TANTARAM-PIAIN̈ANA
“Jehovah Tômpin’ny Ady”
TAMY 28 Zanvie 2010, zaho nandeha ta Strasbourg, France, tanàna tsara mare. Fa diako tan̈y tsy nandeha nitsangatsangana karaha irô mpizaha tany aby io. Zaho an̈isan’ny ekipin’ny Sampan-draharahan’ny Lalàn̈a, niaro zon’ny Vavolombelon̈on’i Jehovah nanoloan̈a Fitsaran̈a Eropeanin̈y Momba Zon’olombelon̈o (CEDH). Ady natao tamy fitsaran̈a io nizahavan̈a asa mety raha nataon’ny fitsaran̈a fransay nangala latety lafobe tamindrô rahalahy aby tan̈y. Efa presky 64 tapitrisa euro ($89 000 000) vola nitadiavindrô. Fa ny ten̈a maventy navoakasik’izio an̈aran’i Jehovah, lazan’ny vahoakanany, aviô fahafahan̈andrô manompo ankalalahan̈a. Fa raha nandalo tamy fitsaran̈a tan̈y io nankamafy fa “Jehovah tômpin’ny ady.” (1 Sam. 17:47) Alô baka hazavaiko.
Tamin’ny 1999, fanjakan̈a fransay nivolan̈a fa sampan̈antsika a France nila nan̈efa latety baka tamy fan̈amezan̈a nazondrô tan̈elan̈elan̈an’ny 1993 ndreky 1996. Atsika nitady rariny nanoloan̈a fitsaran̈a fransay, fa tsy nahômby. Fa atsika koa fa baka nampanonga fitsaran̈a kanefa mbala resy fo, nalain’ny fanjakan̈a fransay volan’ny sampan̈a tamy banky, mandilatra efatra tapitrisa sy sasany euro na ($6 300 000). Ke efa tamy CEDH edy fan̈antinan̈anay farany. Fa talohan’ny irô hitandren̈y afera momba atsika io, navorindrô solonten̈antsika ndreky irô avôkà solonten̈an’ny fanjakan̈a fransay, niaraka tamy solonten̈a araiky baka tamy Fitsaran̈a Eropeain. Zen̈y nataondrô, tsao fo efa vitanay hifandamin̈y, alohan’ny hampanongan̈a izio amindrô an̈y.
Zahay nieritreritry fa greffier io hanery zahay hamaha problemo io, ke nan̈iraka zahay han̈eky han̈efa ampahany amy vola takin’ny fanjakan̈a fransay io. Kanefa, nazava tsarabe taminay fa zahay tsy tôkony han̈efa nata 1 euro, fôtony mifanohitry amy torolalan̈an’ny Baiboly. Fan̈amezan̈a nataondrô rahalahy ndreky ranabavy aby io baka, hanohan̈ana Fanjakan̈an’ny Zan̈ahary, ke fan̈amezan̈a nataondrô io tsy fanan̈anan’ny fanjakan̈a fransay foeky. (Mat. 22:21) Fa zahay ndraiky mbala nan̈aton̈o fivorian̈a io fo, ho fan̈ajan̈a didy naboakan’ny Fitsaran̈a Eropeain io.
Zahay ekipin’ny Sampan-draharahan’ny lalàn̈a manoloan̈a CEDH, 2010
Zahay nifanôjy tamy tran̈o araiky fivorian’ny Fitsaran̈a. Tsara mare izio. Fa tsy ten̈a pare fanombohan’ny fivorian̈a io. Greffier baka amy Fitsaran̈a Eropeain io direkty nivolan̈a fa Vavolombelon̈on’i Jehovah a France tôkony han̈eky han̈efa sasany amy vola takin’ny fanjakan̈a fransay io. Fa tiô fo fan̈ahin’i Jehovah nandrisiky zahay nan̈ontany: “Asa efa hainao fa fanjakan̈a efa nangala vola efatra tapitrisa sy sasany euro, baka tamy kôntinay amy banky?”
