Muchugbil—Reb E Mab Ko Kanawo’ Ni Ngan Rin’ Ban’en Nib Puf Rogoy
“Mi gimed pi’med ni polo’ ko maruwel rok Somol ni ke puf rogomed.”—1 KORINTH 7:35.
1. Mang e kan weliy ngak Paul u morngaagen e pi Kristiano u Korinth ni ke wageynag laniyan’?
KARI lemnag apostal Paul e pi walagen ni Kristiano u Korinth, Greece. Ya lal e duw faram me tababnag e re ulung nem ma re mach nem e ba fel’ rogon e par riy mab lingagil ni bochan e girdi’ riy e be un ko ngongol nde yalen nib elmirin. Ma nap’an e 55 C.E., ma bay Paul u Efesus u Asia Minor, ma ka nog ngak ni ke ruw raba’ e ulung u Korinth ma yibe pag e ngongol nde yalen ya be rin’ u lan e ulung. Ma ke yoloy e pi Kristiano nu Korinth e babyor ngak Paul ni yad be ning ni nge pow’iyrad u morngaagen e par ko pumoon nge ppin nge morngaagen muchugbil nge morngaagen e mabgol nge morngaagen e mabgol ni ra be’ ma be par rok, nge morngaagen e ngan un ko mabgol biyay.
2. Uw rogon e pi Kristiano u Korinth ni bochan ni kari sug e re mach nem ko ngongol nde yalen?
2 Kan kirebnag e ulung nu Korinth u l’agruw ban’en ni bochan e ngongol nde yalen ko re mach nem. Boch e Kristiano e dakura pared nib mudugil e gafarig rorad mar paged ni ngan un ko ngongol ndarngal. (1 Korinth 5:1; 6:15-17) Ma yugu boch i yad e ur togopuluwgad nib elmirin ko ngongol nde yalen ni be un e girdi’ ngay ma ke pag rogon ya urogned ni mus ko piin mabgol e dabra pared e ani mabgol rorad.—1 Korinth 7:5.
3. Mang e weliy Paul nsom’on u lan e babyor ni ke yoloy ngak piyu Korinth?
3 Boor e thin ni yoloy Paul ngak piyu Korinth ma som’on me weliy u morngaagen e magawon ni ke yoor raba’ e ulung. (1 Korinth, guruy ni 1-4) Miki gelnag e thin ngorad ni dabkur leked e girdi’ ya ra yoor raba’nag e girdi’ min kirebnagrad. Susun ni ngar pared ni yad ba taareb ni yad be “maruwel rok Got u taabang.” Nge mu’ me fonownagrad ni nge par e ulung nib biech e gafarig rorad. (Guruy ni 5, 6) Bin migid me chel apostal Paul ko babyor ni ur yoloyed ngak.
Fonow ko Muchugbil
4. Mang fan ni yog Paul ni “ra par be’ nib moon ndabi math ku be’ ni ppin ma ba fel’”?
4 Ke gaar: “Ere chiney e fulweg ko fapi thin ni mu yoliyed nga babyor nge yib e baaray rogon. Ra par be’ ni moon ndabi math ku be’ ni ppin ma ba fel’.” (1 Korinth 7:1) Fare thin ni “dabi math ku be’ ni ppin” e ma sor fan ko par ko pumoon nge ppin ndabni un ngay. Kafram ma ke mu’ i weliy rok Paul nib kireb e ngongol ndarngal, me ere be weliy u roy u morngaagen e par ko piin mabgol. Ere be yog Paul ni ba fel’ ni ngan par ndab kun mabgol. (1 Korinth 6:9, 16, 18; mu taarebnag ko Genesis 20:6; Proverbs 6:29.) Ma boch nga tomren e gaar: “Chiney e baaray e thin ni nggog ngak e piin ndawor ra uned ko mabgol nge piin ni ppin ni ke yim’ figirngirad ni nge lungug: kab fel’ ni nguum pired ndab mu uned ko mabgol, ni bod gag.” (1 Korinth 7:8) Dariy e an leengin Paul ya sana ke yim’.—1 Korinth 9:5.
5, 6. (a) Mang fan nib tamilang ni gathi be yog Paul nib fel’ ni nga un par nib muchugbil ndariy n’umngin nap’an? (b) Mang fan ni ke yog Paul nib fel’ ni dabni mabgol?
