Nisy Korazy Fôtony Nino Sady Navozo Zan̈ahary
‘Manàn̈a korazy aviô mahereza ... Jehovah Zan̈aharinao han̈ampy anao.’—JOSOA 1:9.
1, 2. a) Izikoa maso mizaha, pôsibla ho resin’ny Israely irô kananita aby io? b) Ino toky nazon’i Josoa?
EFA vôn̈ono hiditry tamin’ny Tany Nampan̈antinain̈y firenenan’ny Israely tamin’ny 1473 T.K. Hain’i Mosesy fa ho maro prôblemo hatrefindrô, ke izy nampahatsiaro irô karaha ty: ‘Niany ty anao hitsaka Jordana ke hiditry amin’ny tany io. Aleva tanin’ny firenena maventy sady matanjaka mandilatra anao io. Misy tanàna maventy misy lakoro vato mipaka amy lan̈itry izio an̈y sady misy taranakan’ny Anakita, vahoaka matanjaka ndreky ronjan̈a mare. Hainao irô sady anao efa naharen̈y olo nikoran̈a momba irô karaha ty: “Azôvy maharesy taranakan’ny Anàka?” ’ (Deoteronomia 9:1, 2) Malaza tsy resy marin̈y olo aby io! Salakady Kananita sasany nanan̈a fitaovan̈a fidesin̈y miady isan-karazany, an̈isan’izen̈y sevaly ndreky kalesy misy lelan’ny meso marangitry tamy laro an̈ilan̈ila.—Mpitsara 4:13.
2 Israely ndraiky amin’io andevo tan̈atin’ny taon̈o taon̈o sady vo baka nirenireny tamy tany paiky tan̈atin’ny 40 taon̈o. Ke izikoa maso mizaha edy, sarotro inoan̈a fa ho resindrô kananita aby io. Fa Mosesy nanam-pinoan̈a, ke ‘hitany’ fa Jehovah mitariky irô. (Hebreo 11:27) Ho izy tamy vahoaka: ‘Jehovah Zan̈aharinao hitariky lalan̈anao, ... ke irô hiringaniny. Hataony resy manoloan̈a anao iô olo aby io.’ (Deoteronomia 9:3; Salamo 33:16, 17) Mosesy koa fa naty, Jehovah nan̈amia toky Josoa fa han̈ampy izy. Ho izy taminany: ‘Man̈anaova pare amy zay anao ndreky vahoaka jiaby io hitsaka Jordana. Amezako vahoakan’ny Israely tany io, ke midira ao. Izikoa anao mbala velon̈o tsisy olo haharesy anao. Zaho han̈ampy anao karaha nataoko nan̈ampy Mosesy.’—Josoa 1:2, 5.
3. Akôry nahavy Josoa nisy korazy?
3 Josoa tsy maintsy namaky ndreky nieritreritry aviô nan̈araka Lalàn̈an’i Jehovah baka izy nahazo fan̈ampian̈a ndreky tari-dalan̈a baka taminany. Jehovah nivolan̈a ‘amy zen̈y anao hahomby amy raha jiaby hataonao, ndreky hahay handiniky tsarabe koa fa man̈ano raha.’ (Josoa 1:8, 9) Josoa nan̈araka volan̈an’ny Zan̈ahary, ke izy nanjary nisy korazy sady nisy angôvo, aviô nahomby raha jiaby nataony. Fa ankamarozan’ny Israelita nitovy taon̈o taminany tsy nan̈araka volan̈a, ke tsisy nahomby raha nataondrô aviô irô natinaty tamy tany paiky tan̈y.
Tsy ampy finoan̈a ke tsisy korazy
4, 5. a) Nan̈ano akôry toe-tsain̈indrô folo lahy aby io izikoa ampiran̈iny amy niny Josoa ndreky Kaleba? b) Nan̈ano akôry Jehovah izikoa fa tsy ampy finoan̈a vahoaka aby io?
