Gubin e Piin ni Yad Ma Yog ni Yad e “Kristiano” e Rriyul’ ni Yad e Kristiano, Fa?

UW URNGIN e Kristiano ni bay? Rogon ni yog reb e babyor e nap’an e duw ni 2010 ma ke chugur ni nge gaman 2.3 bilyon urngirad u ga’ngin yang e fayleng. (Atlas of Global Christianity) Ki yog e re babyor nem ni pi Kristiano nem e boor ko 41,000 e teliw nib thilthil ni yad ma un ngay, ma ra reb e pi teliw nem ma rogon e machib rorad nge motochiyel rorad u murung’agen rogon ni nga i ngongol e girdi’. Ere bochan ni ke yoor raba’ e teliw ni yad ma yog ni yad e “Kristiano,” ma aram fan ni bay boch e girdi’ ni ke balyangan’rad ara ke mulan’rad. Ere, yad ma lemnag ko, ‘Gubin e piin ni yad ma yog ni yad e Kristiano e rriyul’ ni yad e Kristiano, fa?’

Ngad sapgad ko re n’ey u yugu reb e kanawo’. Nap’an ni be milekag be’ ma bay bang nra taw ngay ma thingari micheg ko ir be’ nu uw. Rogon ni nge rin’ e re n’ey e aram e ba t’uf ni nge dag reb e babyor ni bod rogon e passport rok ni nge micheg nriyul’ ni ir be’ ko fa gin ni ke yog. Ku taareb rogon ngak reb e Kristiano ni gathi kemus ni nga i yog nib mich Kristus u wan’, ya kub t’uf ni nge micheg ni ir reb e Kristiano. Ni uw rogon?

Fare bugithin ni “Kristiano” e nni tabab i fanay u ba ngiyal’ u tomuren e duw ni 44 C.E. Rogon ni yog Luke ni ir be’ ni yoloy reb e babyor u Bible e, “u rom u Antiok e ir e som’on nni pining girdien Kristus ngak e piin ni ke mich Jesus u wun’rad,” ara Kristiano. (Acts 11:26) Mu tay fanam i yan riy ni piin ni u nog e Kristiano ngorad e yad pi gachalpen Kristus. Ere uw rogon ni nge micheg be’ ni ir reb i gachalpen Jesus Kristus? I yog reb e babyor ni gaar: “Ra nge mang be’ reb i gachalpen Jesus ma be yip’ fan ni nge pag fan [be’] e yafas rok ni fan ngak Jesus . . . ma thingari rin’ e re n’ey u n’umngin nap’an e yafas rok.” (The New International Dictionary of New Testament Theology) Be’ nriyul’ ni ir reb e Kristiano e ma fol ko pi machib rok Jesus nge pi n’en ni ke yog ni ngan rin’ u polo’ i gum’irchaen.

Rayog ni ngad pirieged e girdi’ ni aray rogon u fithik’ e piin ni yad ma yog ni yad e Kristiano e ngiyal’ ney, fa? Mang e yog Jesus ni aram e pow ko tin riyul’ i gachalpen? Gamad be pi’ e athamgil nga lanin’um ni ngam fal’eg i yaliy rogon ni be pi’ e Bible e fulweg ko gal deer ney. Tin migid e article e gad ra weliy riy lal ban’en ni yog Jesus ni aram e pow ko tin riyul’ i gachalpen. Gad ra weliy e n’en ni ka nog ngak e pi Kristiano kakrom ni ngar rin’ed. Ku gad ra guy ko mini’ u fithik’ e piin ni yad ma yog ni yad e Kristiano e ngiyal’ ney e riyul’ ni yad be fol ko pi n’en ni yog Jesus.

“Gimed ra Fol ko Thin ni Gu Be Machibnag Ngomed”

“Faan gimed ra fol ko thin ni gu be machibnag ngomed ma aram e kari mudugil ni kam manged pi gachalpeg; ma bay mu nanged e tin riyul’, ma tin riyul’ e ir e bayi ayuwegmed nge dab kum pired ni gimed e sib.”​—JOHN 8:31, 32.