Hita be zay fa lany fan̈ahy greffier io. Baka iô irô mpiaro fanjakan̈a fransay io koa fa nivolan̈a fa zen̈y marin̈y raha nataondrô, niova mare fihetsiky greffier io manoloan̈a afera io. Tiô fo nisiahiny mare irô ke nifaran̈any direkty fivorian̈a io. Ke tontohitry zaho fa tamy fomba tsy niritriretinay foeky Jehovah nan̈ova raha momba fitsaran̈a io, baka zahay handresy. Ravoravo mare zaho koa fa niala tao. Tsy nampoizinay foeky baka raha nandalo.
Tamy 30 Ziain 2011, CEDH nan̈aboaka didy araiky matomboko nan̈amia rariny atsika. Izio nan̈afoan̈a latety nitakin̈a tamintsika io ndreky nan̈iraka fanjakan̈a han̈efa vola nalaindrô in̈y niaraka tamy zanabola. Ke didy manan-tantara io mbala miaro fivavahan̈a madio a France an̈y, firaka amy ziôty. Fan̈ontanian̈a araiky tsy niritriretinay hapetraka in̈y nira vato araiky nilentiky tamy laharan’i Goliata, ke namono izy in̈y. Nan̈ino ma atsika nandresy? Fôtony karaha raha nivolan̈in’i Davida tamy Goliata in̈y, “Jehovah tompin’ny ady.”—1 Sam. 17:45-47.
Tsy vo sambany tamin’io fo atsika nahazo fandrisian̈a. Ndray tiô irô fanjakan̈a naro natanjaka ndreky fivavahan̈a nanohitry atsika, efa mandeha 1 225 ady tamy fitsaran̈a nazahoantsika fandrisian̈a tamy fitsaran̈a tampony, tamy tany 70 ndreky tamy fitsaran̈a iraisam-pirenena. Irô fandrisian̈a tamy fitsaran̈a zen̈y miaro zo fôtotro anan̈antsika, karaha ataon’ny zontsika ho fivavahan̈a ara-dalàn̈a, han̈ano asa fitorian̈a, ndreky tsy han̈eky han̈ano fety ndreky fombafomba man̈indrahindra tanindrazan̈a, baka iô tsy han̈eky hampiditry lio.
Karakôry nahavy zaho an̈isan’ny nandray anjara tamin’ny ady ara-pitsaran̈a tan Eropy io nata zaho manompo amy Foiben’ny Vavolombelon̈on’i Jehovah a New York, a Etazonỳ?
RY OLOBEKO MISIONERA NAZOTO
Raimandreniko i George ndreky Lucille. Irô nahazo diplaomy tamy Sekolin’i Gileada, kilasy faha-12, baka iô nanompo ta Éthiopie, tamy zaho teraka tamin’ny 1956. Philip nataondrô an̈aranaka, karaha araiky mpitory vaovao tsara tamy taonjato voanalohany in̈y fo. (Asa. 21:8) Baka tiô, tamy taon̈o fan̈araka izin̈y, fanjakan̈a ta Éthiopie, nandrova fivavahan̈antsika. Fa ndray zaho mbala tsaiky, tsaroako tsarabe fa fianakavian̈anaka mbala nisitrisitriky fo nivory ndreky nitory. Hitako tsara raha zen̈y tamy zen̈y. Fa ny raha nampalahelo fo, manam-pahifan̈a aby io niforse zahay niala tamy tany io, tamin’ny 1960.
Nathan Knorr (faran’ny ankavia) nitsidiky fianakavian̈anay ta Addis-Abeba, Éthiopie, 1959
Zahay nifindra ta Wichita, ta Etazonỳ. Fa ndray zen̈y, iry raimandreniko mbala tia fanompoan̈a fo, karaha tamin’irô mbala misionera in̈y. Irô nan̈araka fahamarin̈ana fo ndreky nandentiky fitiavan̈a raha ara-pan̈ahy, tsy taminaka fo fa tamy Judy zokiko man̈angy ndreky tamy Leslie zandriko lelahy. Zahay jiaby samy teraka ta Éthiopie. Natao batisa zaho tamy zaho 13 taon̈o. Telo taon̈o tafaran’izen̈y, zahay nifindra tamy tany mbala nila fan̈ampian̈a, ta Arequipa, ta Peroa.
