Kug Pag Fan Boch Ban’en Ya Nge Yag Nug Lek e Masta Rodad

UW ROGON ni buch e re n’ey? Baaray salpeg. Ni gargelnageg ko July 29, 1929, min chuguliyeg nggu ilal u reb e binaw ni bay u Bulacan u Manile’. Buchuuw e salpiy romad, ere gathi ri boor ban’en romad. Nap’an ni ke fel’ yangareg, ma aram me tabab e mahl. I yib e salthaw nu Sapan nge suwey yu Manile’. Machane, ba palog e chi binaw ni baaram nug ma par riy, ere gathi ri ug gafgowgad u tan e mahl. Dariy e radio, nge TV, nge shimbung, ere kemus ni yigoo girdi’ e gamad ma rung’ag rorad murung’agen e mahl ni yibe tay.

Gamad meruk u gubin, me gag romad e gub migid ko en nib ilal. Nap’an ni gaman meruk e duw rog, ma aram me fekmad e titaw nge tutuw romad ni nggu pared rorow. Yugu aram rogon ni gamad boch e Katolik, machane tutuw rog e ir be’ nib m’agan’ ngay ni ngan weliy murung’agen e teliw, mab ga’ ni ma fek e pi babyor ni ma pi’ boch e fager rok ni bay rogon ko teliw. Keb ngan’ug bayay ni dag ngog dalip e babyor rodad ni kenggin e Protection, Safety, nge Uncovered ni kan pilyeg ko thin ni Tagalog,a nge ba ke Bible. Rug baadag ni gu ma beeg e Bible. Ba ga’ ni fare aningeg i Gospel e ir e gu baadag ni gu ma beeg. Bochan ni ug rin’ e re n’ey, ma aram e n’en ni k’aringeg ni nggu adag ni nggu folwok rok Jesus.​—John 10:27.

KUG FIL ROGON NI NGGU FOLWOK ROK E MASTA RODAD

Nap’an e duw ni 1945, ma aram me chuw e salthaw nu Sapan u Manile’. Bang ko re ngiyal’ i n’em, ma aram me yog e gallabthir rog ni nggu sul nga tabinaw. Ere, yog e tutuw rog ngog nib fel’ ni nggu sul, ma aram mug sul.

De n’uw nap’an nga tomuren u nap’an e December ko duw ni 1945, ma aram me yib boch e Pi Mich Rok Jehovah ni yad ma par ko fare binaw nu Angat ko binaw romad ni ngar machibgad. Ere, yib reb e Pi Mich ni ke pilibthir nga tabinaw rog, ma aram me weliy ngomad e n’en ni be yog e Bible u murung’agen e “tin tomren e rran.” (2 Tim. 3:1-5) I piningmad chon e tabinaw rog ni nggu uned nga reb e muulung ni yira tay u reb e binaw nib chugur ko gin ni gamad ma par riy ni ngan weliy boch e thin nu Bible riy. De un e gallabthir rog, machane gag e gu wan. Sogonap’an 20 e girdi’ nra uned ko re muulung nem, ma bay boch i yad nra fithed boch e deer.

Gathi ri ug nang fan e n’en ni un weliy. Ere, gu dugliy ni nggu sul nga tabinaw. Machane, nap’an ni gu be n’en ni nggu chuw, ma aram mar tababgad i yon’ e tang ni gad ma yon’ ko muulung. Rug baadag e re tang nem nron’ed, ere dag chuw. Tomuren e tang nge meybil, ma aram min pining urngin e girdi’ ni ngar uned nga reb e muulung ni yira tay u Angat ko bin migid e Madnom.

