Tafitoʼaga ʼo Te Kaupepa Ako Te Maʼuli Fakakilisitiano Mo Te Faifakamafola
VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 3-9 ʼO SANUALIO
TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | TUI FAKAMAU 15-16
“ ʼE Kovi Takita Kakaʼi He Tahi!”
(Tui Fakamau 16:4, 5): 4 I te osi o te mea aena, nee ofa leva Samisoni ki he fafine i te vaevaeliua o Soleki. Ko te higoa o te fafine aena ko Talila. 5 Nee hahake ake leva te u pule o te kau Filisitini ki te fafine, o ui kia ia: E ke kolekole anai kia Samisoni ke ina fakaha atu kia koe pe e hau mai fea tona malohi lahi, pea e feafeai anai hamatou pulei ia ia; e matou hai anai ia ia ke fakalogo lelei, pea e matou foaki atu anai kia koe, e te tagata taki toko tahi, ni foi piesi paaga e afe teau.
(Tui Fakamau 16:15-18): 15 Nee ui leva e Talila kia ia: Pe e feafeai tau lava ui mai kia au: E au ofa kia koe! Kae e mole nofo tou loto mo au? Ko te tua tolu aeni mo tau fakagaoi au, pea mo tau fufu mai kia au te tupuaga o tou malohi lahi. 16 Nee fakamamahii e Talila te loto o Samisoni i te aho fuli aki ana palalau, pea nee fiu leva tona laumalie o kaku ki te mate, 17 koia nee avahi ai leva e Samisoni tona loto kia Talila, o ui: Nee mole fakalaka te tele i toku ulu, koteuhi kua vahei au ki te Atua mai te fatu o taku fae. Kapau e tele anai toku ulu, pea e puli anai toku malohi ia au, pea e au liliu anai o vaivai, pea e au hage anai ko te tagata fuli. 18 Nee sio leva ia Talila kua avahi e Samisoni tona loto kia ia, pea nee ina fekau leva ke fakaha ki te u pule o te kau Filisitini: Koutou omai i te faiaga aeni koteuhi kua ina avahi mai tona loto kia au. Pea nee hahake ake leva te u pule o te kau Filisitini kia Talila, o ave kia ia te paaga i onatou nima.
Ko Te Lavakiʼi ʼo He Tahi ʼe Ko He Fakaʼiloga ʼo Te ʼu Temi Fakaʼosi!
4 Tou vakaʼi age muʼa ia te fafine aga kaka ko Talila, ʼae neʼe manako ki ai te Tuʼi Fakamau ko Samisoni. Neʼe fakatotonu e Samisoni ke ina tauʼi te kau Filisitini moʼo haofaki te hahaʼi ʼa te ʼAtua. Neʼe lagi ʼiloʼi e te kau ʼaliki Filisitini ʼe toko nima te mole ʼofa moʼoni ʼa Talila kia Samisoni. Koia neʼe natou foaki kia ia he toe totogi lahi ke ina kumi peʼe haʼu mai fea te toe malohi ʼa Samisoni, ke feala ai hanatou matehi ia ia. Ko Talila, ʼae neʼe manumanu, neʼe ina tali te totogi ʼaia kae neʼe mole he fua ʼo tana faiga tuʼa tolu ʼae ke ina iloʼi pe ʼe haʼu maifea te malohi ʼa Samisoni. “Nee fakamamahii [ai] e Talila te loto o Samisoni i te aho fuli aki ana palalau.” Ki muli age “nee fiu leva tona laumalie [ia Samisoni] o kaku ki te mate.” Koia neʼe fakaha age leva e Samisoni neʼe mole heʼeki kosi tona lauʼulu, pea kapau ʼe kosi, pea ʼe mavae anai iā ia tona malohi. ʼI te kua iloʼi e Talila te faʼahi ʼaia, neʼe ina fakatotonu ke kosi te lauʼulu ʼo Samisoni ʼae neʼe moe ʼi ʼona kauaga, pea neʼe ina tuku leva ia ia ki ʼona fili ke natou faʼitaliha ki ai. (Tfm. 16:4, 5, 15-21) ʼI toe aga fakalialia leva neʼe ina fai! Neʼe lavakiʼi e Talila te tagata ʼae neʼe ʼofa kia ia, ʼuhi pe ko tana manumanu.
Ko He ʼu Puani Maʼuhiga ʼi Te Tohi ʼo Te Kau Tui Fakamau
14:16, 17; 16:16. Ko te fakakinauʼi ʼo he tahi ʼaki te ʼu tagi pea mo te ʼu fakakinakina ʼe feala ke ina maumauʼi he ʼu felogoi.—Taaga Lea 19:13; 21:19.
Ko Te Lavakiʼi ʼo He Tahi ʼe Ko He Fakaʼiloga ʼo Te ʼu Temi Fakaʼosi!
15 Kotea ʼae ʼe feala ke fai e ia ʼae kua ʼohoana ke nofo agatonu ki tona ʼohoana? ʼE ʼui fenei ʼi te Folafola ʼa te ʼAtua: “Ke mau tou fiafia mai te fafine [peʼe ko te tagata] o tou temi tupulaga” pea “ke ke mauli fiafia mo te fafine [peʼe ko te tagata] ae e ke ofa ki ai.” (Taag. 5:18; Ekl. 9:9) ʼI te fakalaka ʼo te ʼu taʼu, ʼe tonu leva ke nā faiga toko lua ke malohi ʼanā felogoi. Ko tona fakaʼuhiga ke na fetokagaʼaki, mo nā maʼu he temi ke nā ʼateaina ai, pea mo nā feovi lelei ʼaki. ʼE tonu ke maʼuhiga tafito kia naua te taupau ʼo tanā nofo ʼohoana pea mo tanā felogoi ʼae mo Sehova. Koia ʼe ʼaoga ai ki he taumatuʼa ke nā ako fakatahi te Tohi-Tapu, mo nā gaue fakatahi ʼi te faifakamafola, pea mo nā kole fakatahi te tapuakina ʼo Sehova.
TOU NONOFO AGATONU KIA SEHOVA
16 Ko ʼihi ʼi te kokelekasio neʼe natou fai he ʼu agahala mamafa pea neʼe fakatonutonuʼi “fakamalohii natou, koteuhi ke natou mau he tui e maa.” (Tito 1:13) Neʼe maʼua ke fakamavae ʼihi ʼuhi ko tanatou aga. Ko te fakatonutonuʼi ʼo “natou nee akonakii fena,” neʼe tokoni ai ke natou toe malolohi ʼi te faʼahi fakalaumālie. (Hep. 12:11) ʼE feafeaʼi mo kapau ʼe fakamavae he tahi ʼi totatou famili peʼe ko hotatou kaumeʼa? ʼE tou nonofo agatonu anai koa ki te ʼAtua peʼe kia ia ʼae neʼe fakamavae? Ko Sehova ʼe sio mai peʼe tou mulimuli anai ki tana fakatotonu ʼae ke mole tou fakatahi mo he tahi kua fakamavae.—Lau ia 1 Kolonito 5:11-13.
Te ʼu Koloa Fakalaumalie
(Tui Fakamau 16:1-3): 1 Nee alu leva Samisoni ki Kasa; pea nee sio leva ia ia i ai ki he fafine faiaga, pea nee ulu leva ia ia ki tona fale.2 Nee fakaha leva ki te hahai o Kasa: Kua tau mai ia Samisoni ki heni. Pea nee natou takatakai leva te fale, pea nee natou lama leva ia ia i te po katoa aena i te matapa o te kolo. Nee mole natou fai he mea kia Samisoni i te lolotoga o te po katoa, o natou ui: E tou tamatei anai ia ia i te uhu apogipogi.3 Nee moe leva Samisoni o kaku ki te maupo. I te maupo, nee tuu ake leva ia ia ki oluga; pea nee fa leva ia ia ki te u kaumatapa o te matapa o te kolo mo te u pou e lua, o taaki fakatahi natou mo te u ukamea, o hili natou ki ona fugauma, pea nee ina ave leva natou ki te tumutumu o te mouga ae e tuu ia mua o Hepelone.
Neʼe Malo Ia Samisoni ʼUhi Ko Te Malohi ʼo Sehova!
Neʼe lotomalohi ia Samisoni ke hoko atu tana fakatuʼutuʼu, ʼae ko te tauʼi te kau Filisitini. Neʼe ʼalu ʼo nofo ʼi te ʼapi ʼo te fafine paomutu ʼi Kasa, ʼaki te fakatuʼutuʼu ʼae ke ina tauʼi te ʼu fili ʼo te ʼAtua. Neʼe tonu ke maʼu e Samisoni hona nofoʼaga ki te poʼuli ʼi he kolo ʼo te ʼu fili, pea neʼe ina maʼu tona nofoʼaga ʼi te ʼapi ʼo te fafine paomutu. Neʼe mole nofo ai moʼo fakahoko he ʼu aga heʼe ʼaoga. Neʼe mavae ʼi te ʼapi ʼo te fafine ʼi te maʼupo, pea neʼe fa ki te ʼu matapa ʼo te kolo mo ʼona kaumatapa, pea ina ʼamo ia kilometa ʼe 60 ki te tumutumu ʼo te moʼuga ʼe tuʼu ovi ki Hepelone . Neʼe ina fai te faʼahi ʼaia ʼaki te fakafealagia pea mo te malohi ʼae neʼe foaki age e te ʼAtua.—Kau Tuʼi Fakamau 16:1-3.
(Lau ʼo te Tohi-Tapu)
(Tui Fakamau 16:18-31): 18 Nee sio leva ia Talila kua avahi e Samisoni tona loto kia ia, pea nee ina fekau leva ke fakaha ki te u pule o te kau Filisitini: Koutou omai i te faiaga aeni koteuhi kua ina avahi mai tona loto kia au. Pea nee hahake ake leva te u pule o te kau Filisitini kia Talila, o ave kia ia te paaga i onatou nima. 19 Nee fakamoemoe leva e Talila ia Samisoni ki ona kauaga, pea nee ina ui leva ki he tagata ke ina tuusi te u kaui fi e fitu o te ulu o Samisoni. Nee kamata leva i ai te vaivai o Samisoni, koteuhi nee mavae leva tona malohi ia ia. 20 Pea nee ui leva e Talila: Samisoni, kua omai te kau Filisitini kia koe! Nee ala ake leva ia ia i tana moe, o ui: E hage pe ko te mahani, e mole natou fealagia anai he mea kia au, e au haohaoa anai! Kae nee mole ina iloi kua mavae [ia Sehova] maia ia. 21 Nee puke leva ia ia e te kau Filisitini, pea nee natou fakakivi leva ona mata; nee natou ave leva ia ia ki Kasa, pea nee natou haihai leva ia la aki ni seini kapa. Nee ina mio leva te masini mio fulumeto i te fale pilisoni. 22 Kae nee toe kamata hohomo leva tona lauulu, i te osi o tona tele. 23 I he aho, nee fakatahi leva te u pule o te kau Filisitini o momoli he sakilifisio lahi ki tonatou atua ko Takone, pea mo fakafiafia. Koteuhi nee natou ui: Kua tuku e totatou atua totatou fili ko Samisoni ki otatou nima. 24 I te temi ae nee sio ai leva te hahai kia Samisoni, nee natou hiva fakavikiviki leva ki tonatou atua, o ui: Kua tuku e totatou atua ki otatou nima totatou fili ko Samisoni, te malaiaaga o totatou puleaga, ae nee ina tamatei totatou hahai. 25 I te lahi o te fiafia o onatou loto, nee natou ui leva: Ke aumai Samisoni, pea ke ina fai ni gaoi ke fakafiafiai ai otatou loto pea ke tou fekatai ai. Nee natou too leva Samisoni mai te loto pilisoni, pea nee natou fekatai leva i tanatou sisio kia ia. Nee natou fakatuu leva ia ia i lotomalie o te u pou o te fale tapu. 26 Pea nee ui leva e Samisoni ki te tama ae nee ina takitaki ia ia i tona nima: Fakatuu au ke feala haku fafa ki te u pou ae e natou taofi te fale tapu pea ke au falanaki ki ai. 27 Nee fonu leva te fale tapu ko te tagata mo te fafine: Nee nonofo leva te u pule fuli o te kau Filisitini i ai, pea nee nonofo foki i fata o te fale te toko tolu afe, tagata mo fafine, o mamata ki te gaoi fakakata a Samisoni. 28 Pea nee fai leva e Samisoni te kole aeni [kia Sehova], o ui: Aliki [Sehova]! E au kole atu kia koe ke ke manatu mai kia au! Oi Atua, ke ke foaki mai kia au he malohi i te faiaga pe aeni, ke au totogi ai, i he faiaga e tahi, ki te kau Filisitini oku foi mata lua lua! 29 Pea nee taufa leva Samisoni ki te u pou loto e lua ae nee na taofi te fale tapu, pea nee fa leva tona nima matau ki he tahi pou mo tona nima hema ki he tahi pou. 30 Pea nee ui leva e Samisoni: Ke au mate mo te kau Filisitini! Pea nee ina ekei leva i tona malohi katoa te u pou, pea nee holo leva te fale tapu ki te u pule mo te hahai katoa ae nee nonofo i ai. Ko natou ae nee mamate mo Samisoni nee kaugamalie age ia natou ae nee ina tamatei i te lolotoga o tona mauli katoa. 31 Nee hihifo ake leva ona tehina mo tona famili fuli, o too tona sino, pea nee natou ave leva ia ia, o tanu i te tanuma o tana tamai ko Manoa, i te vaha o Sola mo Esitaoli. Nee tui fakamaau ia ia i Iselaele ia tau e uafulu.