Tamin’ny 1974, tamy zaho 18 taon̈o, sampan̈an’i Peroa nanendry zaho ndreky rahalahy efatra ho mpisava lalan̈a manokan̈a. Zahay nitory tamy tany mbala tsy nitorian̈a foeky, tamy Bongo Andes. An̈isan’ny olo nitorianay irô olo mivolan̈a Quechua ndreky Aymara. Zahay niondran̈a tomabily karaha tran̈o zay, ke fikahianay izio “Sambofiaran’i Noa”, fôtony izio karaha boaty be. Tiako mare nieritreritry zahay nampiasa Baiboly nan̈aboahan̈a tamin’olo aby io fa Jehovah tsy ho ela han̈adoso jaly, aretin̈y ndreky fahafatesan̈a. (Apok. 21:3, 4) Maro tamindrô io lôso mpanompon’i Jehovah.
“Sambofiaran’i Noa”, 1974
NANDEHA TAMY FOIBE
Tamy fitsidihan̈an’i Albert Schroeder, an̈isan’ny Filan-kevi-pitantan̈an’ny Vavolombelon̈on’i Jehovah tamin’ny 1977 ta Peroa, izy nandrisiky zaho hameno fangatahan̈a hanompo amy Foibe. Aviô tsy ela tafaran’ny naminoako izio, tamy 17 Ziain 1977, zaho nanomboko nanompo tamy Betelan’i Brooklyn. Nandilatran’ny efatra taon̈o zaho niasa tamy sampan-draharahan’ny Fan̈adiovan̈a ndreky Fikojakojan̈a.
Mariazinay, 1979
Tamy Ziain 1978, zaho tôjy Elizabeth Avallone tamy fivoriambe iraisam-pirenena ta Nouvelle-Orléans, ta Lousiane. Vavolombelon̈on’i Jehovah sady ten̈a nazoto koa iry olobeny. Efa efatra taon̈o tamin’io Elizabeth mpisava lalan̈a maharitry. Izy tihan̈ano fanompoan̈a manontolo andra fo amy fiain̈ananany jiaby. Zahay baka tiô nifandray fo. Zahay koa fa nifankahay tsara amy zay, zahay lôso nifankatia mare, ke zahay nan̈ano mariazy, tamy 20 Oktobra 1979. Izy baka tiô niaraka taminaka nanompo tamy Betela.
Ten̈a tia olo irô rahalahy ndreky ranabavy tamy fiangonan̈a nisy zahay voanalohany, tamy fiangonan̈a Brooklyn Espan̈ioly. Koa fa nandeha taon̈o, zahay koa niaraka nanompo tamy fiangonan̈a telo hafa. Be fitiavan̈a koa irô rahalahy aby tao. Irô nandrisiky zahay hanohy fanompoan̈a amy Betela fo. Zahay ten̈a man̈ano mersy fan̈ampian̈a nataondrô ndreky fan̈ampian̈a nataondrô namanay ndreky fianakavian̈anay, nitahitahy zahay nikarakara olobenay efa natoe.
Betelita tamy fiangonan̈a Brooklyn Espan̈ioly, 1986
NIASA TAMY SAMPAN-DRAHARAHAN’NY LALÀN̈A
Lany fan̈ahy zaho tamy Zanvie 1982 izikoa fa voatendry hiasa tamy Sampan-draharahan’ny Lalàn̈a tamy Betela. Telo taon̈o tafaran’izin̈y, zaho nirahan̈a nianatra tamin’ny iniversite. Hitako fa olo ta Etazonỳ ndreky tamy firenena hafa nafaka nan̈ano raha maro, noho ny fandrisian̈a ara-pitsaran̈a maro nazontsika Vavolombelon̈on’i Jehovah. Raharaha ara-pitsaran̈a matomboko mahakasiky atsika aby io, matetiky nidinihinay ta lekoly.
