Uw Fene Gel E Michan’ Rom Ni Bayni Faseg E Yam’?
“I gag owchen e fos ko yam’ nge yafos. Yigu ra ke yim’ be’ ni gub mich u wan’ ma ra fos.”—JOHN 11:25.
1, 2. Mang fan nib t’uf ko piin ni ma liyor ku Jehovah ni nge michan’rad ko fas ko yam’?
UW FENE gel e l’agan’ rom ni bayni faseg e yam’? Ma gelnag lanin’um ndabkum rus ni ngam mum’ ma ma fl’eg lanin’um u nap’an ni ra yim’ be’ nib t’uf rom fa? (Matthew 10:28; 1 Thessalonika 4:13) Gur bagayad e girdi’ ni bod e pi tapigpig rok Got kakrom ni kar pared ni yad ba mudugil u fithik’ e gafgow ni kan li’rad, ma kan moningnagrad, ma kan gafgownagrad, ma kan nin’rad nga kalbus, ma kar gelgad ni bochan e michan’ rorad ni bayni faseg e yam’?—Hebrews 11:35-38.
2 Arrogon, be’ ni be liyor ku Jehovah u fithik’ e yul’yul’ e susun ndabi maruwaran’ ni bayni faseg e girdi’ ko yam’, ma rogon ni ke mudugilan’ ko re n’em e susun ni nge gagiyegnag e par rok. Rib fel’ ni ngan lemnag e ngiyal’ ni ke turguy Got ni yam’ ni bay u maday, nge low ko yam’, nge Hades, e ra pi’ e yam’ ni bay riy ma pi girdi’ ney e rayog ni ngar pared u paradis u fayleng ndariy n’umngin nap’an.—Revelation 20:13; 21:4, 5.
Maruwaran’uy ko Yafas ni Bay Nga M’on
3, 4. Mang e be lemnag e girdi’ u morngaagen e yafas u tomren ni ra yim’ be’?
3 Ke n’uw nap’an ni be machibnag Kristendom ko girdi’ ni bay e yafas u tomren e yam’. Reb e thin ko fare babyor ni U.S. Catholic e be gaar: “Ka nap’an e kakrom iyib ngaray ma be athamgil e pi Kristiano ni ngar k’adedan’rad ko gafgow nge magawon ko yafas rorad ya ke l’agan’rad ko yafas nga m’on, ni yad ra par nib gapas lanin’rad, ma yad ra rin’ e n’en ni ra pi’ e falfalan’ ngorad.” Ma boor e binaw ko Kristendom ni daki lemnag e girdi’ e teliw ya ke maruwaran’rad, machane ka boor e girdi’ ni be lemnag ni dabi siy ni bay ban’en u tomren e yam’. Machane boor ban’en ni dawora nanged fan.
4 Reb e thin ni bay ko fare magazine ni Time e ke gaar: “Ka be michan’ e girdi’ ko [yafas u tomren e yam’]: machane be gel iyan rogon nder tamilang u wan’rad ko ba uw rogon e re n’em, ya gathi ri be weliy e pi pastor rorad morngaagen.” Mang fan ni gathi ri be weliy e pi ta machib morngaagen e yafas u tomren e yam’ ni bod ni un rin’ faram? Yog Jeffrey Burton ni ir reb e sensey ko teliw ni gaar: “Gu be lemnag ni [pi tamachib] e dubrad ni ngar weliyed morngaagen e re n’em ya yad be lemnag ni ra toruruw e girdi’ ko machib rorad.”
5. Uw rogon u wan’ boor e girdi’ e machib ko nifiy u infierno?
5 Boor e teliw e ma yog ni yafas u tomren e yam’ e bay u tharmiy ara infierno ni bay e nifiy riy. Ma dabun e pi tayugang ko teliw ni ngar weliyed u morngaagen e tharmiy, ma kab gel rogon ni dubrad ni ngar weliyed u morngaagen e infierno. Reb e thin ko simbung e ke gaar: “Ngiyal’ ney ma mus ko pi yuraba’ i teliw ni ke michan’rad ko gafgow ni manemus u fithik’ e nifiy u infierno . . . e gathi ri yad ma weliy u morngaagen e re n’em.” Arrogon, pi ta machib ko ngiyal’ ney e daki michan’rad ni infierno e aram bang ni bay e gafgow riy ndariy n’umngin nap’an, ni aram rogon ni ka nog u nap’an e ngiyal’ ni Middle Ages. Ya yad ma weliy u morngaagen e infierno ni yugu ba reb rogon ni gathi rib gel e gafgow riy. Boor e ta machib ko ngiyal’ ney e ma yog ni dabni gafgownag downgin e piin ta denen, machane yad ra par nib gafgow ni bochan ni yad be par nib “dar ku Got.”
