Koteā ʼAē ʼe Hoko ʼi Te Mālamanei?
ʼI te ʼaho fuli pē, ʼe tou logo ki te ʼu fihifihia fakamataku pea mo te ʼu meʼa fakaufiufi kehekehe ʼe hoko ʼi te mālamanei! He koʼē ʼe hoko ia te ʼu meʼa fēia?
TE PUIPUI TAKITOKOTAHI: ʼI te ʼu fakatauʼaga meʼa kai neʼe faka paʼulu ai te ʼu foʼi pulu. ʼI te ʼu faleako neʼe matematehi ai te kau faiako pea mo te tamaliki ako. ʼI te temi ʼaē neʼe mole tōkakaga ai te ʼu mātuʼa, neʼe kaihaʼa ʼanatou fānau. Ko te hahaʼi fafine mo te hahaʼi mātutuʼa neʼe gaohi koviʼi kae kei lolotoga ʼaho.
TE ʼU LOTU: ʼE lagolago te ʼu lotu ki te ʼu tau. ʼE uga e te kau takitaki lotu te ʼu fai fakapō. ʼE kākāʼi e te ʼu pātele ia te tamaliki liliki ke natou fai ni ʼu felāveʼi fakasino mo nātou, kae fufū e te kau takitaki lotu. Kua tokosiʼi te hahaʼi ʼaē kei ʼolo ʼo misa, pea kua lahi te ʼu ʼēkelesia ʼe fakatau.
TE KELE: Kua taʼaga fakalāluvale te ʼu ʼulu ʼakau ʼi te ʼu vao matuʼa moʼo fakatau. Kua maumauʼi ia te ʼu vao matuʼa e te hahaʼi māsisiva moʼo faifafie. Kua kovi te vai ʼaē ʼi te ʼu lalo kele, ʼe mole kei feala hona ʼinu heʼe kua ʼuli. Kua faigataʼa te gelu ʼuhi ko te ʼotaʼota ʼo te ʼu matani gāue ʼaē ʼe huaʼi ki te tai pea mo ʼihi age faʼahiga gelu foʼou kua fai ʼi te temi nei. Kua kovi ʼaupitō ia te ʼaele.
TE FALĀ ʼE MAʼU ʼI TE GĀUE: ʼI Afelika ʼo te potu Sautē ʼo Sahara, ko te totogi ʼi te taʼu ʼo te tokotahi ʼe ko te falā e 44 200. ʼI te mānumānu fau ʼa te kau pule matani gāue, neʼe tupu ai te mole kei maʼu he ʼu gāue ʼa te ʼu toko lauʼi afe hahaʼi. Ko te ʼu kākā ʼaē ʼe fai ki te falā ʼi te ʼu fale paʼaga, neʼe tupu ai te puli ʼa te falā ʼo nātou ʼaē neʼe natou tānaki ʼi tonatou maʼuli kātoa.
TE HOGE: ʼI te mālamanei, ʼe teitei ko te toko 800 miliona hahaʼi ʼe natou momoe mole heʼeki natou kakai.
TE TAU: Neʼe mamate ʼi te ʼu tau ʼo te 20 sēkulō ia te ʼu toko 100 miliona tupu. Kua feʼauga pē ʼaki te ʼu mahafu tau nukeleʼea te fakaʼauha tuʼa lahi ia te mālamanei kātoa. Te ʼu tau sivile. Te terrorisme (te ʼu agamālohi) ʼe mole kei ʼi ai he fenua kei hao mo te agamālohi.
TE ʼU TAʼI MAHAKI PEA MO ʼIHI AGE MAHAKI: ʼI te taʼu 1918, neʼe kamata mafola te taʼi mahaki ʼo te ihupeʼe faka Sepania pea neʼe mamate ai te toko 21 miliona. Iā ʼaho nei, kua liliu te SITA “ko te mahaki kovi lahi ʼaia ʼo te hisitolia ʼo te tagata.” Kua lahi te hahaʼi ʼe natou mamate ʼuhi ko te kōsea pea mo te mahaki mafu.
