʼe ko he kaupā. ʼI te tahi age faʼahi, kapau neʼe fakatuʼu ohagē ko “he pou taputapu” peʼe ko “he mātaga,” pea neʼe liliu ia ko he foʼi maka fakatupu tūkia ki te hahaʼi ʼa Sehova. (Lev. 26:1) ʼO toe fēia pē mo te falā, ʼe ʼi ai tona ʼaoga, kae ʼe tonu pē ke fakafeʼauga moʼo taupau ʼo totatou maʼuli, pea ʼe feala ke tou fakaʼaogaʼi lelei ʼi te tauhi ʼaē kiā Sehova. (Tnk. 7:12; Luka 16:9) Kae kapau ʼe tou fakamuʼamuʼa age ia te kumi ʼo te paʼaga ʼi tatatou tauhi ʼaē ki te ʼAtua, pea kua liliu leva ia ko hotatou ʼatua. (Lau ia 1 Timoteo 6:9, 10.) ʼI te mālama ʼaenī, ʼaē kua maʼuhiga ʼaupitō ki te hahaʼi ia te maʼu paʼaga, ʼe tonu ke tou vakavakaʼi fakalelei peʼe kei tou maʼu he manatu fakapotopoto ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia.—1 Tim. 6:17-19.

it-2-F 753 ¶2

Manavasiʼi

Neʼe fakahoko e Moisese he ʼu milakulo fakaofoofo ia muʼa ʼo te hahaʼi ʼa te ʼAtua (Fakahepeleo: môraʼ), ʼuhi neʼe fakaʼaogaʼi ia ia e Sehova. (Te 34:10, 12; Eke 19:9) Ko ʼihi ʼi te hahaʼi ʼae neʼe tui, neʼe natou fakaʼapaʼapa ki te takitaki ʼa Moisese. Neʼe natou mahino ai ʼe palalau te ʼAtua kia natou ʼaki ia ia. Neʼe toe maʼua foki ki te kau Iselaele ke natou manavasiʼi peʼe fakaʼapaʼapa ki te sagatualio ʼa Sehova. (Le 19:30; 26:2) Ko tona fakaʼuhiga, neʼe tonu ke natou fakaʼapaʼapa ki te sagatualio, ʼaki tanatou atolasio kia Sehova ʼo mulimuli ki tana faʼahiga tauhi, pea mo ʼana fakatotonu fuli.

w91-F 1/3 17 ¶10

Ke Taupau e “Te Tokalelei ʼo Te ʼAtua” Tokotou Loto!

¹⁰ Neʼe ui fenei e Sehova ki tona puleʼaga: “Kapau e kotou mulimuli anai ki aku lao, pea kapau anai e kotou tauhi aku folafola pea mo fakahoko natou, e au fekaui mai anai kia koutou ni ua i onatou temi, pea e foaki anai e te kele ona magisi, pea e foaki anai e te ulu akau fua o te u gaueaga onatou fua. E au tuku anai te tokalelei ki te fenua, pea e kotou momoe anai i te tokalelei, e mole kotou tuania anai he tagata. E au fakamamao anai mai te fenua te u manu kovi, pea e mole toe hau anai te heleta ki tokotou fenua. E au haele anai i lotomalie o koutou, pea e au liliu anai ko tokotou Atua, pea e kotou liliu anai ko taku hahai.” (Levitiko 26:3, 4, 6, 12) Neʼe feala ke maʼuli tokalelei te puleʼaga ʼo Iselaele, he neʼe puipui natou mai ʼonatou fili, mo natou maʼu koloa pea mo felogoi lelei mo Sehova. Kae ke feala hanatou maʼu te ʼu tapuakina ʼaia, neʼe tonu ke natou mulimuli ki te Lao ʼo te ʼAtua.—Pesalemo 119:165.

Te ʼu Koloa Fakalaumalie

Levitiko 26:16 Koeni anai te mea ae e au fai kia koutou: e au tuku anai kia koutou te mataku, mo te mate, mo te taimahaki, ke natou kai okotou mata, mo okotou mauli. E kotou to anai akotou gaueaga, kae e mole kotou mau anai he fua kia koutou, koteuhi e too anai e okotou fili te u taukai.

it-2-F 564 ¶5

Taʼi mahaki

Te Fua Kovi ʼo Te Liʼaki ʼo Te Lao ʼa Sehova. Neʼe fakatokaga e te ʼAtua ki te kau Iselaele, kapau ʼe mole natou fakaʼapaʼapa ki tana fuakava, ʼe ina tauteaʼi anai natou ʼaki ni taʼi mahaki. (Le 26:14-16, 23-25; Te 28:15, 21, 22) ʼI te Tohi-Tapu, ko te malolo fakasino peʼe fakalaumalie ʼe fakaʼuhiga ki te tapuakina ʼa te ʼAtua. (Te 7:12, 15; Pes 103:1-3; Taa 3:1, 2, 7, 8; 4:21, 22; Fkh 21:1-4) Kae ko te mahaki ʼe fakaʼuhiga ia ki te agahala. (Ek 15:26; Te 28:58-61; Esa 53:4, 5; Mat 9:2-6, 12; Soa 5:14) ʼE moʼoni, ʼi ʼihi aluʼaga neʼe tauteaʼi e Sehova ʼAtua he ʼu hahaʼi ʼaki ni mahaki neʼe fakahoko e ia totonu, pea neʼe hoko fakafokifa. Ohage la, ʼi tana tauteaʼi ia Miliamu, mo Osiasi pea mo Keasi ʼaki te kilia. (Nu 12:10; 2Klk 26:16-21; 2Hau 5:25-27) Kae, ʼe mahino ia, ko te ʼu mahaki ʼae neʼe tau leva mo te hahaʼi peʼe ko te ʼu puleʼaga, neʼe ko te ʼu fua kovi ʼaia ʼo tanatou ʼu agahala. Neʼe natou utu pe te ʼu meʼa ʼae neʼe natou to. Neʼe ha leva ʼi ʼonatou sino te ʼu fua kovi ʼo tanatou aga. (Kal 6:7, 8) Neʼe ui e te apositolo ko Paulo ʼo ʼuhiga mo natou ʼae neʼe natou fai he ʼu felaveʼi fakasino fakalialia, neʼe ‘tuku e te ʼAtua ke natou mulimuli ki ʼonatou holi heʼe maʼa, ke fakalainoaʼi ai ʼonatou sino, ʼo natou maʼu ai te ʼu fua kovi ʼo tanatou aga.’—Lom 1:24-27.

