Mu Dag nib Gel e Michan’ Rom Mag Dugliy Ban’en u Fithik’ e Gonop!

1. Mang e magawonnag rogon ni nge dugliy Kain ban’en u fithik’ e gonop, ma mang wenegan ni yib riy?

BAY ban’en nib t’uf ni nge dugliy Kain: Reb e nge mel’eg ni nge gel ko ar’ar nib kireb ni bay rok, ma reb e nge pag e n’en ni be ar’arnag ni nge gagiyegnag e ngongol rok. Demtrug ko mang e ra dugliy, ma bay angin ara wenegan nra yib nga tomuren nra rin’ ban’en ko yafos rok. Machane, ga manang ko mang e dugliy Kain. Ba kireb e n’en ni dugliy. Bochan e n’en ni dugliy nge n’en ni rin’ nga tomuren, ma aram fan ni yim’ Abel ni walagen ni ir be’ nib yul’yul’. Maku reb e, bochan e n’en ni dugliy ma aram me kireb e tha’ u thilrow e En ni Sunmiy.​—Gen. 4:3-16.

2. Uw feni ga’ fan ni ngaud dugliyed ban’en u fithik’ e gonop?

² Mus ngodad ni bay boch ban’en nib t’uf ni ngad dugliyed. Bay boch ban’en ni gad ma dugliy nrib ga’ fan ma boch e danga’. Machane, boor ban’en ni gad ma dugliy nrayog ni nge thilyeg e par rodad. Ere, aram fan ni faanra ud dugliyed boch ban’en nib fel’ rogon, ma rayog ni nge ayuwegdad ni ngaud pared u fithik’ e gapas, ko bin ni ngaud mada’naged boch ban’en nrayog ni nge k’aring e wagagey nge maluagthin nga thildad boch e girdi’, fa reb e dabi yan i aw e pi n’en ni kad lemnaged nga rogon ni gad baadag.​—Prov. 14:8.

3. (a) Faanra ngad dugliyed boch ban’en u fithik’ e gonop, ma mang e susun ni nge pagan’dad ngay? (b) Mang deer e gad ra weliy e fulweg riy?

³ Mang e ra ayuwegdad ni ngad dugliyed boch ban’en u fithik’ e gonop? Ba t’uf ni nge pagan’dad ngak Got, ma ngad nanged nib m’agan’ ngay maku rayog rok ni nge ayuwegdad ni ngad gonopgad. Kub t’uf ni nge mich e Thin rok Jehovah u wan’dad nge rogon ni ma rin’ ban’en, me pagan’dad ko pi fonow rok ni ke thagthagnag nga laniyan’ boch e girdi’ ni ngar yoloyed. (Mu beeg e James 1:5-8.) Nap’an ni gad ra chugur ngak miki ga’ fan e Thin rok u wan’dad, ma aram e ra pagan’dad nga rogon ni ma dugliy ban’en. Faanra ud rin’ed ni aray rogon, ma aram e ra mecham ngodad ni ngaud sapgad ko Thin rok Got u nap’an nra t’uf ni ngad dugliyed boch ban’en. Machane, uw rogon ni ngad mon’oggad u rogon ni gad ma dugliy ban’en? Ma gur, faanra nge m’agan’dad ngay ni ngad dugliyed ban’en, ma aram e be yip’ fan nnap’an ni gad ra dugliy ban’en, ma aram e dabkiyog ni ngad thilyeged e n’en ni kad dugliyed?

N’UMNGIN NAP’AN E YAFOS RODAD NIB T’UF NI NGAD DUGLIYED BAN’EN

4. Mang e thingari dugliy Adam ni nge rin’, ma mang e buch nga tomuren?

⁴ Ka nap’an nni sunmiy e girdi’ keb i mada’ ko ngiyal’ ney ni ma dugliy e girdi’ ban’en. Adam e thingari dugliy ko nge motoyil ngak e En ni Sunmiy fa nge motoyil ngak Efa. I m’agan’ ngay ni nge dugliy e n’en ni nge rin’. Machane, uw rogon u wan’um e n’en ni dugliy? Tomuren nni bannag Efa ni leengin, ma aram me k’aring Adam ni nge dugliy ban’en nde fel’. Ma bochan e n’en ni dugliy Adam ma aram me mul fare Paradis u pa’, me munmun me yim’. Aram tabolngin e kireb ni yib nga puluwdad ni bochan e n’en nib kireb ni dugliy Adam ni nge rin’. Ke mada’ ko chiney ni ka gad be gafgow ni bochan e n’en nib kireb ni dugliy ni nge rin’.

