MURUNG’AGEN BE’
Gu Be Ulul i Fil e Tin Riyul’ ngak Yugu Boch e Girdi’ ni Yugu Aram Rogon ni Gub Biling
Kan taufenageg ko duw ni 1941 u nap’an ni ka fini gaman 12 e duw rog. Machane, nap’an e duw ni 1946 e fin aram e ngiyal’ nri tamilang u wan’ug e tin riyul’ u Bible. Mang fan? Baaray salpeg.
BA NGIYAL’ ko duw ni 1910, ma aram me chuw e gallabthir rog u Tbilisi nreb e binaw ni bay u Georgia nga ranow ra parew nga Canada, mu ur parew u bochi naun ni bay u bangi ban’en ni yima milay’ riy maku yima chuguliy e gamanman riy. Re gi n’em e ba chugur nga Pelly, Saskatchewan, ni bay ko ngal u Canada. Ni gargelnageg ko duw ni 1928. Gamad nel’ u gubin, me gag e th’abi bitir romad. Nel’ e pul u m’on ni ngan gargelnageg, ma aram me yim’ e papa’ rog, ma nina’ rog e yim’ u nap’an ni ku gub madway. Lucy ni aram e bin th’abi ilal e ppin ni walageg e yim’ boch nga tomuren u nap’an ni ke gaman 17 e duw rok. De n’uw nap’an nga tomuren, ma aram me fekmad reb e uncle rog ni ka nog Nick ngak ni nga i ayuwegmad.
Ere, yan i reb e rran ma aram me guyeg chon e tabinaw rog ni gu be tel pochon ba os ni fakmad. Ma ngiyal’ nem e fin gu be dol’dol’nag e yan. Ere, ra tolulgad ngog ni nggu chuw u tooben e re os nem ya yad be magar nri balignageg, machane dariy ban’en nug rin’. Gub pi’ keruug ngorad, ere da gur rung’ag lamrad ni yad be tolul ngog. Gub tow’ath ya dariy ban’en ni buch rog. Machane, aram e rofen ni nang chon e tabinaw rog ni gub biling.
I yog reb e fager romad chon e tabinaw rog nib fel’ ni ngan pieg ko gin ni yima skulnag yugu boch e bitir riy ni yad bbiling ni ngan skulnagmad u taabang. Ere, yan i teg Nick ni Uncle rog nga reb e skul ko biling ni bay u Saskatoon, Saskatchewan. Ba palog e re skul nem ko gin ni ma par chon e tabinaw rog riy, ma ngiyal’ nem e ka fini gaman lal e duw rog. Ere, rug rus nib gel. Nap’an nib tal e maruwel nge skul e fin aram e ngiyal’ nrayog ni nggu wan gguy chon e tabinaw rog. Munmun, ma aram mug fil e sign language ara rogon ni ngan non u paay ma aram me yag ni ngaug fafelgad yugu boch e bitir u taabang.
KUG FIL E TIN RIYUL’ U BIBLE
Nap’an e duw ni 1939, ma aram me leay Marion nreb e ppin ni walageg nib ilal ngog be’ ni ka nog Bill Danylchuck ngak, ma aram me fekmow yugu reb e ppin ni walageg ni ka nog Frances ngak ni nge ayuwegmow. Aram e gal nth’abi som’on e girdi’ u lan e tabinaw rog nra filed e Pi Mich Rok Jehovah e Bible u taabang. Ere, nap’an nug ra sul nga tabinaw romad ko ngiyal’ ni ke tal e skul, ma yow ma athamgil u rogon nrayog rorow ni ngar weliyew ngog e pi n’en ni kar filew u Bible. Bin riyul’ riy e, ba mo’maw’ ni nggu nonad ngomad ni bochan e dar nangew rogon e numon u paay. Machane, ra nangew nug baadag e pi n’en ni gu be fil u murung’agen Jehovah. Kug guy nib peth rogon e pi n’en ni yow be rin’ ko n’en ni be yog e Bible, ere bayi n’en mu ug un ngorow ko machib. De n’uw nap’an nga tomuren, ma aram mug adag ni nggu un ko taufe. Ere, nap’an e September 5, 1941, ma aram me taufenageg Bill u lan ba dromkang nib sug e ran riy ni kan fek u lan e luwed. Rib garbeb e re ran nem!