5 Sana ke fil boch e Kristiano nu Korinth e machib ni Greek ni be n’uf e par ni ngan siyeg urngin ban’en nib elmirin. Sana aram fan ni fith yu Korinth ku Paul nfaanra “ffel’” ni nge siyeg e Kristiano e par ko pumoon nge ppin? Fulweg ni pi’ Paul e de tor ko machib ni Greek. (Kolosse 2:8) De bod e pi tayugang ko Katolik ni yad ma yog nib fel’ ni ngan par ndabni un ko mabgol fa yugu boch ban’en min par u bang ni ka nog e monastery ara convent ngay ni gowa piin dawora uned ko mabgol e yad ba thothup ma rayog ni ngar ayuweged yad ngar thapgad ngak Got ko par ni aram rogon nge meybil.
6 Yog Paul nib fel’ ni dabni mabgol ya bochan e “gafgow ni yibe tay e chiney.” (1 Korinth 7:26) Sana pi thin nem e be sor fan ko pi magawon ni ma yib ko piin Kristiano, ma ra gel nfaanra ran un ko mabgol. (1 Korinth 7:28) Ke fonownag e piin ndawora uned ko mabgol ni gaar: “Kab fel’ ni nguum pired ndab mu uned ko mabgol, ni bod gag.” Miki gaar ngak e piin ni kem’ figirngirad ara leengirad: “Dakuriy e an leengim? Ere dab mu gay reb e ppin ni ngam leay.” Ma ke yog ko pi Kristiano ni kem’ figirngirad ni gaar: “Kab fel’ rogon ni ngan par nib muchugbil. Ereray rogon e lem rog, ma gu be finey ni ku er rogog ni bay fare kan ni thothup rok Got rog.”—1 Korinth 7:8, 27, 40.
Dan Tay Chilen ni Ngan Par nib Muchugbil
7, 8. Mang e ma dag ni gathi be towarsariy Paul e Kristiano ni nge dabi mabgol?
7 Dabi siy ni kan ni thothup rok Jehovah e ke pow’iy Paul u nap’an ni ke yog e pi thin nem. Ya ba thabthabel e thin ni yog u morngaagen e par nib muchugbil nge mabgol. Ma de yog ni n’en nra rin’ be’ e ra turguy e yul’yul’ rok ku Got. Ya ra be’ ma ir rok ko n’en nra rin’ machane bin kab fel’ e par nib muchugbil nfaanra rayog ku be’ ni nge par ni aram rogon.
8 Tomren ni yog Paul ni “be’ nib moon e kab fel’ ni dabi math ku be’ ni ppin” me weliy ni gaar: “Machane, bochan e boor e girdi’ ni be ngongliy e ngongol ko darngal, ma aram e gubin e pumoon nra be’ ma nge par ni ba’ leengin, ma gubin e ppin nra be’ ma nge par ni ba’ figirngin.” (1 Korinth 7:1, 2) Ma tomren ni yog ko piin ndawora uned ko mabgol nge piin kem’ e an mabgol rorad ni “kab fel’ ni nguura pared ndab kur uned ko mabgol ni bod ir,” miki gaar: “Machane faanra dabkiyog ni ngar k’adedan’rad, me ere ngar uned ko mabgol, ya kab fel’ ni nga ni mabgol ko bin ni nguu nim’ ni bochan e ngan par.” (1 Korinth 7:8, 9) Ma ki fonownag e piin ni kem’ e an mabgol rorad ni gaar: “Dab mu gay reb e ppin ni ngam leay. Machane faanra mu un ko mabgol ma dawor mu ngongliy ba denen.” (1 Korinth 7:27, 28) Re fonow ney nib thabthabel e ma tamilangnag ni ra be’ ma ir rok e nge turguy e n’en nra rin’.