Kotou fakakaukauʼi te ʼu tuʼutāmaki ʼaia. ʼE hoko pē koa ʼi he faʼahi e tahi ʼo te kele? Peʼe ko he tahi pē ʼaia koga ʼe kau ki he fakaʼiloga, pea ʼe ʼi ai tona faka ʼuhiga moʼoni?
[Talanoa/Paki ʼo te pasina 5]
ʼE Tokaga Moʼoni Koa Te ʼAtua Ki Te Mālamanei?
Tokolahi ʼi tanatou punamaʼuli ki te ʼu meʼa fakamataku ʼaē ʼe hoko peʼe natou lotomamahi ʼi he mate ʼo he tahi neʼe natou ʼoʼofa ai, ʼe natou feʼekeʼaki pe koʼē ʼe mole fai ai e te ʼAtua he puleʼaki moʼo fakagata ia te ʼu meʼa ʼaia.
Ko te ʼAtua ʼe tokaga ki te mālamanei. Heʼe ʼi te temi nei, ʼe ina foaki mai ia te ʼu tokoni ʼe ʼaoga pea mo he fakafīmālie moʼoni. (Mateo 11:28-30; 2 Timoteo 3:16, 17) Neʼe ina toe fai mo te ʼu fakatuʼutuʼu moʼo pulihi ʼosi ia te agamālohi, mo te mahaki pea mo te mate. Tahi ʼaē, kapau ʼe tou fakatokagaʼi tana ʼu fakatuʼutuʼu, pea ʼe tou mahino ai ʼe mole tokaga pē ia ki he hahaʼi ʼo he puleʼaga e tahi, kae ʼe tokaga te ʼAtua ki te hahaʼi ʼo te ʼu puleʼaga fuli, mo te ʼu telepī pea mo te ʼu lea kehekehe.—Gāue 10:34, 35.
Pea kiā tātou, ʼe feafeaʼi hatatou fakahā ʼe tou tokagaʼi ia te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua? ʼE kotou ʼiloʼi koa pe ko ai ia te Tupuʼaga ʼo te lagi pea mo te kele? Ko ai tona huafa? Pe koteā tana fakatuʼutuʼu? ʼE tou maʼu ʼi te Tohi-Tapu ia te tali ʼa te ʼAtua ki te ʼu fehuʼi ʼaia. ʼE ina fakahā mai ia te meʼa ʼaē ʼe ina fai ʼi te temi nei moʼo fakagata ia te agamālohi, mo te mahaki pea mo te mate. Ke tou maʼu ia te ʼu tapuakina ʼaia, koteā ʼaē ʼe fakamaʼua mai kiā tātou ke tou fai? ʼE tonu ke tou ako ke tou ʼiloʼi ia te ʼAtua pea mo tana fakatuʼutuʼu. Kapau ʼe tou fia maʼu ia te ʼu tapuakina ʼo te ʼu fakatuʼutuʼu ʼaia, pea ʼe tonu ke tou tui ki te ʼAtua. (Soane 3:16; Hepeleo 11:6) ʼE ʼaoga foki ke tou toe fai mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe fakamaʼua mai e te ʼAtua. (1 Soane 5:3) ʼE kotou ʼofa moʼoni koa ki te ʼAtua ke kotou fai ia te faʼahi ʼaia?
Ke tou mahino pe koʼē ʼe fakagafua e te ʼAtua ia te ʼu ʼaluʼaga ʼaē ʼe hoko ʼi te temi nei, ʼe tonu muʼa ke tou mahino ki te fehuʼi maʼuhiga. ʼE talanoa kiai ʼi te Tohi-Tapu, pea ʼe fakamahino ʼi te pāsina 15 ʼo te kaupepa ʼaenī.