Jehovah Ir Mini’?

HENRI MOUHOT e be’ nu France ni ma gay morngaagen ban’en u nap’an e bin 19 e chibog ma be yan u fithik’ e gerger u Cambodia, me yan i suk’ ngab tempel nib liyeg wol’eran. Re tempel nem e Angkor Wat ni aram e bin th’abi ga’ e naun u fayleng ni fan ko liyor. Chi ngiyal’ nem ni ke guy Mouhot e re n’em ni ke ing e l’aw, ma rayog ni nge yog ni aram ban’en ni ngongliy e girdi’. Ke yoloy ni gaar: “Be’ nib kakrom ni bod Michelangelo e ke ngongliy e re n’em, ma kab fel’ ko urngin e tin nkakrom ban’en ni ka bay ni ngongliy piyu Greece nge yu Roma.” Yugu aram rogon ni ke n’uw nap’an ma ke gaman in e chibog ni dan ayuweg e re tempel nem, machane de maruwaran’ ni bay be’ nib llowan’ ni ke dugliy rogon ni ngan ngongliy e re tempel nem nib mo’maw.

Reb e babyor nib gonop ni kan yoloy in e chibog faram e ku be tamilangnag e re n’em ni gaar: “Urngin e naun ma mmudugil ni ba’ be’ ni ir e ngongliy​—⁠mi Got e ir e ke ngongliy urngin ban’en.” (Hebrews 3:4) Machane sana ra gaar boch e girdi’, ‘Machane pi n’en ni yigi sum rok e ba thil ko pi n’en ni ma ngongliy e girdi’.’

Machane gathi aram rogon u wan’ urngin e piin ni yad e scientist ko ngiyal’ ney. Yog Michael Behe ni ir e associate professor ko biochemistry u Lehigh University, Pennsylvania, U.S.A. ni gaar: “Pi n’en ni bay e yafas riy ni biochemical system e ba thil ko pi n’en ndariy e yafas riy.” Nge mu’ me fith ni gaar: “Rayog ni ngan dugliy rogon ni ngan ngongliy e pi n’en nib fas ni biochemical system?” Miki dag ni chiney ma pi scientist e be dugliy rogon ni ngan piliyeg e pi n’en nib fas nge ngal’ ni reb e ban’en u daken e genetic engineering. Arrogon, tin ni bay e yafas riy nge tin dariy e “rayog ni ngan ngongliy”! I yaliy Behe e pi n’en nib achichig ni ke mus ni microscope e yira guy ngay ni pi cell nib fas, me mmit u wan’ rogon fene mo’maw e pi n’en nem ma boor yang riy ni ra reb ma be taga’ nga daken reb ni fan ni nge taareb ni be maruwel. Mang tungun e thin rok? “Kan fl’eg i yaliy morngaagen e cell—kan fl’eg i yaliy tabolngin e yafas ni bay ko molecule—ma rib tamilang ni fare cell aram ban’en ni kan ‘dugliy’ rogon ni ngan ngongliy!”

Ere mini’ e An ke dugliy e re yaan nem ni be ta’ tanggin urngin e pi n’ey nib mo’maw?

Mini’ e Ke Dugliy Rogon ni Ngan Ngongliy Ban’en?

Fulweg ko re deer nem e bay ko fare babyor ko gonop nib kakrom—fare Bible. Tin som’on e thin riy ma rib tamilang ni be pi’ e Bible e fulweg ko re deer nem ko mini’ e ke dugliy yaan urngin ban’en: “Som’on ko tabolngin me sunumeg Got e tharmiy nge fayleng.”—Genesis 1:1.

Ke lingagilnag ir rok yugu boch e got ni yima yog, me guy e An Tasunumiy rogon ni ngan poy ni goo ir nga reb e ngochol ni gaar: “Baaray rogon e thin ko fa bin riyul’ e Got ni Jehovah me ir e sunumiy lan e lang . . . ; me ir e An ni ke sunumeg e fayleng nge urngin e tin ni bay riy; me pi’ e pogofan ngak urngin e girdi’ riy.” (Isaiah 42:5, 8) Jehovah fithingan fare Got ni ke ngongliy urngin ban’en u lan e palpal th’ib miki ngongliy e pumoon nge ppin ni ngar pared u fayleng. Machane mini’ Jehovah? Miti mang Got ir? Mang fan ni susun ni nga mu motoyil ngak?

Feni Ga’ Fan e Ngochol Rok

Som’on ma mang fan fare ngochol ni Jehovah ni An Tasunumiy urngin ban’en? Fare ngochol nib thothup e un yoloy ni aningeg e yol nu Hebrew (יהוה) ma ke chugur ko 7,000 yay ni bay u lan e ken ni Hebrew e Bible. Causative form ko re ngochol nem ko fare verb ni Hebrew e ha·wahʹ (“ra mang”) ma ba puluw ko “Ma N’igin ni Nge Buch.” Ere u fithik’ e gonop ma ma n’igin Jehovah ni nge mang ban’en ni yug demtrug ko mang e ba t’uf riy ni nge lebguy e tin nib m’agan’ ngay. Rayog ni nge mang Tasunumiy, nge Tapuf Oloboch, nge Taayuw, nge Tamapi’ e tin nib t’uf ko yafas nge yug boch ban’en ni fan ni nge lebguy e tin ni ke yog nra rin’. Maku re verb nem ni Hebrew e rayog ni nge sor fan nga ban’en ni yibe rin’ ma be lebug. Re n’ey e be tamilangnag ni Jehovah e ka be n’igin ni nge lebguy e tin ni ke micheg. Arrogon, ir fare Got nib fas!