Nap’an e duw ni 1946 u nap’an nug sul bayay nga tafemad u tomuren ni ke tal e skul, ma aram mug warod gu uned nga reb e convention nni tay u Cleveland, Ohio, u Meriken. Nap’an e bin som’on e rran nni tay e re convention nem, ma aram mi i yoloy e gal ppin ni walageg nem nga but’ e pi n’en ni yibe weliy ya nge yag nug nang e n’en ni yibe weliy. Machane, faani bin migid e rran, mug felfelan’ ni bochan e gu nang ni bay boch e girdi’ u rom ni yad bbiling ni bay be’ ni be pilyeg e thin rorad. Fin aram e ngiyal’ ni yag ni nggu nang fan nib fel’ rogon e pi n’en ni yibe weliy u nap’an e re muulung nem, miki yag ni nge tamilang u wan’ug e tin riyul’ u Bible!
KUG FIL E TIN RIYUL’ KO GIRDI’
Ngiyal’ nem e ka fini m’ay e Bin L’agruw e Mahl ko Fayleng, ma baadag e girdi’ ni ngar daged ni yad ba yul’yul’ ko nam rorad. Machane nap’an nug sul nga skul u tomuren ni ke m’ay e convention, ma kug dugliy u wan’ug ni nggu par ni gub yul’yul’ ngak Jehovah. Ere, gu tal nda kug un ko siro’ ko flak ara nggu un i yon’ e tang ni fan ko nam. Mus ko pi rran ni ma madnomnag e girdi’ nu fayleng nda kug un i tayfan, ma da kug un ngak yugu boch e bitir nga galesiya ko misa. I damumuw girdien e maruwel u skul ngog, ma aram mi yad guy rogon ni ngar k’aringed e marus ngog ma yad be bannageg ni bochan e yad be guy rogon ni nge thil e lem rog. I guy e pi bitir ni gamad nga skul e n’en ni un rin’ ngog, ma aram e n’en ni bing e kanawo’ ngog ni nggu machibnagrad. Immoy boch e bitir ni gamad nga skul ni ka nog Larry Androsoff, nge Norman Dittrick, nge Emil Schneider ngorad ni munmun mi yad adag e tin riyul’ mar manged boch e tapigpig rok Jehovah keb i mada’ ko ngiyal’ ney.
Nap’an ni gu ra milekag nga yugu boch e mach, ma gubin ngiyal’ ni gu ma guy rogon ni nggu machibnag e piin nib yad bbiling. Bod ni, immoy bayay u nap’an ni gu bay u Montreal, ma aram mug machibnag reb e pagel ni ka nog Eddie Tager ngak ni ma un nga barba’ i girdi’ ni yad ba kireb. Re walag ney e ke pigpig u reb e ulung rodad ni fan ko piin ni yad ma non u pa’rad ni bay u Laval, u Quebec ke mada’ ko ngiyal’ ni yim’ riy fa binem e duw. Kug mada’nag reb e pagel ni ka nog Juan Ardanez ngak. Cha’ney e taareb rogon ngak piyu Berea kakrom, ya ri fal’eg i gay murung’agen boch ban’en ni bochan e baadag ni ngari mich u wan’ nib puluw e pi n’en ni be fil u lan e Bible. (Acts 17:10, 11) Boch nga tomuren ma aram me un ko tin riyul’, ma aram mi i pigpig u Ottawa u Ontario ni ir reb e piilal nge mada’ ko ngiyal’ ni yim’ riy.