5. Susun ni nge uw rogon u wan’dad e pi n’en nib t’uf ni ngad dugliyed?

⁵ Sana rayog ni nge lemnag boch e girdi’ nra fel’ boch e par rorad ni faanra dab ur dugliyed boch ban’en ni ngar rin’ed. Aram rogon ni ga ma lemnag, fa? Dab mu pagtalin nde sunmiy Jehovah e girdi’ ni bod e masin ndabiyog ni ngar lemgad ara ra dugliyed e n’en ni ngar rin’ed. Bin riyul’ riy e, be fil e Bible rogon ngodad ni ngad dugliyed boch ban’en u fithik’ e gonop. Yugu aram rogon ni baadag Jehovah ni ngad dugliyed boch ban’en, machane fan ni ke pagdad ni ngad rin’ed e re n’ey e gathi bochan ni baadag ni nge gafgownagdad. Baaray boch ban’en ni be micheg nriyul’ e re n’ey.

6, 7. Mang e thingari dugliy piyu Israel? Mang fan nib mo’maw’ ngorad ni ngar dugliyed e n’en nib fel’ ni ngar rin’ed? (Mu guy e sasing ni bay u tabolngin e re article ney.)

⁶ Nap’an ni taw piyu Israel nga lan fare Nam ni Kan Micheg, ma bay ban’en nib mom ni ngar dugliyed, machane re n’em e ban’en nrib ga’ fan: Thingar ra dugliyed ko ngar pigpiggad ngak Jehovah fa ngar pigpiggad nga yugu boch e got. (Mu beeg e Joshua 24:15.) Bod nrib mom e n’en ni ngar dugliyed. Machane, bin riyul’ riy e aram e n’en nra dugliy ko yad ra fos fa yad ra yim’. Nap’an ni immoy fapi Tapuf Oloboch, ma boor yay nda i yag ni nge dugliy piyu Israel boch ban’en u fithik’ e gonop. Ra pied keru’rad ngak Jehovah mar liyorgad nga boch e got ni googsur. (Judg. 2:3, 11-23) Kum lemnag reb e ban’en ni buch rorad boch nga tomuren nib t’uf ni ngar dugliyed e n’en ni ngar rin’ed ngay. I tamilangnag Elijah ni profet e n’en nib t’uf ni ngar rin’ed: Reb e ngar dugliyed ni ngar pigpiggad ngak Jehovah, ma reb e ngar pigpiggad ngak Baal nreb e got ni googsur. (1 Ki. 18:21) I yog Elijah boch e thin nib togopuluw ngak piyu Israel ni bochan e der yag ni ngar dugliyed e n’en ni ngar rin’ed. Ere, sana rayog ni ngam lemnag nde mo’maw’ ni ngar dugliyed ban’en ni bochan e faan yad ra dugliy ni ngar pigpiggad ngak Jehovah, ma aram e yad ba gonop maku ra yib angin ngorad. Maku reb e, dariy be’ nib tamilangan’ nra adag ni nge pigpig ngak Baal. Machane, yugu aram rogon ma de yag ni ngar ‘dugliyed lanin’rad.’ Ere, ba gonop Elijah ko n’en ni yog ngorad ni aram e ngar mel’eged ni ngar pigpiggad ngak Jehovah.

⁷ Mang fan nib mo’maw’ ngak piyu Israel ni ngar dugliyed e n’en nib fel’ ni ngar rin’ed? Bin som’on e, daki mich Jehovah u wan’rad ma aram mar siyeged ni ngar motoyilgad ngak. Dar guyed rogon ni nge yag e bin nib puluw e tamilangan’ ngorad ara nge yag e gonop rok Got ngorad; maku daki pagan’rad ngak. Faan gomanga bay e bin nib puluw e tamilangan’ rorad mar ngongolgad nib puluw ngay, ma aram e rayog ni ngar dugliyed e n’en nib fel’ ni ngar rin’ed. (Ps. 25:12) Maku reb e, kur paged yugu boch e girdi’ ni ngar suruyed lanin’rad ara ra dugliyed e n’en ni ngar rin’ed. Pi girdi’ ni baaram ni ur moyed ko re nam nem ndarur pigpiggad ngak Jehovah e ra suruyed laniyan’ piyu Israel, mar k’aringed yad ni ngar uned i rin’ e pi n’en ni be rin’ e piin ni yad ma liyor nga boch e got ni googsur. Machane, aram reb e ban’en ni yog Jehovah ngorad u m’on riy nrayog ni nge buch.​—Ex. 23:2.