4 Efapolo taon̈o talohan’ny hidirandrô ta Kanana, Mosesy nan̈iraka 12 lahy hitsikilo tany io. Folo tamindrô navozo mare. Ho irô: ‘Ronjany tsy saomasaoma olo jiaby hitanay tao. Hitanay tan̈y koa irô Nefilima, taranakan’i Anàka. Miran̈a amy kijeja zahay izikoa ampiran̈iny amindrô.’ Mba marin̈y edy ma fa tsy Anàkita aby io fo ronjany fa olo jiaby tan̈y? Tsy zen̈y aby. Taranakan’ny Nefilima velon̈o talohan’ny Safodrano ankitin̈y ma olo aby zen̈y tan̈y? Tsisy karaha! Nampitombo koran̈a fo irô folo lahy aby io ke nanjary navozo koa olo tan̈atin’ny toby tao. Nanjary tihimpody ta Ezipty foeky vahoaka aby io, kanefa irô tan̈y amin’io andevo!—Nomery 13:31–14:4.
5 An̈isany nizaha tany tan̈y koa Josoa ndreky Kaleba. Efa tsy din̈indrô hiditry tamy Tany Nampan̈antinain̈a io irô koa fa baka tan̈y. Kananita aby io ‘hanin̈intsika’ ho irô, aviô irô ‘efa tsisy olo miaro sady Jehovah man̈ampy atsika ke tsisy raha tôkony havozoantsika.’ (Nomery 14:9) Irô roe lahy ma raha natokitoky be karaha io fo? Tsy zen̈y foeky! Na irô roe lahy na vahoaka aby io samby nahita karakôry nangalan’i Jehovah baraka Faraon ndreky zan̈aharinany aby io tamin’izy nandefa Loza Folo in̈y. Hitandrô koa namonoan’i Jehovah Faraon ndreky maramilanany tamy Ranomasin̈y Mena. (Salamo 136:15) Ke mbala ino koa raha tôkony navozoandrô mpitsikilo folo lahy ndreky vahoaka aby io? Nalahelo mare Jehovah tamy raha nataondrô, ke ho izy: ‘Firaka ombian̈a vahoaka ty tsy han̈aja zaho ndreky tsy hino zaho, ndray efa tiô famantaran̈a jiaby nataoko tamindrô?’—Nomery 14:11.
6. Nan̈ino atsika mivolan̈a fa mifandray finoan̈a ndreky fanan̈ana korazy, aviô akôry ahitantsika zen̈y amy ziôty?
6 Hain’i Jehovah fa favozoan̈andrô vahoaka aby io ny ten̈a antony nahavy irô tsy ampy finoan̈a. Mifandray baka fanan̈ana finoan̈a ndreky fanan̈ana korazy. Zen̈y nahavy apostoly Jaona nanoratra karaha ty momba fiangonan̈a kristianin̈y ndreky ady ara-pan̈ahy ataontsika: ‘Baka amy finoan̈antsika ahavitantsika mandresy donia ty.’ (1 Jaona 5:4) Amy ziôty koa, baka amy finoan̈a karaha niny Josoa ndreky Kaleba ahavitan’ny Vavolombelon̈on’i Jehovah, mandilatran’ny tsiota tapitrisa, mitory vaovao tsaran’ny Fanjakan̈an’ny Zan̈ahary eran-tany. Irô amy zen̈y misy tanora, matoe, ao ny matanjaka, ao koa ny malemy. Tsisy fahavalo nahavita namody vavan’ny andian-tafiky misy korazy be io.—Romanina 8:31.
Aza ‘mimpody afara’