Nap’an e duw ni 1950, ma aram mug wan gu par nga Vancouver. Yugu aram rogon ni gu baadag ni gu ma machibnag e piin ni yad bbiling, machane dab gu pagtalin reb e ban’en nib manigil ni buch u nap’an nug machibnag be’ nib pin nde biling ni ka nog Chris Spicer ngak. Re ppin ney e gu mada’nag u kanawo’, mug machibnag. I m’agan’ ngay ni ngaun pi’ e magazine nga i yan ngak u gubin e pul, miki yog ngog ni baadag ni nggu mada’nag Gary ni pumoon rok. Ere, gu wan nga tabinaw rorow, ma aram mug nonad nib n’uw nap’an ni gamad be yoloy e n’en ni gamad be yog nga but’. Tomuren e re ngiyal’ i n’em ma aram e da kug mada’gad. Machane, in e duw nga tomuren, ma aram mug gin ngorow u nap’an nra bow ra nonow ngog u nap’an reb e convention nni tay u Toronto, Ontario. Aram e rofen ni un Gary ko taufe. Re n’em ni buch e puguran ngog feni ga’ fan ni ngad ululgad ko machib ni bochan e dad nanged e en nra adag ni nge motoyil me yib ko tin riyul’.
Boch nga tomuren, ma aram mug sul nga Saskatoon. Ma aram mug mada’nag reb e matin, me yog ngog ni nggu fil e Bible ngak l’agruw i ppin ni fak ni yow bbiling ni ka nog Jean nge Joan Rothenberger ngorow. Gali ppin ni fak nem e ur unew ko re skul ko biling ni baaram ni ir e gu un ngay kafram. De n’uw nap’an nga tomuren, ma aram mar tababgow ni ngaur weliyew e pi n’en ni kar filew ngak e piin ni yad nga skul. Boch nga tomuren, ma lal e bitir u skul rorow nra manged boch e Pi Mich Rok Jehovah. Bagayad e pi bitir nem e ka nog Eunice Colin ngak. Som’on nug mada’gow Eunice e nap’an ni kug taw ko bin tomur e grade ko fare skul ko biling ni ug un ngay kafram ni ke chugur ni nggu mu’. I pi’ bochi okas ngog me yog ngog ni baadag ni nggu mang fager rok. Boch nga tomuren ma aram me yan i par e cha’ney ni ir be’ nib ga’ fan u wan’ug, ya aram e en nug mabgolgow!
Nap’an ni nang e chitiningin Eunice ni be fil e Bible, ma aram me yog ngak e en nib ga’ ko skul ni nge guy rogon ni nge n’igin Eunice ni nge tal. Ngemu’ miki fek e re ga’ ko skul nem e pi babyor rok Eunice ndaki pi’ ngak. Machane, ke dugliy Eunice u wan’ ni nge par nib yul’yul’ ngak Jehovah. Nap’an ni dugliy ni nge un ko taufe, ma aram me gaar e gallabthir rok ngak, “Ga ra mang reb e Pi Mich Rok Jehovah, ma dab kum par u roy!” Ere, nap’an ni gaman 17 e duw rok Eunice, ma aram me chuw u tafen. Machane, me fek reb e tabinaw ni yad boch e Pi Mich ni nge par rorad mar ayuweged. Yugu aram rogon me ulul ko fol Bible ma boch nga tomuren ma aram me un ko taufe. Nap’an nug mabgolgow ko duw ni 1960, ma de yib e gallabthir rok ko madnom ko m’agpa’ romow. Machane, munmun u tomuren boch e duw ni ke yan, ma aram mar tababgow ni ngaur tew famow ni bochan e pi n’en ni ke mich u wan’mow nge rogon ni gamow be chuguliy pi fakmow.
KE AYUWEGEG JEHOVAH
Gamow l’agruw ni gamow bbiling, ma medlip e pagel ni fakmow ni yad gubin ndar bilinggad. Rib mo’maw’ e re n’ey ngomow. Machane, gguyew rogon ni nggu filew ngorad rogon ni ngaur nonad u pa’rad ya nge yag ni ngaug nonad nib fel’ rogon ma gamow fil e tin riyul’ ngorad. Kub ga’ e ayuw ni i pi’ e pi walag u lan e ulung ngomow. Bod ni, bay bayay ni yoloy reb e gallabthir boch e thin nga daken bangi babyor nge pi’ ngomow ni be yog riy ni bay reb e pagel ni fakmow ni be yog e thin nib kireb u lan e Kingdom Hall. Ka chingiyal’ nem ma aram ma gamow guy rogon ni nggu yal’uwegew e binem e magawon. Aningeg ko pi pagel ni fakmow nem ni ka nog James, nge Jerry, nge Nicholas, nge Steven ngorad e yad be pigpig e ppin rorad nge chon e tabinaw rorad ngak Jehovah u fithik’ e yul’yul’. Re aningeg i pagel ni fakmow ney e yad gubin ni yad boch e piilal u lan e ulung. Maku reb e, bin baaram e pagel ni fakmow ni ka nog Nicholas ngak nge Deborah ni ppin rok e yow ma maruwel ko branch ofis u Britain ni yow ma un i pilyeg e thin ni fan ngak e piin ni yad bbiling, me Steven nge Shannan ni ppin rok e yow ma maruwel ko branch ofis u Meriken ni ku yow ma un i pilyeg e thin ni fan ngak e piin ni yad bbiling.