BA PULUW NI NGE DUGLIY YUGU BOCH E GIRDI’ E N’EN NI NGAD RIN’ED, FA?

8. Mang reb e ban’en nib ga’ fan nrayog ni ngad filed rok piyu Israel ni bay rogon ko pi n’en ni gad ma dugliy?

⁸ Fapi n’em ni kad weliyed e be tamilangnag ban’en nrayog ni ngad filed ko re n’ey. Ra bagadad ma ir e ba milfan ngak ni nge dugliy e n’en ni nge rin’, ma pi n’en ni gad ma dugliy u fithik’ e gonop ni ma yan i aw nib puluw e ba ga’ ni be tor nga daken e tamilangan’ rodad ni ke yib u Bible. Be puguran e Galatia 6:5 ngodad ni gaar: “Ra be’ ma ba’ gilban ni be fek.” Ere, susun e dab da paged be’ ni ir e nge dugliy e n’en ni ngad rin’ed. Ya susun e ngad guyed rogon ni ngad nanged e n’en nib mat’aw u p’eowchen Got ma gad dugliy ni ngad rin’ed.

9. Mang fan nde fel’ ni ngad paged yugu boch e girdi’ ni nge mang yad e ra dugliyed e n’en ni ngad rin’ed?

⁹ Mang e rayog ni nge k’aringdad ni ngad paged yugu boch e girdi’ ni nge mang yad e ra dugliyed e n’en ni ngad rin’ed? Towasar ni ma tay yugu boch e girdi’ ngodad e rayog ni nge k’aringdad ni ngad dugliyed ban’en nde fel’. (Prov. 1:10, 15) Machane, yugu demtrug gelngin e towasar nra tay yugu boch e girdi’ ngodad, ma susun ni gadad e ba milfan ngodad ni ngad folgad ko nangan’ rodad ni kad skulnaged ko thin nu Bible. Ba ga’ ni faanra da paged yugu boch e girdi’ ni nge mang yad e ra dugliyed e n’en ni ngad rin’ed, ma aram e bod ni gad be ‘fol rorad.’ Ere, yugu aram rogon ni aram e n’en ni kad dugliyed ni ngad rin’ed, machane gad manang ni bay riy’en.

10. Mang e ginang apostal Paul piyu Galatia riy?

¹⁰ I tamilangnag apostal Paul ngak piyu Galatia nde fel’ ni ngar paged yugu boch e girdi’ ni nge mang yad e ra dugliyed e n’en ni ngar rin’ed. (Mu beeg e Galatia 4:17a.) Immoy boch e girdi’ u lan e ulung ni yad baadag ni ngar dugliyed e n’en ni nge rin’ yugu boch e girdi’ ni bochan e yad be guy rogon ni ngar palognaged yad ko pi apostal. Mang fan? Pi girdi’ nem e yigoo yad e yad ma lemnaged yad ma yad baadag ni nge ga’ farad ko tin ni ka bay e girdi’. Ra thum’gad nga wuru’ i mat’awrad ma dar ted fan mat’awun yugu boch e Kristiano ni ngar dugliyed e n’en ni ngar rin’ed.