(Pesalemo 18:26, 27): 26 Ki ae e agalelei e ke fakaha tou agalelei. Ki te tagata agatonu e ke fai o mulimuli ki tona agatonu. 27 Ki ae e maa e ke fakaha tou maa, ki ae e agatuu e ke fai o mulimuli ki tana agatuu.
VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 10-16 ʼO SANUALIO
TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | TUI FAKAMAU 17-19
“Ka Tou Talagataʼa Ki Te ʼAtua ʼe Tou Tau Mo Ni Fihifihia”
(Tui Fakamau 17:1, 2): 1 Nee i ai leva he tagata o te mouga o Efalaimi, nee higoa ko Mika. 2 Nee ina ui leva ki tana fae: Ko te u foi sikele paaga e afe teau, ae nee kaihaa ia koe, pea nee ke tuku ai leva ni malaia ki ae nee kaihaa i oku mua, koeni natou e tuku i toku fale, koteuhi ko au ae nee ina too. Pea nee ui leva e tana fae: Ke tapuaki [Sehova] ki taku tama!
(Tui Fakamau 17:4, 5, 12): Nee ina toe tuku leva ki tana fae te paaga. Nee too leva e tana fae te u foi sikele paaga e luageau. Pea nee ina tuku leva te paaga ki te tagata haka ukamea, ae nee ina fai aki he fakatata ta mo he fakatata ukamea haka. Nee ina fakatuu leva naua i te fale o Mika. 5 Nee mau leva e Mika he fale o te Atua; nee ina fai leva he efote mo ni telafimi, pea nee ina fakatapui leva he tahi i ona foha ke nofo o faisakilifisio. 12 pea nee fakatapui leva e Mika te tagata Levi ke gaue kia ia o hage ko he tagata faisakilifisio, pea nee nofo leva ia ia i te fale o Mika.
(Tui Fakamau 18:24-26): 24 Nee tali leva e Mika kia natou: Kua kotou kaihaa te u atua ae nee au fai, pea kua kotou ave taku tagata faisakilifisio; e mole pe he mea e tahi e toe mai kia au, pea e kotou matasosoka i takotou fehui mai kia au pe kotea e au kalaga ai? 25 Nee tali leva e te u foha o Tane kia ia: Ke aua naa matou toe logo ki tou leo, koteuhi e feala anai ke fiu ni ihi o matou, pea ke natou tamatei koutou, pea e ke fakatupu anai hou puli mo tou famili. 26 Pea nee hoko atu leva e te u foha o Tane tonatou fagona. I te sio a Mika nee natou malolohi age ia ia, nee toe liliu leva ia ki tona fale.
it-2 278-279
Mika
1. Tagata mai Efalaime. Ne’e kaiha’a e Mika ia fo’i piesi pa’aga ’e 1 100 ’i tana fa’e, ’o ina maumau’i ai ia te valu folafola ’o te ’u Folafola ’e Hogofulu. (Ek 20:15) ’I te temi ’ae ne’e ina fakaha ai tana hala pea mo liufaki te falā ki tana fa’e, ne’e ui fenei e tana fa’e: ‘’E tonu anai ke au faka’aoga’i te falā ’aeni ma’a Sehova. ’E au loto ke ke faka’aoga’i mo’o fai ’aki he pāki togi pea mo he fakatata ’aki he ukamea ne’e haka. Koia ’e au toe liufaki atu te falā ’aia.’ Ne’e ina foaki leva ia fo’i piesi pa’aga ’e 200 ki he tagata ’e ina gaue’i te ukamea ke ina fa’u ‘he pāki togi pea mo he fakatata ’aki he ukamea ne’e haka’ pea ke fakatu’u ki muli age ’i te loto fale ’o Mika. Ne’e fonu tona ‘’api ko te ’u ’atua,’ ne’e ina fai he kofu fakapelepitelo pea mo ni taula’atua, pea ina hino’i tona foha ke liliu ko tana pelepitelo. Logo la ne’e fai te ’u fakatu’utu’u ’aia ma’a Sehova, kae ne’e tuha mo te fakatonutonu, kote’uhi ne’e ina maumau’i te fakatotonu ’ae ’e ina tapu’i ia te tauhi taula’atua. (Ek 20:4-6). Pea ne’e mole faka’uhiga mo’oni ki te tapenakulo ’a Sehova pea mo te kau pelepitelo. (Tfm 17:1-6; Te 12:1-14) Ki muli age, ne’e ina to’o fakamalohi ’i tona loto fale ia Sonatane, mai te hologa ’o Kelesome, foha ’o Moisese, ke liliu te tupulaga Levite ’aia ko hana pelepitelo. (Tfm 18:4, 30) ’I tona fiafia ki te fakatu’utu’u ’aia, ne’e ui fenei e Mika: “I te aho nei, e au iloi e tapuakii au e [Sehova].” (Tfm 17:7-13) Kae ’uhi ’ae ’e mole hifo mai ia Sonatane mai ia Alone, ne’e mole feala ke ina fai te gaue fakapelepitelo, ’o ’a’asili ai te hala ’a Mika.—Nu 3:10.
it-2 278 ¶3
Mika
Ki muli age, ne’e tuli e Mika mo ’ihi kau tagata ia te ’u foha ’o Tane ’o natou ma’u. ’I te fakalavelave age e te ’u foha ’o Tane pe kotea ’ae ’e loto ki ai, ne’e tali fenei age e Mika: “Nee kotou kaihaa te u atua ae nee au fai, pea kua kotou ave taku tagata faisakilifisio: E mole he mea e tahi e toe mai kia au.” Kae ne’e ui age e te ’u foha ’o Tane kapau ’e ina haga muli’i natou mo tulolo age, ’e natou tamate’i anai ia ia. ’I tana sio ki te malolohi age ’o te ’u foha ’o Tane ’i tana kau tagata, ne’e liliu ai ki tona ’api. (Tfm 18:22-26) Ki muli age, ne’e ’ohofi e te ’u foha ’o Tane ia Laisi, ’o natou tutu te kolo pea natou toe laga ’i ai te kolo ’o Tane. Ne’e liliu ia Sonatane mo ’ona foha ko te ’u pelepitelo ma’a te ’u foha ’o Tane ’ae ne’e “natou taupau te u fakatata togi a Mika i te temi katoa ae nee tuu ai i te fale tapu o te Atua i Silo.”—Tfm 18:27-31.
Te ʼu Koloa Fakalaumalie
(Tui Fakamau 19:18): Nee tali leva e te tagata Levi kia ia: E matou omai mai Petelehemi i Suta, pea e matou olo ki te potupotu o te mouga o Efalaimi. Koena te kogamea ae e au nofo ai, pea e au toe liliu ki toku api, i te osi o he fagona nee au fai ki Petelehemi i Suta. Pea koeni, e mole he tahi e ina fakaafe matou ki tona api.
Ko Te Fakaliliu ʼo Te Folafola ʼa Te ʼAtua ʼe Maʼuli
6 Ia ʼaho nei, kua lahi age te ʼu fakamoʼoni ke tou fakaʼaogaʼi ai te huafa ʼo Sehova. Ko tona huafa ʼe fakaʼaogaʼi tuʼa 7 216 ʼi te Tohi-Tapu Traduction du monde nouveau ʼo te taʼu 2013 ʼae neʼe toe vakaʼi. Neʼe toe hilifaki te huafa ʼo te ʼAtua kia vaega ʼe ono ʼi te Tohi-Tapu ʼaia. Ko vaega ʼe nima ʼe tuʼu ʼi te tohi ʼo 1 Samuele 2:25; 6:3; 10:26; 23:14, 16, koteʼuhi neʼe tuʼu te huafa ʼo te ʼAtua ʼi te ʼu Takaiga Tohi ʼo Te Tai Mate. (Vakaʼi te kiʼi nota.) Pea ko te ono vaega, ʼe tuʼu ʼi te tohi ʼo Tui Fakamaau 19:18, ʼuhi ko te ʼu kumi neʼe fai ʼi te ʼu tohi ʼafeā ʼo te Tohi-Tapu.
(Lau ʼo te Tohi-Tapu)
(Tui Fakamau 17:1-13): 1 Nee i ai leva he tagata o te mouga o Efalaimi, nee higoa ko Mika. 2 Nee ina ui leva ki tana fae: Ko te u foi sikele paaga e afe teau, ae nee kaihaa ia koe, pea nee ke tuku ai leva ni malaia ki ae nee kaihaa i oku mua, koeni natou e tuku i toku fale, koteuhi ko au ae nee ina too. Pea nee ui leva e tana fae: Ke tapuaki [Sehova] ki taku tama! 3 Nee liufaki leva e Mika ki tana fae te u foi sikele e afe teau; pea nee ui leva e tana fae: E au loto ke fakatapui te paaga aeni [Sehova], o tupu ke fai aki he fakatata kua ta mo he fakatata kua haka ki taku tama; koeni, e au toe tuku atu anai ia kia koe. 4 Nee ina toe tuku leva ki tana fae te paaga. Nee too leva e tana fae te u foi sikele paaga e luageau. Pea nee ina tuku leva te paaga ki te tagata haka ukamea, ae nee ina fai aki he fakatata ta mo he fakatata ukamea haka. Nee ina fakatuu leva naua i te fale o Mika. 5 Nee mau leva e Mika he fale o te Atua; nee ina fai leva he efote mo ni telafimi, pea nee ina fakatapui leva he tahi i ona foha ke nofo o faisakilifisio. 6 I te temi aena, nee mole he hau i Iselaele. Nee tahi fai e te tagata te mea ae nee ina lelei ia. 7 Nee i ai leva he tagata tupulaga mai Petelehemi i Suta, mai te famili o Suta; nee Levi ia ia, pea nee nofo leva ia i ai. 8 Nee mavae leva ia ia mai Petelehemi i Suta, o kumi he nofoaga e lelei kia ia. I te hoko atu o tona fagona, nee kaku leva ia ia ki te fale o Mika i te mouga o Efalaimi. 9 Nee ui leva e Mika kia ia: Pe e ke hau mai fea? Pea nee ina tali leva kia Mika: Ko au ko he tagata Levi, e au hau mai Petelehemi i Suta, pea e au alu o kumi he kogamea ke au nofo ai. 10 Nee ui leva e Mika kia ia: Nofo i heni mo au; e ke liliu anai kia au o hage ko he tamai mo he tagata faisakilifisio, pea e au foaki anai kia koe ni foi sikele paaga e hogofulu i te tau, mo te u teu ae e aoga kia koe, pea mo te u meakai. Pea nee ulu leva te tagata Levi ki fale. 11 Nee tali leva e te tagata Levi ke nofo mo Mika, ae nee sio leva ki te tagata tupulaga o hage ko hona foha totonu. 12 pea nee fakatapui leva e Mika te tagata Levi ke gaue kia ia o hage ko he tagata faisakilifisio, pea nee nofo leva ia ia i te fale o Mika. 13 Pea nee ui leva e Mika: I te aho nei, e au iloi e tapuaki anai [Sehova] kia au, koteuhi kua au nofo mo he tagata Levi ke ina fai ni sakilifisio kia au.
(Selemia 29:11): Koteuhi e ui e [Sehova], e au iloi te u fakatuutuu ae kua au fai kia koutou, ko te u fakatuutuu o te tokalelei kae mole ko te malaia, o tupu ke foaki kia koutou he apogipogi mo he amanaki lelei.
VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 17-23 ʼO SANUALIO
TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | TUI FAKAMAU 20-21
“Kotou Haga Kumi Te Takitaki ʼa Sehova”
(Tui Fakamau 20:17, 18, 23): 17 Nee lau foki mo te u tagata o Iselaele, o mole kau ai Pesamino: ko te toko fageau afe, tagata tau fuli. 18 Pea nee tutuu ake leva te u fanau a Iselaele ki oluga, o olo ki Petele, pea nee natou kole leva ki te Atua, o ui: Ko ai ae ia matou e tonu ke uluaki alu o taui te u foha o Pesamino? Nee tali leva e [Sehova]: Ko Suta e ina kamata anai. 22 Nee hahake leva te u fanau a Iselaele o fetagihi ia mua o [Sehova] o kaku ki te pouli; pea nee natou kole leva [kia Sehova], o ui: Pe e tonu ke matou toe olo o taui omatou tehina, foha o Pesamino? Nee tali leva e [Sehova] kia natou: Koutou hahake o taui ia ia.