Lau ʼo Te Tohi-Tapu

Levitiko 26:​18-​33 Pea kapau, e logo ai te mea aena, e mole kotou fakalogo ai pe kia au, e au toe liuga anai o tua fitu te tautea o takotou agahala. ¹⁹ E au fasii anai tokotou lotolahi: e au fakaliliu anai te lagi i oluga ke fefeka o hage ko te ukamea, pea e mole toe to anai he ua ki okotou kele, ae e fefeka anai o hage ko te sila. ²⁰ E maumau noa anai okotou malohi, kae e mole pe hona fua: e mole foaki anai e te kele ona magisi, pea e mole foaki anai e te ulu akau onatou fua. ²¹ Pea kapau e kotou fakatutuu aipe kia au, pea kapau e mole kotou fia fakalogo aipe kia au, e au toe liuga anai kia koutou o tua fitu te tautea o takotou agahala. ²² E au fekaui mai anai kia koutou te u manu fekai o te vao, pea e natou matematehi anai akotou fanau, pea e natou kai anai akotou faga manu, pea e natou fakalavaki anai koutou, pea e lavaki anai okotou ala. ²³ Pea kapau e mole feauga te mea aia ki tokotou fakatonutonu, pea kapau e kotou hoko atu aipe takotou fakatutuu kia au, ²⁴ e au toe hoko atu anai taku fakatutuu kia koutou, pea e au toe liuga anai kia koutou o tua fitu te tautea o takotou agahala. ²⁵ E au lagai anai he tau ki tokotou fenua, ke tautea ai koutou, o tupu ko takotou motuhi taku hai; e kotou feholaki anai ki okotou kolo, kae e au fakahoko anai he tai mahaki kovi ke kotou to ai kia nima o okotou fili. ²⁶ E au fakamasivai anai koutou i te pane; ko te u fafine e hogofulu e natou tao anai takotou pane i he gutuumu e tahi, pea e natou aumai anai kia koutou he mea noa pe ke kotou kai, kae e mole lelu ai tokotou fia kakai. ²⁷ Pea kapau i te mea aena, e mole kotou fakalogo aipe kia au, kae e kotou hoko atu aipe takotou fakatutuu mai kia au, ²⁸ e au toe hoko atu aipe taku fakatutuu malohi kia koutou, pea e au toe liuga anai kia koutou o tua fitu te tautea o takotou agahala. ²⁹ E kotou kai anai te u sino o okotou foha, pea e kotou kai anai te u sino o okotou ofafine. ³⁰ E au maumaui anai okotou kogamea tapu, e au maumaui anai okotou aletale tutu kaloni, e au tanaki anai akotou mate i oluga o okotou taulaatua. ³¹ E au fakaliliu anai okotou kolo o toafa, pea e au maumaui anai okotou sagatualio, o tupu ke aua naa au toe mamanu ki te magoni lelei o akotou kaloni. ³² E au maumaui anai te fenua, e au totonu; pea e punamauli anai okotou fili ae e nofo i ai. ³³ E au lagai anai he tau kia koutou pea e au fakamavete anai koutou i te atu puleaga. E maumaui anai tokotou fenua, pea e lavaki anai okotou kolo.

Filifili Ke Ke Tauhi Kia Sehova

Pes 91:1 Ko ia ae e nofo i te fakamaluaga o te Maoluga e malolo i te malu o te Mafimafi.

Pes 16:11 E ke fakaha mai anai kia au te ala o te mauli; e i ai ni fiafia lahi i ou mua, ni mea lelei heegata i tou nima atamai.

VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 8-14 ʼO FEPUALIO

TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | NUMELO 1-2

“ ʼE Fakatuʼutuʼu e Sehova Tana Hahaʼi”

Numelo 1:​52, 53 E tahi nofo anai te fanau a Iselaele i tona nofoaga, i te kogamea ae e tuu ai tona fuka, o mulimuli ki tona solia. ⁵³ Kae e nofo leva te kau Levi o a takai te falela tapu, o tupu ke aua naa to toku hauhau ki te u fanau a Iselaele. E tauhi anai e te kau Levi te falela tapu.