11. Mang ayuw e rayog ni ngad pied ngak yugu boch e girdi’ u nap’an nra t’uf ni ngar dugliyed boch ban’en?

¹¹ I dag Paul e kanawo’ nib fel’ ni ngan folwok riy u rogon ni i tayfan mat’awun e pi walag u lan e ulung ni ngar maruwelgad ko puf rogon ni bay rorad ni ngar dugliyed e n’en ni ngar rin’ed. (Mu beeg e 2 Korinth 1:24.) Ku arrogon e ngiyal’ ney nsusun e nge folwok e piin piilal rok Paul u nap’an ni yad be pi’ boch e fonow ngak boch e walag ni bay rogon nga boch ban’en nsusun e yad rorad e ngar dugliyed. Yad baadag ni ngar weliyed boch ban’en ngak yugu boch e walag nib puluw ko thin nu Bible. Machane, yad ma guy rogon ni ngar paged e pi walag ni nge bagayad me dugliy e n’en ni nge rin’ ni ir rok. Ba puluw ni ngar rin’ed e re n’ey ni bochan e ra reb e pi walag nem ma ir e ba milfan ngak e n’en nra buch ni bochan e n’en ni ke dugliy ni nge rin’. Baaray ban’en nib ga’ fan nrayog ni ngad filed ko re n’ey: Rayog ni ngad daged ngak yugu boch e girdi’ ni gad be lemnagrad ma gad weliy ngorad boch i kenggin e motochiyel nge fonow ni bay u Bible. Machane, ra bagayad ma ir e ba milfan ngak maku bay mat’awun ni nge dugliy e n’en ni nge rin’. Ya faan yad ra dugliy ban’en u fithik’ e gonop, ma ra yib angin ngorad. Ere, ba tamilang nsusun e ngad guyed rogon ndab ud lemnaged ni bay mat’awdad ni ngad dugliyed e n’en ni nge rin’ pi walagdad.

DAB MU PAG E DAMUMUW ARA KIREBAN’ ROM ARA BOCH BAN’EN NI NGE GAGIYEGNAG ROGON NI NGAM DUGLIY BAN’EN

12, 13. Mang fan nde fel’ ni ngad paged gum’ircha’dad ni nge gagiyegnag rogon ni ngad dugliyed ban’en u nap’an ni gad ba damumuw ara ke mulan’dad?

¹² Bay ban’en nib ga’ ni yima yog ni ma lunguy: Mu lek tabon lanin’um. Machane, de fel’ ni ngad rin’ed e re n’ey. Maku reb e, ku de puluw e re n’ey ko n’en ni be yog e Bible. Ya be yog ndab da paged gum’ircha’dad, ara damumuw rodad, ara kireban’ rodad, ara boch ban’en ni nge mang ir e gagiyegnagdad u nap’an ni ngad dugliyed ban’en. (Prov. 28:26) Ku boor e thin nu Bible ni be yog ni bay wenegan nra yib ngodad ni faan gad ra lek tabon lanin’dad. Ya bin riyul’ riy e, gum’irchaen e girdi’ e “dakuriy yugu reb e ban’en ni aram feni sasaliyeb” mab gel fen. (Jer. 3:17; 13:10; 17:9, BT; 1 Ki. 11:9) Ere, mang wenegan nrayog ni nge yib ngodad ni faan gad ra lek tabon lanin’dad?

¹³ Ke tay Jehovah chilen ngodad ni ngad t’ufeged u polo’ i gum’ircha’dad nge lanin’dad, ma gad t’ufeg e en nib migid ngodad ni gowa gadad. Ere, aram fan nib ga’ fan rarogon gum’ircha’dad u wan’ Jehovah. (Matt. 22:37-39) Machane, fapi thin nu Bible ni bay ko fare paragraph ni ke yan e be tamilangnag ni bay e riya’ riy ni faan gad ra pag e damumuw, ara kireban’ rodad, ara boch ban’en ni nge gagiyegnag e lem nge ngongol rodad. Bod ni, mang e rayog ni nge buch ni faan gad ra dugliy ban’en u nap’an ni kad damumuwgad? Faanra bay bayay ni kad rin’ed ban’en ni aray rogon, mab mudugil ni gad manang e fulweg riy. (Prov. 14:17; 29:22) Reb riy e kub mo’maw’ ni ngad dugliyed ban’en nib fel’ rogon u nap’an ni ke kireban’dad. (Num. 32:6-12) Dab da paged talin ni be tamilangnag e Thin rok Got ni gad ba gonop ni faan gad ra pag e “motochiyel rok” ni nge gagiyegnagdad. (Rom. 7:25) Ere, ba tamilang ni faan gad ra pag e damumuw nge kireban’ rodad ni nge gagiyegnagdad u nap’an ni ngad dugliyed ban’en nib ga’ fan, ma aram e ra yan i aw nib kireb.