(Tui Fakamau 20:26-28): 26 Nee hahake leva te u fanau fuli a Iselaele mo te hahai katoa ki Petele. Pea nee natou fetagihi leva pea nee natou nonofo leva i ai ia mua o [Sehova], pea nee natou sesunio leva i te aho aena o kaku ki te afiafi, pea nee natou momoli leva [kia Sehova] ni failaulau mo ni sakilifisio fakafetai. 27 Pea nee kumi leva e te u fanau a Iselaele [kia Sehova], - nee nofo leva te aleka o te fakapapau a te Atua i te kogamea aena, 28 pea ko Finesi, foha o Eleasale, foha o Alone, ae nee tuu leva ia mua o te Eteleno - i te temi aena, pea nee natou ui leva: pe e tonu anai ke matou toe olo o taui omatou tehina, te u foha o Pesamino, pe e tonu ke matou fakafisi ki ai? Nee tali leva e [Sehova]: Koutou hahake, koteuhi e au tuku atu anai natou ki okotou nima i te aho apogipogi.
(Tui Fakamau 20:35): Nee taai leva e [Sehova] ia Pesamino o akilaloa ia mua o Iselaele, pea nee tamatei leva e te u fanau a Iselaele i te aho aena te toko uafulu ma nima afe tagata o Pesamino, ae nee popoto fuli i te tau heleta.
w11 15/9 32 ¶2
Finesi, he fa’ifa’itaki ke tou muli’i moka tou tau mo ni faigata’aʼia
’I te hili ’o te faka’aliki’i pea mo te matehi ’o te fafine ne’e nonofo mo he Levite e he ’u tagata mai Kipea, ’ae ne’e kau ki te telepi ’o Pesamino. Ne’e laga tau ai leva te ’u telepi ’ae ki te haha’i ’o Pesamino. (Tfm. 20:1-11) ’I mu’a ’o tanatou olo ki te tau, ne’e natou faikole kia Sehova ke tokoni age. Ka’e, ne’e tu’a lua tanatou mole malo. (Tfm. 20:14-25) Ne’e natou manatu koa ne’e mole logo’i ’anatou faikole? Ne’e loto koa e Sehova ke natou tautea’i ia te ’u tagata agakovi ’aia?
Ko He ʼu Puani Maʼuhiga ʼi Te Tohi ʼo Te Kau Tui Fakamau
20:17-48—He koʼe neʼe tuku e Sehova ke malo tuʼa lua ia te hahaʼi ʼo Pesamino ʼi te tahi ʼu telepi, logo la neʼe tonu ke fakatuʼā te hahaʼi ʼo Pesamino? ʼI tana tuku ke mamate he hahaʼi tokolahi ʼi te ʼu telepi agatonu, neʼe ʼahiʼahiʼi e Sehova tonatou loto moʼoni ke taʼaki te agakovi mai Iselaele.
w11 15/9 32 ¶4
’E Feala Koa Ke Kotou Fa’ifa’itaki’i Ia Fineasi Moka Kotou Tau Mo Ni Faigata’aʼia?
Kotea te ako ’e tou ta’ofi mai te fakamatala ’aeni? ’I te kokelekasio, ’e ’i ai ’ihi fihifihia ’e hoko atu logo la te ’u faiga pea mo te ’u faikole ’a te kau tagata ’afeā. Koia, ’e tonu anai ke natou manatu’i te ’u palalau ’aeni ’a Sesu: “Kotou haga kole, pea ʼe foaki atu anai. Kotou haga kumi, pea ʼe kotou maʼu anai. Kotou haga tukituki, pea ʼe avahi atu anai.” (Luka 11:9). Tatau aipe pe ’e hage ’e tuai te tali mai ’o he kole, kae ’e tui papau te ’u tagata ’afeā, ’e foaki mai anai tona tali ’i te temi ’ae ’e loto ki ai ia Sehova.
Te ʼu Koloa Fakalaumalie
(Tui Fakamau 20:16): Ki te kau tau aena, nee mau ai te u tagata tau e fitugeau nee hema. Nee fealagia e te u tagata fuli aena ke natou fanahi he foi maka aki he makamaka, o fakatuhituhi ki he foi fului ulu, o mole hala.
Kua Kotou Iloʼi Koa?
Neʼe fakaʼaogaʼi feafeaʼi te ʼu makamaka ʼi te ʼu tau ʼo te temi muʼa?
Neʼe matehi e Tavite ia te tagata lahi ko Koliate ʼaki tana makamaka. Neʼe lagi ako e Tavite ia tona fakaʼaogaʼi ʼi te ʼu taʼu ʼae neʼe tauhi ovi ai.—1 Samuele 17:40-50.
ʼE ha ʼi te ʼu pāki ʼo te temi muʼa, te ʼu makamaka neʼe fakaʼaogaʼi ʼi Esipito pea mo Asilia. Ko te agaaga ʼo te makamaka neʼe ko te ʼu kauʼi maea ʼe lua neʼe haʼi ki ai te kiliʼi manu peʼe ko he moʼi kie. Neʼe fakaʼaogaʼi te ʼu kiʼi foʼi maka momole pea mo takafuafua. Neʼe haga te tagata faimakamaka ʼo milohi ia te foʼi maka pea ina tuku age leva te kauʼi maea ʼe tahi, ʼo fagona malohi ai te foʼi maka ʼo alu fakahagatonu ki te meʼa ʼae neʼe ina li ki ai.
ʼI te ʼu meʼa ʼae neʼe huke ʼi te ʼu potu fenua Alape, neʼe maʼu lahi ai te ʼu maka ʼo te ʼu makamaka neʼe fakaʼaogaʼi ʼi te ʼu tau. Ko te ʼu tagata faiva ʼi te faimakamaka, neʼe malohi ʼaupito tanatou li ʼaki te ʼu maka, ʼo lau kia kilometa ʼe teitei 240 ʼi te hola. Neʼe feala ke mate he tahi ʼaki te mahafu ʼaia.—Tui Fakamaau 20:16.
(Lau ʼo te Tohi-Tapu)
(Tui Fakamau 20:1-13): 1 Ko te u fanau fuli o Iselaele, mai Tane o kaku ki Pele-Sepaki pea mo te fenua o Kalaate, nee fakatahi leva i he loto e tahi ia mua o [Sehova], i Misipa. 2 Nee kau leva te u pule mo te u tagata o te faahiga fuli o Iselaele i te fakatahiga aena o te hahai o te Atua: Ko te u tagata tau e fageau afe nee popoto i te tau heleta. 3 Pea nee logo leva te u foha o Pesamino kua hahake ki Misipa te u fanau a Iselaele. Nee ui leva e te u fanau a Iselaele: Ke koutou fakamatala, pe nee hoko feafeai te agakovi aena? 4 Pea nee palalau leva te tagata Levi, ohoana o te fafine ae nee mate, o ui: Nee au kaku mai leva mo toku ohoana ki Kipea i Pesamino, ke au nofo ai i te pouli. 5 Nee tutuu ake leva ni tagata o Kipea ke fai kia au he mea fakaufiufi, pea nee natou takatakai leva i te pouli te fale ae nee au nofo ai. Ko au ae nee natou loto ke tamatei, kae nee natou fakavalevale leva ki toku ohoana, o kaku ki tona mate. 6 Nee au too leva toku ohoana, pea nee au tuutuu leva ia ia o fakamomoli ki te faahiga fuli o Iselaele. Koteuhi kua natou fai he mea fakalialia mo fakaufiufi i Iselaele. 7 I te aho nei, koeni kua kotou fakatahi fuli i heni, fanau a Iselaele: Ke koutou talaga, pea ke koutou fai he tonu! 8 Nee tutuu ake leva te hahai katoa ki oluga o hage ko he tagata e tahi, o fakaha: Ke aua naa toe liliu he tagata ki tona api, mo tona falela pee ko tona fale. 9 Koeni te mea ae e tonu ke tou fai ki Kipea: E tou olo anai o taui ia ia, o mulimuli ki te mate i te toho! 10 E tou filifili anai i te faahiga fuli o Iselaele ni tagata e toko hogofulu mai te toko teau, e teau mai te toko afe, e toko afe mai te toko hogofulu afe. E natou olo anai o kumi ni meakai ki te kau solia ae e olo anai o taui Kipea ke tautea ai te kolo aena, o tupu ko te aga fakalialia ae nee fai e tana hahai i Iselaele. 11 Pea nee loto tahi leva te u tagata fuli o Iselaele ke fakatahi o taui te kolo, o pipiki tahi o hage ko he tagata e tahi. 12 Nee fekau leva e te u faahiga o Iselaele ni tagata ke olo ki te u famili fuli o Pesamino, o fakaha: Nee feafeai te fakahoko o he mea fakalialia fenei ia koutou? 13 Koutou tuku mai kia matou i te aho nei natou ae nee natou fai te mea aena, te u tagata kovi o Kipea, ke matou tamatei natou, pea ke matou pulihi ai te kovi i te lotolotoga o Iselaele. Kae nee mole fia logo leva te u foha o Pesamino ki te leo o onatou tehina, fanau a Iselaele.
(Taaga Lea 16:3, 9): 3 Tuku [kia Sehova] au gaue fuli, pea e manuia anai au fakatuutuu. 9 E fakakaukau te loto o te tagata ki tona ala, kae ko [Sehova] ae e ina taki ona lakaaga.
(Taaga Lea 30:24, 25): E i ai ni manu e fa i te kele e liliki osi, kae e natou kau ki te kau popoto: 25 Ko te lo, ko he hahai hala malohi, ae e natou teuteui tanatou meakai i te temi vevela;
VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 24-30 ’O SANUALIO
TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | LUTE 1-2
“Te ʼOfa Agatonu”
(Lute 1:8-13): 8 Pea nee ui leva e Naomi ki ana taahine: Kolua olo, pea kolua tahi liliu ki te api o tana fae! Ke tuku e [Sehova] tona agalelei kia kolua o hage ko takolua agalelei kia natou ae kua mamate pea mo au foki! 9 Ke fai e [Sehova] ke kolua mau taki toko tahi te malolo i te fale o he tagata! Pea nee uma leva ia ia kia naua. Nee hiki leva ki oluga ona leo, pea nee na fetagihi leva o leo lahi; 10 pea nee na ui leva kia Naomi: Kailoa, e ma olo mo koe ki tau hahai. 11 Nee ui leva e Naomi: Kolua toe liliu, nai aku taahine! Kotea e kolua omai ai mo au? Pe e kei au mau ni tamaliki i toku fatu, ke liliu ko ni okolua ohoana? 12 Ke kolua toe liliu, nai aku taahine, ke kolua olo! E mole kei feala ke au ohoana koteuhi kua au matua. Pea kapau e au ui anai e au mau he amanaki lelei; kapau i te po pe aeni e au momoe anai mo hoku ohoana pea e au fanaui anai ni foha, 13 pe e kolua talitali anai ke na lalahi, pe e kolua toe fakafisi anai ke kolua toe ohoana mo ni ihi age? Kailoa, nai aku taahine! O tupu ko kolua, kua au nofo i he mamahi lahi koteuhi kua hiki fakafehagai te nima o [Sehova] kia au.
(Lute 1:16, 17): 16 Nee tali leva e Lute: Aua naa ke fakamalohii au ke au siaki koe, pea ke au toe liliu o mamao mo koe! Ko te kogamea ae e ke alu anai ki ai, e au alu anai ki ai; ko te kogamea ae e ke nofo anai i ai, e au nofo anai i ai; e liliu anai tau hahai ko taku hahai, pea e liliu anai tou Atua ko toku Atua; 17 ko te kogamea ae e ke mate ai anai, e au mate ai anai pea e tanu anai au i ai. Ke tautea au e [Sehova] i tona malohi katoa, mo kapau e i ai he tahi age mea i te mate e ina vahei anai au maia koe!
Faʼifaʼitakiʼi Te ʼu Kaumeʼa ʼo Sehova
5 Neʼe maʼuli te famili ʼo Lute ʼi Moape. Neʼe feala pe ke toe liliu ki tona famili pea ʼe lagi natou tokakaga lelei anai kia ia. Neʼe ina iloʼi te hahaʼi, mo te lea pea mo te agaʼi fenua ʼo Moape. Neʼe mole feala kia Naomi hana fakapapauʼi age kia Lute, ʼe ina maʼu anai hona ʼohoana peʼe ko hona nofoʼaga ʼi Petelehemi. Koia, neʼe ina ui age ai ke toe liliu ki Moape. Ohage ko tatatou vakaʼi, ko Olipa neʼe toe “liliu leva . . . ki tana hahai mo ona atua.” (Lute 1:9-15) Kaʼe, neʼe fakatotonu e Lute ʼe mole toe liliu anai ki te kau Moape pea mo ʼonatou ʼatua hala.