9. Rogon ni yog Jesus nge Paul ma uw rogon ni mabgol nge par nib muchugbil e l’agruw ma taw’ath ni yib rok Got?
9 Ki dag Paul ni mabgol nge muchugbil e l’agruw ma taw’ath ni yib rok Got. “Bin riyul’ riy e ku gub adag ni urngin e girdi’ ni ngar pired ni bod gag. Machane ra be’ ma tin nrayog rok ma aram e taw’ath ni Got e ke pi’ ngak, ni be’ e baaray ban’en nrayog rok, ma baaram be’ ni yugu reb e ba’nen e rayog rok.” (1 Korinth 7:7) Dabi siy ni be lemnag e n’en ni yog Jesus faani yoloy e pi thin nem. Weliy Jesus ni mabgol e yib rok Got nge mu’ me dag ni par nib muchugbil ni fan ni ngan mon’eg e gagiyeg rok Got e aram reb e taw’ath ye gaar: “Re n’ey ni kug machibnag ngomed e gathi fan ngak gubin e girdi’, ya ke mus ni piin ni ke taw’athnagrad Got e ba’ rorad. Ya ba thilthil fan ndabiyog ni nge mabgol boch e pumoon: boch e girdi’ e bochan e ni gargelegrad ma aram rogorad; ma boch e girdi’ e bochan e ke ngongliyrad e girdi’ ngar pired ni aram rogorad; ma boch e girdi’ e darir uned ko mabgol ni fan ko gagiyeg nu tharmiy. Ere en nrayog rok e nge fol ko pi thin ney ni kug machibnag.—Matthew 19:4-6, 11, 12.
Ngan Fl’eg Tagil’ e Taw’ath ko Muchugbil
10. Uw rogon nrayog ku be’ ni nge fol me par ndabi mabgol?
10 Yog Jesus nge Paul ni par nib muchugbil e aram ba “taw’ath,” machane dar rognew ni aram ba taw’ath nib maangang ni ke mus ni buch uw e girdi’ e rayog rorad. Ye yog Jesus ni “gathi gubin e girdi’ e ma athamgiliy nge yog rorad” e re taw’ath nem, ma ke yog ko piin nrayog rorad ni ngar folgad ko pi thin nem ni “ngar athamgiliyed,” ma aram e n’en ni rin’ Jesus nge Paul. Ma ke yoloy Paul ni gaar: “Kab fel’ ni ngan ni mabgol ko bin ni nguu nim’ ni bochan e ngan par,” machane be weliy u morngaagen e piin ni “dabkiyog ni ngar k’adedan’rad.” (1 Korinth 7:9) Boch e thin ni yoloy Paul faram e be dag ni rayog ko pi Kristiano ni dabku ranod nga ar’aren dowrad. (Galatia 5:16, 22-24) Rogon ni ngan yan u taabang ko kan ni thothup e ngan pag fare kan ni thothup rok Jehovah nge mang ir e i gagiyegnag e par rodad. Rayog ko pi Kristiano nib fel’ yangaren e re n’ey fa? Arrogon, nfaanra yad ra fol ko Thin Rok Jehovah. Be yog ko Psalm ni gaar: “Uw rogon nrayog ku be’ ni fel’ yangaren ni pumoon [ara ppin] ni nge biechnag e kanawo’ rok? Rayog nfaanra ra par nib be fol ko thin rom.”—Psalm 119:9.
11. Mang fan fare thin ni ‘ngan yan u taabang ko fare kan ni thothup’?
11 N’en nib l’ag ngay e ngan ayuw ko pi n’en ni yibe dag ko TV nge kachido nge babyor ni magazine nge yugu boch e babyor, nge pi thin ni bay ko tang. Ya aram e lem ni sum ko pi n’en ni ma ar’arnag dowey. Be’ ni Kristiano nib fel’ yangaren ni pumoon ara ppin ni ba adag ni nge par nib muchugbil e susun ni nga i “yan ni fare kan ni thothup e be gagiyegnag pangin, ma gathi rogon nib m’agan’ e dowef rok ngay. Ya piin ni yad be ngongol nrogon ni be yog e dowef rorad ngorad e tin ni ba adag e dowef rorad ni ngar rin’ed e ir e ke par ni be gagiyegnag lanin’rad, ma piin ni ma fol ko kan ni thothup e ma par ni tin ni ba adag e kan ni thothup e ir e be gagiyegnag lanin’rad.” (Roma 8:4, 5) Tin nib l’ag ko kan ni thothup e ba mat’aw, mab machalbog, ma yima t’ufegey, mab fel’. Fel’ ko urngin e Kristiano ni tin nib fel’ yangaren nge tin nib ilal ni ngar “suguyed lanin’rad ko pi n’en ney nib fel’.”—Filippi 4:8, 9.