Numelo 2:​32, 33 Ko te kaugamalie o te kau Iselaele ae nee tohi mai te faahiga, mo te fua tau, ko te toko onogeau ma tolu afe nimageau nimagofulu tagata (603 550). ³³ Nee mole tohi te u foha o Levi o fakatahi mo te u fanau ake ae o Iselaele, o mulimuli ki te fakatotonu ae nee tuku e te Eteleno kia Moisese.

w94 1/12 9 ¶4

Ko Te Tuʼulaga Tonu ʼo Te Tauhi Kia Sehova ʼi Totatou Maʼuli

⁴ Ka na pau la neʼe koutou sisio ohage ko te sio ʼa he manulele ki te nofoʼaga ʼo Iselaele ʼi te toafa, koteā anai te meʼa ʼe koutou sisio kiai? Ko te toe koga meʼa, kae neʼe fakatokatoka lelei, neʼe fakaʼatuʼatu ai te ʼu fale lā ʼo feala ke nonofo ai he toko miliona hahaʼi tupu, neʼe fakamāʼopoʼopo te ʼu fale lā ʼo mulimuli pe ki te ʼu vaevae ʼo te ʼu telepi, ʼo taki tolu ki te potu tokelau, ki te potu toga, ki te potu hahake, pea mo te potu hihifo. ʼAki te fakasiosio ʼe loloto age, ʼe koutou toe fakatokagaʼi anai te tahi tuʼuga fale lā ʼe tuʼu ʼo ōvi ki te lotomalie ʼo te nofoʼaga. Ko te tuʼuga kiʼi fale lā e fā ʼaia ʼaē neʼe veliveli age, neʼe nofoʼi e te ʼu famili ʼo te telepi ʼo Levi. ʼI te lotomalie ʼo te nofoʼaga, ʼe tuʼu ai te fale lā ʼe vaheʼi ʼaki te kie, neʼe ko te fakatuʼutuʼu makehe ia. Neʼe ko te “fale lā ʼo te fono,” peʼe ko te tapenakulo, neʼe laga e te kau Iselaelite “fakapotopoto” ʼo mulimuli pe ki te fakatuʼutuʼu ʼa Sehova.—Faka au 1:52, 53; 2:3, 10, 17, 18, 25; Ekesote 35:10.

it-1-F 385 ¶7

Nofoʼaga

Neʼe laulahi ʼosi te nofoʼaga ʼo Iselaele. Ko te kau solia fuli ʼae neʼe tou palalau ki ai ʼi muʼa atu ʼae neʼe tohi ʼonatou higoa, neʼe ko te toko 603 550. Neʼe tonu ke hilifaki ki ai te hahaʼi fafine mo te ʼu fanau, mo te hahaʼi matutuʼa mo te kau maʼimoa, mo te kau Levite ʼae neʼe toko 22 000, pea mo ‘te hahai kehe kaugamalie,’ ʼo fakatahiʼi ai neʼe lagi ko te toko 3 000 000 tupu hahaʼi. (Ek 12:38, 44; Nu 3:21-34, 39) ʼE mole iloʼi lelei te laulahi ʼo te nofoʼaga ʼaia, he neʼe lahi te ʼu fakafuafua kehekehe neʼe fai ki ai. ʼI te fakatuʼu ʼo te nofoʼaga ʼi te fenua ko Moape, neʼe fakahaga ki Seliko. Pea ʼo mulimuli ki te vaega Tohi-Tapu, neʼe kamata te nofoʼaga mai Pete-Sesimoti ʼo kaku ki Apele-Sitime.—Nu 33:49.

Te ʼu Koloa Fakalaumalie

Numelo 1:​2, 3 Kotou tohi te hahai katoa o Iselaele, i te u faahiga, mo te u famili, o lau te u higoa o te u tagata fuli. ³ Ko Alone mo koe, e kolua lau anai te u tagata fuli ae kua tau uafulu o fai ki oluga, natou ae kua aoga ki te solia, ke natou liliu ko te solia o Iselaele.

it-1-F 767 ¶2

Te Tohi ʼo Te ʼu Higoa

ʼI te agamahani, moka neʼe tohi te hahaʼi, neʼe fai ʼo mulimuli ki ʼonatou higoa, mo ʼonatou hologa, pea ʼo mulimuli ki ʼonatou telepi mo ʼonatou famili. Neʼe mole ko he lau pe ʼo te hahaʼi. Ko te tohi ʼo te ʼu higoa ʼo te hahaʼi ʼo he ʼu puleʼaga ʼae ʼe talanoa ki ai ʼi te Tohi-Tapu, neʼe fakaʼaogaʼi ki he ʼu fakatuʼutuʼu kehekehe. Ohage la, ko te totogi ʼo te tukuhau, mo natou ʼae ʼe ʼaoga ki te solia, peʼe ko te ʼu gaue ʼi te sagatualio (ki te kau Levite ʼo te temi ʼaia).

Lau ʼo Te Tohi-Tapu

Numelo 1:​1-​19 Nee palalau te Eteleno kia Moisese i te toafa o Sinai, i te falela tapu, i te uluaki aho o te lua mahina, i te lua tau mai te mavae i Esipito. Nee ina ui: ² Kotou tohi te hahai katoa o Iselaele, i te u faahiga, mo te u famili, o lau te u higoa o te u tagata fuli. ³ Ko Alone mo koe, e kolua lau anai te u tagata fuli ae kua tau uafulu o fai ki oluga, natou ae kua aoga ki te solia, ke natou liliu ko te solia o Iselaele. ⁴ E kau anai mo kolua ki te tohi aia he tagata i te faahiga, ko he tagata ae e pule i tona famili. ⁵ Koeni te u higoa o te u tagata ae e tokoni anai kia kolua. Kia Lupeni: ko Elisule, foha o Seteule. ⁶ kia Simeone: ko Selumiele, foha o Sulisatai; ⁷ kia Suta: ko Nasoni, foha o Aminatape; ⁸ kia Isakale: ko Netaneele, foha o Sua; ⁹ kia Sapulone: ko Eliape, foha o Elone; ¹⁰ ki te u foha o Sosefo, kia Efalaimi: ko Elisama, foha o Amiute; kia Manase: ko Kameliele, foha o Petasuli; ¹¹ kia Pesamino: ko Apitane, foha o Kiteoni; ¹² kia Tane: ko Aiesele, foha o Amikatai; ¹³ kia Asele: ko Pakiele, foha o Okalane; ¹⁴ kia Kate: ko Eliasafe, foha o Teueli; ¹⁵ kia Nefetali: ko Aila, foha o Enani. ¹⁶ Ko te u higoa aia o natou ae nee kau i te tohi o te u fanau a Iselaele. Ko natou aia kua filifili ko ni pule o te u famili o Iselaele, mo ni pule o te kau solia a Iselaele. ¹⁷ Nee too leva e Moisese mo Alone te u tagata aia, ae nee tuku onatou higoa kia naua. ¹⁸ Pea nee na fakatahii leva te hahai katoa o Iselaele, i te uluaki aho o te lua mahina. Ko te u tagata fuli o Iselaele, ae kua tau uafulu o fai ai ki aluga, pea kua aoga ki te solia, nee olo leva o tohi onatou higoa o mulimuli ki onatou faahiga, mo onatou famili. ¹⁹ Nee tohi leva e Moisese onatou higoa i te toafa o Sinai, o mulimuli ki te u fakatotonu ae nee tuku kia ia e te Eteleno.

VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 15-21 ʼO FEPUALIO

TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | NUMELO 3-4

“Te Gaue ʼa Te Kau Levite”

Numelo 3:​11-​13 Pea nee toe palalau leva te Eteleno kia Moisese: ¹² Ko au totonu ae kua au filifili te kau Levi i te u fanau ake fuli ae o Iselaele. E natou tauhi anai kia au o fetogi te u uluaki fuli o te u fanau a Iselaele. ¹³ Koteuhi i te aho ae nee au matehi ai te u uluaki o te kau Esipito, nee au fakatapui kia au te u foha uluaki fuli o te u fanau a Iselaele mo te u uluaki fuli o anatou faga manu: a aku leva natou, ko au ko te Eteleno.

Numelo 3:​25, 26, 31, 36, 37 ²⁵ Nee tokaga leva te kau Kelesoni ki te u koga aeni o te falela tapu: ki te falela taputapu, mo te falela tapu, mo te la fakamalumalu o te falela tapu i te u tafaaki, mo te lito tapunu o te uluaga o te falela tapu, ²⁶ mo te u puipui o te lotoa ae e ina takatakai te falela tapu mo te aletale, pea mo te u maea o te falela tapu. E natou tokaga leva ki te tauhi o te u mea fuli aia. ³¹ Nee tokaga leva te kau Keati ki te aleka tapu, mo te laupapa tapu, mo te tuuaga malama, mo te u aletale, mo te u mea gaue o te sagatualio, pea mo te lito tapunu o te potu taputapu. Nee natou tokaga leva ki te tauhi o te u mea fuli aia. ³⁶ Nee tokaga leva te kau Melali ki te u papa o te falela tapu, mo ona akau fakamaumau, mo ona pou, mo ona tuuaga pou, mo ona ipu fuli, pea mo ona mea gaue fuli. ³⁷ Pea nee natou toe tokaga foki ki te u pou o te lotoa, mo te u tuuaga pou, mo te u pike, mo te u maea.

Numelo 4:​46-​48 Koena te u higoa o te kau Levi fuli ae nee tohi e Moisese, mo Alone, pea mo te u pule o Iselaele, o mulimuli ki onatou famili, o mulimuli ki te u fale o anatou tamai, ⁴⁷ mai te tau tolugofulu o fai ki oluga, ki te tau nimagofulu, natou fuli ae kua aoga ke ulu o too te u gaue mo te u kavega i te falela tapu, ⁴⁸ natou fuli ae nee tohi ko te toko valu afe nimageau valugofulu tagata (8580).

it-2-F 655 ¶1

Pelepitelo

ʼI te fuakava ʼo te Lao. ʼI te popula ʼa te kau Iselaele ʼi Esipito, neʼe vaheʼi kehe e Sehova maʼa ia te ʼu ʼuluaki tupu tagata fuli ʼo Iselaele, ʼi te temi ʼae neʼe ina matehi ai te ʼu ʼuluaki tupu tagata Esipito ʼaki te hogofulu tautea. (Ek 12:29; Nu 3:13) Koia, ko te ʼu ʼuluaki tupu ʼaia neʼe ʼaʼana pea neʼe tonu ke fakaʼaogaʼi pe natou ki he gaue makehe maʼa te ia. Neʼe feala pe ke foaki e Sehova ki te ʼu ʼuluaki tupu ʼaia ʼo Iselaele te gaue fakapelepitelo, pea ke natou tokakaga ki te sagatualio. Kae neʼe alu tahi mo tana fakatuʼutuʼu ia tana filifili te hahaʼi tagata ʼo te telepi ʼo Levi ke natou fakahoko te gaue ʼaia. Ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo tana fakagafua ki te puleʼaga ʼo Iselaele ke fetogi te kau ʼuluaki tupu tagata ʼo te ʼu telepi ʼe 12 ʼaki te hahaʼi tagata Levite (ko te hologa ʼo Efalaimi pea mo Manase, ʼae neʼe ko te ʼu foha ʼaia ʼo Sosefo neʼe lau ko he ʼu telepi ʼe lua). Neʼe ha ʼi te lau neʼe fai, neʼe kauga malie age te ʼu ʼuluaki tupu tagata ʼae neʼe mole ko he ʼu Levite, mai te mahina tahi ʼo fai ki ʼoluga. Neʼe ko te toko 273 ʼae neʼe fakalaka. Koia ʼae neʼe fakamaʼua ai e te ʼAtua ke toe totogi te toko 273 ʼuluaki tupu ʼaia neʼe fakalaka ʼaki te ʼu foʼi sikele ʼe 5 takitahi. Pea neʼe foaki te paʼaga ʼaia kia Alone mo ʼona foha. (Nu 3:11-16, 40-51) ʼI muʼa atu ʼo te fakatuʼu te totogi ʼaia, neʼe kua vaheʼi kehe te hahaʼi tagata ʼo te famili ʼo Alone ʼo te telepi ʼo Levi ke natou faʼufaʼu ai te kau pelepitelo ʼo Iselaele.—Nu 1:1; 3:6-10.