Fan e Re N’ey: “Thin” rok Jesus ni aram e machib ni tay e ke yib rok Got. I yog Jesus ni gaar: “En Chitamangiy ni ir e ke l’ugeg ku gub e ir e ke yog ngog e tin nthingar gu weliy.” (John 12:49) U nap’an ni ke meybil Jesus ngak Jehovah Got ni Chitamangin u tharmiy e ke yog ni thin rok Got e aram e “tin nib riyul’.” Gubin ngiyal’ ni ma fanay e Thin rok Got u nap’an ni be machib. (John 17:17; Matthew 4:4, 7, 10) Ere, tin riyul’ e Kristiano e ‘yad ma fol’ ko Thin rok Got, ni aram e thin nu Bible ma yad ma puluwnag ko machib nge ngongol rorad, ya yad manang ni ereray e “tin riyul’.”

N’en ni Ka Nog Ngak e Pi Kristiano Kakrom ni Ngar Rin’ed: Apostal Paul ni ir reb e Kristiano ni boor e babyor u Bible ni ke yoloy e ke tayfan e Thin rok Got ni bod Jesus. Ke yoloy ni gaar: “Ya urngin e thin ni bay u lan e babyor nib thothup e Got e yib i pi’ nga laniyan’ e girdi’ ngar yoloyed nga babyor, me ir e ba ga’ fan.” (2 Timothy 3:16) Pi Kristiano ni pumoon ni kan dugliyrad ni ngar filed e thin rok Got ngak e pi walagrad e ‘thingar dab ra paged e thin rok Got ni ir e nge pagan’uy ngay.’ (Titus 1:7, 9) Piin Kristiano kakrom e kan fonownagrad ni ngar paloggad ko “gonop rok e girdi’ nge sabanban ndariy rogon nga bayang, ni yib ko machib ni sum rok e girdi’ ni yibe fil ngak reb e mfen nge reb, ma ki yib ko pi kan ni yad be gagiyeg u lan e gin’en ni ba’ urngin ban’en nu lan e lang riy nib muun e fayleng ngay, ma gathi Kristus e yib rok.”​—Kolose 2:8.

Mini’ e Riyul’ ni Yad Be Fol ko Pi N’en ni Yog Jesus?: Reb e babyor ko Katolic e be gaar: “Gathi kemus ni goo Babyor nib Thothup e ke fek e Galesiya ko [Katolic] e machib rok riy. Ere aram fan ni nge mich u wan’uy min tayfan e pi yalen nib thothup nge Thin ko Babyor nib Thothup min tay ni taareb rogon.” (Catechism of the Catholic Church) Reb e tayugang’ ko teliw u Toronto, Canada, e ke fith reb e deer ni ke fek u lan reb e babyor ni gaar: “Mang fan nib t’uf rodad e thin rok be’ ni ‘tatogopluw’ ni immoy ni sogonap’an l’agruw e biyu’ e duw kakrom ni nge pow’iydad? Bay e tamilangan’ rodad nib fel’, machane de gagiyel ni bochan ni gad ma puthuy ko machib rok Jesus nge Thin nu Bible.”​—Maclean’s.

Reb e babyor e be weliy murung’agen e Pi Mich Rok Jehovah ni gaar: “Yad ma tay ni kemus ni Bible e aram e def ko machib rorad maku yad ma puluwnag e ngongol rorad ngay.” (New Catholic Encyclopedia) Nap’an ni ka be yog reb e Pi Mich rok Jehovah u Canada fithingan ngak reb e pumoon, me non e re pumoon nem ngak ni gaar: “Gu manangem ni bochan ni ga ma fanay e Bible.”

‘Gathi Yad e Girdi’ nu Fayleng’

“Ke fanenikayrad e girdi’ nu fayleng, ya gathi yad girdien e fayleng.”​—JOHN 17:14.