NGIYAL’ NI NGAM THILYEG E LEM ROM

14. Uw rogon ni kad nanged ni bay yu ngiyal’ nib puluw ni ngad thilyeged e n’en ni kad dugliyed ni ngad rin’ed?

¹⁴ Ba t’uf ni ngaud dugliyed ban’en u fithik’ e gonop. Machane, re n’ey e der yip’ fan ni faanra kad dugliyed ban’en ni ngad rin’ed, ma aram e susun e dab kud thilyeged lanin’dad. Ya bay yu ngiyal’ nib fel’ ni ngad sulod ngad lemnaged e n’en ni kad dugliyed, ngemu’ ma gad lemnag ko ba t’uf ni ngad thilyeged fa danga’. Am lemnag e n’en ni rin’ Jehovah ngak piyu Nineveh u nap’an Jonah nrayog ni ngad folwokgad riy. Be gaar e Bible: “Me guy Got e tin ni kar rin’ed; me guy ni kar paged e kireb ni yad be ngongliy. Ma aram me thiliyeg laniyan’ nge daki pag fare riya’ nge yib ngorad ni bod rogon ni yog ni bay rin’.” (Jonah 3:10) Ere, tomuren ni guy Jehovah ni ke kalngan’ piyu Nineveh ma kar thilyeged e ngongol rorad, ma aram me thilyeg e lem rok. Re n’ey e be dag nder ma lemnag Jehovah boch ban’en nib pag rogon, mab sobut’an’, ma ma runguyey. Maku reb e, der ma dugliy Jehovah ban’en u fithik’ e damumuw ni bod e n’en ni ma rin’ boor e girdi’.

15. Mang e rayog ni nge k’aringdad ni ngad thilyeged e n’en ni kad dugliyed?

¹⁵ Bay yu ngiyal’ nib fel’ ni ngad sulod ngad lemnaged rogon ban’en ni kad dugliyed. Rayog ni ngad rin’ed e re n’ey u nap’an ni ke thil boch ban’en u rarogodad. Immoy yu ngiyal’ ni i thilyeg Jehovah laniyan’ u tomuren ni thil boch ban’en. (1 Ki. 21:20, 21, 27-29; 2 Ki. 20:1-5) Maku reb e, rayog nib t’uf ni ngad thilyeged lanin’dad ni bochan e bay boch ban’en ni ka fini tamilang u wan’dad ni bay rogon ko n’en ni kad dugliyed. Immoy bayay ni yog be’ boch ban’en nde riyul’ ngak David ni Pilung ni murung’agen Mefiboseth ni tungin Saul. Ere, nap’an ni yan i nang David e tin riyul’ nga tomuren, ma aram me thilyeg e n’en ni ke dugliy ni nge rin’. (2 Sam. 16:3, 4; 19:24-29) Ku arrogodad ni bay yu ngiyal’ ni aray e n’en nib fel’ ni ngad rin’ed.

16. (a) Mang boch ban’en nrayog ni nge ayuwegdad u rogon ni ngad dugliyed boch ban’en u fithik’ e gonop? (b) Mang fan nsusun e ngad sulod ngad fal’eged i lemnag e n’en ni kad dugliyed, ma uw rogon ni ngad rin’ed e re n’ey?

¹⁶ Ku be fonownagdad e Thin rok Got ndab da ab’abgad u nap’an ni ke t’uf ni ngad dugliyed ban’en nib ga’ fan. (Prov. 21:5) Faan gad ra tay e tayim ni ngad fal’eged i lemnag urngin ban’en ni bay rogon ko n’en ni kad dugliyed, mab mudugil nra yib angin e n’en ni gad ra rin’. (1 Thess. 5:21) U m’on ni nge dugliy e en lolugen e tabinaw ban’en ni ngan rin’, mab fel’ ni nge tay e tayim ni nge gay murung’agen boch ban’en ni bay u lan e Bible nge pi babyor rodad, ngemu’ miki fith laniyan’ e tin ni ka bay e girdi’ u lan e tabinaw. Dab mu pagtalin ni yog Got ngak Abraham ni nge motoyil ko n’en ni yog leengin ngak. (Gen. 21:9-12) Ku arrogon e piin piilal nib t’uf ni ngar ted e tayim ni ngar fal’eged i gay murung’agen boch ban’en. Ma faanra yad boch e pumoon ndarur lemnaged boch ban’en nib pag rogon, maku yad manang e gin ni ngar musgad riy, ma aram e nap’an nra tamilang boch ban’en u wan’rad ni be dag nib t’uf ni ngar sulod ngkur fal’eged i lemnag e n’en ni kar dugliyed, ma aram e dab ra magargad nri daki yag ni ngar pared ni yad ba fel’ u wan’ yugu boch e girdi’. Piin piilal e susun ni nge m’agan’rad ngay ni ngar thilyeged lanin’rad nge n’en ni kar dugliyed u nap’an nra t’uf ni ngar rin’ed. Ku aram rogon nsusun e ngad rin’ed. Re n’ey e rayog ni nge tay e ulung nib gapas mab yaram gubin ban’en riy.​—Acts 6:1-4.

