Tomuren e Pi Magawon Ma Bay e Athap

‘Tin tomren e rran e ri bay mo’maw’ e par.’​—2 TIMOTHY 3:1.

KAAM rung’ag ara kam guy boch ban’en ni buch ni ma k’aring e kireban’ ni bod e pi n’en ni baaray, fa?

● M’ar nib gel ni be yim’ boor e girdi’ riy.

● Ba uyungol ni ke yim’ boor e girdi’ riy.

● Ba durru’ ni ke li’ bokum biyu’ e girdi’, ma boor e girdi’ ni dakuriy taferad.

Bin migid e thin ni ga ra beeg e ra weliy murung’agen e pi n’ey nra k’aringem ni ngam fal’eg i lemnag ban’en. Maku ga ra guy ni ke yiiynag e Bible nra buch e pi n’ey ko “tin tomren e rran.”

Machane fan ni kan yoloy e pi article ney e gathi bochan e nge mich u wan’um ni gad be par u ba fayleng ni boor e magawon riy. Sana kam guy e pi magawon ney. Pi article ney e kan yoloy ni nge pi’ e athap nga lanin’um. Ya ra dag ni ke lebug fa nel’ i yiiy ma be micheg ni ke chuchugur ni nge m’ay e “tin tomren e rran.” Maku pi article ney e ra weliy boch e togopluw ni ma yog e girdi’ machane ku ra weliy fan ni nge mich u wan’dad ni bay boch ban’en nib fel’ nra yog ngodad boch nga m’on.

Yiiy ni 1. Durru’

“Bay i yib e durru’ nib gel.”​—LUKE 21:11.

● Winnie ni ke gaman taareb e duw rok nge boch e kan ayuweg u nap’an ni puth e naun nga daken u Haiti. Girdien e news e kar rung’aged lungun ni be siyoryor. De yim’ e chi tir nem machane gallabthir rok e ra m’ow.

MANG E BE M’UG KO N’EN NI BE BUCH? Nap’an e January 2010 me yib ba durru’ i aw nga Haiti ni 7.0 gelngin ma ba pag 300,000 e girdi’ ni kar m’ad riy. Ma 1.3 milyon e girdi’ ni dariy e gin ni ngar pared riy, ya ke puth e naun rorad. Rib gel e re durru’ nem machane gathi kemus e re durru’ ni ke aw nib gel. Nap’an e April 2009 nge mada’ ko April 2010 ma sogonap’an 18 e durru’ nib gel ni ke aw u ga’ngin yang e fayleng.

MANG E BA GA’ NI MA YOG E GIRDI’? Gathi riyul’ ni ke yoor e durru’ e ngiyal’ ney; bochan ni ke mon’og e llowan’ ko girdi’, ma aram fan ni ke mom ni ngad nanged e n’en ni be buch u fayleng i yan.

BA PULUW E PI THIN NEM? Mu lemnag e re n’ey: De tamilangnag e Bible ko uw urngin e durru’ nra yib ko tin tomuren e rran. Machane be weliy ni “boor yang” ni bay yib e “durru’” riy ni be micheg ni ke thil rarogon e fayleng.​—Mark 13:8; Luke 21:11.

UW ROGON NI GA BE LEMNAG? Gur, riyul’ ni gad be guy e durru’ nib gel nrogon ni be yog e Bible?

Gathi kemus ni durru’ e be micheg ni gad bay ko tin tomuren e rran. Machane ireray reb ko pi yiiy ni ke lebug e ngiyal’ ney. Mu lemnag e bin l’agruw e yiiy.

[Blurb on page 4]

“Gamad [piin ni ma fil murung’agen e fayleng nge yafang nge day] ma yog e durru’ nib gel ngay. Boch e girdi’ e yad ma yog ni aram e durru’ nib gel e kireb riy.”​—KEN HUDNUT, U.S. GEOLOGICAL SURVEY.

[Picture Credit Line on page 4]

© William Daniels/​Panos Pictures

Yiiy ni 2. Uyungol

“Boor e nam ni bay yib e uyungol riy.”​—MARK 13:8.

● Reb e pumoon e ke yan nga lan reb e binaw u Quaratadji, Niger. Pi fak walagen e gallabthir rok nge pi walagen ni pumoon nge ppin e kur bad u reb e binaw ngaram ya bochan e yad be gay e ggan. Ma fare moon e ke mol nga but’ ni yigoo ir. Mang fan? Be weliy Sidi ni pilung ko fare binaw ni gaar: “Re pumoon nem e dabkiyog ni nge duruw’iy chon e [tabinaw rok] ma ke tamra’ ngorad.”