12. Mang e ba l’ag ngay ni nge yog ni ngan par ndabni mabgol?
12 Rogon ni ngan athamgiliy ni ngan par nib muchugbil e ngan nameg e re n’em min meybilnag ku Jehovah ni nge ayuweg nge yog. (Filippi 4:6, 7) I yoloy Paul ni gaar: “Machane faan danir gelnigey ngak be’ ni nge par ndabi un ko mabgol, e ke dugliy u wan’ ndabi un ko mabgol ya be thamiy rok nrayog rok ma ke mu’ i dugliy u wan’ e n’en ni nge rin’, me ere ba fel’ ndabi un ko mabgol. Ya en dabki par nib muchugbil e nge un ko mabgol ma ba fel’ e n’en ni ke rin’, machane cha’ nde un ko mabgol e kab fel’ e n’en ni ke rin’.”—1 Korinth 7:37, 38.
Ngan Par nib Muchugbil ni Bay Fan
13, 14. (a) Uw rogon ni ke taarebnag Paul thilin e pi Kristiano ni dar mabgolgad nge pi Kristiano ni kar mabgolgad? (b) Kari mus ni uw rogon nrayog ni nge aw ni Kristiano nib muchugbil e “ba fel’” ko piin ba mabgol?
13 Gathi yugub sorok be’ ya de mabgol. Ere ra uw rogon ma “kab fel’”? Ya ma tor ko n’en ni ma rin’ be’ ni bochan ni be par nib puf rogon. Yoloy Paul ni gaar: “Gub adag ndab i magafan’med. Be’ nib moon dawori un ko mabgol e be tiyan’ ko maruwel rok Somol, ya be guy rogon ni ngi i yan ngan’ Somol. Machane be’ nib moon ni ke mabgol e be tiyan’ ko tin nu fayleng ban’en, ya ba adag ni nge yan ngan’ leengin, ere ruw yang ni yibe tangernag ngay. Be’ ni ppin nib muchugbil ara be’ ni ppin ndawori nang e pumoon e be tiyan’ ko maruwel rok Somol, ya ba adag ni nge pi’ ir nge laniyan’ ngak Somol; machane be’ ni ppin ni ke mabgol e be tiyan’ ko tin nu fayleng ban’en, ya ba adag ni ngi i yan ngan’ figirngin. Gu be yog e pi thin ney ya gub adag ni nggu ayuwegmed. Gathi gu be guy rogon ni nggu yororiymed. Ya gub adag ni ngam rin’ed e tin nib mat’aw ma ba fel’ mi gimed pi’med ni polo’ ko maruwel rok Somol ni ke puf rogomed.”—1 Korinth 7:32-35.
14 Be’ nib Kristiano ni de un ko mabgol ya bochan ni ba adag ni nge rin’ e tin ba adag e gathi “kab fel’” ko pi Kristiano ni kar mabgolgad. Ya gathi dawori mabgol ni “fan ko gagiyeg rok Got” ya bochan ni ba adag. (Matthew 19:12) Be’ nib moon ara ppin ni dawori un ko mabgol e susun nge “tiyan’ ko maruwel rok Somol” ya ba adag ni nge “yan ngan’ Somol” ma nge “pi’ ir ni polo’ ko maruwel rok Somol ni ke puf rogon.” Fan e re n’ey e ke ognag ir ni kari mus ni nge pigpig ku Jehovah nge Jesus Kristus. Ra ngan yodorom ma aram rogon ni ra aw ni “kab fel’” e pi Kristiano ndawora uned ko mabgol ko pi Kristiano ni kar uned ko mabgol.
Ngan Maruwel ni Polo’ nib Puf Rogoy
15. Ri mang fan e thin rok Paul u 1 Korinth guruy ni 7?
15 Ereray e re bugithin ni be weliy Paul ko re guruy ney: Mabgol e de kireb ma boch e girdi’ e ffel’ ni ngar mabgolgad, machane kab fel’ ni nge dabi un e Kristiano ko mabgol nfaanra ba adag ni nge pigpig ku Jehovah ni ke puf rogon. An ni ke mabgol e “l’ag ruw ban’en ni be tangernag” ma en ndawori mabgol e ke puf rogon nrayog ni nge tiyan’ ko “tirok Somol ban’en.”