Faʼifaʼitakiʼi Te ʼu Kaumeʼa ʼo Sehova
6 Neʼe lagi iloʼi e Lute ia Sehova ʼuhi ko tona ʼohoana peʼe ko Naomi. Neʼe ina ako ko Sehova ʼe mole hage ko te ʼu ʼatua ʼo Moape. Neʼe ʼofa kia Sehova pea neʼe ina iloʼi ʼe tuha mo Sehova tona ʼofa pea ke tauhi kia te ia. Koia, neʼe toʼo ai e Lute ia he tonu fakapotopoto. Neʼe ina ui fenei kia Naomi: “E liliu anai tau hahai ko taku hahai, pea e liliu anai tou Atua ko toku Atua.” (Lute 1:16) ʼE malave tuʼumaʼu kia tatou moka tou fakakaukauʼi te ʼofa ʼo Lute kia Naomi. Kaʼe, neʼe ko tona ʼofa kia Sehova ʼae neʼe maʼuhiga lahi age. Neʼe ko te ʼofa ʼaia neʼe malave kia Poase, he ʼe ki muli age neʼe fakamalō kia Lute ʼi tana ‘kumi nonoʼaga ʼi te ʼu lalo kapakau ʼo Sehova.’ (Lau ia Lute 2:12.) Ko te ʼu kupuʼi palalau ʼae neʼe fakaʼaogaʼi e Poase, ʼe ina fakamanatuʼi mai te olo ʼa te ʼu ʼuhiʼi moa ʼo fenonoʼi ʼi te ʼu lalo kapakau ʼo tanatou faʼe. (Pes. 36:8; 91:1-4) ʼO toe feia pe, neʼe maʼu e Lute ia te puipui ʼofa ʼo Sehova pea neʼe fakapale e Sehova tana tui. Neʼe mole he temi neʼe fakahemala ai ia Lute ki te tonu ʼae neʼe ina toʼo.
Te ʼu Koloa Fakalaumalie
(Lute 1:20, 21): 20 Nee ui leva e Naomi kia natou: Aua naa kotou fakahigoa au ko Naomi, koutou fakahigoa au ko Mala, koteuhi kua fakafonu au e te Mafimafi aki te mamahi. 21 Nee au mau koloa i taku mavae i heni, pea kua fakaliliu mai au e [Sehova] mo oku nima atea. Kotea e kotou fakahigoa ai au ko Naomi, kae kua siaki au e [Sehova], pea kua fakamamahii au e te Mafimafi?
Ko He ʼu Puani Maʼuhiga ʼi Te Tohi ʼo Lute
1:13, 21—Neʼe haʼu koa mai ia Sehova ia te maʼuli mamahi mo te malaʼia ʼae neʼe tau mo Naomi? Kailoa ia, pea neʼe mole tukugakoviʼi e Naomi ia te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo he faʼahiga meʼa kovi neʼe hoko. Kae ʼaki te ʼu meʼa fuli ʼae neʼe hoko kia ia, neʼe manatu ia ʼe fakafeagai ia Sehova kia ia. Neʼe mamahi tona loto pea neʼe pulinoa tona loto falala. Pea tahi ʼae meʼa, ʼi te temi ʼaia ko te maʼu fanau neʼe fakaʼuhiga ko he tapuakina mai te ʼAtua, pea ko te paʼa neʼe fakaʼuhiga ko he malaʼia. ʼI te mole ʼi ai ʼo hona ʼu mokopuna pea mo te kua mamate ʼo ʼana tama, neʼe hage ai kia Naomi neʼe tonu tana manatu ʼae neʼe fakalainoaʼi ia ia e Sehova.
(Lau ʼo te Tohi-Tapu)
(Lute 1:1-17): 1 I te temi o te kau tui fakamaau, nee to leva he hoge i te fenua. Nee alu leva he tagata o Petelehemi i Suta mo tona ohoana, mo ona foha toko lua, o nonofo i te fenua o Moape. 2 Ko te higoa o te tagata aena ko Elimeleke, ko tona ohoana ko Naomi, pea ko ona foha ko te tahi ko Makelone pea ko te tahi ko Kilisoni; nee natou omai mai Efalata, mai Petelehemi i Suta. I tanatou kaku ki te fenua o Moape, nee natou fakatuu leva i ai tonatou nofoaga. 3 Nee mate leva ia Elimeleke, ohoana o Naomi, pea nee nofo leva ia Naomi mo ana tama e toko lua. 4 Nee na ohoana leva mo ni fafine Moape, nee higoa te tahi ko Olipa, pea nee higoa te tahi ko Lute, pea nee natou nonofo leva i Moape o lau kia tau e hogofulu. 5 Nee toe mamate leva ia Makelone mo Kilisoni, pea nee nofo toko tahi leva ia Naomi, kua pupuli ana tama toko lua mo tona ohoana. 6 Pea nee tuu ake leva ia Naomi, ia ia mo ana taahine, ke natou mavae i te fenua o Moape, koteuhi nee logo ia i te fenua o Moape kua ahiahi [e Sehova] ki tana hahai pea kua ina foaki he pane kia ia. 7 Nee mavae leva ia ia i te kogamea ae nee nofo ai, mo ana taahine, pea nee natou kamata haele leva i te ala ke toe liliu ki te fenua o Suta. 8 Pea nee ui leva e Naomi ki ana taahine: Kolua olo, pea kolua tahi liliu ki te api o tana fae! Ke tuku e [Sehova] tona agalelei kia kolua o hage ko takolua agalelei kia natou ae kua mamate pea mo au foki! 9 Ke fai e [Sehova] ke kolua mau taki toko tahi te malolo i te fale o he tagata! Pea nee uma leva ia ia kia naua. Nee hiki leva ki oluga ona leo, pea nee na fetagihi leva o leo lahi; 10 pea nee na ui leva kia Naomi: Kailoa, e ma olo mo koe ki tau hahai. 11 Nee ui leva e Naomi: Kolua toe liliu, nai aku taahine! Kotea e kolua omai ai mo au? Pe e kei au mau ni tamaliki i toku fatu, ke liliu ko ni okolua ohoana? 12 Ke kolua toe liliu, nai aku taahine, ke kolua olo! E mole kei feala ke au ohoana koteuhi kua au matua. Pea kapau e au ui anai e au mau he amanaki lelei; kapau i te po pe aeni e au momoe anai mo hoku ohoana pea e au fanaui anai ni foha, 13 pe e kolua talitali anai ke na lalahi, pe e kolua toe fakafisi anai ke kolua toe ohoana mo ni ihi age? Kailoa, nai aku taahine! O tupu ko kolua, kua au nofo i he mamahi lahi koteuhi kua hiki fakafehagai te nima o [Sehova] kia au. 14 Pea nee na hiki ake leva ki oluga ona leo, o na toe fetagihi leo lahi. Nee uma leva ia Olipa ki tana fae o tauine kia ia, kae nee pipiki leva ia Lute kia Naomi. 15 Nee ui leva e Naomi kia Lute: Koeni kua toe liliu leva tou tehina ki tana hahai mo ona atua; ke ke toe liliu, o hage ko tou tehina. 16 Nee tali leva e Lute: Aua naa ke fakamalohii au ke au siaki koe, pea ke au toe liliu o mamao mo koe! Ko te kogamea ae e ke alu anai ki ai, e au alu anai ki ai; ko te kogamea ae e ke nofo anai i ai, e au nofo anai i ai; e liliu anai tau hahai ko taku hahai, pea e liliu anai tou Atua ko toku Atua; 17 ko te kogamea ae e ke mate ai anai, e au mate ai anai pea e tanu anai au i ai. Ke tautea au e [Sehova] i tona malohi katoa, mo kapau e i ai he tahi age mea i te mate e ina vahei anai au maia koe!
(Pesalemo 63:3, NWT): He ’e ko tou ʼofa agatonu ’e lelei age ia ’i te ma’uli, ’e viki’i anai koe e toku ’u laugutu.
(Taaga Lea 21:21, NWT): Ko ’ae ’e ina kumi fakamalotoloto te faitotonu pea mo te ’ofa agatonu ’e ina ma’u anai te ma’uli, te faitotonu pea mo te kololia.
(Esaia 43:4): Koteuhi e ke mauhiga i oku mata, koteuhi e ke lahi kia au pea e au ofa kia koe, e au foaki ni tagata ke fetogi ai ia koe, pea mo ni hahai ke totogi ai tou mauli.
(Pesalemo 25:10): Ko te u ala fuli o [Sehova] e manavaofa pea e agatonu kia natou ae e natou tauhi tana hai mo ana folafola.
VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 31 ʼO SANUALIO–6 ʼO FEPUALIO
TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | LUTE 3-4
“Fai Tau Aga Ke Lelei Tuʼumaʼu”
(Lute 3:10): Pea nee ui leva e Poase: Ke tapuaki [Sehova] kia koe, siaku taahine! Ko te mea aeni kua ke fai e fakamooni ai tou agatonu ki te famili o tou ohoana, pea e toe lahi age ia ia i te u mea fuli ae nee ke fai. Koteuhi nee mole ke kumi te ofa o ni tagata kei muli, pee mau koloa pee masisiva.
(Lute 3:11): I te lakaga nei, siaku taahine, aua naa ke mataku; e au fai anai kia koe te u mea fuli ae e ke palalau anai ki ai, koteuhi kua iloi e te kolo katoa ko he fafine faa gaue ia koe.
(Lute 4:11-13): 11 Nee palalau leva te hahai katoa ae nee nonofo i te matapa mo te kau matuatua: E matou fakamooni ki ai! Ke fakaliliu e [Sehova] te fafine ae kua ulu ki tou fale o tatau mo Lasele mo Lea, ae nee tupu mai ai te hahai o Iselaele! Ke fakaha tou malohi i Efalata, pea ke logologona tou higoa i Petelehemi! 12 E feala anai ki te hakoga ae e foaki atu anai kia koe e [Sehova] i te fafine aena, ke ina fakaliliu tou fale o tatau mo te fale o Pelesi, ae nee fanaui e Tamale kia Suta! 13 Nee too leva e Poase ia Lute, ae nee liliu leva ko tona ohoana, pea nee alu leva ia ia kia ia. Nee fakagafua leva e [Sehova] ke faitama ia Lute, pea nee ina fanaui leva he tama.
Ne’e lagi malave kia Lute ia te ’u palalau fakalotofimalie ’aeni ’a Poase: “Ke tapuaki [“Sehova,” NWT] kia koe, siaku taahine! Ko te mea aeni kua ke fai e fakamooni ai tou agatonu ki te famili o tou ohoana, pea e toe lahi age ia ia i te u mea fuli ae nee ke fai. Koteuhi nee mole ke kumi te ofa o ni tagata kei muli, pee mau koloa pee masisiva.” (Lute 3:10) Ne’e ʼuluaki fakaha e Lute ia tona ’ofa agatonu ’i tana kaugā liliu mo Naomi ki Iselaele pea mo tana tokaga ki ai. ‘Ko te lua alu’aga,’ ko ia ’aeni. Ne’e ilo’i e Poase, ne’e feala pe ke ’ohoana ia Lute mo he tagata kei tupulaga, ’e koloa’ia pe’e masiva. Kae ne’e mole gata ’aki pe tana fai ia te me’a ’ae ’e lelei kia Naomi, kae ne’e ina toe fai te fa’ahi ’aia ki te ’ohoana ’o Naomi ’ae kua mate. Ne’e ina fakama’uli ia te higoa ’o te tagata mate ’aia ’i tona fenua. ’E tou mahino ai pe ko’e ne’e punama’uli ia Poase ki te ilo’i e te fafine finemui ’aeni te me’a ’ae ’e loto ki ai.
‘Ko he fafine fa’afai’
Ne’e lagi fiafia ia Lute ’i tana logo ’ae mai te gutu ’o Poase ’e ilo’i ia ia e te haha’i ‘ko he fafine fa’afai.’ ’E mahino ia, ne’e vave tana ilo’i ia Sehova pea mo tana tauhi ki ai ’uhi ko tana fa’afai. Ne’e ina toe fakaha he toe loto’ofa pea ne’e ma’uhiga kia ia ia Naomi pea mo tana haha’i. Ne’e mulimuli ai ki tonatou fa’ahiga ma’uli pea mo te ’u aga’i fenua ne’e mole mahani ki ai. Ke tou fa’ifa’itaki’i te tui ’a Lute, ’e tou fakaha anai he faka’apa’apa lahi ki ’otatou tatau ma’ia pe ʼe ’i ai hanatou ’u agamahani mo ni ’anatou ’aga’i fenua. ’E feala ke tou ma’u ai he matagafua ’e lelei.