MANG E BE M’UG KO N’EN NI BE BUCH? U ga’ngin yang u fayleng ma ke chuchugur ni nge gaman 7 e girdi’ ma ta bagayad u fithik’ e der gaman e ggan ni ma kay ni gubin e rran. U sub-Saharan Africa, e kab gel e magawon ni ma tay e girdi’ riy, ya ra dalip e girdi’ ma ta bagayad u fithik’ e der gaman e ggan ni nge kay. Mu susunnag reb e tabinaw ni bay reb e matam nge matin nge reb e bitir riy. Faanra bay e ggan ni kemus ni l’agruw ni’ e ra gaman riy, ma mini’ rorad e ra yim’ ko bilig? Fare matam, fare matin, fa fare tir? Ireray e n’en ni nge dugliy chon e tabinaw nib gafgow ni gubin e rran.

MANG E BA GA’ NI MA YOG E GIRDI’? Ba gaman e ggan u fayleng ni fan ngak urngin e girdi’. Susun dab un adbey e pi n’en ni yima kay.

BA PULUW E PI THIN NEM? Riyul’ ni piin tamilay’ e ngiyal’ ney e ba mom ni nge yoor e woldug rorad maku ba mom ni ngar pied nga bang. Susun rayog ni nge pi’ girdien e am e ayuw ni ngar pithiged e magawon ko uyungol. Boor e duw ni ke yan ni yad be athamgil ni ngar pitihiged e re magawon ney, machane der yib angin.

UW ROGON NI GA BE LEMNAG? Gur, riyul’ ni ke lebug e thin ni bay ko Mark 13:8? Ka bay e uyungol u ga’ngin yang u fayleng ni yugu aram rogon ni ke mon’og e llowan’ ko girdi’, fa?

Durru’ nge uyungol e ba ga’ ni ma yib nib m’on u boch e magawon ni ku bang ko fare pow ko tin tomuren e rran.

[Blurb on page 5]

“Boor ko taareb ko dalip guruy e bitir ni kar m’ad ko pneumonia, nge m’ar ni yanyan kenggin, nge ku boch e m’ar, ma susun e dabra m’ad riy ni faanra ba gaman e ggan ni ngar ked.”​—ANN M. VENEMAN, FORMER EXECUTIVE DIRECTOR OF THE UN CHILDREN’S FUND.

[Picture Credit Line on page 5]

© Paul Lowe/​Panos Pictures

Yiiy ni 3. Liliy

“Ma gubin yang ni bay i yib e . . . liliy nib machreg ni ma af ko girdi’.”​—LUKE 21:11.

● Be’ ni Bonzali fithingan ni ma maruwel ko public health u lan fare nam nu Africa ni yibe mahl riy e rin’ e tin rayog rok ni nge ayuweg bogi girdi’ ni maruwel rorad e yad ma gay e gol nge silber ni bay ba mit e m’ar ni ke af ngorad ni ka nog e Marburg ngay.a Ke ning e ayuw ngak boch e girdi’ nib tolang e liw rorad u lan reb e mach, machane dar pied e ayuw ngak. Tomuren aningeg e pul me taw fare ayuw ni ke ning Bonzali, machane ke yim’, ya ke af fare m’ar ngak ni Marburg ni bay ko fapi girdi’ ni ayuwegrad.

MANG E BE M’UG KO N’EN NI BE BUCH? Fare m’ar ni ka nog e lower respiratory infection ngay (ni bod fare m’ar ni pneumonia), nge m’ar ni yanyan kenggin, nge HIV/​AIDS, nge safrit, nge ba mit e m’ar ko neng e aram boch e m’ar ni boor e girdi’ ni ke yim’ riy. Dawori n’uw nap’an ma pi m’ar ney e ke li’ sogonap’an 10.7 milyon e girdi’. Ma re n’ey e be yip’ fan ni u lan taareb e duw ma ra dalip e second ma ke yim’ be’.

MANG E BA GA’ NI MA YOG E GIRDI’? Girdi’ u fayleng e be yoor i yan, ere aram fan ni ke yoor mit e m’ar. Rayog ni nge af e m’ar ngak boor e girdi’.