Fan e Re N’ey: Bochan ni Jesus e gathi ir be’ nu fayleng ma aram fan ni i par u mathilin e magawon u thilin e girdi’ u lan binaw nge ngongolen e am ko ngiyal’ ni immoy riy. I yog ni gaar: “Gin nsuwog e dariy u roy u fayleng; faan mang e gin nsuwog e bay u roy u fayleng ma ra cham e tirog e girdi’ ni nge dabiyog nni koleg ngan pieg ngak piyu Israel. Gin nsuwog e dariy u roy u fayleng!” (John 18:36) Ki pi’ e athamgil nga laniyan’ pi gachalpen ni ngar siyeged e lem, nge thin, nge ngongol nib togopuluw ko Thin rok Got.​—Matthew 20:25-27.

N’en ni Ka Nog Ngak e Pi Kristiano Kakrom ni Ngar Rin’ed: Rogon ni yog be’ ni ma yoloy murung’agen e teliw ni ka nog Jonathan Dymond ngak, e pi Kristiano kakrom e “ur siyeged ni ngar uned ko [mahl]; ni yugu aram rogon ni i yog e girdi’ e thin nib kireb ngorad, ara un kalbusnagrad, ara un li’rad.” Ka yad baadag ni ngar gafgowgad ko bin ni ngar rin’ed ban’en nra m’ug riy ni yad be un nga ngongolen e am. Ngongol rorad e ku aram reb e kanawo’ ni ur pared ni yad ba thil riy. Baaray e thin nnog ngorad: “Piin ndar nanged Got e kar gingad ni fan e dakumur uned ngorad ko ngongol nib kireb ni yad be ngongliy, ma aram fan ni yad be yog e thin nib kireb ngomed.” (1 Peter 4:4) I yog Will Durant ni ir be’ ni ma yoloy chepin e girdi’ ni pi Kristiano “e ur magawonnaged e piin ni yad ma liyor nga boch e got ni googsur ni tin ni yad baadag e ir e yad ma rin’ ni bochan e ba thil e michan’ nge ngongol rorad.”

Mini’ e Riyul’ ni Yad Be Fol ko Pi N’en ni Yog Jesus? I yog reb e babyor murung’agen rogon ni i par e piin Kristiano u mathilin ngongolen e am ni gaar: “Ba kireb ni kar siyeged ndab ra uned ko mahl.” (New Catholic Encyclopedia) I yog reb e babyor nnap’an e n’en ni buch u Rwanda ko duw ni 1994, ni aram e un li’ e girdi’ ndemtrug, me pi’ reb e ulung ni ma ayuweg mat’awun e girdi’ ni ka nog e African Rights (Mat’awun yu Africa) ngorad mat’awun gubin e galesiya, machane “dar pied mat’awun e Pi Mich Rok Jehovah.”​—Reformierte Presse.

Nap’an yibe weliy murung’agen e gafgow ni i tay e Nazi ko girdi’, me yog reb e sensey u reb e high skul ni “dariy reb e ulung ko girdi’ ni kar togopuluwgad ko ban nge gafgow ni un tay ko girdi’, nge girdi’ ni un li’rad ndariy ban’en ni kar bucheged.” Tomuren ni ke non ngak e piin ni yad ma maruwel ko fare Holocaust Memorial Museum ni bay u Meriken, me yoloy ni gaar: “Ka fin gu pirieg e fulweg ko deer rog.” Ke nang ni Pi Mich Rok Jehovah e yad ba yul’yul’ ko michan’ rorad ni yugu aram rogon nib gel e gafgow ni un tay ngorad.