it-2-F 133 ¶1

Kau Levite

Tanatou Gaue. Neʼe ko te ʼu famili ʼe tolu, neʼe hifo mai te ʼu foha ʼo Levi ʼae ko Kelesoni, mo Keati pea mo Melali pea neʼe natou faʼufaʼu ai te kau Levite. (Sen 46:11; 1Klk 6:1, 16) ʼI te toafa, neʼe foaki ki te ʼu famili takitahi ʼaia hona nofoʼaga neʼe ovi ki te tapenakulo. Neʼe fakatuʼu e te famili Keati ʼae mai ia Alone tonatou nofoʼaga ʼi muʼa ʼo te tapenakulo ʼi te potu Esite. Ko te tahi kau Keati neʼe natou nonofo ia ʼi te potu Saute. Ko te kau Kelesoni ʼi te potu Uesite, pea ko te kau Melali ia ʼi te potu Noleto. (Nu 3:23, 29, 35, 38) Ko te gaue ʼa te kau Levite neʼe ko te fakatuʼu, mo te vete pea mo te fata ʼo te tapenakulo. ʼI te temi ʼae neʼe tonu ai ke natou mavae mai ai, neʼe tonu ke toʼo e Alone mo ʼona foha te lito ʼae neʼe ina vaheʼi te Potu Taputapu ʼAupito mo pulouʼi ʼaki ia te aleka ʼo te Fakamoʼoni, mo te ʼu ʼaletale mo te laupapa pea mo te ʼu meʼa gaue taputapu. Pea neʼe ko te kau Keati ʼae neʼe natou fata te ʼu meʼa ʼaia. Ko te kau Kelesoni neʼe natou fata te ʼu la, mo te ʼu takafi, mo ʼona meʼa ʼuʼufi, mo te ʼu la ʼo te malaʼe, pea mo te ʼu maea (lagi neʼe ko te ʼu maea ʼo te tapenakulo). Kae neʼe tokakaga ia te kau Melali ki te ʼu papa, mo ʼona ʼakau fakamaʼumaʼu, mo ʼona pou, mo ʼona tuʼuʼaga, mo ʼona faʼo pea mo te ʼu maea (te ʼu maea ʼo te malaʼe ʼae moʼo ʼa takai ʼo te tapenakulo).—Nu 1:50, 51; 3:25, 26, 30, 31, 36, 37; 4:4-33; 7:5-9.

it-2-F 133 ¶3

Kau Levite

ʼI te temi ʼo Moisese, neʼe kamata fakahoko e he Levite ʼana gaue fuli ʼi tona kua taʼu 30. Ohage la, ko te fata ʼo te tapenakulo pea mo ʼona meʼa teuteu moka natou hiki ki he tahi age koga meʼa. (Nu 4:46-49) Neʼe feala pe ke ina fai ʼihi gaue ʼo kamata ʼi tona taʼu 25, kae neʼe mole kau ai te gaue kinakina ʼae ko te fata ʼo te tapenakulo. (Nu 8:24) ʼI temi ʼo te Hau ko Tavite, neʼe fakahifo te taʼu ki te 20, he neʼe ui e Tavite neʼe mole kei ʼaoga ke fata ʼo te tapenakulo (he neʼe fetogi ʼaki te fale lotu). Ko te temi gaue ʼa he Levite neʼe fakagata ʼi tona taʼu 50. (Nu 8:25, 26; 1Klk 23:24-26; vakaʼi TAʼU.) Neʼe tonu ki te kau Levite ke natou iloʼi lelei te Lao, he neʼe tau hinoʼi natou ke natou lau te Lao ʼi muʼa ʼo te hahaʼi, pea mo akoʼi ʼo natou.—1Klk 15:27; 2Klk 5:12; 17:7-9; Nee 8:7-9.

Te ʼu Koloa Fakalaumalie

Numelo 4:​15 Ka osi anai te kofu e Alone mo ona foha te u mea tapu mo te u mea gaue fuli o te falela tapu, e olo anai te u foha o Keati, i mua o te fagona, o natou amo natou; kae e mole tonu ke natou lave ki he mea tapu, koteuhi naa natou mamate ai. Koena te gaue a te u foha o Keati i te falela tapu.

w06 1/8 22 ¶13

Koutou Popoto—Koutou Manavasiʼi Ki Te ʼAtua!

¹³ ʼI te ʼu temi ʼaē neʼe tokoni age ai Sehova ki ai, neʼe toe mālohi ʼaupito ai te manavasiʼi pea mo te falala ʼa Tavite ki te ʼAtua. (Pesalemo 31:22-24) Kae ʼi te ʼu lakaga maʼuhiga e tolu, neʼe mole maʼu e Tavite te manavasiʼi ʼaē ki te ʼAtua, ʼo fua kovi ai kiā ia. Ko te ʼuluaki, neʼe hoko ʼi tana fakatotonu ʼaē ke ʼave ki Selusalemi te aleka ʼo Sehova ʼi te saliote, kae mole ʼamo ia e te ʼu Levite ohage ko tona fakatotonu ʼi te Lao ʼa te ʼAtua. Ko Usa ʼaē neʼe ina taki ia te saliote, neʼe kapa ki te Aleka moʼona puke maʼu, pea neʼe mate atu aipe he neʼe ko “he aga heʼe fakaʼapaʼapa” ʼaia. ʼIo, neʼe agahala mamafa ia Usa, kae ʼi tona fakahagatonu neʼe tupu te mate ʼaia ʼuhi ko te mole aga fakaʼapaʼapa ʼa Tavite ki te Lao ʼa te ʼAtua. Ko te manavasiʼi ki te ʼAtua ko tona faka ʼuhiga, ke tou fai tatatou ʼu gāue ʼo mulimuli ki tana ʼu fakatuʼutuʼu.—2 Samuele 6:2-9; Faka au 4:15; 7:9.