BA PULUW E PI THIN NEM? Ba papey ni ke yoor e girdi’ u fayleng. Machane ke mon’og e girdi’ u rogon ni ngan skengnag e m’ar nge rogon ni ngar ayuweged e girdi’ ko m’ar. Ere gathi susun nra lich e m’ar ni be af ngak e girdi’? Machane gathi ireray e n’en ni be buch e chiney.

UW ROGON NI GA BE LEMNAG? Ma yib e m’ar ngak e girdi’ nrogon ni be yog e Bible?

Durru’, nge uyungol, nge m’ar e boch ban’en ni be buch ni gathi girdi’ e be k’aring ni be yibnag e gafgow ngak bokum milyon e girdi’. Maku bokum milyon e girdi’ ni yibe gafgownagrad, ma girdi’ ni susun e ngar ayuweged e pi girdi’ ney e ku aram e piin ni yad be chel ngaur gafgownaged yad. Mu tay fanam i yan riy ko mang e be yiiynag e Bible nra buch.

[Footnote]

[Blurb on page 6]

“Ba gel e kireb riy ni nge kirebnag ba mit e m’ar fithik’ i dowdad, ma ka gad be guy e girdi’ ni yad be gafgow ni bochan, ya taareb rogon nga ba layon ni nge li’dad.”​—EPIDEMIOLOGIST MICHAEL OSTERHOLM.

[Picture Credit Line on page 6]

© William Daniels/​Panos Pictures

Yiiy ni 4. Bay i War e T’ufeg

“Girdi’ . . . u lan e tabinaw e bay i war e t’ufeg rorad.”​—2 TIMOTHY 3:1-3, God’s Word Bible.

● Chris e ma maruwel u reb e ulung u North Wales ni ma ayuweg e girdi’ ni kan gafgownagrad u tabinaw. I yog ni gaar: “Ke yib ngan’ug ni immoy reb e ppin ni yib ko gin ni gu ma maruwel riy ni kan li’ nib gel, ma da kug poy.” Miki yog ni gaar: “Boch e ppin e der ma sap ngog ya bochan gelngin e kireban’ ni kar ted.”

MANG E BE M’UG KO N’EN NI BE BUCH? U lan reb e nam u Africa ma ra dalip e ppin ma bay taa bagayad riy ni kan kol u gelngiy u nap’an ni kab bitir. Nap’an ni kan fith boch e pumoon ko re nam nem ma kan pirieg ni boor ko taareb u dalip guruy e ka rogned ndariy e kireb riy ni ngar lied e ppin rorad. Machane gathi kemus ni piin ni ppin e yibe gafgownagrad u tabinaw rorad. U Canada ma sogonap’an nra 10 e pumoon ma 3 riy e ma chel e ppin rorad nge li’rad.

MANG E BA GA’ NI MA YOG E GIRDI’? Gubin ngiyal’ ni bay e girdi’ ni yima gafgownag u tabinaw. Machane ngiyal’ ney e ke tamilang u wan’ e girdi’ e re magawon ney ko kafram.

BA PULUW E PI THIN NEM? U lan e pi duw ni ke yan ma ke yoor e girdi’ ni kar naabgad ko pi magawon u lan e tabinaw. Machane bochan ni ke yoor e girdi’ ni ke naab ko re magawon ney, ma aram e ke lich e girdi’ ni yibe gafgownagrad u tabinaw, fa? Danga’. Ya ke yoor e girdi’ ni ke war e t’ufeg rorad.

UW ROGON NI GA BE LEMNAG? Riyul’ ni ke lebug fare yiiy ko 2 Timothy 3:1-3? Gur, dakuriy e t’ufeg nsusun e aram ban’en ni bay u thilin e girdi’ u lan e tabinaw?

Fa bin lal e yiiy ni be lebug e chiney e bay rogon ko fayleng. Mu lemnag e n’en ni be yog e Bible u murung’agen e re n’ey.

[Blurb on page 7]

“Gafgow ni yima tay ko girdi’ u lan e tabinaw e gathi ri yima egnag ko polis. Sogonap’an 35 yay nra li’ reb e pumoon e ppin rok mfin aram e ngan egnag nga tafen e polis.”​—A SPOKESWOMAN FOR WALES DOMESTIC ABUSE HELPLINE.

Yiiy ni 5. Kar Kirebnaged e Fayleng

“[Got e ra] kirebnag e piin ni kar kirebniged e fayleng.”​—REVELATION 11:18.