Ma uw rogon e ngongol rorad? I yog reb e babyor ni gaar: “Yooren e fel’ yangaren ni yad ma un ko Katolik e ngiyal’ ney e de puluw u wan’rad rogon e machib ko teliw rorad u murung’agen e pumoon nge ppin ni yad be par u taabang ndawor ra mabgolgad, [nge] ngan par ndawor ni mabgol.” (U.S. Catholic) I weliy e n’en ni yog reb e deacon ni gaar: “Boor ko 50 e pasent ko piin ni yad ma yib ni ngan m’agpa’rad e yad be par u taabang ndawor ra mabgolgad.” Reb e babyor e ki yog ni Pi Mich Rok Jehovah e yad ma “guy rogon ni nga i par nib fel’ e ngongol rorad.”​—The New Encyclopædia Britannica.

“Nge Bigimed Me T’uf Bigimed Rok”

“Nggu pi’ reb e motochiyel nib beech ngomed, nge bigimed me t’uf bigimed rok. Rogon ni um pired ni gimed ba t’uf rog, e aram rogon nthingar um pired nra bigimed ma ba t’uf rok bigimed. Faanra um pired nib t’uf bigimed rok bigimed, ma aram e urngin e girdi’ ni yad ra nang ni gimed pi gachalpeg.”​—JOHN 13:34, 35.

Fan e Re N’ey: Ke yog Kristus ngak pi gachalpen ni ngar t’ufeged yad nrogon ni ke t’ufegrad. Uw rogon ni ke tu’fegrad? Ma t’ufeg Jesus urngin e girdi’, ni yugu aram rogon ni girdi’ e ngiyal’ nem e yad ma darifannag e girdi’ u boch e nam nge piin nib ppin. (John 4:7-10) T’ufeg e ke karing Jesus ni nge pagfan e tayim rok, nge gelngin, nge n’en nib t’uf rok ni nge yog ni nge ayuweg yugu boch e girdi’. (Mark 6:30-34) Ma ke dag Kristus e t’ufeg ko bin th’abi fel’ e kanawo’. Ya yog ni gaar: “I gag faanem nib fel’ rogon ni gu ma gafaliy e saf. En ni ma gafaliy e saf nib fel’ rogon e dabi siyeg ni nge yim’ ni fan ko fapi saf.”​—John 10:11.

N’en ni Ka Nog Ngak e Pi Kristiano Kakrom ni Ngar Rin’ed: U lan e bin som’on e chibog ma pi Kristiano e yad ma pininged yad ni yad e ‘walag’ ni pumoon ara ppin. (Filemon 1, 2) Girdi’ u gubin e nam e rayog ni ngar chaggad ko ulung ni Kristiano ya ba mich u wan’rad ni “dariy ban’en nib thil rok piyu Israel nge piin ni gathi yad piyu Israel; i Got e taab Somol rorad ni yad gubin.” (Roma 10:11, 12) Tomuren e Pentekost 33 C.E., ma pi gachalpen Jesus u Jerusalem e “yad ma pi’ e binaw nge tin ni bay rorad ni chuway’ mi yad fek e salpiy riy ngar f’othed rorad, ni be yan u rogon e n’en nra be’ ma dabi siy ni nge yog ngak.” Ya mang fan? Ya nge yog ni nge par e ppin ni kafin taufenagrad u Jerusalem mar ululgad “ma ur pired ni be machibnagrad e pi apostal.” (Acts 2:41-45) Mang e k’aringrad ni ngar rin’ed e re n’em? Dawori gaman 200 e duw nga tomuren ni ke yim’ pi gachalpen Jesus me yog Tertullian e n’en ni yog boch e girdi’ u murung’agen e pi Kristiano ni gaar: “Ri yad ma t’ufeged yad . . . ma ba m’agan’rad ni yad ra yim’ ni fan ngak e pi walagrad.”