6. Mang fan ni ma pirieg boch e girdi’ ni de gaman e michan’ rorad u nap’an ni kar mada’naged e gafgow?
6 Ke meewar e machib ko galesiya ya nge dabi dabuy e girdi’ ma aram mi yad par nib fel’ u wan’ e girdi’, machane bokum milyon e girdi’ nib yul’yul’ ni ma un ko galesiya e dakur nanged e n’en ni nge michan’rad ngay. Ere nap’an ni ke chugur ni ngar m’ad mi yad ma pirieg ni dariy e michan’ rorad. Taareb rogon e lem rorad ko fare ppin ni ke yim’ boch e girdi’ rok u reb e maadad nib tomgin. Nap’an ni kan fith ko ke fl’eg e michan’ ko teliw rok laniyan’ me fulweg ni ke maruwaran’ ni gaar, “Sana arrogon.” Machane mus ni manga ke fulweg nib mudugil ni ke ayuweg e michan’ rok ko teliw laniyan’, ma mang angin nra yib ngak nfaanra de riyul’ e n’en ni ke michan’ ngay? Aram ban’en ni baga’ fan ya bin riyul’ riy e n’en ni be yog boor e teliw e ri ba thil ko n’en ni be yog e Bible.
N’en ni Ma Yog Kristendom u Morngaagen e Yafas u Tomren e Yam’
7. (a) Mang machib nib taareb rogon ko urngin raba’ e teliw? (b) Mang e yog reb e theologian u morngaagen e yaal ndabi yim’ biid?
7 Yugu aram rogon nib thil thil e pi teliw nu Kristendom machane ba chugur ni urngin e ma yog ni bay e yaal ko girdi’ ndabi yim’ biid ma ra par nib fas u tomren ni ke yim’ be’. Boor e girdi’ e ke mich u wan’rad ni rayog ni nge yan e yaal rorad nga tharmiy u tomren ni kar m’ad. Boch e girdi’ e kar rusgad ni ra yan e yaal rorad nga fithik’ e nifiy u infierno ara purgatorio. Machane fare machib ni dabi yim’ e yaal biid e aram kenggin e lem rorad u morngaagen e yafas nga m’on. Oscar Cullmann ni ir reb e theologian e ke yoloy e thin ni kan weliy u lan fare babyor ni Immortality and Resurrection, u morngaagen e re n’em. Ke yoloy ni gaar: “Faanra gad ra fith ku be’ ni Kristiano ko ngiyal’ ney . . . ko mang e machib ko fa Bin nib Biech e M’ag ko Bible u morngaagen e n’en nra buch ko girdi’ u tomren ni kar m’ad, ma dabi siy ni yad ra fulweg ni gaar: ‘Dabi yim’ e yaal biid.’” Machane ki gaar Cullmann: “Re machib ney e aram ban’en ni kari oloboch e Kristiano riy.” Ke yog Cullmann ni nap’an ni ke yog e re n’em ma ke damumuw e girdi’. Machane briyul’ e n’en ni yog.
8. Mang athap ni ta’ Jehovah u m’on ko bin som’on e pumoon nge ppin?
8 De sunmiy Jehovah Got e girdi’ ni nga ranod nga tharmiy u tomren ni kar m’ad. De finey ni yad ra yim’. Kan sunmeg Adam nge Efa ni yow ba flont ma ke yog ngorow ni ngar diyengow me yoor pi fakrow mar wergad nga gubin yang u fayleng. (Genesis 1:28; Deuteronomy 32:4) Ka nog ko gal ni som’on e gallabthir rodad ni yow ra yim’ ni ke mus ni faanra dabra folgow ku Got. (Genesis 2:17) Faan manga kar pirew nib yul’yul’ ko Chitamangirow nu tharmiy, ma ka yow be par nib fas u fayleng ndariy n’umngin nap’an.