16, 17. Uw rogon nrayog ko pi Kristiano ni de un ko mabgol ni ngari tiyan’ ko “tirok Somol ban’en”?
16 Ma mang e tirok Somol ban’en nrayog ni nge tiyan’ e Kristiano ndawori mabgol ngay ni kab fel’ rogon ko piin nib mabgol? I weliy Jesus u morngaagen e “tirok Got ban’en”—ni aram e pi n’en ndabiyog ni nge pi’ e Kristiano ku Caesar. (Matthew 22:21) Ma pi n’ey e ba l’ag ko yafas ko Kristiano nge liyor ni ma tay nge pigpig ni ma tay.—Matthew 4:10; Roma 14:8; 2 Korinth 2:17; 3:5, 6; 4:1.
17 Piin ndar mabgolgad e kab puf rogorad nrayog ni ngar pigpiggad ku Jehovah ni boor boch ma aram e ra yib angin ngorad ko tirok Got ban’en nge machib ni yad ma tay. Boor boch e tayim nrayog ni ngar ted ni ngar filed e Bible min fl’eg i lemnag. Ma kab mom ko pi Kristiano ni dar mabgolgad ni ngar poyed e Bible u gubin ngiyal’ ko piin ni kar mabgolgad. Ma rayog ni ngar fl’eged rogorad ko pi muulung nge machib u mit e tabinaw. Urngin e pi n’ey e fan ni nge “ayuwegrad nge fel’ rogorad riy.”—1 Korinth 7:35.
18. Uw rogon nrayog ni nge dag e pi walag ni pumoon ndar mabgolgad ni yad ba adag ni ngar pigpiggad ku Jehovah “ni ke puf rogorad”?
18 Boor e pi walag ni pumoon ndawora uned ko mabgol e yad be pigpig ni yad e pi ministerial servant ma rayog ni ngar gaargad ku Jehovah: “Gu baaray! Ml’ogeg.” (Isaiah 6:8) Rayog ni ngar uned ko fare skul ni Ministerial Training School, ni kari mus ni fan ko pi ministerial servant nge piin piilal ndar mabgolgad ya ke puf rogorad nrayog ni ngar pared u bang nib t’uf e ayuw riy. Ma mus ko pi walag ni pumoon ni de yog ni ngar chuwgad ko ulung rorad ngar ranod nga bang ko pigpig machane ku rayog ni ngar pigpiggad ni yad e pi ministerial servant ara piilal ko ulung.—Filippi 2:20-23.
19. Uw rogon ni kan taw’athnag e pi walag ni ppin ni dar mabgolgad, ma uw rogon ni yad e taw’ath ko ulung?
19 Pi walag ni ppin ni dariy e pumoon ni lolugrad ni rayog ni ngar weliyed salperad ngorad, e rayog ni ngar ‘pagedan’rad ku Jehovah.’ (Psalm 55:22; 1 Korinth 11:3) Ma ri baga’ fan ni nge yodorom e pi walag ni ppin ni dar mabgolgad ni bochan ni rib t’uf Jehovah rorad. Faani munmun ma yad ra un ko mabgol ma kari mus ni yad ra figirngiy be’ ni “girdien Somol,” ni aram be’ ni ke ognag ir ku Jehovah. (1 Korinth 7:39) Piin piilal e ma pining e magar ku pi walag ni ppin ndar mabgolgad; ya yad ma guy e piin nib m’ar nge piin pillibthir u lan e ulung. Ma aram e ma yibnag e falfalan’.—Acts 20:35.
20. Uw rogon ni be dag boor e Kristiano ni yad be “pi’ e tayim rorad ni polo’ ngak Somol ni ke puf rogorad”?
20 Boor e Kristiano nib fel’ yangaren e kar yarmiyed e par rorad ni rayog ni ngar “pi’ed yad ni polo’ ko maruwel rok Somol ni ke puf rogorad.” (1 Korinth 7:35) Yad be pigpig ku Jehovah ni yad e piin pioneer nge pi missionary, fa yad be maruwel u reb e ofis ko Watch Tower Society. Ma ri yad ba falfalan’! Ma rib fel’ ni ngan chag ngorad! U p’eowchen Jehovah nge Jesus ma yad bod “rogon e waangchal ni bay nri kakadbul.”—Psalm 110:3.