Fapi pagel ni fakag ni ka nog James, nge Jerry, nge Steven ngorad nge ppin rorad e yad ma machib u boor e kanawo’ ni yad be ayuweg e piin ni yad ma non u pa’rad
Reb e pul u m’on ni nge gaman 40 e duw ni kug mabgolgow Eunice riy ma aram me yim’ ko m’ar ni cancer. Bochan nrib mich e fos ko yam’ u wan’, ma aram e n’en ni ayuweg ni nge par nib mudugil u nap’an ni kari ubchiya’ ko m’ar rok. Gu be athapeg ni nge taw ko ngiyal’ ni ka gamow ra mada’ bayay.
Nap’an e February ko duw ni 2012, ma aram mug dol’ nge m’ing reb e yil u chigiyeg, ma aram mug nang nib t’uf e ayuw rog. Ere, gu wan gu par ngak reb e pagel ni fakag nge ppin rok. Chiney e gamad ma pigpig u reb e ulung ni fan ngak e piin ni yad ma non u pa’rad ni bay u Calgary, ma kug ma pigpig ni gag reb e piilal. Bin riyul’ riy e, fin aray e som’on ni kug mang bang u reb e ulung ni fan ngak e piin ni yad ma non u pa’rad. Ere, uw rogon ni ke yag ni nge par nib chugur e tha’ u thilmow Jehovah u lan e pi duw ni baaram ni ug un riy nga boch e ulung ni yima tay e muulung riy ko thin ni Meriken? Bochan ni ke ayuwegeg Jehovah. Ke tay u gil’ e n’en ni ke micheg ni aram e ra ayuweg e bitir ni ka nim’ rorad. (Ps. 10:14) Gu be pining e magar ngak urngin e piin ni ke m’agan’rad ngay ni kab kafram i yib ni ngaur yoloyed boch e thin nga babyor ni fan ngog, ara ra filed rogon e numon u paay, ara ra guyed rogon ni ngar weliyed ngog e n’en ni yibe yog ya nge yag ni nggu nang fan.
Bin riyul’ riy e, bay yu ngiyal’ ni ma chalbag maku ma mulan’ug ni bochan e da gur nang fan e n’en ni yibe yog ara bochan ni gu be lemnag ndariy be’ ni manang rogon ni nge ayuweg e piin ni yad bbiling. Machane, aram e ngiyal’ ni gu ma lemnag fapi thin ni yog Peter ngak Jesus ni faani gaar: “Somol, i mini’ e gamad ra yan ngak? Yi gur e bay fapi thin rom ni ir e ma pi’ e yafos ndariy n’umngin nap’an ngak e girdi’.” (John 6:66-68) Kug fil rogon ni ngaug gum’an’nigeg ni bod rogon boch e walag ni yad bbiling ni ke n’uw nap’rad ko tin riyul’. Kug fil nib t’uf ni nggu sonnag Jehovah nge ulung rok, ma rib ga’ angin ni ke yib ngog! Chiney e boor ban’en ni ke ngongliy e ulung rodad rogon ni fan ngak e piin ni yad bbiling, maku rayog ni nggu un ko pi muulung nge convention ni ma tay e piin ni yad bang ko ulung ko American Sign Language. Arrogon, rib gel e felfelan’ maku boor e tow’ath ni ke yag ngog ko pigpig ni kug tay ngak Jehovah ni ir e Got rodad nrib manigil.