9. (a) Mang e thin riyul’ u morngaagen e yaal ko girdi’? (b) Mang e ma buch ko yaal u nap’an ni ra yim’ be’?
9 Machane bay e kireban’ riy ya de fol Adam nge Efa ku Got. (Genesis 3:6, 7) Ma i weliy apostal Paul ko mang wenegan ni yib riy ni gaar: “Denen e yib nga fayleng u daken taabe’, ma denen ni ngongliy e fek e yam’ i yib. Wenegan ni yib e af e yam’ ngak urngin e girdi’ nu fayleng, ni bochan e urngin e girdi’ ni ngongliy e denen.” (Roma 5:12) De par Adam nge Efa ndariy n’umgnin nap’an u fayleng, ya kar m’ow. Ma mang e migid ni buch? Bay e yaal rorow ndabi yim’ ni ra yan nga fithik’ e nifiy u infierno ni bochan e kar denengow fa? Ri danga’, ya be weliy e Bible ni nap’an ni kan sunmiy Adam ma ke “mang ba yaal nib fos.” (Genesis 2:7, NW) Dan pi’ e yaal ko girdi’; ya ke mang ba yaal, ni be’ nib fas. (1 Korinth 15:45) Rogon ni be yog ko Genesis ni kan yoloy nthin ni Hebrew ma Adam e reb e “yaal nib fas” maku arrogon e pi gamanman ni ku yad e “yaal nib fas”! (Genesis 1:24) Nap’an ni yim’ Adam nge Efa ma kar mangew e yaal nib yam’. Munmum ma ke riyul’ e n’en ni yog Jehovah ngak Adam ni gaar: “Thingari yib e athuw u dakenam ma ga maruwel nib gel nge yog ni pi’ e but’ e ggan ngom, nge yan i mada’ ko ngiyal’ ni ngam sul riy ko but’ ni ir e ni ngongliyem ngay. Ni ngongliyem ko but’, ere bay kum ngal’ ni but’ bayay.”—Genesis 3:19.
10, 11. Mang e be yog fare New Catholic Encyclopedia u morngaagen e n’en ni yog e Bible u morngaagen e yaal, ma uw rogon nib puluw e re n’em ko Bible?
10 Fare babyor ni New Catholic Encyclopedia e be weliy ban’en nib puluw ko re n’ey. Bay e article riy ni “Yaal (rogon ni yog e Bible),” ma be gaar: “Dariy ko fa Bin Kakrom e M’ag [ara Bin ni Hebrew e M’ag ko Bible] nib thil e dowey nge yaal.” Miki weliy ni der weliy ko Bible ni “yaal” e “ban’en nib thil ko dowef ara ban’en nib dar ku be’.” Arrogon fare bugithin ni yaal e ma sor fan ku “be’ ara yugu demtrug ko gamanman ara girdi’.” Rib manigil e pi thin nem nib riyul’, machane sana ra lemnag e girdi’ ko mang fan ndan tamilangnag e pi n’en ney ko girdi’ ni ma un ko galesiya.
11 Boor e magafan’ nge marus ni ra chuw ko piin ni ma un ko galesiya nfaan manga kar nanged fare thin riyul’ ko Bible ni be gaar: “Fare yaal ni ra denen—e ra yim’,” ma gathi ra gafgow u fithik’ e nifiy u infierno! (Ezekiel 18:4) Re n’ey e ri ba thil ko n’en ni ma yog e pi teliw nu Kristendom, machane bpuluw ko n’en ni yog Solomon ni be’ nib gonop ni kan thagthagnag nga laniyan’ e pi thin ney ni gaar: “Piin ni kab fas e yad manang ni yad ra yim’; machane piin ni kar m’ad e dariy e chi n’en ni ka yad manang, ku dariy e tow’ath rorad [ko biney e tamilang]; ya kan pag tilrad. Yugu demtrug e n’en nra pat paam ngay ni ngam rin’ ma ga rin’ ma ngam rin’ u gelngim; ya dairy e maruwel, dariy e tafinay, dariy e llowan’, dariy e gonop u Sheol [low ko yam’] ni aram e gini ga ra yan ngay.”—Eklesiastes 9:5, 10, NW.