‘Ko he fafine fa’afai’
Ne’e ’ohoana’i e Poase ia Lute. ’E tou lau fenei: ‘Ne’e foaki age leva e Sehova te fealagia ’ae ke ma’u hana fanau pea ne’e ina fanau’i leva he ki’i tama.’ Ne’e viki’i e te ’u fafine o Petelehemi ia Naomi pea mo natou lau ’e ma’uhiga age ia Lute kia Naomi ’i ni tama ’e fitu. Ki muli age, ne’e liliu te ki’i tama ’a Lute ko te kui ’o te Hau iloa ko Tavite. (Lute 4:11-22) Pea ne’e liliu leva ia Tavite ko te kui ’a Sesu Kilisito.—Mateo 1:1.
Te ʼu Koloa Fakalaumalie
(Lute 4:6): Pea nee tali leva e te tagata: Kapau ko ia aena, pea e mole feala leva ke au totogi ia ia, koteuhi e au mataku naa puli noa toku tofiga; too ma au te kaiga totonu, koteuhi e mole feala ke au too.
Ko He ʼu Puani Maʼuhiga ʼi Te Tohi ʼo Lute
4:6—ʼE lava “pulinoa” feafeaʼi he tofiʼa ʼo he tagata ʼe ina fakahoko te totogi ʼo te kele ʼo tona kaiga kua mate? ʼUluaki, kapau kua liliu he tahi ʼo masiva pea ʼe ina fakatau tona kele ʼae ko tona tofiʼa, neʼe tonu ke toʼo te kele ʼaia e hona kaiga ʼo mulimuli tona fakatau ki te ʼu taʼu ʼe kei toe ki te Supileo ʼe teuteu ki ai. (Levitike 25:25-27) Kapau ʼe ina totogi te kele ʼaia, ʼe siʼisiʼi leva anai tana paʼaga. Pea tahi ʼae meʼa, ko te tama ʼaia ʼae ka tupu mai ia Lute, ko ia ka ina maʼu anai te kele ʼae neʼe fakatau, kae mole ko he tahi ʼo te ʼu foha ʼo te tagata ʼae neʼe ina fai te totogi.
(Lau ʼo te Tohi-Tapu)
(Lute 4:7-22): 7 I te temi mua i Iselaele, ka fakamooni he mea ae nee totogi pee nee fetogi e ni tagata e toko lua, e tonu ke veteki leva e te tahi tona foi sulie o foaki ki ae. 8 Pea nee ui leva e ae nee pipiki totonu age kia Poase: Totogi te kele mo ou! Pea nee ina veteki leva tona foi sulie. 9 Pea nee ui leva e Poase ki te kau matuatua mo te hahai katoa: E koutou fakamooni leva i te aho nei, kua au totogi mai te nima o Naomi te u mea fuli a Elimeleke, mo Kilisoni, pea mo Makelone, 10 pea kua au toe totogi foki ke liliu ia Lute ko hoku ohoana te fafine Moape, ohoana o Makelone, o tupu ke toe lagai ai te higoa o ia ae kua mate i tona tofiga, pea ke aua naa puli te higoa o Makelone i ona tehina, mo te matapa o tona kolo. E kotou fakamooni ki ai i te aho nei! 11 Nee palalau leva te hahai katoa ae nee nonofo i te matapa mo te kau matuatua: E matou fakamooni ki ai! Ke fakaliliu e [Sehova] te fafine ae kua ulu ki tou fale o tatau mo Lasele mo Lea, ae nee tupu mai ai te hahai o Iselaele! Ke fakaha tou malohi i Efalata, pea ke logologona tou higoa i Petelehemi! 12 E feala anai ki te hakoga ae e foaki atu anai kia koe e [Sehova] i te fafine aena, ke ina fakaliliu tou fale o tatau mo te fale o Pelesi, ae nee fanaui e Tamale kia Suta! 13 Nee too leva e Poase ia Lute, ae nee liliu leva ko tona ohoana, pea nee alu leva ia ia kia ia. Nee fakagafua leva e [Sehova] ke faitama ia Lute, pea nee ina fanaui leva he tama. 14 Nee ui leva e te u fafine kia Naomi: Ke tapuaki [Sehova], ia ia ae nee mole ina siaki koe ke ke hala tagata, ia ia ae e kaiga totonu mo koe i te aho nei, pea e mauhiga anai tona higoa i Iselaele! 15 E fakafiafiai anai e te fanau aeni tou loto, pea e liliu anai ia ia ko te tokoni o tou temi matua; koteuhi nee fanaui ia ia e tau taahine, ae e ofa kia koe, pea e mauhiga age kia koe i ni foha e toko fitu. 16 Nee too leva e Naomi te toe, o tuku ki tona fatafata, pea nee liliu leva ia ia ko tona fafine taupau. 17 Nee tuku leva kia ia e te u fafine o tona fale he higoa, o ui: Kua tupu he tama kia Naomi! Pea nee natou fakahigoa leva ia ia ko Opeto. Ko te tamai ia a Isaia, tamai a Tavite. 18 Koeni te hakoga o Pelesi. 19 Nee tupu mai a Pelesi ia Eselone; nee tupu mai a Eselone ia Lame; nee tupu mai a Lame ia Aminatape; 20 nee tupu mai a Aminatape ia Naasone; nee tupu mai a Naasone ia Salomone; 21 nee tupu mai a Salomone ia Poase; nee tupu mai a Poase ia Opeto; 22 nee tupu mai a Opeto ia Isaia; pea nee tupu mai a Isaia ia Tavite.
VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 7-13 ʼO FEPUALIO
TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | 1 SAMUELE 1-2
“Kotou Fakaha ʼAkotou Manatu Kia Sehova ʼi Te Faikole”
(1 Samuele 1:10, 12, 15): 10 Pea nee mamahi lahi osi tona laumalie, o ina fai leva tana kole [kia Sehova] pea mo tagi mamahi osi. 12 I te fualoa o tana faikole ia mua o [Sehova], nee sioi leva e Eli tona gutu. 15 Nee tali leva e Ana: E mole au konahia, sioku aliki, ko au ko he fafine e mamahi, pea nee mole au inu he vino pee ko he kava; kae nee au liligi toku laumalie ia mua o [Sehova].
(1 Samuele 1:18): Nee ui leva e Ana: Ke mau e tau fafine faifekau he kalasia i ou mata! Pea nee alu leva te fafine aena. Nee kai leva ia ia, pea nee mole toe tatau leva ona mata mo mua atu.
ia 55 ¶12
Ne’e ina avahi tona loto ki te ’Atua
12 Ko Ana, ko he fa’ifa’itaki ’o ’uhiga mo te faikole. Tou manatu’i, ’aki tona loto’ofa, ’e fakaafe e Sehova ’ana kaugana fuli ke natou palalau fa’ifa’italiha age, ke natou fakaha age ’onatou tu’ania, ohage ko he ki’i tamasi’i ’e falala ki tana tamai. (Lau ia Pesalemo 62:9; 1 Tesalonika 5:17) ’Aki te takitaki ’a te ’Atua, ne’e tohi e te apositolo ko Petelo ia te ’u palalau fakalotomalohi ’aeni: “Kotou tuku kia te ia ʼakotou tuʼania fuli, he ʼe tokaga ia kia koutou.”—1 Pet. 5:7.
Ne’e toe ma’u e Ana te tokalelei ’o te loto ’uhi ko te faikole
Kotea te ako ’e tou ta’ofi mai ai? Ka tou faikole kia Sehova ’uhi ko ’otatou tu’ania, ’e feala ke tou fakaha age te me’a ’ae ’e tou logo’i pea mo tou faikole fakamalotoloto ki ai. Kapau ne’e kua tou fai ia me’a fuli mo’o fakatokatoka he fihifihia, ’e tonu leva ke tou tuku ia me’a fuli ki ’ona nima. Pea ’e lelei age ia.—Taaga Lea 3:5, 6.
Te ʼu Koloa Fakalaumalie
(1 Samuele 2:10): E lumaea anai te u fili o [Sehova]; e ina fakahoulu anai tana mana kia natou mai te atu lagi; e fakamaaui anai e [Sehova] te u potupotu o te kele. E ina foaki anai te malohi ki tona hau, pea e ina lagai anai te malohi o tona filifiliia.
Ko He ʼu Puani Maʼuhiga ʼi Te Tohi ʼo ʼUluaki Samuele
2:10—He koʼe neʼe faikole ia Ana kia Sehova ke ina “foaki te malohi ki tana hau” kae ʼi te temi ʼaia neʼe mole ʼi ai he hau ʼi Iselaele? Neʼe kua fakakikite ʼi te Lao ʼa Moisese ʼe ʼi ai anai he hau ʼa te kau Iselaele. (Tetelonome 17:14-18) ʼI tana fakakikite ʼi tana ʼamanaki mate, neʼe ʼui fēnei e Sakopo: “Ko te tokotoko faka hau [te fakaʼiloga ʼo te tuʼulaga hau] ʼe mole maliu kehe anai mai ia Suta.” (Senesi 49:10) Pea tahi ʼae meʼa, ʼo ʼuhiga mo Sala—te kui ʼa te kau Iselaele—neʼe ʼui fenei e Sehova: “ ʼE tutupu ake anai te ʼu hau mai ia ia.” (Senesi 17:16) Neʼe faikole ia Ana ʼo ʼuhiga mo ia ʼae ka hau anai.
(Lau ʼo te Tohi-Tapu)
(1 Samuele 1:1-18): 1 Nee i ai he tagata o Lamataimi-Tesofimi, i te mouga o Efalaimi, nee higoa ko Elekena, foha o Seloame, foha o Eliu, foha o Tou, foha o Tesufe, ko he tagata Efalata. 2 Nee ohoana lua ia ia, nee higoa te tahi ko Ana pea ko te tahi ko Penina; pea nee i ai ni fanau a Penina, kae nee hala fanau ia Ana. 3 I te tau fuli, nee hake ia Elekana mai tona kolo ki Silo, o atolasio [kia Sehova] o te atu fua tau pea mo momoli kia ia ni sakilifisio. Nee nonofo ai te u foha e toko lua o Eli, ko Ofeni mo Finesi, ko te u tagata faisakilifisio a [Sehova]. 4 I te aho ae nee momoli ai e Elekana tana sakilifisio, nee ina foaki ni vahe kia Penina, tona ohoana, mo ona foha, mo te u taahine fuli ae nee ina mau kia ia. 5 Kae nee ina foaki leva kia Ana te u vahe e lua; koteuhi nee ofa ia ia kia Ana ae nee fakaliliu e [Sehova] o paa. 6 Nee fakamamahii lahi ia ia e tona fili ke tupu ai hona ita [kia Sehova] ae nee ina fakaliliu ia ia o paa. 7 Pea nee fai feia i te tau fuli. I te hakeaga fuli a Ana ki te fale o [Sehova] nee fakamamahii ia ia e Penina, pea nee tagi leva ia ia pea nee mole toe kai. 8 Nee ui leva e Elekana, tona ohoana, kia ia: Ana, kotea ae e ke tagi ai, kotea ae e mole ke kai ai? Kotea ae e mamahi ai tou loto? Pe e mole au mauhiga age kia koe ni foha e hogofulu? 9 Nee tuu ake leva ia Ana ki oluga, i te osi o tana kai mo tana inu i Silo. Nee heka te tagata faisakilifisio ko Eli i he hekaaga, ia tafa o he foi pou i te fale tapa o [Sehova]. 10 Pea nee mamahi lahi osi tona laumalie, o ina fai leva tana kole [kia Sehova] pea mo tagi mamahi osi. 11 Nee ina fai leva he fakapapau, o ui: [Sehova] o te atu fua tau! Kapau e ke ofa anai o mafuli mai ki te mamahi o tau fafine faifekau, kapau e ke manatui anai au pea e mole ke galoi anai tau fafine faifekau, pea kapau e ke foaki anai ki tau fafine faifekau he tama, e au momoli anai ia ia [kia Sehova] i tona mauli katoa, pea e mole fakalaka anai te tele i tona ulu. 12 I te fualoa o tana faikole ia mua o [Sehova], nee sioi leva e Eli tona gutu. 13 Nee palalau leva ia Ana i tona loto, pea nee gaugaue ona laugutu, kae nee mole ha tona leo. Nee manatu leva ia Eli kua konahia ia ia, 14 pea nee ina ui leva kia Ana: E ke konahia o kaku ki afea? Tuku ke puli te vino. 15 Nee tali leva e Ana: E mole au konahia, sioku aliki, ko au ko he fafine e mamahi, pea nee mole au inu he vino pee ko he kava; kae nee au liligi toku laumalie ia mua o [Sehova]. 16 Aua naa ke ui ko tau fafine faifekau ko he fafine mauli kovi, koteuhi kua au palalau i te lahi o toku mamahi mo toku ufiufi o kaku mai ki te temi nei. 17 Nee palalau leva ia Eli, o ui: Alu i te tokalelei pea ke tali e te Atua o Iselaele tau kole ae kua ke fai kia ia! 18 Nee ui leva e Ana: Ke mau e tau fafine faifekau he kalasia i ou mata! Pea nee alu leva te fafine aena. Nee kai leva ia ia, pea nee mole toe tatau leva ona mata mo mua atu.