Mini’ e Riyul’ ni Yad Be Fol ko Pi N’en ni Yog Jesus? Be yog reb e babyor ni u lan e pi chibog ni ke yan ni piin ni yad ma yog ni yad e Kristiano e “ra bagayad mab gel e gafgow ni ma tay ngak bagayad ni faanra ngan taarebrogonnag ko n’en ni ke rin’ e girdi’ nib thil e michan’ rorad ngorad.” (The History of the Decline and Fall of the Roman Empire (1837)) Bay boch ban’en ni ka fin pirieg u Meriken ni bay rogon ko girdi’ ni yad ba m’ing ko teliw rorad ni ba ga’ ni girdi’ ni yad ma yog ni yad e Kristiano e ku yad ba laniyan’. Girdi’ ko teliw u reb e nam e ba ga’ ni dariy ban’en ni yad ma rin’ ni fan ko girdi’ u bang ni taareb e teliw rorad. Ere dubrad ni ngar ayuweged e girdi’ ni taareb e teliw rorad u yugu reb e nam u nap’an ni ba t’uf e ayuw rorad.

Tomuren ni ke aw aningeg e yoko’ u lan l’agruw e pul ko duw ni 2004 nga Florida ma en ga’ u reb e ulung ni ka nog e Florida’s Emergency Operations Committee ngay ni ma pi’ e ayuw ko girdi’ u nap’an nra buch ban’en ni bod rogon e yoko’ e ke guy rogon ni nge nang ko kan fanay e chugum ni kan pi’ ngorad ni ayuw nib fel’ rogon. Ke yog ni dariy reb e ulung ni aram feni fel’ rogon ni kan yarmiy ni bod e ulung rok e Pi Mich Rok Jehovah miki yog nra pi’ boch e tin nib t’uf rorad. Nap’an e duw ni 1997 me yan boch e Pi Mich Rok Jehovah ni yad bang ko fare ulung ni ma pi’ e ayuw ngak yugu boch e girdi’ ni ngar pied boch e falay, nge ggan, nge mad ko girdi’ ni walagrad nga Democratic Republic of Congo nib t’uf e ayuw rorad. Boch i walagrad u Europe e kar pied ngorad e chugum ni sogonap’an taareb milyon e dolla puluwon (U.S.).

“Kug Weliy Fithingam Ngorad”

“Kug weliy murung’agem [fithingam, NW] ngak e piin ni kam pi’rad ngog u fayleng. . . . Kug weliy murung’agem [fithingam, NW] ngorad kar nanged gur, ma bay kug rin’ i yan ni ara’ rogon.”​—JOHN 17:6, 26.

Fan e Re N’ey: I tamilangnag Jesus fithingan Got ngan nang u nap’an ni be machib. Ba ga’ ni fanay Jesus e thin nu Bible ni i yog fithingan Got. (Luke 4:16-21) Ke fil ngak e pi gachalpen rogon ni ngar meybilgad ni gaar: “Chitamangimad, ngan tay fan fithingam nib thothup.”​—Luke 11:2.

N’en ni Ka Nog Ngak e Pi Kristiano Kakrom ni Ngar Rin’ed: I yog apostal Peter ngak e piin piilal u Jerusalem ni ke mel’eg Got e girdi’ u gubin e nam “ni ngar manged girdien.” (Acts 15:14) Pi apostal nge yugu boch e girdi’ e ur machibnaged ni “en nra pining fithingan Somol [“Jehovah,” NW] ni nge ayuweg e ra fos ni ke thap ngak Got.” (Acts 2:21; Roma 10:13) Ma kur fanayed e ngachal rok Got u lan boch e babyor rorad. Baaray e n’en ni yog reb e babyor ko motochiyel rok piyu Jew nni fal’eg ko duw ni 300 C.E., murung’agen boch e babyor ko pi Kristiano ni i urfeg boch e girdi’ ni ur togopuluwgad ngorad: “Yima urfiy e pi babyor rok e pi Tamachib nge pi babyor rok e piin ni yima yog e minim [yibe lemnag ni pi Kristiano ni Jew] ngorad. Demtrug e gin ni bay e pi babyor nem riy nge ku boch e babyor ni bay e Ngachal rok Got riy ma yira urfeg.”​—The Tosefta.

