Chon Mini’ E Be Pining E Sorok Ngak Got E Ngiyal’ Ney?

“Somol romad ma Got romad! Ba’ rogom ni nga nog e sorok ngom, min ta’ fam, ma ba rogom ni nge mil suwon urngin ban’en ngom.”​—REVELATION 4:11.

1, 2. (a) Mang boch ban’en ni yibe rin’ ko fare n’en ni yima yog e biomimetics ngay? (b) Mang deer ni yira fith, ma mang e fulweg riy?

REB e rran ko pi duw ni 1940 ma reb e engineer ni be’ nu Swiss ni George de Mestral fithngan e be yan u but’ ni yow e kus rok. Nap’an ni sul nga tabinaw me pirieg ni ke sug e mad rok ko pan ni makankan ma ku arrogon bunuen e kus rok. Me telgiynag e pi pan ni makankan nem me pirieg ban’en ni bod yaan e lam nib achig ni ke l’ag ko urngin ban’en ni bay e upol riy. Boch nga tomren me fl’eg faanem e Velcro ni ban’en ni taareb rogon ko re pan nem. Machane gathi goo De Mestral ni ke fl’eg ban’en ni bod yaan ban’en ni ke fl’eg Got. U Meriken e immoy l’agruw e walag ni Wright fithingrow ni kar fl’egew e skookiy u tomren ni ka filed e arche’ ni baga’ ni be yan u lan e lang. Be’ nu France ni Alexandre-Gustave Eiffel e ke fl’eg ba wulyang u Paris ni bay fithngan riy u tomren ni ke fil rogon nrayog rok e yil’ u ay ni be fek malngin e dowef.

² Pi thin ney e be dag e n’en ni yima yog e “biomimetics” ngay ni aram ban’en ko science ni be fol ko yaan e pi n’en ni ke sunmiy Got.a Ere yira fith: Uw urngin yay ni kan pining e sorok ngak Faanem ni ke sunmiy fare pan ni makankan, ara ke sunmiy e arche’ ni baga’, ara ke sunmiy e yil’ u ay ara urngin fa pi n’en ni ke sunmiy Got me ngongliy e girdi’ ban’en ni taareb rogon yaan? Ba gafgow ya fin munmun ni yibe pining e sorok ngak Got.

3, 4. Mang fan fare bugithin nu Hebrew ni kan piliyeg ni “sorok,” ma mang fan e re bugithin nem ni faanra kan fanay ni fan ngak Jehovah?

³ Boch e girdi’ e ra fith: “Mang fan nthingar ni pining e sorok ngak Got? Ya Got e kab sorok.” Riyul’ ni Jehovah e ir e Ani Th’abi Sorok, machane gathi be yip’ fan ni urngin e girdi’ e be pining e sorok ngak. Fare bugithin nu Hebrew ni kan pilyeg ni “sorok” e be yip’ fan e “tomal.” Be yip’ fan ban’en ni ra tay ni baga’ fan be’ u p’eowchen yugu boch e girdi’. Faan yira fanay e re bugithin ney ngak Got ma be yip’ fan e pi n’en ni ma tay ni baga’ fan Got u owchen e girdi’.

⁴ Ri buchuw e girdi’ ni kar tayan’rad ngak e pi n’en nib sorok Got riy. (Psalm 10:4; 14:1) Boor e pi tayugang’ nu fayleng ni de mich Got u wan’rad ma kar suruyed boor e girdi’ ni ngar dariy fannaged e Ani Tasunmiy. Uw rogon ni kar dariy fannaged?