(Pesalemo 55:23): Ke ke toe tuku tou mauli [kia Sehova], pea e ina poupouki anai ia koe, e mole ina tuku anai ke higa te tagata agatonu i he aho.
(Pesalemo 62:9): Hahai, ke koutou falala tuumau kia ia, ke koutou liligi okotou loto i ona mua! Ko te Atua ko totatou nonoaga.
(Taaga Lea 23:26): Sioku foha, foaki mai tou loto, pea ke fiafia ou mata i oku ala.
(Pesalemo 127:3, 4): 3 Koeni, ko ni foha ko he tofiga mai te Eteleno, ko te fua o te fatu ko he fakapale. 4 O hage ko ni kaui nahau i te nima o he tagata tau, e fena te u foha o te temi tupulaga.
(Taaga Lea 3:32): Koteuhi e fakalialia [Sehova] ki te u tagata agakovi, kae ko te kaumea aia o te u tagata maonioni;
(Taaga Lea 4:10-12): 10 Sioku foha, fakalogo mai, pea ke tali aku palalau; Pea e liuliuga anai te u tau o tou mauli. 11 E au fakaha kia koe te ala o te poto, e au taki ia koe i te u ala o te faitotonu. 12 Ka ke haele, e mole efihia anai tou vae; Pea ka ke lele, e mole ke toka anai.
VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 14-20 ʼO FEPUALIO
TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | 1 SAMUELE 3-5
“Ko Sehova ʼe Lototokaga”
(1 Samuele 3:4-7): 4 Pea nee fetapa leva [Sehova] kia Samuele. Nee ina tali leva: Koeni au! 5 Pea nee lele leva ia ia kia Eli, o ui: Koeni au, koteuhi nee ke fetapa mai kia au. Nee tali leva e Eli: Nee mole au fetapa atu kia koe; toe liliu o moe. Pea nee alu leva ia ia o moe. 6 Nee toe fetapa leva [Sehova] kia Samuele. Pea nee tuu ake leva Samuele ki oluga o alu kia Eli, o ui: Koeni au, koteuhi nee ke fetapa mai kia au. Nee tali leva e Eli: Nee mole au fetapa atu kia koe, sioku foha, toe liliu o moe. 7 Nee heeki iloi e Samuele [ia Sehova], pea nee heeki palalau totonu [ia Sehova] kia ia.
(1 Samuele 3:8, 9): 8 Nee toe fetapa leva [Sehova] kia Samuele, ko tona tua tolu aia. Pea nee tuu ake leva ia Samuele ki oluga o alu kia Eli, o ui: Koeni au, koteuhi nee ke fetapa mai kia au. Nee mahino leva ia Eli ko [Sehova] ae nee fetapa ki te fanau, 9 pea nee ina ui leva kia Samuele: Alu o moe; pea kapau e toe fetapa atu kia koe, ke ui anai: Palalau, [Sehova], koteuhi fakalogo atu tau tagata faifekau. Pea nee alu leva ia Samuele, o moe i tona moeaga.
(1 Samuele 3:15-18): 15 Nee moe leva ia Samuele o kaku ki te uhu, pea nee ina avaavahi leva te u matapa o te fale o [Sehova]. Nee tuania leva e Samuele tana fakamatala kia Eli te mea ae nee ha kia ia. 16 Kae nee paui leva e Eli ia Samuele, o ui: Samuele, toku foha! Nee ina tali: Koeni au! 17 Pea nee ui leva e Eli: Kotea te folafola ae nee fai atu e te Eteleno kia koe! Aua naa ke fufu mai kia au he mea pe e tahi. Ke tautea ia koe e te Atua i tona malohi katoa, mo kapau e ke fufu mai kia au he mea pe e tahi! 18 Nee fakamatala leva e Samuele kia Eli te u mea fuli, o mole ina fufu he mea e tahi. Pea nee ui leva e Eli: Ko [Sehova] ia ia, ke ina fai te mea ae e lelei kia ia!
ʼE Mafimafi Kae ʼe Lototokaga
3 Neʼe kamata tauhi ia Samuele ʼi te tapenakulo ʼi tana kei veliveli. (1 Sam. 3:1) ʼI te tahi po, ʼi tana kua moe, neʼe hoko te aluʼaga fakapunamaʼuli. (Lau ia 1 Samuele 3:2-10.) Neʼe logo ia ki te pauʼi ʼo tona higoa. ʼI te manatu ʼa Samuele, neʼe ko te Pelepitelo Lahi ko Eli ʼae kua vaivai matuʼa. Koia ʼae neʼe lele atu aipe kia Eli ʼo ui fenei: “Koeni au, koteuhi nee ke [pauʼi] mai kia au.” Kae neʼe tali fenei age e Eli: “Nee mole au [pauʼi] atu kia koe.” Pea neʼe toe hoko tuʼa lua te aluʼaga ʼaia, ʼo mahino ai kia Eli neʼe ko te ʼAtua ʼae neʼe pauʼi kia Samuele. Neʼe fakamahino ai e Eli kia Samuele pe kotea ʼae neʼe tonu ke ina tali moka toe pauʼi age te ʼAtua, pea neʼe fakalogo ia Samuele. He koʼe neʼe mole fakaha e Sehova kia Samuele ʼi te kamata, ʼe ko Ia ʼae neʼe pauʼi age ki ai? ʼE mole fakaha mai ʼi te Tohi-Tapu. Kae neʼe lagi fai e Sehova ia te faʼahi ʼaia he neʼe ina tokagaʼi te ʼu meʼa ʼae neʼe logoʼi e Samuele ʼi tona loto.
ʼE Mafimafi Kae ʼe Lototokaga
4 Lau ia 1 Samuele 3:11-18. Neʼe fakatotonu ʼi te Lao ʼa Sehova ki te ʼu fanau ke natou fakaʼapaʼapa ki te hahaʼi matuʼa, kae tafito age ia natou ʼae ʼe takitaki. (Eke. 22:28; Lev. 19:32) ʼE feala koa ke tou ui, neʼe tuʼuake te kiʼi tama ko Samuele ʼi te uhu, pea alu atu aipe kia Eli ʼo fakaha age ki ai ʼaki he lototoʼa ia te fakamau ʼa te ʼAtua? Kailoa ia. ʼE ui mai ʼi te Tohi-Tapu, “nee tuania leva e Samuele tana fakamatala kia Eli te mea ae nee ha kia ia.” Kae, neʼe fakamahino e te ʼAtua kia Eli neʼe ko ia ʼae neʼe ina pauʼi ia Samuele. Koia, neʼe kole ai e Eli kia Samuele ke ina fakaha age te ʼu folafola fuli ʼa te ʼAtua. Neʼe fakalogo ia Samuele pea ina “fakamatala leva . . . kia Eli te u mea fuli.”
Te ʼu Koloa Fakalaumalie
(1 Samuele 3:3): Nee heeki mate te malama o te Atua, pea nee moe leva Samuele i te fale tapu o [Sehova], ae nee tuku ai te aleka o te Atua.
Ko He ʼu Puani Maʼuhiga ʼi Te Tohi ʼo ʼUluaki Samuele
3:3—Neʼe moe koa ia Samuele ʼi te Potu Taputapu? Kailoa ia. Ko Samuele neʼe ko te Levite ʼo te famili ʼo te kau Koatite, ʼae neʼe mole ko he famili pelepitelo. (1 Koloniko 6:33-38) Koia neʼe mole gafua ai kia ia ke “sio ki te ʼu meʼa taputapu.” (Numelo 4:17-20) Ko te koga meʼa pe e tahi ʼo te sagatualio neʼe lava nofo ai ia Samuele neʼe ko te malaʼe ʼo te tapenakulo. Neʼe lagi moe ai. Neʼe lagi toe moe ai foki mo Elia ʼi he faʼahi ʼo te malaʼe. Ko te kupuʼi palalau “ ʼae neʼe tuʼu ai te aleka ʼo te ʼAtua” ʼe fakaʼuhiga ia ki te tapenakulo katoa.
(Lau ʼo te Tohi-Tapu)
(1 Samuele 3:1-18): 1 Nee tauhi leva Samuele [kia Sehova], ia mua o Eli. Nee palalau tahitahiga pe [ia Sehova] i te temi aena, pea nee mole mau foki ni sio. 2 te temi aena, nee moe leva ia Eli i tona moeaga, pea nee fakahau leva ke kivi ona mata, o mole kei sio leva ia ia ki he mea. 3 Nee heeki mate te malama o te Atua, pea nee moe leva Samuele i te fale tapu o [Sehova], ae nee tuku ai te aleka o te Atua. 4 Pea nee fetapa leva [Sehova] kia Samuele. Nee ina tali leva: Koeni au! 5 Pea nee lele leva ia ia kia Eli, o ui: Koeni au, koteuhi nee ke fetapa mai kia au. Nee tali leva e Eli: Nee mole au fetapa atu kia koe; toe liliu o moe. Pea nee alu leva ia ia o moe. 6 Nee toe fetapa leva [Sehova] kia Samuele. Pea nee tuu ake leva Samuele ki oluga o alu kia Eli, o ui: Koeni au, koteuhi nee ke fetapa mai kia au. Nee tali leva e Eli: Nee mole au fetapa atu kia koe, sioku foha, toe liliu o moe. 7 Nee heeki iloi e Samuele [ia Sehova], pea nee heeki palalau totonu [ia Sehova] kia ia. 8 Nee toe fetapa leva [ia Sehova] kia Samuele, ko tona tua tolu aia. Pea nee tuu ake leva ia Samuele ki oluga o alu kia Eli, o ui: Koeni au, koteuhi nee ke fetapa mai kia au. Nee mahino leva ia Eli ko [Sehova] ae nee fetapa ki te fanau, 9 pea nee ina ui leva kia Samuele: Alu o moe; pea kapau e toe fetapa atu kia koe, ke ui anai: Palalau, [Sehova], koteuhi fakalogo atu tau tagata faifekau. Pea nee alu leva ia Samuele, o moe i tona moeaga. 10 Nee hau leva [Sehova], o tuu, pea nee fetapa leva ia ia o hage ko te u faiaga ake ae: Samuele, Samuele! Pea nee tali leva e Samuele: Palalau, koteuhi e fakalogo atu tau tagata faifekau. 11 Pea nee ui leva e [Sehova] kia Samuele: Koeni, e au fai anai i Iselaele he mea ke kiia ai te u taliga o natou fuli ae e logo anai ki ai. 12 I te aho aena e au fakahoko anai kia Eli te u mea fuli ae kua au fakaha ki tona fale; e au kamata anai pea e au fakaosi anai. 13 Nee au fakaha kia ia e au loto ke tautea tona fale o heegata, o tupu ko te agakovi ae nee ina iloi, ae nee fai e ona foha, kae nee mole ina taofi natou. 14 Koia e au fakapapau ai ki te fale o Eli, e mole toe fakamolemole anai te agakovi o te fale o Eli i he aho, pee aki ni sakilifisio, pee aki ni molaga. 15 Nee moe leva ia Samuele o kaku ki te uhu, pea nee ina avaavahi leva te u matapa o te fale o te Eteleno. Nee tuania leva e Samuele tana fakamatala kia Eli te mea ae nee ha kia ia. 16 Kae nee paui leva e Eli ia Samuele, o ui: Samuele, toku foha! Nee ina tali: Koeni au! 17 Pea nee ui leva e Eli: Kotea te folafola ae nee fai atu e te Eteleno kia koe! Aua naa ke fufu mai kia au he mea pe e tahi. Ke tautea ia koe e te Atua i tona malohi katoa, mo kapau e ke fufu mai kia au he mea pe e tahi! 18 Nee fakamatala leva e Samuele kia Eli te u mea fuli, o mole ina fufu he mea e tahi. Pea nee ui leva e Eli: Ko [Sehova] ia ia, ke ina fai te mea ae e lelei kia ia!