Mini’ e Riyul’ ni Yad Be Fol ko Pi N’en ni Yog Jesus? Rogon ni bay ko tabolngin reb e Bible ni pi’ reb e ulung u Meriken mat’awun ni ngan fal’eg ni ka nog e National Council of the Churches of Christ ngorad e: “U m’on ni nge yib Jesus me taleg e teliw rok piyu Jew ni dab kun fanay yugu reb e ngachal ni fan ngak e bin riyul’ e Got, ni nge m’ug ni gowa ku bay yugu boch e Got nga bang, ma re n’ey e ban’en nde puluw nga rogon e machib ko Galesiya ni Kristiano.”(Revised Standard Version) Ere aram fan ni kan tay fare liw ni “SOMOL” nga lon e ngachal rok Got. Ma ku dawori n’uw nap’an ni ke yog e pi Tayugang’ ko teliw ko Katolik ngak e pi bishof rorad ni: “Dab kun fanay ara un pining fithingan Got ni kan yoloy ni YHWHa u lan e pi tang nge meybil ko galesiya.”

Mini’ e piin ni yad ma fanay ma yad ma machibnag murung’agen e ngachal rok Got e ngiyal’ n’ey? Nap’an ni immoy Sergey u Kyrgyzstan ko ngiyal’ ni kab fel’ yangaren me guy reb e kachido ni be tamilangnag fithingan Got ni Jehovah. Sogonap’an ragag e duw ni ke yan ni daki rung’ag e re ngachal nem bayay. Tomuren ni ke yan Sergey nga Meriken mar mada’gad l’agruw e Pi Mich Rok Jehovah u tabinaw rok ma kar dagew fithingan Got ngak u Bible. Ke felfelan’ Sergey ni ke pirieg ba ulung e girdi’ ni ku yad ma fanay fare ngachal ni Jehovah. Fan fare ngachal ni “Jehovah Got” ni bay u baken e dictionary e, “Fare Got ni th’abi tolang ni kemus ni goo ir e ma liyor e Pi Mich Rok Jehovah ngak.”​—Webster’s Third New International Dictionary.

[Footnote]

“Re Thin rok Got Ney nib Fel’ ni Murung’agen e Gagiyeg rok Got e Bay ni Machibnag”

“Re Thin rok Got ney Nib Fel’ ni murung’agen e gagiyeg rok Got e bay ni machibnag u gubin yang u fayleng ni nge urngin e girdi’ me nang, ma aram mfini taw nga tomren e fayleng.”​—MATTHEW 24:14.

Fan e Re N’ey: Luke ni ir bagayad e piin ni yoloy e thin nu Bible u murung’agen Jesus e yog ni i milekag “i yan u lan e pi binaw ni ba ga’ nge pi binaw ni ba achig, ni be machibnag ngak e girdi’ e Thin Nib Fel’ ni murung’agen e gagiyeg rok Got.” (Luke 8:1) Me yog Jesus ni gaar: “Ngku gu machibnag u boch e binaw i yan fare Thin Nib Fel’ ni murung’agen e gagiyeg rok Got, ya ke l’ugeg Got ku gub ni ereray e n’en ni nggu rin’.” (Luke 4:43) Ke l’og pi gachalpen ni ngar machibnaged fare thin nib fel’ nga lan e pi mach nge pi binaw me tay chilen ngorad ni gaar: “Mi gimed weliy murung’ageg . . . nge yan i mada’ ko yungi n’en ni yan i mus e fayleng ngay.”​—Acts 1:8; Luke 10:1.