Lau ʼo Te Tohi-Tapu

Numelo 4:​34-​49 Nee tohi leva e Moisese, mo Alone, pea mo te u pule o te u fanau a Iselaele, te u foha o Keati o mulimuli ki onatou famili, o mulimuli ki te u fale o anatou tamai. ³⁵ Natou fuli ae nee tohi mai te tau tolugofulu o fai ki oluga ki te tau nimagofulu, nee kua aoga ke ulu o gaue i te falela tapu. ³⁶ Ko natou ae nee tohi, o mulimuli ki onatou famili, ko te toko lua afe fitugeau nimagofulu tagata (2750). ³⁷ Koena ia natou o te u famili o Keati ae nee tohi kua aoga ke gaue i te falela tapu. Nee tohi natou e Moisese mo Alone, o mulimuli ki tona fakatotonu age e te Eteleno kia Moisese. ³⁸ Ko te u foha o Kelesoni ae nee tohi, o mulimuli ki onatou famili, o mulimuli ki te u fale o anatou tamai, ³⁹ mai te tau tolugofulu o fai ki oluga ki te tau nimagofulu, ia natou fuli ae kua aoga ke ulu o gaue i te falela tapu, ⁴⁰ ko natou ae nee tohi o mulimuli ki onatou famili, o mulimuli ki te u fale o anatou tamai, ko te toko lua afe onogeau tolugofulu tagata (2630). ⁴¹ Koena te u famili o te u foha o Kelesoni. Nee tohi fuli natou ae nee gaue i te falela tapu; nee tohi fuli natou e Moisese mo Alone o mulimuli ki te fakatotonu a te Eteleno. ⁴² Koeni te u famili o te u foha o Melali ae nee tohi, o mulimuli ki onatou famili, o mulimuli ki te u fale o anatou tamai. ⁴³ mai te tau tolugofulu o fai ki oluga ki te tau nimagofulu, natou fuli ae kua aoga ke ulu o too te u gaue mo te u kavega i te falela tapu, ⁴⁴ ko natou ae nee tohi, o mulimuli ki onatou famili, ko te toko tolu afe luageau tagata (3200). ⁴⁵ Ko te u famili aia o te u foha o Melali, ae nee tohi, e Moisese mo Alone, o mulimuli ki te fakatotonu a te Eteleno kia Moisese. ⁴⁶ Koena te u higoa o te kau Levi fuli ae nee tohi e Moisese, mo Alone, pea mo te u pule o Iselaele, o mulimuli ki onatou famili, o mulimuli ki te u fale o anatou tamai, ⁴⁷ mai te tau tolugofulu o fai ki oluga, ki te tau nimagofulu, natou fuli ae kua aoga ke ulu o too te u gaue mo te u kavega i te falela tapu, ⁴⁸ natou fuli ae nee tohi ko te toko valu afe nimageau valugofulu tagata (8580). ⁴⁹ Nee tohi natou o mulimuli ki te fakatotonu a te Eteleno kia Moisese, o fakaha ki te tagata taki toko tahi tana gaue mo tana kavega; nee tohi natou o mulimuli, ki te fakatotonu ae nee tuku e te Eteleno kia Moisese.

VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 22-28 ʼO FEPUALIO

TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | NUMELO 5-6

“ ʼE Feafeaʼi Hatatou Faʼifaʼitakiʼi Te Kau Nasilea?”

Numelo 6:​2-4 Palalau ki te u fanau a Iselaele, pea ke ui kia natou: Ka mavae anai he tagata pee ko he fafine koteuhi nee ina fai te fakapapau o te nasile, ke fakatapui ia ia ki te Eteleno, ³ e fakafisi anai ia ki te vino mo te u kava malohi; e mole ina inu anai he vinika ae nee fai aki te vino, pee ko he vinika ae nee fai aki he tahi age faahiga kava malohi. E mole ina inu anai he kava malohi ae nee fai aki ni fuai vite, pea e mole ina kai anai ni fuai vite foou pee ko ni fuai vite moamoa. ⁴ I te temi katoa o tona nasilea, e mole ina toe kai anai he mea pe e tahi ae nee gauei mai te fua o te vite, mai te tega o te fuai vite, mo te kili o te fuai vite moamoa.

Numelo 6:​5 I te temi fuli o tona fakapapau nasilea, e mole fakalaka anai te tele i tona ulu; koteuhi kua fakatapui ia ia ki te Eteleno, e ina tuku anai tona lauulu mo tona kaukava ke hohomo faitaliha o kaku ki te osi o te temi o tona nasilea.