7. Ino ma dikan’ny ‘tsy mimpody afara’izen̈y?
7 Mpanompon’i Jehovah amy ziôty koa mifen̈y mare mitory vaovao tsara, fôtony irô mitovy jery amin’ny apostoly Paoly nanoratra karaha ty: ‘Atsika tsy an̈isan’olo mimpody afara handeha amy fandripahan̈a, fa olo manan̈a finoan̈a baka ain̈intsika ho avotro.’ (Hebreo 10:39) ‘Mimpody afara’ koran̈in’i Paoly iô tsy fahavozoan̈a mandalo fo, fôtony maro amy mpanompon’i Jehovah tsy mivadiky mba navozo hely ndraikindraiky. (1 Samoela 21:12; 1 Mpanjaka 19:1-4) Misy diksiônaira araiky momba Baiboly man̈azava fa dikan’izio “mihataka na miala” foeky sady “tsy mijery fahamarinan̈a.” Mivolan̈a koa izio fa “mimpody afara” zen̈y mety fomba ivolan̈ana olo “mampijotso lain-tsambo ke miala an-daharan̈a” amy fanompoan̈a Jehovah. Ny raha misy, olo fatatra finoan̈a tsy mieritreritry hampihen̈y fazotoan̈anany koa fa misy prôblemo karaha ataon’ny fan̈injehan̈a, aretin̈y, na karazan̈a fitsapan̈a hafa. Ndray izy aby, mahay mifen̈y fo irô manompo Jehovah. Haindrô baka fa izy hikarakara irô sady hainy koa erany raha din̈indrô ndreky mety ho vitandrô. (Salamo 55:22; 103:14) Manan̈a finoan̈a karaha zen̈y ma anao?
8, 9. a) Akôry nahavy irô Kristianin̈y tamy taonjato voanalohany fatatra finoan̈a? b) Ino han̈ampy atsika ho fatatra finoan̈a?
8 Nisy fotoan̈a irô apostoly aby io nahatsapa fa nihen̈y mare finoan̈andrô. Ke ho irô tamin’i Jesosy: “Ampitombosa finoan̈anay.” (Lioka 17:5) Tsisy fihatsarambelatsihy fangatahan̈andrô, ke nivaly fangatahan̈andrô tamin’ny Pantekaoty taon̈o 33 T.K. Tamin’io baka mpianatra aby io nahazo fan̈ahy masin̈y, erakan’ny raha nampan̈antinain̈y irô, ke nanjary nahay nazava tamindrô Volan̈an’ny Zan̈ahary ndreky fikasan̈anany. (Jaona 14:26; Asan’ny Apostoly 2:1-4) Nanjary fatatra mare finoan̈andrô, ke ndray tiô fan̈injehan̈a, irô nanomboko nan̈ano ezaka manokan̈a araiky nitory vaovao tsara tamy ‘zavaboary jiaby tambanin’ny lan̈itry.’—Kolosianina 1:23; Asan’ny Apostoly 1:8; 28:22.
9 Misy raha hafa koa mila ataontsika izikoa atsika tihankafatatra finoan̈antsika ndreky tihifen̈y mare amy fanompoan̈a. Atsika mila mianatra ndreky misaintsain̈y raha koran̈in’ny Soratra Masin̈y, aviô mivavaka baka mahazo fan̈ahy masin̈y. Amy zen̈y fahamarinan̈a hipetraka tsara an̈atin’ny jerintsika ndreky fôntsika karaha nataon’i Josoa ndreky Kaleba, aviô irô Kristianin̈y tamy taonjato voanalohany tan̈y. Atsika koa man̈ano zen̈y, finoan̈antsika han̈ampy atsika hanan̈a korazy hahavitantsika hiaritry ady ara-pan̈ahy ataontsika sady handresy.—Romanina 10:17.
Tsy ampy mino fisian’ny Zan̈ahary
10. Karakôry ma ten̈a finoan̈a zen̈y?
10 Naboakandrô olo tsy nivadiky taloha tan̈y fa tsy ampy mino Zan̈ahary izikoa tihanan̈a finoan̈a han̈ampy atsika hisy korazy ndreky hahavita hiaritry. (Jakoba 2:19) Mila mifen̈y koa atsika baka hahay izy tsarabe ndreky hatoky izy. (Salamo 78:5-8; Ohabolana 3:5, 6) Mila inoantsika amy fô jiaby fa mahatsara atsika man̈araka lalàn̈a ndreky toro lalan̈anany. (Isaia 48:17, 18) Manam-pinoan̈a koa atsika izikoa matoky tsarabe fa Jehovah han̈atanteraka fampan̈antinan̈anany jiaby sady ‘hamaly hatsaran̈a lan̈ian’olo mitady izy.’—Hebreo 11:1, 6; Isaia 55:11.