Ere, gu warod boch e girdi’ ko binaw rog u but’ ni lal e mayel (8 km) nggu tawgad ko gin ni ngan muulung riy u tafen reb e walag ni ka nog Cruz ngak. Sogonap’an 50 e girdi’ nra uned ko re muulung nem, ma rug ngat nga boch e bitir nga rogon ni ur pied e fulweg u boch e deer nib mo’maw’ ni bay rogon nga boch ban’en u lan e Bible. Tomuren ni kug un nga in e muulung, ma aram me piningeg reb e walag ni pumoon nib pilibthir ni ka nog Damian Santos ngak ni nggu par u tafen reb e nep’. Re walag ney e immoy ni ir reb e mayor kafram. Re nep’ i n’em e ug parew ngaug weliyew boch ban’en u lan e Bible.

Ngiyal’ nem e dabi n’uw nap’an nga tomuren ni ke fil be’ e pi kenggin e machib u Bible, ma aram me un ko taufe. Ere, tomuren ni kug un nga in e muulung, ma aram me fith e pi walag ngomad yugu boch e girdi’ ni lungurad, “Gimed baadag ni ngam uned ko taufe?” Me lungug, “Gu baadag.” Gu manang ni gu baadag ni nggu “pigpig ngak” Kristus ni ir e Masta rodad. (Kol. 3:24) Ere gu warod nga reb e lul’ nib chugur e ngaram, ma aram min taufenagmow yugu reb e walag ni pumoon ko February 15, 1946.

Gu manang ni pi Kristiano ni kar uned ko taufe e ba t’uf ni ngaur machibgad ni gubin ngiyal’ ni bod ni i rin’ Jesus. De m’agan’ e chitamag ko re n’ey, ya gaar ngog, “Ka yugum bitir ni ngam machib. Maku reb e, bochan ni kan lithagem nga ar u lan e lul’ ma gathi aram e be yip’ fan ni kam mang reb e tamachib.” Ere, gu weliy ngak nib m’agan’ Got ngay ni ngan machibnag fare thin nib fel’ ni murung’agen Gil’ilungun. (Matt. 24:14) Ngemu’ mu kug gaar ngak, “Ba t’uf ni nggu lebguy e n’en ni kug micheg ngak Got.” Aram e ngiyal’ ni yog e chitamag fapi thin ni ku gog aram ko tabolngin. Arrogon, kari dugliy u wan’ ni nge talegeg ko machib. Aram e yay nth’abi som’on nug pag fan boch ban’en ni bochan e nggu nameg e tirok Got ban’en.

Ere, piningeg fare walag ni ka nog Cruz ngak nge chon e tabinaw rok ni nggu par rorad u Angat. Re walag ney nge ppin rok e ra piew e athamgil nga lanin’mow e bin th’abi bitir e rugod ni fakrow ni ka nog Nora ngak ni nggu unew ko pioneer. Ere, gu tababgow ko pioneer ko November 1, 1947. Nora e yan i pioneer nga yugu reb e binaw me gag e gu ulul i pi’ e ayuw ko machib u Angat.

KE MAB BAYAY E KANAWO’ NGOG NI NGGU PAG FAN BOCH BAN’EN

Nap’an ni ke gaman dalip e duw ni kug pioneer, ma aram me yib reb e walag ko branch ofis ni ka nog Earl Stewart ngak nga bangi ban’en u Angat ni ma muulung e girdi’ ni yoor ngay ni nge pi’ reb e welthin. Ba pag 500 e girdi’ nra motoyilgad ko re welthin nem. I pi’ e welthin rok ni thin ni Meriken, ma tomuren ma aram mug pilyeg e tin nib ga’ fan riy ko thin ni Tagalog. Kemus ni medlip e duw nug un nga skul, machane sensey u skul e ba ga’ ni yad ma non ngomad ni thin ni Meriken. Ku reb e ban’en ni ayuwegeg ni nggu mon’og ko thin ni Meriken e aram e gu ma fil boor ken e babyor rodad ni thin ni Meriken ni bochan e gathi ri boor ken e babyor rodad ni kan pilyeg ko thin ni Tagalog. Ere, ireray boch ban’en ni ayuwegeg ni nggu nang fan e thin ni Meriken me yag ni nggu pilyeg e re welthin nem nge yugu boch e welthin ni un pi’ nga tomuren.