(1 Samuele 2:22-26): 22 Kua matua osi ia Eli, pea nee logo leva ia ia ki te aga ae nee fai e ona foha ki te hahai katoa o Iselaele; nee ina iloi foki nee momoe ona foha mo te u fafine ae nee fakatahi i te matapa o te falela tapu. 23 Nee ina ui leva kia naua: Kotea e kolua fai ai te u mea feia? Koteuhi e au logo mai te hahai katoa ki akolua agakovi. 24 Kailoa, nai aku fanau, e mole lelei te mea ae e au logo ki ai; e kolua fakaagahalai te hahai a [Sehova]. 25 Kapau e agahala he tagata ki he tahi tagata, e fakamaaui anai ia ia e [Sehova]; pea kapau e agahala ia ia [kia Sehova], ko ai e ina hufaki anai ia ia? Pea nee mole na fakalogo leva ki te leo o tana tamai, koteuhi nee loto [e Sehova] ke ina tamatei naua. 26 Nee tupu leva te fanau ko Samuele o lahi, pea nee lelei leva ia ia [kia Sehova] mo te hahai foki.
(1 Samuele 3:19): Nee lahi ake leva ia Samuele. Nee nofo leva [ia Sehova] mo ia, pea nee mole ina tuku leva ke to ki te kele he kupu pe e tahi o ana folafola.
(1 Samuele 8:1-5): 1 I te kua matua o Samuele, nee ina fakanofo leva ona foha ke tui fakamaau i Iselaele. 2 Nee higoa tona uluaki foha ko Soele, pea ko te lua ko Apisa; nee na tui fakamaau i Peele-Sepa. 3 Nee mole haele leva te u foha o Samuele i ona ala; nee na manumanu koloa leva, ona tali leva ni meaofa pea nee na maumaui leva te faitotonu. 4 Nee fakatahi leva te kau matua fuli o Iselaele, pea nee natou omai leva kia Samuele i Lama. 5 Nee natou ui leva kia ia: Koeni kua ke matua pea ko ou foha e mole na mulimuli pe la i tou ala; i te temi nei, ke ke fakanofo he hau kia matou, ke ina fakamaaui matou o hage ko te u puleaga fuli.
(Esaia 41:10, 13): 10 Aua naa ke mataku ki he mea, koteuhi e au nofo mo koe; aua naa ke feaveaki ni mata tuania, koteuhi ko au ko tou Atua; e au fakamalohii ia koe, e au hau o tokoni kia koe, e au taofi ia koe aki toku nima matau malo. 13 Koteuhi ko au [Sehova], tou Atua, ae e ina fakamalohii tou nima matau, ae e ui atu kia koe: aua naa ke mataku ki he mea, e au hau o tokoni kia koe.
VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 21-27 ʼO FEPUALIO
TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | 1 SAMUELE 6-8
“Ko Ai Tokotou Hau?”
(1 Samuele 8:4, 5): 4 Nee fakatahi leva te kau matua fuli o Iselaele, pea nee natou omai leva kia Samuele i Lama. 5 Nee natou ui leva kia ia: Koeni kua ke matua pea ko ou foha e mole na mulimuli pe la i tou ala; i te temi nei, ke ke fakanofo he hau kia matou, ke ina fakamaaui matou o hage ko te u puleaga fuli.
(1 Samuele 8:7, 8): 7 Nee ui leva e [Sehova] kia Samuele: Fakalogo ki te leo o te hahai i te u mea fuli ae e palalau atu anai ia ia ki ai; koteuhi e mole ko koe ae e natou siaki, ko au ae e natou siaki, o tupu ke aua naa au toe pule kia natou. 8 E natou fai kia koe o hage ko tanatou fai tuumau talu mai te aho ae nee au fakamavae ai natou mai Esipito o kaku mai ki te aho nei; nee natou siaki au kae natou tauhi ki ni ihi atua kehe.
(1 Samuele 8:9, 18): 9 Fakalogo ki tonatou leo; kae ke ke tuku kia natou ni valoki, pea ke ke fakaha kia natou ke natou iloi te u mea fuli ae e tonu ke fai e te hau ae ka pule anai kia natou. 18 Pea e kotou kalaga anai ki tokotou hau ae ka kotou filifili anai, kae e mole tali anai e [Sehova] kia koutou.
it-2 827 ¶1
Puleʼaga ʼo te ʼAtua
’E kole e te haha’i ke fakanofo he hau fakakelekele. Hili ta’u ’e 400 ki tanatou mavae mai Esipito, pea mo ta’u ’e 800 ki te fai ’o te fuakava e te ’Atua pea mo Apalahamo, ne’e kole leva e te kau Iselaele ke fakanofo honatou hau fakakelekele ke ina takitaki natou, ohage ko te ’u pule’aga fakatagata fuli. ’I tanatou fai te kole ’aia, ’e natou fakafisi ai ki te takitaki ’o te hau ko Sehova kia natou. (1Sa 8:4-8) ’E mo’oni ne’e faka’atalitali ia tana haha’i ki te fakatu’u e te ’Atua ia he pule’aga ohage ko tana fakapapau’i kia Apalahamo pea mo Sakopo, ’ae ne’e tou vaka’i ki mu’a atu. Ne’e fakatafito te faka’atalitali ’aia ki te lea fakapolofeta ’ae ne’e fai e Sakopo ’o ’uhiga mo Suta ’i tona palepale ’i mu’a ’o tana mate. (Sen 49:8-10) Ne’e kau ai te ’u palalau ’ae ne’e fai e Sehova ki te kau Iselaele ’i te hili ’o tanatou mavae mai Esipito. (Ek 19:3-6), mo te fuakava ’o te Lao (Te 17:14, 15) pea mo te koga ’o te logo ’a te ’Atua ’ae ne’e ina kole ki te polofeta ko Palaame ke ina tala. (Num 24:2-7, 17) Ko Ana te fa’e ’a Samuele, ne’e ko he fafine agatonu, ne’e ina fakaha tana ’amanaki ’i tana faikole. (1Sa 2:7-10) Koia ne’e he’eki tala katoa e Sehova ia tana potu ‘fakalilo tapu’ ’o ’uhiga mo te Pule’aga pea ne’e mole ina fakaha te temi ’ae ka ina fakatu’u ai pe ’e feafea’i anai pea ko ai ’ae ka natou faʼufa’u anai ia te pule’aga ’aia, pe ’e tu’u anai ’i te kele pe’e ’i te lagi. Koia ’aki te fiatu’u, ne’e kole e te haha’i ke fakanofo honatou hau fakakelekele.
Ne’e fa’a kataki logo la te ’u alu’aga fakatupu lotomamahi
Kotou fakatokaga’i te tali ’ae ne’e fai e Sehova kia Samuele ’i te temi ’ae ne’e ina fakaha age ai te manatu ’aia ’i te faikole: “Fakalogo ki te leo o te hahai ia mea fuli e natou ui atu, koteuhi e mole ko koe ae e natou liaki, ko au ae e natou liaki, o tupu ke aua naa au toe pule kia natou.” Ne’e fakalotofimalie kia Samuele kae ne’e ko he fakalainoa ki te ’Atua Mafimafi. Ne’e kole age e Sehova ki tana polofeta ke ina fakaha ki Iselaele te ’u nunu’a ’o te fakanofo ’o he hau fakakelekele. Ne’e fakalogo ia Samuele, kae ne’e loto pe te kau Iselaele ke fakanofo honatou hau ’o natou ui fenei: ‘Kailoa, ’e matou loto ke pule he hau kia matou.’ Ne’e hoko atu te fakalogo ’a Samuele ki tona ’Atua, ’o ina fakanofo leva te hau ’ae ne’e hino’i e Sehova.—1 Samuele 8:7-19.
Kua Fakalakatonuʼi Ia Te Pule ʼa Sehova!
9 Ko te ʼu meʼa ʼae neʼe hoko ʼaki te temi, neʼe fakamoʼoni ki te moʼoni ʼae ʼo te fakatokaga ʼae neʼe fai e Sehova. Ko te puleʼi ʼae ʼo Iselaele e he hau tagata, neʼe iku ki te ʼu fihifihia mamafa ʼo te puleʼaga, tafito la moka ko te hau ʼaia neʼe mole nofo agatonu. ʼAki te faʼifaʼitaki ʼaia ʼo Iselaele, ʼe mole tou punamaʼuli ai ki te mole maʼu ʼo he ʼu fua lelei ʼe tologa e te ʼu puleʼaga fakatagata ʼae ʼe mole natou iloʼi ia Sehova. ʼE moʼoni, ʼe kole e ʼihi tagata faipolitike ia te tapuakina ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo ʼanatou faiga ʼae ke fakatuʼu te tokalelei pea mo te fimalie, kae ʼe lava tapuakinaʼi feafeaʼi e te ʼAtua he ʼu hahaʼi ʼe mole natou fia fakalogo ki tana pule?—Pes. 2:10-12.
Te ʼu Koloa Fakalaumalie
(1 Samuele 7:3): Nee ui leva e Samuele ki te fale katoa o Iselaele: Kapau kua kotou toe liliu i tokotou loto katoa [kia Sehova], ke kotou pulihi i te lotomalie o koutou te u atua kehe mo te u fakatata o Asetalate, pea ke pipiki okotou loto [kia Sehova], o tauhi kia ia toko tahi; pea e ina haofaki anai koutou mai te nima o te kau Filisitini.
He Koʼe ʼe Tonu Ke Kita Papitema?
13 Ko he tahi ʼe fia papitema ke liliu ko he Fakamoʼoni ʼa Sehova, ʼe tonu muʼa ke tafoki. Ko te tafoki ʼa he tahi ʼe ko he meʼa neʼe ina fakatotonu e ia tokotahi, he ʼe ina fia muliʼi ia Kilisito Sesu ʼaki tona loto katoa. Ko natou ʼaia ʼe natou liʼaki tonatou maʼuli ʼafeā pea mo fakatotonu ke natou fai te meʼa ʼae ʼe lelei kia mata ʼo te ʼAtua. ʼI te Tohi-Tapu, ko te ʼu kupu tafoki ʼi te Fakahepeleo pea mo te Fakakeleka ʼe fakaʼuhiga ki te maliu peʼe ko te mafuli mai he faʼahi. Ko he tahi ʼe ina fai te aga ʼaia ʼe maliu ki te ʼAtua kae ina liʼaki tana aga kovi. (1 Hau 8:33, 34) Ko he tahi ʼe tafoki ʼe tonu ke ina “fai he u gaue e tuha mo te fakahemala.” (Gaue 26:20) ʼE tonu ke tou liʼaki te tauhi hala, mo tou mulimuli ki te ʼu fakatotonu ʼa te ʼAtua, pea mo tou tauhi ʼāteaina pe kia Sehova. (Tetelonome 30:2, 8-10; 1 Samuele 7:3) ʼE tou tafoki koteʼuhi ʼe tou fetogi tatatou fakakaukau, ʼatatou fakatuʼutuʼu, pea mo ʼatatou ʼulugaaga. (Esekiele 18:31) ʼE tou “mafuli mai he faʼahi” moka tou fetogi te ʼu aga ʼae ʼe mole leleiʼia e te ʼAtua ʼaki te ʼuluagaaga foʼou.—Gaue 3:19; Efeso 4:20-24; Kolose 3:5-14.
(Lau ʼo te Tohi-Tapu)
(1 Samuele 7:1-14): 1 Nee omai leva te hahai o Kiliate-Sealimi, pea nee natou ave leva te aleka o [Sehova]; nee natou taki leva ia ia ki te fale o Apinatape, i te mouga, pea nee natou fakanofo leva tona foha ko Eleasale ke tauhi ki te aleka o [Sehova]. 2 Nee hili leva he temi fualoa mai te aho ae nee ave ai te aleka ki Kiliate-Sealimi. Kua hili tau e uafulu. Pea nee tagi leva te hahai katoa o Iselaele [kia Sehova]. 3 Nee ui leva e Samuele ki te fale katoa o Iselaele: Kapau kua kotou toe liliu i tokotou loto katoa [kia Sehova], ke kotou pulihi i te lotomalie o koutou te u atua kehe mo te u fakatata o Asetalate, pea ke pipiki okotou loto [kia Sehova], o tauhi kia ia toko tahi; pea e ina haofaki anai koutou mai te nima o te kau Filisitini. 4 Pea nee pulihi leva e te u fanau o Iselaele i lotomalie o natou te u fakatata o Paale mo Asetalate, pea nee natou tauhi leva [kia Sehova] toko tahi. 5 Nee ui leva e Samuele: Koutou tanaki ia Iselaele katoa ki Misipa, pea e au faikole anai [kia Sehova] o uhiga mo koutou. Pea nee natou fakatahi leva ki Misipa. 6 Nee natou ohu leva he vai o liligi ia mua o [Sehova], pea nee natou sesunio leva i te aho aia, o ui: Kua matou agahala [kia Sehova]! Nee fakamaaui leva e Samuele te u fanau a Iselaele i Misipa. 7 Nee logo leva te kau Filisitini kua fakatahitahi te u fanau a Iselaele i Misipa, pea nee hahake leva te u pule o te kau Filisitini ki Iselaele. I te logo aena, nee matataku leva te u fanau a Iselaele i te kau Filisitini, 8 pea nee natou ui leva kia Samuele: Aua naa toe gata tau tagi [kia Sehova] totatou Atua o uhiga mo matou, o tupu ke ina haofaki matou i te nima o te kau Filisitini. 9 Nee too leva e Samuele he akeno kei huhu, o momoli katoa ia i he failaulau [kia Sehova]. Nee tagi leva ia ia [kia Sehova] o uhiga mo Iselaele, pea nee tali leva ia [Sehova]. 10 I te lolotoga momoli e Samuele te failaulau, nee fakaoviovi ake leva te kau Filisitini ke taui ia Iselaele. Nee fakahoulu leva e [Sehova] i te aho aena tana mana ki te kau Filisitini, pea nee ina veuki leva natou. Nee natou to leva ia mua o Iselaele. 11 Nee feulufi leva te u tagata o Iselaele mai Misipa, o tuli te kau Filisitini, pea nee natou tamatei natou o kaku ki lalo o Pete-Kali. 12 Nee too leva e Samuele he maka o fakatuu i te vaha o Misipa mo Sene, pea nee ina fakahigoa leva ia ko Epene-Esele, o ui: Kua tokoni mai [ia Sehova] kia tatou o kaku mai ki te aho nei. 13 Nee gaegae leva i ai te kau Filisitini, pea nee mole natou toe omai leva ki te fenua o Iselaele. Nee hiki leva te nima o [Sehova] ki te kau Filisitini i te mauli katoa o Samuele. 14 Ko te u kolo o Iselaele ae nee too e te kau Filisitini, nee toe liufaki leva ki Iselaele, mai Ekeloni o kaku ki Kate mo onatou fenua; nee too leva e Iselaele te u fenua aena maia nima o te kau Filisitini. Pea nee mau leva te tokalelei i te vaha o Iselaele mo te kau Amole.