11. Ino aby hatsaran̈a nazon’i Josoa ndreky Kaleba nohon’irô nisy finoan̈a ndreky korazy?
11 Arakaraka an̈arehantsika fahamarin̈ana, atsika “man̈andran̈a” na mahatsapa hatsaran̈a azontsika baka amin’izio. Fa tsy zen̈y fo, “mizaha” na mahita valin’ny vavaka ataontsika koa atsika sady mahatsapa fomba isan-karazany hitaritan’i Jehovah, ke lôso mahaimatanjaka fo finoan̈antsika. (Salamo 34:8; 1 Jaona 5:14, 15) Azontsika antoko fa arakarakan’ny nahitan’i Josoa ndreky Kaleba hatsaran̈an’i Jehovah, nahainampafatatra finoan̈andrô. (Josoa 23:14) Iritrireta hely baka ty: Irô roe lahy samby tsy naty tamy diandrô 40 taon̈o nirenireny tamy tany paiky tan̈y, erakan’ny raha efa nampan̈antinain’ny Zan̈ahary. (Nomery 14:27-30; 32:11, 12) Irô samby nandray anjara maventy tamy fangalan̈a tany Kanana, tan̈atin’ny tsiota taon̈o. Tsy zen̈y fo, irô lava vilaoman̈a, salama tsara sady nahazo anjarandrô manaokan̈a koa fa voazara tany. Maro hatsaran̈a amezan’i Jehovah lan̈ian’olo tsy mivadiky ndreky misy korazy manompo izy!—Josoa 14:6, 9-14; 19:49, 50; 24:29.
12. Akôry an̈aboahan’i Jehovah fa ‘volan̈anany ataony an̈abo mandilatran’ny an̈aran̈anany’?
12 Fan̈aboahan’i Jehovah fitiavan̈a ndreky hatsaram-pan̈ahy tamy Josoa ndreky Kaleba mampahatsiaro atsika volan̈an’ny mpan̈ano salamo ty: “Volan̈anao nataonao an̈abo mandilatran’ny an̈aran̈anao.” (Salamo 138:2, lamariky amy pazy ambany.) Jehovah koa fa mampiasa an̈aran̈anany han̈amezan̈a antoko fa izy han̈atanteraka fampan̈antinan̈anany, dikan’izen̈y be lavitrin’ny raha antin̈aintsika raha hataony. (Efesianina 3:20) Tsisy andra Jehovah handiso fan̈antinan̈a olo ‘miravoravo mare’ aminany.—Salamo 37:3, 4.
Lelahy araiky “nahazo sitraka tamy Zan̈ahary”
13, 14. Nan̈ino ma Enoka nila nanan̈a finoan̈a ndreky korazy?
13 Hianatra raha maro momba finoan̈a ndreky fanan̈ana korazy atsika koa fa mandiniky ohatran’i Enoka, vavolombelon̈o araiky niain̈y talohan’ny nisian’ny Kristianin̈y. Talohan’izy nanjary mpaminan̈y, efa hain’i Enoka fa hisy raha hitsapa finoan̈anany ndreky fanan̈any korazy. Akôry nahaizany zen̈y? Jehovah efa nivolan̈a fa hirafy na hifankalain̈y olo manompo Zan̈ahary ndreky olo manompo Satana. (Genesisy 3:15) Hain’i Enoka koa fa efa niboaka tsy fifankazahoan̈a io tamin’i Kaina namono Abela rahalahiny. Salakady Adama babandrô niain̈y efa ela tsy ho 310 taon̈o, tafarany nahatirahan’i Enoka.—Genesisy 5:3-18.
14 Ndray tiô raha aby zen̈y, Enoka “mbala niaraka nandeha tamin’ny araiky ten̈a Zan̈ahary fo” ndreky nan̈ameloko ‘raha tsy manjary’ nivolan̈in’olo momba Jehovah. (Genesisy 5:22; Joda 14, 15) Tsy navozovozo foeky Enoka nanohan̈a fivavahan̈a marin̈y, ke maro tamy fahavalonany tihamono izy. Akôry nataon’i Jehovah? Narovany mpaminan̈inany io baka tsy natindrô. Tafaran’i Jehovah nivolan̈a tamin’i Enoka fa ‘izy nahazo sitraka taminany’, mety tan̈atin’izy rikian̈a nizaha fahitan̈a, nafindran’i Jehovah tany nisy izy, baka amy fiain̈ana nandeha tamy fahafatesan̈a.—Hebreo 11:5, 13; Genesisy 5:24.