Pi Felngin Jehovah nib Gel

Be dag e Bible ni An Tasunumiy ni be lebguy e tin ni ke yog e ir be’ nib fel’ pangin. I tamilangnag Jehovah pi felngin faani yog ni gaar: “Jehovah, i Jehovah, e ir fare Got nri ma runguy e girdi’ ma ma kireban’ ngorad, ni gathi mmachreg ni ma yib e puwan’ ngak, ma ma t’ufeg e girdi’ ma ma yul’yul’ ngorad. Tin ni ke yog ngak boor i biyu’ e girdi’ ni bay rin’ ngorad e dabi thil, ma n’ag fan u wan’ e tin ni kan rin’ nde mat’aw, nge tin nib kireb, nge denen.” (Exodus 34:6, 7) Kan tamilangnag ni Jehovah e ir ba Got ko “runguy nib gol.” Re bugithin nem nthin ni Hebrew e ku rayog ni ngan piliyeg ni “t’ufeg nib yul’yul’.” Be lebguy Jehovah e tin nib m’agan’ ngay me ere be t’ufeg e girdi’ u fithik’ e yul’yul’. Gathi ga ba adag e t’ufeg ni aram rogon?

Jehovah e kub sowath ni nge damumuw mab gur ni ma n’ag fan e oloboch rodad. Rib fel’ ni ngan par ku be’ ni der gay thibngin e girdi’ ma ma n’ag fan e kireb ko girdi’ u wan’. Machane gathi aram e ke felan’ Jehovah ko kireb ni yima rin’. Ke gaar: “I gag Jehovah, ma gub adag e yal’uw, ma gu ma fanenikay e mororo’ nge ngongol nde mat’aw.” (Isaiah 61:8.) Ir e Got nib mat’aw, ma dabi par ndariy n’umgin nap’an ni be pag e piin tadenen ni yugu yad ma rin’ e tin nib kireb. Ere, rayog ni nge mich u wan’dad ni ra taw ko ngiyal’ ni ke turguy Jehovah ma ra yal’uweg e tin nde mat’aw ban’en u fayleng.

Ba t’uf e gonop ni ngan thabthabelnag e t’ufeg nge mat’aw. Ma thabthabelnag Jehovah e gali felngin ney u rogon nib fel’ u puluwdad. (Roma 11:33-36) Ma gad be guy fene gonop u gubin yang. Ya pi n’en ni kan sunumeg e ma micheg.—Psalm 104:24; Proverbs 3:19.

Machane dabi gaman ni ke mus ni goo gonop. Ra nge rin’ e An Tasunumiy e n’en ni be finey ma ba t’uf gelngin nib gel. Be dag e Bible ni ir ba Got ni aram rogon ye gaar: “Mu pug owchem nga lang ngam guy! Mini’ e sunumiy e pi t’uf ni gimed be guy? En ni be pow’iyrad ni bod baraba’ i salthaw ni pire’; manang urngirad . . . Gelngin e rib gel, . . . dariy reb ni kaa yan nga bang.” (Isaiah 40:26) Arrogon, bay “gelngin Jehovah nrib gel” ni rayog ni nge lebguy e tin nib m’agan’ ngay. Gathi ga ra adag Jehovah ni bochan pi felngin ni aram rogon?

Angin ni Kan Nang Jehovah

Jehovah e “de sunumiy e fayleng ndariy rogon” ya “tay ni ngi i par e girdi’ riy” ni girdi’ ni bay e tha’ u thilrad. (Isaiah 45:18; Genesis 1:28) Ma lemnag e pi n’en ni ke sunumiy u fayleng. U tabolngin ni sunumiy e girdi’ e ba flont ma taferad e milay’ ni paradis nib fel’ yaan. Machane be kirebnag e girdi’ e fayleng, ma daki felan’ Jehovah ngay. Machane ra ngongol Jehovah u rogon nib puluw ko ngochol rok ya ra lebguy e n’en ni ke m’agan’ ngay ko som’on ko tabolngin ni fan ko girdi’ nge fayleng. (Psalm 115:16; Revelation 11:18) Ra sulweg nga rogon fare Paradis u fayleng ni fan ko piin ni ba adag ni ngar folgad rok ni bod pi fak.—Proverbs 8:17; Matthew 5:5.

Fa bin tomur e babyor ko Bible e be tamilangnag rogon felngin e yafas nrayog ni ngam falfalan’ ngay u lan e re Paradis nem ni gaar: “Bayi n’ag urngin e lu’ u owcherad. Ma aram e dab ku unim’, ma dab ki i kireban’uy, ma dab ku un yor, ma dab ku un amith. Ya tin kakrom ban’en e ke chuw.” (Revelation 21:3, 4) Aram e bin riyul’ e yafas ni ba adag Jehovah ni nge yog ngom. Ir ba Matam ni rib gol! Ga ba adag ni nguum fil u morngaagen nge morngaagen e n’en nib t’uf ni ngam rin’ ni nge yog ni ngam par u lan fare Paradis?

Faanra de yog ma urngin e thin ko Bible e aram e kan fek ko fare New World Translation of the Holy Scriptures.