Rofen nem nug pilyeg e welthin rok Brother Stewart e yog ko ulung romad ni baadag e branch ofis ni nge fek taareb ara l’agruw e walag ni pumoon ni yow ma pioneer ni ngar maruwelgow u Bethel. Fan e re n’em e bochan e ngar piew e ayuw u Bethel ya nge yan e pi missionary nga New York u Meriken ni ngar uned ko fare Theocracy’s Increase Assembly nni tay u rom ko duw ni 1950. Gag bagayow e gal walag nem nni pining nga Bethel. Ere, gu pag bayay e pi n’en ni kug mecham ngay nggu wan gu pi’ e ayuw ko maruwel u Bethel.

Nap’an e June 19, 1950 ma aram mug taw nga Bethel mug tabab ko maruwel. Ngiyal’ nem e immoy e Bethel u ba naun nib ga’ ni ke n’uw nap’an ni kan toy nib liyeg yu ke gek’iy nib ga’ ken u bangi binaw ni l’agruw nge baley e acre (1 ha) ga’ngin. Sogonap’an ragag nge l’agruw e walag ni pumoon ni ka yad ba muchugbil e ur pigpiggad u rom. Ere ra kakadbul, ma aram mug pi’ e ayuw u taang. Ma ra mereb e kolok ma aram mug tabab ko maruwel ko gin ni yima maluk mad riy. Maruwel rog u rom e gu ma irongnag e mad. Ku aram e n’en ni gu ma rin’ ko mithigyal’. Tomuren ni sul e pi missionary ni baaram ni ka ranod ko fare international assembly, ma aram mu kug ulul ko maruwel u Bethel. Gu ma engeng e magazine ni ngan mailnag, ma kug ma fal’eg rogon e pi babyor ni ke yog e girdi’ ni ngan mailnag ngorad, ma kug ma maruwel ko gin baaram ni ma call e girdi’ ngay maku yima ayuweg e girdi’ riy ni kar bad nga Bethel. Yugu demtrug e maruwel ni kan pi’ ngog mug rin’.

NGIYAL’ NUG CHUW U MANILE’ NGGU WAN KO SKUL U GILEAD

Nap’an e duw ni 1952, ma aram min piningmad nel’ e walag ni pumoon u Manile’ ni nggu warod gu uned ko bin 20 e class ko fare Skul u Gilead. Rug felfelan’! Machane, boor ban’en nug guyed ma gamad rin’ u Meriken nib beech ngomad. Riyul’ nib gel e thil riy ko n’en ni kug mecham ngay ko gin ni gub riy.

Bod nib t’uf ni nggu filed rogon e maruwel nga boch ban’en ni ma fanay e gamig nge boch ban’en ni yima fanay u taang ndawor gguyed biid. Mus ko yafang u rom ni kub gel e thil riy! Immoy reb e kadbul nnap’an nug wan nga wen, mug guy ni ke wech gubin yang. Fin aram e ngiyal’ ni kug guy ni ke aw e ayis. Rib fel’ yaan, machane rib gel e garbeb riy!

Machane, de magawonnageg e pi n’em ni bochan e rug baadag e pi n’en ni gu be fil u Gilead. Piin ni ur skulnaged gamad e ri yad ba salap i fil ban’en ko girdi’ ya ra filed ngomad rogon ni nggu ted e fol Bible nge rogon ni ngaug fal’eged i gay murung’agen boch ban’en. Pi n’en nug fil u Gilead e ri ayuwegeg ni nggu mon’og ko tirok Got ban’en.

Tomuren nug mu’ ko re skul nem, ma aram min pieg nga bangi ban’en ni ka nog yu Bronx ngay ni bay u New York City ni gag reb e special pioneer. Ere nap’an e July 1953, ma aram me yag ni nggu un ko fare New World Society Assembly nni tay u rom. Tomuren e re assembly nem ma aram mug sul ko maruwel rog nga Manile’.