15. Ino ohatra tsara nambelan’i Enoka amy mpanompon’i Jehovah amy ziôty?
15 Tafara helin’ny nikoran̈an’i Paoly momba famindran̈a toeran̈a Enoka, apostoly io nikoran̈a nan̈ino ilain̈a mare finoan̈a. Karaha ty ho izy: ‘Lan̈ian’olo tsy manan̈a finoan̈a tsy afaka man̈ano raha mamparavoravo Zan̈ahary.’ (Hebreo 11:6) Finoan̈an’i Enoka nahavy izy nisy korazy niaraka nandeha tamin’i Jehovah ndreky nan̈ambara hafatra nisy didim-pitsaran̈anany tamy donia araiky ratsy mare. Raha nataon’i Enoka io nahavy izy môdely tsara tôkony harehantsika. Miran̈a tamin’ny asanany koa asa mila ataontsika, aviô manohitry fivavahan̈a marin̈y sady feno karazan-draha tsy manjary mare koa donia hikoran̈antsika hafatra.—Salamo 92:7; Matio 24:14; Apokalypsy 12:17.
Izy navozo Zan̈ahary ke nanjary nisy korazy
16, 17. Azôvy ma Obadia, aviô nan̈ano akôry raha niain̈any?
16 Ankoatran’ny finoan̈a, misy toetry araiky hafa koa man̈ampy atsika hanan̈a korazy. Tsy ino izio fa favozoan̈a Zan̈ahary. Alô atsika handiniky ohatra araiky miavaka naboakan’ny lelahy araiky navozo Zan̈ahary. Lelahy io niain̈y tamin’ny andran’ny mpaminan̈y Elia ndreky Ahaba mpanjakan’ny fanjakan̈an’ny Israely tavaratra. Tamy fotoan̈a zen̈y, niparitaka mare tamy fanjakan̈a io fivavahan̈a tamy Bala. Mbala tsiary nisy raha karaha zen̈y talohan’izen̈y. Nisy mpaminan̈in’i Bala nandeha 450 ndreky mpaminan̈in’ny tsato-kazo masin̈y nandeha 400 foeky ‘nihina tamy latabatran’i Jezebela’ vadin’i Ahaba.—1 Mpanjaka 16:30-33; 18:19.
17 Jezebela man̈angy ratsy fan̈ahy mare sady fahavalon’i Jehovah. Izy nifen̈y erakan’ny vitany nan̈afoan̈a fivavahan̈a marin̈y tamy tany io. Mpaminan̈in’i Jehovah sasany nivoneny. Nitady hamono Elia foeky koa izy, fa nahay Elia nasain’i Jehovah nilefa tampitan’i Jordana. (1 Mpanjaka 17:1-3; 18:13) Ke azo antoko fa sarotro mare nanohan̈a fivavahan̈a marin̈y tamy fotoan̈a zen̈y. Fa mbala sarotsarotron’izen̈y raha natrefinao izikoa anao niasa tan̈atin’ny lapa tao. Karaha zen̈y tsarabe raha niain̈an’i Obadiaa, lelahy navozo Zan̈ahary sady niasa tamy lapan’ny Ahaba mpanjaka.—1 Mpanjaka 17:1-3; 18:13.
18. Ino raha nampiavaka Obadia?
18 Azo antoko fa nitandrin̈y mare ndreky mahimahin̈y fo Obadia tamy fanompoany Jehovah. Fa ndray zen̈y, izy tsy rivan̈a. Karaha ty volan̈in’ny 1 Mpanjaka 18:3 amintsika: “Obadia io olo navozo Jehovah mare.” Niavaka ankitin̈y Obadia amy favozoan̈a Zan̈ahary! Favozoan̈anany zen̈y nahavy izy nanan̈a korazy nan̈ano raha malaky tafaran’i Jezebela namono mpaminan̈in’i Jehovah.