Tamin’ny 1986, zaho tamin’io 30 taon̈o, zaho voatendry mpiandraikitrin’ny Sampan-draharahan’ny Lalàn̈a. Mbala tanora zaho, aviô mbala naro raha tsy haiko. Hitako tsy nora taminaka andraikitry vaovao io. Ke zaho ravoravo sady sahiran̈a.
Zaho nanjary avôkà tamin’ny 1988, fa tsy tontohitry foeky zaho fa fianaran̈a nataoko io nisy vokany taminaka ndreky tamy fifandraisako tamy Jehovah. Fianaran̈a ambony io baka matetiky mahavy olo manjary mizahozaho ndreky mieritreritry fa izy an̈abon̈abo tozay olo tsy nahita fianaran̈a. Fa Elizabeth hitako ten̈a nan̈ampy zaho. Izy nan̈ampy zaho hahavita han̈ampody fahazaran̈a ara-pan̈ahy nanan̈ako, talohan’ny nianarako lalàn̈a io. Nitaky fotoan̈a ndraiky nahavitan̈a zen̈y. Fa zaho baka tiô nahainifandray marikitry tamy Jehovah fo. Hitako baka tamy raha niain̈ako fa fanan̈ana fahaizan̈a manokan̈a io tsy ten̈a raha faran’ny maventy amy fiain̈ana. Fa raha hahavy anao ten̈a valera fanan̈ana fifandraisan̈a marikitry amy Jehovah, aviô fitiavan̈a izy ndreky vahoakanany.
NIARO NDREKY NIFEN̈Y HAHAZO ZO ARA-DALÀN̈A HITORY VAOVAO TSARA
Koa fa vita fianaran̈a nataoko io, zaho nifantoko tamy fan̈ampian̈a Sampan-draharahan’ny Lalàn̈a, hikarakaran̈a zo ara-dalàn̈a ilain̈a amy Betela, ndreky hiarovan̈a fandaminan̈an’i Jehovah, baka iô zontsika hitory vaovao tsara. Mamparavoravo sady sarotro koa asanaka zen̈y, fôtony miova tampoko raha misy amy fandaminan̈a. Ohatra, nahazatra atsika nangataka fanohan̈ana ara-bola izikoa fa nametraka boky ndreky gazetintsika aby io. Fa nanomboko tamin’ny 1990, Sampan-draharahan’ny Lalàn̈a nirahin̈y nitariky, baka han̈ampy atsika tamy fan̈ovoan̈a momba raha nahazatra atsika zen̈y. Ke tafaran’izen̈y, Vavolombelon̈on’i Jehovah efa tsy nangala vola tamin’olo nangala boky ndreky gazetintsika aby io. Zen̈y nampamoramora asa amy Betela ndreky asa fitorian̈a. Aviô izio firaka iziôty miaro atsika amy problemo amy fan̈ifan̈a latety. Misy olo sasany mieritreritry fa fan̈ovoan̈a zen̈y hahavy fandaminan̈a tsy ho hisy vola ndreky hisakasakana asa fitorian̈a. Fa kanefa, mifanohitry amy zen̈y raha nandalo. Nahainitombo fo isan’olo nanompo Jehovah, nanomboko tamin’ny 1990. Aviô koa, amy ziôty, mahaimora amin’olo fo mahazo hanin̈y ara-pan̈ahy, fôtony izio fa bôjo. Zaho lastiô nahita fa noho ny Jehovah nan̈ampy fo ndreky tari-dalan̈a amezany baka amy mpanompo atokisan̈a ndreky mahadiniky raha, nahavy fan̈ovoan̈a maro an̈ivon’ny fandaminan̈a nahômby.—Eks. 15:2; Mat. 24:45.
Tsy noho ny atsika nanan̈a avôkà mahay fo nahavy atsika nandresy io. Matetiky nahavy irô manam-pahifan̈a aby io han̈ampy atsika, fahitan̈a fitondran-ten̈a tsaran’ny vahoakan’i Jehovah. Ohatra, tamin’ny 1998, nisy rahalahy telo an̈isan’ny Filan-kevi-pitantan̈ana ndreky vadindrô nan̈aton̈o fivoriamben’ny vondrom-paritry manokan̈a ta Cuba. Hatsaram-pan̈ahindrô ndreky fan̈ajandrô olo ten̈a porofo tamy mpitondra fanjakan̈a aby io fa atsika tsy man̈ano politiky foeky, fa tsy raha nivolan̈inay tamindrô tamy zahay niaraka nivory.