N’en ni Ka Nog Ngak e Pi Kristiano Kakrom ni Ngar Rin’ed: Nap’an ni yog Jesus ngak pi gachalpen ni ngar rin’ed e re maruwel nem mi yad fol riy. “Ma aram e urngin e rran nra ululgad ngay nguur filed ngak e girdi’ ma yad be machibnag ngak e girdi’ fare Thin Nib Fel’ ni murung’agen Jesus.” (Acts 5:42) Urngin e girdi’ u lan e ulung e yad ma un ko machib. Be’ ni ma yoloy chepin e girdi’ ni Neander fithingan e ke yog ni “Celsus ni ir e som’on ni ma yoloy ban’en nib togopuluw ngak e Kristiano ma ma darifannagrad e ke yog ni girdi’ ni ma fal’eg boch ban’en u bunuen e gamanman, nge piin ni ma ngongliy e sus, nge piin ni ma fal’eg boch ban’en u keru’ e gamanman, nge girdi’ ndariy e skul rorad nge piin dariy e liw rorad nib tolang e yad ma machib u fithik’ e pasig.” Ke yog Jean Bernabi u lan e babyor ni yoloy ni gaar: “[Pi Kristiano] e yad ma yan u urngin e binaw ma yad ma machibnag urngin e girdi’. Maku yad ma rin’ e re n’ey u kanawo’, ngu lan e pi mach, nge gin ni bay e girdi’ riy ni boor, nge pi tabinaw. Ma yad ma machibnag e girdi’ ndemtrug ko yad baadag fa danga’. . . . Ma yad ma rin’ e re maruwel ney u ga’ngin yang u fayleng.”​—The Early Centuries of the Church.

Mini’ e Riyul’ ni Yad Be Fol ko Pi N’en ni Yog Jesus? Reb e prist ni Anglican ni David Watson fithingan e yog ni gaar: “Reb i fan ni ke war e michan’ rok yooren e girdi’ e bochan ni girdien e galesiya e de yog rorad ni ngar machibgad nib fel’ rogon.” Ma Jose Luis Perez Guadalupe e ke yoloy u murung’agen e n’en ni ma rin’ girdien e teliw ni Evangelical, Adventist, nge yugu boch e teliw me yog ni “darur uned ko machib u mit e tabinaw i yan.” Miki yoloy u murung’agen e Pi Mich Rok Jehovah ni gaar: “Yad ma machib u mit e tabinaw i yan nib yaram.”​—Why Are the Catholics Leaving?

N’en nib fel’ mab riyul’ ni yog Jonathan Turley murung’agen e Pi Mich Rok Jehovah e bay u lan reb e babyor ni gaar: “Faanra bay be’ nra weliy murung’agen e Pi Mich Rok Jehovah, mab papey ni nge yib ngan’ yooren e girdi’ ni yad e piin ni ma yib nga tabinaw rodad ndemtrug e tayim. Ba mich u wan’rad ni fare maruwel ni ngan machib u mit e tabinaw i yan e gathi kemus nra gelnag e michan’ rorad, ya ku ra ayuweg.”​—Cato Supreme Court Review, 2001-2002.

[Box on page 9]

Rayog ni Ngam Poyrad, Fa?

Ga be lemnag ma mini’ e tin riyul’ e Kristiano e ngiyal’ ney nrogon nib puluw ko pi Thin nu Bible ni kad weliyed ko pi article ney? Yugu aram rogon ni bay bokum biyu’ e ulung nge teliw ni yad ma yog ni yad e Kristiano, ma dab da paged talin e n’en ni yog Jesus ngak pi gachalpen ni gaar: “Gathi gubin e girdi’ ni ma piningeg ni ma lungurad Somol, Somol, e yad ra yan nga suwon Got u tharmiy, ya kemus ni piin ni yad ma rin’ e n’en ni baadag e Chitamag nu tharmiy ni ngar rin’ed e yad ra yan ngay.” (Matthew 7:21) Piin ni yad be rin’ e tin nib m’agan’ e en Chitamangiy ngay e aram e piin ni bay e pow ko tin riyul’ e Kristiano rorad. Ma faan gad ra un ngorad ma aram e rayog ni nge yog e tow’ath ndariy n’umngin nap’an ngodad u tan Gil’ilungun Got. Gamad be pi’ e athamgil nga lanin’um ni ngam non ngak e Pi Mich Rok Jehovah, ni yad e kar pied e re ke babyor ney ngom, ya nge yog nra filed boch ban’en u murung’agen Gil’ilungun Got ngom nge pi tow’ath nra yibnag.​—Luke 4:43.