19. Ino ma raha nataon’i Obadia ke ahitan̈a fa izy nanan̈a korazy?
19 Karaha ty koran̈in’ny Baiboly: ‘Tamy Jezebela nandripaka mpaminan̈in’i Jehovah, nisy mpaminan̈y 100 nasitrikin’i Obadia. Nataony 50 isaka lava-bato irô sady nitondrasany môfo ndreky rano.’ (1 Mpanjaka 18:4) Misaora tsy nora nisitriky nan̈amia hanin̈y lelahy mandeha 100 zen̈y! Obadia amy zen̈y tsy vitany nisitriky baka tsy ho tatran’i Ahaba ndreky Jezebela fo fa mbala nisitry irô mpaminan̈y sandoko nandeha 850, nivezivezy tamy lapa tao koa. Ankoatran’izen̈y koa, naro sady isan-karazany olo nivavaka tamy fivavahan̈a diso tamy zen̈y. Ao ny mpambôly, ao koa ny andrian̈a. Hay be fa izikoa misy araiky amindrô mahita raha ataon’i Obadia, irô tsy maintsy han̈ampanga izy amy mpanjaka ndreky vadiny. Fa ndray tiô raha jiaby zen̈y, Obadia mbala nisikiny korazy nikarakara mpaminan̈in’i Jehovah aby io. Mampisy korazy ankitin̈y favozoan̈a Zan̈ahary!
20. Amy fomba akôry favozoan̈a nan̈ampy Obadia, aviô nan̈ino afaka man̈ampy anao môdely napetrany?
20 Obadia nisy korazy fôtony izy navozo Jehovah. Ke izy narovany tsy ho tatran’ny fahavalonany aby io. Karaha ty volan̈in’ny Ohabolana 29:25: “Avoafandriky zay olo mavozo olo, fa olo matoky Jehovah fo ho avotro.” Obadia karaha olo jiaby fo. Karaha atsika fo, izy navozo ho tatra tsao maty. (1 Mpanjaka 18:7-9, 12) Ndray zen̈y, Zan̈ahary mbala navozoany mandilatra olombelon̈o ke zen̈y nahavy izy nisy korazy. Ohatra tsara mila arehantsika ankitin̈y Obadia. Izy môdely tsara amy mpanompon’i Jehovah mety higadrain̈a na hivonen̈a foeky. (Matio 24:9) Ke irarian̈a atsika jiaby samby hifen̈y hanompo Jehovah “amy favozoan̈a ndreky fan̈ajan̈a.”—Hebreo 12:28.
21. Ino raha ho hitantsika amy lahatsoratra man̈araka?
21 Tsy finoan̈a ndreky favozoan̈a zaraiky fo toetry man̈ampy atsika hanan̈a korazy fa iô koa fitiavan̈a. Mbala mahery mandilatran’irô jiaby izio. Karaha ty nisoratin’i Paoly: ‘Tsy mahavy atsika ho kapôtro toe-tsain̈y amezan’ny Zan̈ahary atsika, fa mahavy atsika hahazo angôvo ndreky ho be fitiavan̈a aviô hahay hisain̈y tsarabe.’ (2 Timoty 1:7) Ho hitantsika amy lahatsoratra man̈araka, nan̈ino fitiavan̈a afaka man̈ampy atsika hisy korazy hanompo Jehovah fo ndray iô raha sarotro isan-karazany an̈atin’ny andra farany ty.—2 Timoty 3:1.
[Lamariky amy pazy ambany]
a Izio tsy mpaminan̈y Obadia.
Akôry Hamalianao Ty?
• Ino raha nan̈ampy Josoa ndreky Kaleba hanan̈a korazy?
• Ino aby ma raha tafiditry amy ten̈a finoan̈a zen̈y?
• Nan̈ino ma Enoka tsy navozo nan̈ambara hafatra misy didim-pitsaran̈an’ny Zan̈ahary?
• Nan̈ino favozoan̈a Zan̈ahary man̈ampy atsika hanan̈a korazy?
[Sary]
Jehovah nivolan̈a tamy Josoa: “Manàn̈a korazy aviô mahereza”
[Sary]
Obadia nikarakara sady niaro mpaminan̈in’ny Zan̈ahary
[Sary]
Enoka tsy navozovozo nan̈ambara volan̈an’ny Zan̈ahary