12. U uw e yib riy fare machib ko Kristendom u morngaagen e yaal ndabi yim’ biid?
12 Mang fan ni rib thil e machib ko Kristendom ko n’en ni be yog e Bible? Fare babyor ni New Catholic Encyclopedia, e bay e thin riy ni “Yaal, Girdi’, Dabi Yim’ Biid,” ma be weliy riy ni pi Chitamangin e Galesiya kakrom e kar gayed e mich ko yaal ndabi yim’ biid, ma gathi Bible e ur pirieged riy ya ur pirieged ko “pi poet nge philosopher nge lem ko girdi’ nu Greek . . . Munmun, ma piin ni ma fil ban’en e ur folgad ko machib rok Plato nge Aristotle.” Be yog ni “machib ni Platonic nge Neoplatonic”—e ba muun ngay e michan’ ko yaal ndabi yim’ biid—ma kan uneg ko “kenggin e machib ko Kristiano.”
13, 14. Mang fan nde puluw ni ngan l’agan’uy ko llowan’ nu Greek ni pagan philosophy ni nge pi’ e tamilang?
13 Susun ni nge chel e piin ni yad ma yog e Kristiano ngorad ngak e pi tamachib nu Greek ni ngar filed ban’en u morngaagen e athap ko yafas u tomren e yam’ fa? Ri danga’. Nap’an ni yoloy Paul e babyor ngak e pi Kristiano u Korinth, Greece, me yog ni gaar: “Ya n’en ni be tafinaynag e piin nib mil farad ko re fayleng ney ni aram e gonop, e mm’ay fan u p’eowchen Got. Ni bod rogon ni be yog e babyor nib thothup ni be gaar, ‘Gonop nge llowan’ rok e girdi’ e ir e ma maruwel Got ngay nge mang wup ngak e girdi’.’ Ma bayang u lan e babyor nib thothup e be gaar, ‘I [Jehovah] e manang ni lem ni ma tay e piin ni yad ba gonop e dariy fan.’” (1 Korinth 3:19, 20) Piyu Greek kakrom e ur liyorgad ko liyos. Ere uw rogon ni rayog ni nge aw ni yad tapgin e tin riyul’? I fith Paul ko piyu Korinth ni gaar: “Ra diin me taareban’ e tempel rok Got ko pi liyos ni ma meybil e piin ndar nanged Got ngay? Ya gadad e tempel rok Got, ni Got ni be par nib fos; ni bod rogon ni faani ke yog Got ni ke gaar: ‘Bay gu wan gu par ngorad nguug wan u fithik’rad, bay gu mang Got rorad, mi yad mang girdieg.’”—2 Korinth 6:16.
14 Kan tamilangnag e thin riyul’ nib thothup ngak fare nam nu Israel ko som’on. (Roma 3:1, 2) Ma tomren e 33 C.E., e kan tamilangnag u daken e ulung ko Kristiano ni kan dugliyrad ko kan ni thothup u nap’an e bin som’on e chibog. I weliy Paul u morngaagen e pi Kristiano u nap’an e bin som’on e chibog ni gaar: “Machane Got e ke dag ngodad [e pi n’en ni kan fl’eg rogon ni fan ko piin nib t’uf rok] u daken fare kan ni thothup rok.” (1 Korinth 2:10; ku mu guy Revelation 1:1, 2.) Fare machib ko Kristendom ni dabi yim’ e yaal biid e sum ko lem ko piyu Greece. De tamilangnag Got e re n’em u daken yu Israel ara daken e ulung ko Kristiano ni kan dugliyrad u nap’an e bin som’on e chibog.
Bin Riyul’ e Athap ko Piin ni Kar M’ad
15. Rogon ni yog Jesus, ma mang e bin riyul’ e athap ko piin ni kar m’ad?
15 Faanra dariy e yaal ndabi yim’ biid, ma mang e bin riyul’ e athap ko piin ni kar m’ad? Aram e fas ko yam’, ni aram kenggin e machib ko Bible ma aram ban’en nib manigil ni ke micheg Got. I weliy Jesus u morngaagen e athap ko fas ko yam’ u nap’an ni ke yog ku Martha ni gaar: “I gag owchen e fos ko yam’ nge yafos. Yugu ra ke yim’ be’ ni gub mich u wan’ ma ra fos.” (John 11:25) Ra nge michan’uy ngak Jesus ma ba t’uf ni nge michan’uy ko fas ko yam’, ma gathi yaal ni dabi yim’ biid.