Dabkun Micheg ni Nguun Par nib Muchugbil Ndariy N’umngin Nap’an
21. (a) Mang fan ni rib tamilang ni gathi be yog Paul nib fel’ ni ngan micheg ni ngan par nib muchugbil ndariy n’umngin nap’an? (b) Mang fan e thin ni yog Paul u morngaagen be’ ni “ke pag e pi duw nib fel’ yangaren ke ilal”?
21 Ban’en nib baga’ fan ko fonow ni pi’ Paul e ra “fel’” rogon e Kristiano nfaanra dabra mabgolgad. (1 Korinth 7:1, 8, 26, 37) Machane gathi be yog ni ngar micheged ni nguura pared nib muchugbil ndariy n’umngin nap’an. Ya ke yoloy ni gaar: “Faanra bay be’ ni ba adag ni nge dab ki par nib muchugbil ma ke pag e pi duw nib fel’ yangaren ke ilal, ma aram me rin’ e n’en ba adag; dariy e denen ni be ngongliy. Npag ngar mabgolgow be’.” (1 Korinth 7:36) Fare bugithin ni Greek ni (hy·peʹra·kmos) e ni piliyeg ni “ke pag e pi duw ko fel’ yangaren ke ilal” e bpuluw ko “ke pag e gin nth’abi tolang” ma ma sor fan ko ngiyal’ ni kan pag e pi duw ko arar ko par ko pumoon nge ppin. Ere piin ni kar pared nib muchugbil u lan in e duw ma yad be lemnag ni ngar uned ko mabgol e dariy e kireb rorad ni ngar mabgolgad be’ ni girdien Kristus.—2 Korinth 6:14.
22. Mang fan nib fel’ ko Kristiano ni dabi un ko mabgol u nap’an ni kab fel’ yangaren?
22 Ba gonop e Kristiano nib fel’ yangaren ni nge pigpig ku Jehovah ni ke puf rogon u lan in e duw. Ya u lan e pi duw nem ma rayog ni nge yog e gonop ngak, nge un ko boch ban’en, me llowan’. (Proverbs 1:3, 4) Be’ ni de mabgol ni bochan e gagiyeg rok Got e ke ayuweg ir ke bung rogon nrayog ni nge rin’ e tin nib mil fan ngak ko mabgol rok nge bitir rok nfaanra ke turguy ni nge un ko mabgol boch nga m’on.
23. Uw rogon e mabgol u wan’ boch e girdi’ machane mang deer e yira weliy ko bin migid e article?
23 Bay boch e Kristiano ni boor e duw ni kar pigpiggad ku Jehovah nib full-time ndar mabgolgad ma faani munmun mi yad turguy ni ngar mabgolgad mar ululgad ko pigpig nib full-time. Rib fel’ e re n’ey. Boch e girdi’ e ra lemnag ni yad ra un ko mabgol ma dariy ban’en nra thil ko pigpig ni yad be tay. Machane susun ni nge lemnag e Kristiano ni ke mabgol ni ke puf rogon nrayog ni nge tiyan’ ko pigpig ku Jehovah ni bod rogon e ngiyal’ ndawori un ko mabgol fa? Aram e deer ni yira weliy u lan e bin migid e article.
Ngan Sul Nga Daken
◻ Mang fan ni yoloy apostal Paul e babyor ngak fare ulung nu Korinth?
◻ Mang fan ni gad manang ni de yog Paul nib fel’ ni ngan par nib muchugbil ndariy n’umngin nap’an min par u bayang?
◻ Uw rogon nrayog ni nge par be’ nge dabi un ko mabgol?
◻ Uw rogon nrayog ni nge yib angin ko pi walag ni ppin ni dar mabgolgad?
◻ Mang e rayog ni nge rin’ e pi walag ni pumoon ni dar mabgolgad ngar pigpiggad ku Jehovah ni “ke puf rogorad”?