Numelo 6:​6, 7 I te temi fuli o tona fakatapui ki te Eteleno, e mole fakaovi anai ia ia ki he tahi nee kua mate; ⁷ e mole tonu ke uli ia ia i te mate o tana tamai, mo tana fae, mo tona tehina, pee ko tona tuagaane, koteuhi kua hili ki tona ulu te fakatapu o tona Atua.

it-2-F 381-382

Tagata Nasilea

Neʼe tonu kia natou ʼae neʼe fakapapau ke maʼuʼuli Fakanasilea ke natou mulimuli ki te ʼu tapu tafito ʼaeni: (1) ʼE mole natou iinu anai he kava, mo kakai ki ni fuaʼi vite, ʼe mole natou iinu anai he meʼa neʼe fai ʼaki te vite. (2) ʼE mole natou kosi anai ʼonatou ʼulu. (3) ʼE mole natou fāfā anai ki he sino mate, tatau aipe pe ʼe ko hanatou tamai, peʼe ko hanatou faʼe, peʼe ko honatou tehina peʼe tokolua.—Nu 6:1-7.

Te ʼu Voto Makehe. Neʼe tonu kia ia ʼae neʼe ina fai te fakapapau makehe ʼaia ke maʼuli “ohage ko he tagata Nasilea [ko tona fakaʼuhiga ʼe ina foaki tona maʼuli, pe ʼe vaheʼi kehe] maʼa Sehova.” Kae neʼe mole ina filifili te faʼahiga maʼuli ʼaia ke vikiʼi ia ia e te hahaʼi. Kae neʼe ui e te Lao ‘ ʼi te temi katoa ʼo tona Nasilea, neʼe vaheʼi kehe maʼa Sehova.’—Nu 6:2, 8; vakaʼi ia Sen 49:26, NWT.

Ko te ʼu fakamaʼua ʼaia ki te kau Nasilea neʼe maʼuhiga ʼaupito, pea neʼe ʼi ai tona fakaʼuhiga ʼi te tauhi kia Sehova. Neʼe hage te Nasilea ko te pelepitelo lahi ʼae neʼe ina fakahoko he gaue taputapu. Neʼe mole tonu ai ke fāfā ki he sino mate, tatau aipe pe ko he tahi ʼo tona famili. ʼUhi ko te ʼu gaue maʼuhiga ʼae neʼe tonu ke fakahoko e te pelepitelo lahi pea mo te ʼu pelepitelo, koia neʼe tapuʼi ai tanatou inu kava moka natou fakahoko tanatou gaue taputapu ia muʼa ʼo Sehova.—Le 10:8-11; 21:10, 11.

Pea tahi, neʼe tonu ki te Nasilea (Fakahepeleo: nazir) ke ina fakaha tona vaheʼi kehe ʼaki tana tuku ke loloa tona lauʼulu. Neʼe ko he fakailoga ʼaia ke iloʼi lelei ai e te hahaʼi fuli ʼe ko he Nasilea. (Nu 6:5) Neʼe toe fakaʼaogaʼi te kupu Fakahepeleo pe ʼaia nazir ʼo ʼuhiga mo te ʼu fuʼu vite ʼae neʼe ‘mole tonu ke tuʼusi’ lolotoga te taʼu taputapu ʼo te Sapato pea mo ʼae ʼo te Supileo. (Le 25:5, 11) Pea ko te pale aulo ʼae neʼe pipiki ki te kie ʼae neʼe takatakai ʼaki te ʼulu ʼo te pelepitelo lahi neʼe tohi ai te kupusiga palalau ʼaeni: “Ko te maʼoniʼoni ʼe ʼa Sehova.” Ko te pale aulo ʼaia neʼe fakahigoa “ko te fakailoga maʼoniʼoni [Fakahepeleo: nézèr, ʼe haʼu mai te kupu nazir].” (Ek 39:30, 31, NWT) Ko te kolona ʼae neʼe ʼai e te ʼu hau fakanofo ʼo Iselaele neʼe toe higoa nézèr. (2Sa 1:10; 2Hau 11:12) ʼE ui e te apositolo, ʼi te kokelekasio Fakakilisitiano, neʼe foaki ki he fafine te lauʼulu ohage ko he pulou. ʼE ina fakamanatuʼi ai ko tona tuʼulaga ʼe kehe age ʼi ʼae ʼa he tagata. Neʼe tonu ai ke ina manatuʼi tona tuʼulaga fafine fakalogo, ohage ko tona fakatuʼutuʼu e te ʼAtua. Koia, ko te ʼu fakamaʼua ʼaia ohage la ko te mole kosi ʼo te lauʼulu (neʼe mole ko he agamahani ki he tagata), te mole inu he kava, te mole fāfā ki he sino mate, neʼe akoʼi ai ki he Nasilea te maʼuhiga ʼo te maʼuli fakasakilifisio pea mo te fakalogo katoa ki te finegalo ʼo Sehova.—1Ko 11:2-16.

Te ʼu Koloa Fakalaumalie

Numelo 6:​6, 7 I te temi fuli o tona fakatapui ki te Eteleno, e mole fakaovi anai ia ia ki he tahi nee kua mate; ⁷ e mole tonu ke uli ia ia i te mate o tana tamai, mo tana fae, mo tona tehina, pee ko tona tuagaane, koteuhi kua hili ki tona ulu te fakatapu o tona Atua.