16. Mang fan nib puluw ni nge michan’uy ko fas ko yam’?
16 Bay biyay ni ke weliy Jesus u morngaagen e fas ko yam’ faani yog ko boch e girdi’ ni Jew ni gaar: “Dab mu gingad ko re bugithin ney; ya ba’ ba ngiyal’ ni be yib ni bayi taw ngay ma gubin e yam’ ni bay u lan e low ni bayi rung’ag laman, mi yad yib u lan e low rorad nga wuru’, ma piin nib fel’ e tin ni ur ngongliyed e bay ni fasegrad mu ur pired ni yad ba fos, ma piin nib kireb e n’en ni ur rin’ed e bay ni fasegrad ko yam’ mi ni gechignagrad.” (John 5:28, 29) N’en ni weliy Jesus e rib thil ko yaal ndabi yim’ biid ni ra magay nib fas u tomren ni ke yim’ e dowef ku be’ me yan nga tharmiy. Ya ke weliy u morngaagen ba ngiyal’ nga m’on ni ‘ra yib e girdi’ u low nga wuru’, ma boor i yad e ra yib u tomren bokum e chibog, ara bokum e biyu’ e duw. Aram e pi yaal nib yam’ ni ran faseg. Dabiyog? Gathi dabiyog rok Got ni “ir fare Got ni ma faseg e yam’ ma ra non me sum e tin nda immoy ban’en.” (Roma 4:17) Piin ni de michan’rad ngay e ma moning mi yad yog ni dabiyog ni nge fas e girdi’ ko yam’, machane ba puluw ko fare thin riyul’ ni “Got e t’ufeg” ma ra “tow’athnag e piin ni yad be gayiy Got.—1 John 4:16; Hebrews 11:6.
17. Mang e ra rin’ Got u daken e fas ko yam’?
17 Ya ra danga’ ma uw rogon nra taw’athnag Got e piin ni kar pared nib “yul’yul’ ngak ni mus ni faanra ngan thang e fan rorad” nfaan go manga dabiyog ni nge fasegrad ko yam’? (Revelation 2:10) Maku bochan e fas ko yam’ ma rayog ni nge lebuguy Got e n’en ni yoloy apostal John ni gaar: “Ereray fan ni yib i m’ug Fak Got, ni bochan e nge kirebnag e maruwel rok Moonyan’.” (1 John 3:8) U lan fare milay’ nu Eden, me mang Satan e ta thang e fan ko urngin e girdi’ ya ke n’igin ni nge denen e gal ni som’on e gallabthir rodad ngar m’ow. (Genesis 3:1-6; John 8:44) I tababnag Jesus ni nge kirebnag e maruwel rok Satan u nap’an ni ke pi’ e yafas rok nib flont ni nge biyuliydad, me bing e kanawo’ ko girdi’ nrayog ni ngar chuwgad ndabkur pared ni yad e sib ko denen ni aram wenegan e dan fol ni sum rok Adam. (Roma 5:18) Ku ran kirebnag e maruwel ku Moonyan’ u nap’an ni ran faseg e piin ni kar m’ad ni bochan e denen ni yib rok Adam.
Dowey nge Yaal
18. Uw rogon u wan’ e pi llowan’ ni Greek e n’en ni yog Paul u morngaagen Jesus ni kan faseg ko yam’ ma mang fan?
18 Nap’an ni immoy apostal Paul u Athens me machibnag fare thin nib fel’ ngak e girdi’ ni yad e philosopher ni Greek. Ur motoyilgad ko n’en ni yog u morngaagen e bin riyul’ e Got ni be pining e girdi’ ni ngar kalgadngan’rad. Ma mang migid nra buch? I museg Paul e welthin rok ko pi thin ney ni gaar: “Ke turguy [Got] reb e rran ni ir e nge pufthinnag riy e fayleng ni polo’ nrogon nib mat’aw, ni nge rin’ u daken be’ nib moon ni ir e ke dugliy; ni ke dag e mich ko re bugithin ney ngak urngin e girdi’, ni fan e ke faseg e re moon nem ko yam’.” Pi thin nem e ke k’aring laniyan’ e girdi’. “Ma nap’an nrung’aged e n’en ni ke weliy Paul u morngaagen e fos ko yam’, me moning boch i yad ngak.” (Acts 17:22-32) Oscar Cullmann ni ir reb e theologian e ke gaar: “Piyu Greek e ke mich u wan’rad ni der ma yim’ e yaal me ere mo’maw ni nge fel’ u wan’rad fare machib ko Kristiano u morngaagen e fas ko yam’. . . . Ri dabiyog ni nge puluw fare machib ko Socrates nge Plato ni yow e philosopher nib gilbuguwan ko thin ni bay ko fa Bin nib Biech e M’ag ko Bible.”