KUG CHUW KO MACH NIB GA’

I yog e pi walag ko branch ofis ngog nra gaargad, “Chiney e ngan piem ni ngaum lekag boch e ulung.” Re maruwel ney e bing e kanawo’ ngog ni nggu folwok rok Jesus ni i milekag nga boch e binaw nge mach nib palog ni nge ayuweg e pi saf rok Jehovah. (1 Pet. 2:21) Ere, ni pieg ni nggu lekag e pi ulung ni bay u lukngun yu Luzon ni aram e re donguch nth’abi ga’ ni bay u Manile’. Re n’ey e kub muun ngay e pi binaw nu Bulacan, ngu Nueva Ecija, ngu Tarlac, ngu Zambales. Ra nggu wan nga boch e binaw ma thingari gu wan ko fare Burey ni ka nog e Sierra Madre ngay mug th’ab nga barba’. Der ma yan e bus ara train ko pi binaw nem. Ere, thingar gu fith ko piin ni yad ma yan u boch e karrow nib ga’gang’ ni yad be fek e ren ko pi binaw nem nga boch e binaw ko rayog ni nggu un ko pi karrow nem fa dabiyog. Ba ga’ ni yad ma pageg ni nggu un ngorad, machane rib mo’maw’ rogon e milekag ni gu ma tay.

Yooren e pi ulung nem e ba achig ma ka fini sum. Ere, ma felfelan’ e pi walag u nap’an ni gu ra ayuwegrad u rogon ni ngar mon’oggad i yarmiy e muulung nge machib ni yima tay.

Boch nga tomuren ma aram min pieg ni ngaug lekag e pi ulung ni bay u lan yu Bicol. Boor e girdi’ ko gi n’em nge boch e walag ni yad ma mada’ nga taabang machane dawor ra manged reb e ulung, maku bay boch e walag ni yad e special pioneer ni yad be machib u boch e binaw u rom ndawori taw e machib ngay. Bay reb e tabinaw ni kolosis rorad e ba low ni kan ker kan tay l’agruw ley i gek’iy nga marichlen. Ere, nap’an nug wan gu sak’iy nga daken fa gal ley i gek’iy me mul nga lan e low ni ku gub muun ngay. Rib n’uw nap’an nug maluk e rofen nem mug fal’eg rogog u m’on ni nggu abich ni kakadbul!

Nap’an nug tabab i lekag e ulung ko pi binaw nem, ma aram e ngiyal’ nug tabab ni ngaug lemnag Nora ni faan gu tababgow ko pioneer ni taareb rogon u nap’an ni kug ma par u Bulacan. Ngiyal’ nem e be special pioneer Nora u Dumaguete City. Ere gu wan gguy. Tomuren, ma aram mu ug yolgow. Ma nap’an e duw ni 1956 ma aram mug mabgolgow. Bin som’on e wik u tomuren ni kug unew ko mabgol e ug lekagew reb e ulung ni bay u reb e donguch ni ka nog yu Rapu Rapu Island ngay. Nap’an nug warow e ngaram, ma thingar gu warow nga daken boch e burey ma gamow be yan u but’ nib palog ni gamow be machib. Machane, gamow ba felfelan’ ni gamow be chag ko pi walag u boch e binaw nib palog ma gamow be machib u taabang!

KAN PININGEG NI NGGU PIGPIG U BETHEL BAYAY

Tomuren sogonap’an aningeg e duw ni kug lekagew e pi ulung u taabang, ma aram me taw e thin ngomow ni nggu warow gu pigpiggow ko branch ofis. Gu tababgow ko maruwel u rom ko January 1960. Nap’an e pi duw ni kug pigpiggow u Bethel, ma boor ban’en ni kug fil rok e pi walag ni gamad ma maruwel u taabang ni boor e maruwel nib milfan ngorad u lan e ulung rok Jehovah. Ku boor e maruwel ni ke yag ni nge un Nora i rin’ u Bethel.