VAHAʼA ʼO TE ʼAHO 28 ʼO FEPUALIO–6 ʼO MALESIO
TE ʼU KOLOA ʼO TE TOHI-TAPU | 1 SAMUELE 9-11
“ ʼI Te Kamata Neʼe Agavaivai Ia Saulo”
(1 Samuele 9:21): Nee tali leva e Saulo: Pe e mole ko he tagata au mai Pesamino, te faahiga veliveli osi o Iselaele? Pea ko toku famili, nee mole veliveli osi ia ia i te u famili fuli o Pesamino? Kotea e ke palalau feia mai ai kia au?
(1 Samuele 10:20-22): 20 Nee fakaovi ake leva e Samuele te u faahiga fuli o Iselaele, pea nee filifili leva te faahiga o Pesamino. 21 Nee ina fakaovi ake leva te faahiga o Pesamino o alu i famili, pea nee filifili leva te famili o Matili. Pea nee filifili leva Saulo, foha o Kise. Nee kumi leva ia ia kae nee mole mau ia. 22 Nee toe kumi leva [kia Sehova]: Pe nee i ai he tahi tagata kehe nee hau ki heni? Pea nee ui leva e [e Sehova]: E nono ia ia i te u kavega.
(1 Samuele 10:27): Kae nee i ai foki mo ni tagata agakovi ae nee natou ui: Ea koa ia! Ko ia anai aeni ka ina haofaki tatou? Pea nee natou nukinuki leva kia ia, pea nee mole natou ave he meaofa kia ia. Kae ne mole tokaga Saulo ki te mea aia.
(1 Samuele 11:12, 13): 12 Nee ui leva e te hahai kia Samuele: Ko ai ae nee ina ui: Pe ko Saulo anai ka lagiaki kia tatou? Tuku mai te u tagata aena ke matou tamatei. 13 Kae nee ui leva e Saulo: E mole tamatei anai he toko tahi i te aho nei, koteuhi kua fai e [Sehova] he haofaki i Iselaele.
(1 Samuele 11:5-7): 5 Pea koeni, nee toe liliu mai leva ia Saulo mai te gaueaga, i muli o ana pipi, pea nee ina ui leva: Kotea ae e fetagihi ai te hahai? Nee fakamatala leva kia ia te u palalau ae nee fai mai e natou mai Sapesi. 6 I te logo a Saulo ki te u mea aia, nee ulu leva te Laumalie o te Atua kia ia, pea nee ita lahi leva ia. 7 Nee ina too leva he hoai pipi tagata, pea nee ina tafatafa inasi leva naua, pea nee ina fekau leva ke ave e te kau avelogo te u inasi i te fenua katoa o Iselaele, o ui: Ko ia ae e mole haele anai ia muli o Saulo mo Samuele e fai anai kia ia o hage ko te fai ki te u pipi aena. Nee to leva i te hahai katoa he mataku [kia Sehova], ae nee haele leva o hage ko he foi tagata e toko tahi.
Haʼele Mo Tou ʼAtua ʼAki He Agavaivai
11 Tou fakakaukauʼi te meʼa ʼae neʼe hoko ki te Hau ko Saulo. ʼI tana kei tupulaga, neʼe mahino kia ia neʼe ʼi ai ni gaue neʼe mole feala ke ina fai. Pea neʼe toe manatu foki neʼe mole tuha mo ia ke foaki age he ʼu gaue. (1 Sam. 9:21; 10:20-22) Kae mole fualoa ʼi tana ʼosi liliu ko te hau, neʼe fiatuʼu leva ia Saulo. Neʼe ina fai he gaue neʼe mole tonu ke ina fai. ʼI te tahi aluʼaga, ʼi tana fakatalitali ki te polofeta ko Samuele, neʼe mole kei ina maʼu te faʼa kataki. Neʼe mole falala ʼe tokoni anai ia Sehova ki tana hahaʼi, kae neʼe ina momoli he sakilifisio neʼe mole tonu ke ina fai. Neʼe mole kei ʼofa ia Sehova ia ia pea ki muli age, neʼe mole kei hau. (1 Sam. 13:8-14) Tou fakaha te poto ʼaki hatatou taʼofi he ako mai te aga ʼaia ʼa Saulo pea ke mole tou fiatuʼu.
ʼE Tou Taupau Feafeaʼi Totatou Maʼuli Fakasakilifisio?
8 Ko te faʼifaʼitaki ʼo te Hau ko Saulo ʼe ko he fakatokaga ia kia tatou koteʼuhi ʼe feala ke puli totatou maʼuli fakasakilifisio ʼaki tatatou manatu pe ʼae kia tatou. ʼI te kamata pule ʼa Saulo ʼi tona ʼuhiga Hau, neʼe fia malalo pea neʼe ina maʼu ni manatu agavaivai ʼo ʼuhiga mo ia totonu. (1 Sam. 9:21) Neʼe agavaivai ia ʼi tana mole loto ʼae ke ina tauteaʼi ʼihi Iselaele ʼi tanatou laukovi ki tana takitaki, pea maʼia mo tanatou fakafihiʼi te pule ʼae neʼe foaki age e te ʼAtua kia ia. (1 Sam. 10:27) Neʼe mulimuli te Hau ko Saulo ki te takitaki ʼo te laumalie ʼo te ʼAtua ʼi tana taki ki te malo ia te kau Iselaele ʼi tanatou tau mo te kau Amone. ʼOsi ʼaia, ʼaki he agavaivai neʼe ina tuku te malo ʼaia kia Sehova.—1 Sam. 11:6, 11-13.
Ko Te Kau Amonite—Ko Te Hahaʼi Neʼe Natou Meʼa Noaʼi Te ʼOfa
Neʼe toe meʼa noaʼi e te kau Amonite te ʼofa ʼo Sehova. Neʼe mole galoʼi e Sehova te meʼa kovi ʼaia ʼae neʼe natou fai ki te kau Iselaele. “Ko te laumalie ʼo te ʼAtua neʼe kamata gaue kia Saulo, ʼi te temi ʼae neʼe logo ai ki te ʼu palalau [ʼa Nahase], pea neʼe lahi tona ita.” ʼAki te takitaki ʼo te laumalie ʼo te ʼAtua, neʼe fakatahiʼi e Saulo te ʼu tagata tau ʼe toko 330 000, pea neʼe natou fakamavetevete te kau Amonite ʼo ‘mole toe maʼu he toko lua ʼe nonofo fakatahi.’—1 Samuele 11:6, 11.
Te ʼu Koloa Fakalaumalie
(1 Samuele 9:9): I te temi mua i Iselaele, ka olo o kumi ki te Atua, e ui anai: Koutou omai, ke tou olo ki te tagata faikikite! Koteuhi ko ia ae e higoa i te temi aeni ko te polofeta, nee higoa ia ia i te temi mua ko te tagata faikikite.
Ko He ʼu Puani Maʼuhiga ʼi Te Tohi ʼo ʼUluaki Samuele
9:9—Kotea koa te fakaʼuhiga ʼo te palalau “ko te polofeta ʼo te temi ʼaeni, neʼe fakahigoaʼi ia ia ʼi te temi muʼa ko te tagata faifakakikite”? ʼE lagi ʼasi mai ʼi te ʼu palalau ʼaia, ʼi te iloa ʼo te kau polofeta ʼi te temi ʼo Samuele pea lolotoga te temi ʼo te ʼu hau ʼo Iselaele, neʼe fetogi te kupuʼi palalau “tagata faifakakikite” ʼaki te kupu “polofeta.” ʼE lau ko Samuele ʼe ko te ʼuluaki hologa ʼaia ʼo te kau polofeta.—Gaue 3:24.
(Lau ʼo te Tohi-Tapu)
(1 Samuele 9:1-10): 1 Nee i ai leva he tagata mai Pesamino ae nee higoa ko Kise, foha o Apiele, foha o Teselole, foha o Pekolate, foha o Afiake, foha o he tagata o Pesamino. Ko he tagata ia nee malohi mo toa. 2 Nee i ai leva hona foha ae nee higoa ko Saulo, ko he tupulaga talavou, ae nee talavou age i te kau tupulaga fuli o Iselaele, pea nee maoluga age ia natou fuli. 3 Nee pupuli leva te u asino fafine a tana tamai ko Kise; pea nee ui leva e Kise kia Saulo, tona foha: Too e koe he tahi o te u tagata faifekau, tuu ktoluga, pea ke alu, o kumi te u asino fafine. 4 Nee alu leva ia Saulo ki te mouga o Efalaimi, o fakalaka i te fenua o Salisa kae nee mole ina mau natou; nee na olo leva ki te fenua o Sekalaimi, pea nee mole natou nonofo i ai, nee na folii leva te fenua o Pesamino, pea nee mole na mau natou. 5 Nee na kaku leva ki te fenua o Tesufe, pea nee ui leva e Saulo ki tana tagata faifekau ae nee alu mo ia: Hau ke ta toe naa tuku anai e taku tamai tana tokaga ki te u asino fafine, kae mamahi anai ia o tupu ko taua. 6 Nee ui leva e te tagata faifekau kia Saulo: Koeni, e nofo i te kolo aeni he tagata a te Atua, pea ko he tagata logologona ia; e hoko te u mea fuli ae e ina tala. Ta olo kia ia, e lagi ina fakaha mai anai kia taua te ala ae e tonu ke ta too. 7 Nee ui leva e Saulo ki tana tagata faifekau: Pea kapau e ta olo kia ia, kotea te mea ae ke ta ave anai ki te tagata a te Atua! Koteuhi e mole kei mau he meakai i ata kato, pea e mole ta mau he mau kava ke foaki ki te tagata a te Atua. Kotea e ta mau? 8 Nee ui leva e te tagata faifekau kia Saulo: Koeni, e au nofo mo he foi piesi paaga: e au foaki anai aia ki te tagata a te Atua, pea e ina fakaha mai anai kia taua tota ala. 9 I te temi mua i Iselaele, ka olo o kumi ki te Atua, e ui anai: Koutou omai, ke tou olo ki te tagata faikikite! Koteuhi ko ia ae e higoa i te temi aeni ko te polofeta, nee higoa ia ia i te temi mua ko te tagata faikikite. 10 Nee ui leva e Saulo ki tana tagata faifekau: E ke tonu; hau, ke ta olo! Pea nee na olo leva ki te kolo ae nee nofo ai te tagata o te Atua.
(Pesalemo 15:1, 4): 1 [Sehova], ko ai ka nofo anai i tou falela? Ko ai ka nofo anai i tou mouga maonioni? 4 E sio fakakovi ia ia ki ae e ina fai te kovi, kae e fakaapaapa ia ia kia natou ae e matataku [kia Sehova]. E mole toe liliu ia ia ki muli mo kapau nee ina fai he fakapapau ae kua kovi kia ia.
(Taaga Lea 13:20): Ko ae e nofo tuumau mo te kau poto e liliu anai o poto, kae ko ae e fiafia i te nofo mo te kau vale e liliu anai o kovi.