● Pirri ni ma par u Kpor, Nigeria e maruwel rok e ma fal’eg ba mit e achif. Ke kireb e re maruwel rok nem ni bochan e ke map e oil nga lan e re binaw nem ni Niger Delta. Ke yog ni gaar: “Bochan e re oil nem ma ke yim’ boor e nig, ke kirebnag e biyach u downgin e girdi’, miki kirebnag e lul’. Ma kug par ndakuriy e maruwel rog.”

MANG E BE M’UG KO N’EN NI BE BUCH? Rogon ni yog boch e girdi’ ni llowan’ e 6.5 milyon ton e dow ni ma map’ nga maday ni gubin e duw. Sogonap’an 50 e pasent ko pi dow nem e plastic nra man’ ni bokum e duw u m’on ni nge wod. Be kirebnag e girdi’ e fayleng nge boch ban’en ni bay riy. Kan nang nib t’uf ni nge yan taareb e duw nge lal e pul mfini sul e pi n’en ko fayleng ni ke fanay e girdi’ u lan taareb e duw nga rogon. Reb e shimbung u Australia e be yog ni gaar: “Payngin ni be yoor e girdi’ nge rogon ni yad be fanay boch ban’en e faanra nge ulul ni aray rogon ma ba t’uf l’agruw e fayleng ko duw ni 2035.”​—Sydney Morning Herald.

MANG E BA GA’ NI MA YOG E GIRDI’? Manang e girdi’ rogon ni ngar pithiged e magawon. Rayog ni ngad chuweged e pi magawon ney ni nge dabi kireb e fayleng.

BA PULUW E PI THIN NEM? Boor e girdi’ nge yu ulung i girdi’ ni yad be athamgil ni ngar pithiged e pi magawon ney. Machane ka be par e fayleng nib alit e nifeng riy nge day nge but’.

UW ROGON NI GA BE LEMNAG? Ba t’uf ni nge ayuweg Got e fayleng ni nge dabi kireb, ni bod rogon ni ke micheg, fa?

Gathi kemus ni be weliy e Bible fa lal i yiiy ni kad weliyed murung’agen, ya ku be weliy boch ban’en nra buch ko tin tomuren e rran. Mu lemnag e n’en ni be yog e bin nel’ e yiiy.

[Blurb on page 8]

“Som’on e gowa ug par u bangi ban’en ni bod e paradis, ma chiney e bod ni gu be par u teloor.”​—ERIN TAMBER, A RESIDENT OF THE GULF COAST, UNITED STATES, CONCERNING THE EFFECTS OF THE 2010 OIL SPILL IN THE GULF OF MEXICO

[Box on page 8]

Got Tapgin e Pi Magawon Ney, Fa?

Bochan ni be yog e Bible e pi magawon ni gad be guy e chiney, ma re n’ey e be yip’ fan ni Got e ir tapgin? Riyul’ ni ir e ke k’aring ni nge yib e gafgow ngodad? Rayog ni ngam pirieg e fulweg ko gali deer ney ko fare babyor ni Mang e Ri Be Fil e Bible? ko guruy ni 11 ni ke ngongliy e Pi Mich Rok Jehovah.

[Picture Credit Line on page 8]

U.S. Coast Guard photo

Yiiy ni 6. Machib u Ga’ngin Yang u Fayleng

“Ma re Thin rok Got ney Nib Fel’ ni murung’agen e gagiyeg rok Got e bay ni machibnag u gubin yang u fayleng.”​—MATTHEW 24:14.

● Vaiatea e ma par u reb e donguch u Tuamotu u lan e Pacific. Tuamotu e ba chugur ko 80 e donguch ni bay riy, ma ba pag 310,000 square miles ga’ngin (802,900 sq km), machane kemus ni 16,000 e girdi’ ni ma par riy. Yugu aram rogon ma ke yib e Pi Mich Rok Jehovah ni ngar machibnaged Vaiatea nge piin ni buguli yoror rok. Mang fan? Bochan e Pi Mich Rok Jehovah e yad baadag ni ngar wereged fare thin nib fel’ u murung’agen Gil’ilungun Got ngak urngin e girdi’.

MANG E BE M’UG KO N’EN NI BE BUCH? Kan machibnag fare thin nib fel’ u ga’ngin yang e fayleng. Nap’an e duw ni 2010 ma ke thognag e Pi Mich Rok Jehovah 1.6 bilyon e awa ni kar machibnaged fare thin nib fel’ u lan 236 e nam. Ra bagayad ma sogonap’an 30 minit e ma fanay ko re maruwel ney ni machib ni gubin e rran. Nap’an ni ke yan boor e duw, ma ke pag 20 bilyon e babyor ni be weliy e thin nu Bible ni kar fal’eged ma kar wereged.