Ri gub tow’ath ni kug guy rogon ni ke yoor e girdi’ ni yad be pigpig ngak Jehovah u Manile’. Yay nsom’on nug wan nga Bethel u nap’an ni ku gub pagel, ma sogonap’an 10,000 e tamachib u Manile’. Ma chiney e ke pag 200,000 e tamachib ko re nam ney, ma bokum miriay e walag ni yad ma pigpig u Bethel ni yad be pi’ e ayuw ko fare maruwel ni machib.

Nap’an ni mon’og e maruwel ni yibe tay u Manile’, ma aram me t’uf ni ngan ga’nag e Bethel. Ere, yog fare Ulung ni Ma Pow’iyey ngomad ni nggu gayed reb e binaw nrayog ni ngan toy reb e branch ofis ngay nib ga’ boch. Ere, gu warow e re walag ni baaram ni ir e ma yarmiy rogon e maruwel ni yima tay ko gin ni yima printnag e babyor riy u reb e tabinaw nga reb ko gin bay e branch riy ni gamow be fith e girdi’ ko mini’ e baadag ni nge pi’ e binaw rok ni chuway’. Dariy be’ ko gi n’em ni baadag ni nge pi’ e binaw rok ni chuway’, ma bay be’ ni gaar ngomow: “Gamad e Chinese e da gur pied e binaw ni chuway’, ya gamad ma chuw’iy.”

Machane, faani reb e rran ma aram me buch boch ban’en ndan lemnag. Bay be’ ni ma par u tooben e branch ni be n’en ni nge chuw nge yan i par nga Meriken. Ere fithmad ko gamad baadag ni nggu chuw’iyed e binaw rok fa danga’. Tomuren ma aram miki dugliy yugu be’ ni ku ma par u rom ni ngki pi’ e binaw rok ni chuway’, ma aram miki yog ngak yugu boch e girdi’ ni yad ma par u rom ni ngkur pied e tirorad e binaw ni chuway’. Mus ko fare pumoon ni gaar, “Gamad e Chinese e da gur pied e binaw ni chuway’,” miki pi’ e girok e binaw ngomad ni chuway’. De n’uw nap’an ma dalip yay ni ke mun ko re gi binaw nem ni ke ga’ yang ko som’on. Ba mich u wan’ug ni baadag Jehovah ni ngan ga’nag e branch rodad.

Nap’an e duw ni 1950, me gag e th’abi bitir u fithik’ e pi walag ni yad ma maruwel u Bethel. Chiney e gamow e ppin rog e gamow e th’abi ilal u fithik’ e pi walag ni yad ma maruwel u rom. Dariy ban’en ni kug kalngan’ug riy ko n’en ni kug dugliy ni nggu lek e Masta rodad ko gin ni be pow’iyeg ngay. Riyul’ ni tulufeg e gallabthir rog nggu chuw u tabinaw, machane ke pi’ Jehovah boch e girdi’ ni taareb e michan’ romad ni ngar manged chon e tabinaw rog. Rib mich u wan’ug ndemtrug e re miti maruwel ni kan pi’ ngodad, ma ra pi’ Jehovah e tin nib t’uf rodad. Ri gamow be pining Nora e magar ngak Jehovah nga rogon ni ke gol ngomow ke pi’ e tin nib t’uf romow, maku gamow be pi’ e athamgil nga laniyan’ yugu boch e walag ni ngkur skengnaged Jehovah.​—Mal. 3:10.

Immoy bayay ni pining Jesus reb i girdien e tamukun tax ni ka nog Matthew Levi ngak, me gaar: “Mu un ngog.” Ere, mang e rin’? Be gaar e Bible: “Me sak’iy Levi, me pag urngin ban’en nge un ngak [Jesus].” (Luke 5:27, 28) Boor e kanawo’ ni ke mab ngog ni nggu pag fan boch ban’en ya nge yag nug lek Jesus, ma kug be pi’ e athamgil nga laniyan’ yugu boch e walag ni ngar rin’ed e re n’ey, me yag nra guyed e pi tow’ath nra yag riy ngorad.