Kanefa ndraikindraiky, efa ‘miaro ndreky mifen̈y hahazo zontsika ara-dalàn̈a’ amy fitsaran̈a edy, fomba hahafahan̈a miady amy tsy rariny. (Fil. 1:7) Ohatra, am-polony taon̈o irô manam-pahifan̈a tan Eropy ndreky Kore Atsimo tsy nan̈eky fa atsika manan̈a zo tsy han̈eky han̈ano maramila. Ke vokany, rahalahintsika 18 000 tan Eropy, aviô mandilatra 19 000 ta Kore Atsimo nigadra, fôtony tsy nan̈eky han̈ano maramila, noho ny feon’ny fieritreretan̈andrô.
Farany, tamy 7 Zie 2011, CEDH nan̈aboaka didim-pitsaran̈a manan-tantara momba Bayatyan miady amin’i Armenia. Izio man̈iraka hisian’ny fanompoan̈a sivily an Eropy jiaby. Nisy didim-pitsaran̈a miramira zen̈y koa naboakan’ny Fitsaran̈a Koreain Momba Lalam-pan̈oren̈ana, tamy 28 Ziain 2018. Tsy ho nisy foeky fandrisian̈a ara-pitsaran̈a aby zen̈y izikoa nisy tamy rahalahintsika aby io nan̈eky nilefitry tamy raha ninoandrô, na hely fo.
Sampan-draharahan’ny Lalàn̈a amy foibe ndreky amy sampan̈a eran-tany, miasa mare hiarovan̈a zontsika ara-dalàn̈a hanompo Jehovah ndreky han̈ambara Fanjakan̈anany. Voninahitry ninay misolo ten̈a irô mpiara-manompo miatriky fanoheran̈an’ny mpitondra fanjakan̈a. Na mandresy atsika na resy, ady ataontsika io hahafahantsika mitory amy governera, mpanjaka ndreky irô firenena aby io. (Mat. 10:18) Mpitsara, solonten̈am-panjakan̈a, filazam-baovao ndreky vahoaka, tsy maintsy mandiniky irô andinin-teny voasoratra amindrô taratasy ndreky irô andinin-teny ampiasainay manoloan̈a fitsaran̈a. Lan̈iany olo tsara fô manjary mahay azôvy marin̈y Vavolombelon̈on’i Jehovah ndreky ino fôtotron’ny raha inoandrô. Nisy tamin’olo aby io lôso mpiara-manompo amintsika.
MERSY JEHOVAH!
Mandilatra 40 taon̈o lôso zay, zaho nanan̈a tombontsoa niaraka niasa tamy sampan̈a eran-tany nikarakara raharaha ara-pitsaran̈a ndreky niseho nanoloan̈a fitsaran̈a tampony maro, baka iô tamy manam-pahifan̈a ambony maro. Tiako ndreky mahavarian̈a zaho mare irô miaraka miasa aminaka, amy Sampan-draharahan’ny Lalàn̈a amy foibe eto ndreky eran-tany. Fiain̈ananaka feno fitahian̈a ndreky fahombiazan̈a.
Elizabeth ten̈a be fitiavan̈a ndreky nanohan̈a zaho fo, na tamy mora na tamy sarotro, tan̈atin’ny 45 taon̈o lôso zay. Tiako mare raha ataony zen̈y, fôtony izy man̈ano zen̈y fo, nata izy miady amin’ny aretin̈y mahavy izy mahaireraka fo.
Hitanay maso lastiô fa angôvo ndreky fandrisian̈a io tsy baka amy fahaizan̈antsika, fa eraka raha nivolan̈in’i Davida: “Jehovah angôvon’ny vahoakanany.” (Sal. 28:8) Ke ‘Jehovah ankitin̈y, tômpin’ny ady.’