MANG E BA GA’ NI MA YOG E GIRDI’? Kan machibnag e thin nu Bible u lan bokum biyu’ e duw.

BA PULUW E PI THIN NEM? Riyul’ ni boor e girdi’ e kar machibnaged boch ban’en u murung’agen e thin nu Bible. Machane ba ga’ ni kar rin’ed e re maruwel ney nib ngoch nap’an ma buchuuw e binaw e kar tawgad ngay. Machane Pi Mich Rok Jehovah e yad ma rin’ e re maruwel ney nib yaram, ma kar machibnaged bokum milyon e girdi’ u ga’ngin yang e fayleng. Ma kar ululgad i rin’ e re maruwel ney ni yugu aram rogon ni bay boch e ulung nib ga’ ni ma togopuluw ngorad nib gel. (Mark 13:13) Maku yad ma rin’ e re maruwel ney ndariy puluwon ni yibe pi’ ngorad, maku yad ma wereg e babyor ndariy puluwon. Ke yog rorad ni ngar ululgad i rin’ e re maruwel ney ni bochan e salpiy ni ayuw ni be pi’ boch e girdi’ ni ke yib u gum’ircha’rad.

UW ROGON NI GA BE LEMNAG? Gur, riyul’ ni kan machibnag e re “Thin rok Got ney Nib Fel’ ni murung’agen e gagiyeg rok Got” u ga’ngin yang e fayleng? Ma bochan ni ke lebug e re yiiy ney ma be yip’ fan ni bay boch ban’en nib fel’ nrayog ngodad boch nga m’on ni dabki n’uw nap’an, fa?

[Blurb on page 9]

“Ngad ululgad i machibnag fare thin nib fel’ ni gad ba pasig, ma ngad fanayed urngin e kanawo’ nrayog ni ngad machibnaged boor e girdi’ riy nge mada’ ko ngiyal’ nra yog Jehovah ni ngad talgad ko machib.”​—2010 YEARBOOK OF JEHOVAH’S WITNESSES.

Boch Ban’en nib Fel’ ni Bay Nga M’on!

“Dab ki n’uw nap’an me yan e piin nib kireb nga bayang . . . machane piin ni yad mmunguy e bay ra pired u daken e nam u fithik’ e gapas, mu ur pired u fithik’ e gapas ni yad ba felfelan’.”​—PSALM 37:10, 11.

GUR, ga baadag ni ngam guy ni ke lebug e re yiiy ney? Dariy e maruwar riy ni ga baadag. Ba tamilang ni bay e mich riy ndab ki n’uw nap’an ma ra lebug e re yiiy ney.

Fapi article ni kad weliyed e kemus ni boch ko pi yiiy u Bible ni be dag ni gad be par ko “tin tomren e rran.” (2 Timothy 3:1-5) Ke thagthagnag Got nga laniyan’ e piin ni kar yoloyed e Bible ni ngar weliyed e pi thin ney ni fan e nge yog e athap ngodad. (Roma 15:4) Bochan ni ke lebug e pi yiiy ney ma aram e be micheg ndab ki n’uw nap’an ma ra m’ay e pi magawon ni gad be mada’nag e ngiyal’ ney.

Mang e ra yib u nap’an nra m’ay e tin tomuren e rran? Fare Gil’ilungun Got e ra gagiyegnag urngin e girdi’. (Matthew 6:9) Mu lemnag e pi n’en ni be yog e Bible u murung’agen rarogon e fayleng e ngiyal’ nem:

● Dakuriy be’ nra yim’ ko bilig. “Me par e nam nib sug ko grain; me sug daken yungi ted ko woldug.”​—Psalm 72:16.

● Dakuriy e m’ar. “Dariy be’ ni be par u lan e nam rodad ni bay ki yog nib m’ar.”​—Isaiah 33:24.

● Ra sul e fayleng nga rogon. “Bay i felfelan’ e yungi ted nder tugul ban’en riy, ma floras e bay i puf ko yungi binaw ni i par ni kan n’ag.”​—Isaiah 35:1.

Ireray boch ko pi yiiy ni be pi’ e athamgil nga lanin’dad ndab ki n’uw nap’an ma ra lebug. Mang ndab mu fith e Pi Mich Rok Jehovah ngar weliyed ngom fan ni kari mich u wan’rad e pi n’en nib fel’ nra buch ndab ki n’uw nap’an?