w05 15/1 30 ¶2

Te ʼu Fehuʼi ʼa Te Kau Lautohi

Kae neʼe mole tatau te ʼuhiga Nasilea ʼa Samisoni. ʼI muʼa ʼo te tupu ake ʼa Samisoni, neʼe ʼui fēnei age e te ʼāselo ʼa Sehova ki tana faʼē: “Koʼeni ʼe ke faitama anai, pea ʼe ke fānauʼi anai he tama; ʼe mole tonu anai ke tele tona ʼulu, koteʼuhi ko te fānau ʼaia ʼe liliu anai ko he Nasilea ʼa te ʼAtua ʼi te temi pe ʼaē ʼe ke fānauʼi ai; pea ʼe ko ia ʼaē ka ina fakatuʼutuʼu anai ia te hāofaki ʼo Iselaele mai te kau Filisitini.” (Tfm. 13:5) Neʼe mole fai e Samisoni he fakapapau ke liliu ai ko he Nasilea. Neʼe Nasilea he neʼe ko te ʼAtua ʼaē neʼe ina fakatuʼutuʼu ia te faʼahi ʼaia, pea ʼe nofo ʼi tona ʼuhiga ʼaia ʼi tona maʼuli kātoa. Koia ko te fakamaʼua ʼaē ke ʼaua naʼa fāfā ki he sino mate neʼe mole feala ke fakaʼaogaʼi kiā ia. Kapau neʼe fāfā hala ki he sino mate, neʼe mole feala kiā ia ke ina toe kamata tona ʼuhiga Nasilea mai tona ʼaho tupu. Koia ko te ʼu fakamaʼua ʼaē neʼe fai kiā nātou ʼaē neʼe Nasilea ʼi tonatou maʼuli kātoa, neʼe mole tatau ia mo te ʼu fakamaʼua ʼaē neʼe fai ki te kau Nasilea ʼaē neʼe nātou filifili te faʼahiga maʼuli ʼaia.

Lau ʼo Te Tohi-Tapu:

Numelo 5:​1-​18 Nee palalau leva te Eteleno kia Moisese mo Alone o ui: ² Fakatotonu ki te u fanau a Iselaele ke natou fakamavae mai te nofoaga te u kilia fuli, mo te u tagata fuli ae e nonofo mo he mahaki fakatagata, pea mo te u tagata fuli ae kua uli i he mate. ³ Tagata pee fafine, ke kotou fakamavae natou mai te nofoaga, o tupu ke aua naa natou ulihi te nofoaga ae e tuu ai toku nofoaga i lotomalie. ⁴ Nee fai leva e te u fanau a Iselaele ki ai; pea nee natou fakamavae leva natou aia mai te nofoaga ki fafo; nee fai leva e te u fanau a Iselaele te mea ae nee fakatotonu e te Eteleno kia Moisese. ⁵ Nee palalau leva te Eteleno kia Moisese, o ui: ⁶ Palalau ki te u fanau a Iselaele: Kapau e agahala anai he tagata pee ko he fafine ki he tahi, o ina fai he agatuu ki te Eteleno, pea e agahala anai ia. ⁷ E ina kofesioi anai tana agahala, pea e ina toe liufaki anai te mea ae nee ina kaihaa, o ina fakalahi ki te vaega nima, pea e ina tuku anai ia ki te tagata ae nee agahala ia ia ki ai. ⁸ Pea kapau e mole mau he tahi ae ke tuku ki ai te mea ae nee kaihaa, e tuku anai ia ki te Eteleno, pea e mau anai ia e te tagata faisakilifisio, kae kehe pe te ovi tagata o te sakilifisio fakalelei ke fakamolemole ai te agahala a te tagata aia. ⁹ Ko te u vaega fuli ae e too i he molaga tapu ae nee ave e te u fanau a Iselaele, e mau anai e te tagata faisakilifisio. ¹⁰ Ko te mea ae e fakatapui e he tahi ki te Eteleno e tuku anai ki te tagata faisakilifisio; ko te mea ae e foaki e he tagata ki te tagata faisakilifisio, e feala anai ke taupau e te tagata faisakilifisio. ¹¹ Nee palalau leva te Eteleno kia Moisese, o ui: ¹² Palalau ki te u fanau a Iselaele, pea ke ui kia natou: Kapau e maliu kehe he fafine mai tona ohoana, o ina fai he agatuu kia ia; ¹³ pea kapau nee moe leva he tagata mo ia, pea nee fufu te mea aia ki tona ohoana; pea kapau nee agahala fakafufu te fafine, kae nee mole mau leva he tahi ke fakamooni ki te mea aia, koteuhi nee mole sio tonu he tahi ki ai; ¹⁴ pea kapau kua mau e te tagata he loto finenonofo, o mahalohalo ki tona ohoana kua agahala; pea kapau leva kua mau e te tagata he loto finenonofo, o mahalohalo leva ki tona ohoana, kae e heeki agahala ia ia, ¹⁵ e ave anai e te tagata aia tona ohoana ki te tagata faisakilifisio mo he molaga ki tona ohoana, ki te tagata faisakilifisio mo he molaga ki tona ohoana, ko ni kilo falaoa olese e tolu. E mole ina liligi anai he lolo ki oluga o te falaoa aia, pea e mole ina hili anai he iseso ki oluga, koteuhi ko he molaga ia o tupu ko he mahalohalo kovi, ke fakaha ai he hala. ¹⁶ E taki anai e te tagata faisakilifisio te fafine ki te sagatualio, o fakatuu ia ia ia mua o te Eteleno. ¹⁷ E too anai e te tagata faisakilifisio he vai tapu i he ipu kele; pea e ina too anai he moi efu i te kele o te tapenakulo, o tuku ki te vai tapu. ¹⁸ E fakatuu anai e te tagata faisakilifisio te fafine ia mua o te Eteleno: e ina too anai te kie pulou i te ulu o te fafine, pea e ina hili anai ki te u nima o te fafine te molaga o te fakamanatu, te molaga o te finenonofo. E too anai e te tagata faisakilifisio i ona nima te vai kona ae e ina tuku te malaia.

He ʼu Faipalalau

ʼULUAKI FAIPALALAU

Pes 65:3 Sii koe, ae e fakalogo ki te kole, e omai anai te tagata fuli kia koe.