19. Uw rogon ni ke guy e pi tayugang ko Kristendom rogon ni nge puluw e machib ko fas ko yam’ ko machib ni der ma yim’ e yaal?
19 Machane tomren ni ke yim’ e pi apostal me yib fare apostasy ni baga’, ma pi theologian e ur guyed rogon ni nge puluw e machib ko Kristiano u morngaagen e fas ko yam’ ko machib rok Plato u morngaagen e yaal ndabi yim’ biid. Munmun me fel’ u wan’ e girdi’ e re n’ey: Nap’an nra yim’ be’ ma ke puf rogon (“ke chuw”) ko fare dogur. Ma fare babyor ni Outlines of the Doctrine of the Resurrection, ni yoloy R.J. Coke, e be weliy u morngaagen e Rofen ni Pufthin ni “ran chagiy nga taabang biyay ra reb e dogur nge yaal rok, ma ra reb e yaal e ra chagil ko dogur rok.” Ngiyal’ nga m’on ni ra chag e dogur ko yaal rok ma dabki yim’ e ka nog e fas ko yam’ ngay.
20, 21. Chon mini’ e kar weliyed e thin riyul’ u morngaagen e fas ko yam’ u gubin ngiyal’, ma uw rogon ni ke yib angin ngorad ni bochan?
20 Aram rogon e machib ko pi yuraba’ i teliw ko ngiyal’ ney. Sana re machib nem e bpuluw u wan’ e piin theologian, machane baga’ ni de nang e girdi’ ko galesiya e re machib nem. Ya yad ma lemnag ni yad ra yan nga tharmiy e chi ngiyal’ nem u tomren ni kar m’ad. Ere ke yoloy John Garvey e thin ko fare babyor ni Commonweal ko May 5, 1995 ni be gaar: “N’en ni be lemnag e pi Kristiano [u morngaagen e yafas u tomren ni yim’ be’] e kab chugur ko machib ku Neoplatonism ma gathi machib ko Kristiano, ma de sum ko Bible.” Arrogon, pi tayugang ko Kristendom e ur ted e machib rok Plato nge yan nga luwan e thin ko Bible ma aram e ra chuweged e athap ko fas ko yam’ u wan’ fa yu ran’ i saf rorad.
21 Machane gathi arrogon e Pi Mich Rok Jehovah ya ur togopuluwgad ko llowan’ ni pagan ni de sum rok Got ma kar pared ni yad be fol ko thin ko Bible u morngaagen e fas ko yam’. Ke felan’rad ko pi thin nem ya ma ayuwegrad ma ma fl’eg laniyan’rad ma ma pi’ e gapas nga lanin’rad. Bin migid e thin e gad ra weliy ko uw fene mudugil mab puluw e thin ko Bible u morngaagen e fas ko yam’ ni fan ko piin be athapeg e par u fayleng nge piin ke l’agan’rad ko par u tharmiy. Gamad be piningmed ni ngam poyed e guruy ni 15 ko bin som’on e babyor ko Korinth.
Ka Ga Manang?
◻ Mang fan nsusun ni nge mudugil e michan’ rodad ko fas ko yam’?
◻ Mang athap ni ta’ Jehovah u m’on ku Adam nge Efa?
◻ Mang fan ni de puluw ni ngan sap ko llowan’ nu Greek ni nge pi’ e thin riyul’ ngodad?
◻ Mang fan ni ba puluw ni ngan l’agan’uy ko fas ko yam’?
[Sasing ko page 16]
Nap’an ni denen e gad ni som’on e gallabthir rodad ma ke mul u pa’row e par u fayleng ndariy n’umngin nap’an
[Sasing ko page 18]
Machib rok Plato ni der ma yim’ e yaal e ke suwey laniyan’ e pi tayugang ko Galesiya
[Credit Line]
Musei Capitolini, Roma