MU RIN’ E N’EN NI KAM DUGLIY

17. Uw rogon nrayog ni ngad mon’oggad u rogon ni gad ma dugliy boch ban’en?

¹⁷ Bay boch ban’en ni gad ma dugliy nib ga’ fan nga boch. Tin baaray ban’en ni gad ma dugliy nrib ga’ fan e ba t’uf ni ngad fal’eged i lemnag u m’on riy ma gad yibilay murung’agen. Ere, ba t’uf e tayim ni ngad rin’ed e re n’ey. Bay boch e Kristiano nthingar ra dugliyed ko yad ra un ko mabgol fa danga’, fa reb e ngar dugliyed e en ni ngar leayed. Ku reb e ban’en nib ga’ fan nrayog ni nge dugliy be’ ni nge rin’ e aram e nge dugliy rogon ni nge pigpig ngak Got u polo’ e tayim rok nge ngiyal’ ni nge rin’ e re n’ey. Ma gad manang ni ireray ban’en ni gad ma dugliy ni boor e tow’ath nra yag riy ngodad. Nap’an nra t’uf ni ngad dugliyed boch ban’en ni aray rogon, mab ga’ fan ni nge pagan’dad nrayog rok Jehovah ni nge pi’ e fonow nib fel’ ngodad maku ra rin’ e re n’ey. (Jas. 3:17) Ere, ba ga’ fan ni ngad sapgad nga Bible, ya aram e gin ni bay e tin th’abi fel’ e fonow riy, ma gad meybil ngak Jehovah ni nge pow’iydad. Maku reb e, dab mu pagtalin nrayog rok Jehovah ni nge ayuwegdad ni nge yag boch e fel’ngin ngodad nra ayuwegdad ni ngad dugliyed boch ban’en nib puluw ko n’en nib m’agan’ ngay. Ere, nap’an nra t’uf ni ngam dugliy ban’en nib ga’ fan, ma gubin ngiyal’ nsusun e ngam fithem ni nge lungum: ‘Faan gu ra dugliy ni nggu rin’ e re n’ey, ma ra m’ug riy nib t’uf Jehovah rog, fa? Ra yibnag e felfelan’ nge gapas nga thilmad chon e tabinaw rog, fa? Ma ra m’ug riy ni gag be’ ni gub gum’an’ ma gub sumunguy, fa?’

18. Mang fan ni baadag Jehovah ni gadad rodad e ngad dugliyed e n’en ni ngad rin’ed?

¹⁸ Der ma towasariydad Jehovah ni ngad t’ufeged ma gad pigpig ngak. Ireray reb e ban’en ni gadad rodad e ngad dugliyed. Bochan e puf rogon ni ke pi’ ngodad, ma manang ni gadad e ba milfan ngodad maku bay mat’awdad ni ngad “dugliyed” ko gad ra pigpig ngak fa danga’. (Josh. 24:15; Ekl. 5:4) Machane, ku bay yugu boch ban’en ni gad ma dugliy nrogon nib puluw ko fonow rok ni kub m’agan’ ngay ni ngad rin’ed. Faanra pagan’dad nga rogon ni ma rin’ Jehovah ban’en nge pi kenggin e motochiyel rok ni ke pi’ ngodad, ma aram e rayog ni ngad dugliyed boch ban’en nib fel’ rogon me dugil lanin’dad ko tin ni gad be rin’.​—Jas. 1:5-8; 4:8.