“Dariy E Tawey Rorad Nga Bayang”

5. Uw rogon ni ma weliy e pi scientist e pi n’en nib fel’ ni kan sunumiy?

⁵ Boor e scientist ni ma yog ni dariy Got. Ere uw rogon ni yad ma weliy rogon ni sum urngin ban’en nib muun e girdi’ ngay. Yad ma yog ni sum ko evolution ara yigi sum u ba gelngiy ni gathi gelngin be’. Be’ nib mich e evolution u wan’ ni Stephen Jay Gould fithngan e be gaar: “Ga bay ni gab fas ni bochan e immoy boch e nig ni kar thilgad ya thalon e pi nig nem e bod yaan ay e gamanman ni ma yan u but’ . . . Gamad ba adag ni nggu weliyed u yugu reb e kanawo’ ni kab fel’ boch machane dabiyog romad.” Ku arrogon e thin rok Richard E. Leakey nge Roger Lewin nra lungurow: “Sana ke sum e girdi’ ni bochan e ke oloboch ban’en.” Mus ko pi scientist ni ma yog ni bay e fel’ yaan nge llowan’ ko tin ni sum ban’en e dar pininged e sorok ngak Got.

6. Mang fan ni dubun boor e girdi’ ni nga rogned ni Got e ir e Ani Tasunmiy?

⁶ Nap’an nra yog e piin nib llowan’ ni ba riyul’ e evolution, gowa yad be yog ni goo piin ni dariy e skul rorad e de mich e evolution u wan’rad. Ere uw rogon boor e girdi’ ya arrogon e thin rok e piin nib llowan’? In e duw faram ma be’ nib mich e evolution u wan’ e ke fithfith e girdi’ nib mich e evolution u wan’rad. Be gaar: “Kugu pirieg ni baga’ ni piin ni ke riyul’ e evolution u wan’rad e ke mich u wan’rad ni bochan e ka nog ngorad ni urngin e piin nib llowan’ e ke riyul’ e evolution u wan’rad.” Arrogon, bochan ni be yog e piin nib llowan’ ni dariy e Got ma dubun yugu boch e girdi’ ni ngar pininged e sorok ngak Got ni ir e Ani Tasunmiy.​—Proverbs 14:15, 18.

7. Rogon e thin ni bay ko Roma 1:20, mang e rayog ni ngada guyed nrib tamilang ko pi n’en ni kan sunmiy, ma mang fan?

⁷ Ma yog e pi scientist nib riyul’ e evolution ni bochan e bay e mich riy, fa? Ri danga’! Machane urngin ban’en ni bay u fayleng e ma micheg ni bay e Ani Tasunmiy. Ke weliy apostal Paul u morngaagen e Ani Tasunmiy ni gaar: “Ka nap’an ni sunmiy Got e fayleng, ma fel’ngin ndabiyog ni ngan guy, ni aram gelngin ndabi m’ay biid nge rarogon ni ir Got e kan guy nrib tamilang. Girdi’ e rayog ni nge nang fan e pi n’ey u fithik’ e pi n’en ni ke m’ay i sunumeg rok Got. Ere dakuriy e tawey rorad nga bayang!” (Roma 1:20) Rarogon e Ani Tasunmiy e ke m’ug ko maruwel rok. Ere be yog Paul ni ka nap’an ni sum e girdi’ ma rayog rok e girdi’ ni “ngar guyed” e mich ni bay Got ko pi n’en ni ke sum rok. Uw e bay e pi mich ney riy?

8. (a) Uw rogon ni ma micheg e pi n’en nni sunmiy u lan e lang ni bay gelngin Got ma bay e gonop rok? (b) Ma e ma m’ug ko tin sunmiy ni bay Be’ ni ke n’igin urngin ban’en ko tobolngin?

⁸ Rayog ni ngada guyed e mich riy u lan e lang. Be gaar Psalm 19:1: “Lan e lang e rib gagiyel ni be gilnag buguwan Got!” “Lan e lang”​—ni aram e yal’ nge pul nge pi t’uf—​e ma micheg ni ba gel Got mab llowan’. Gad ra lemnag urngin e t’uf ni bay ma gad ra ngat ngay. Ma urngin e pi t’uf nem e be yan u lan e lang ni ba yaram, ni gathi yugu yad be yan, ya yad be fol ko motochiyel.b (Isaiah 40:26) Bpuluw ni nga nog ni yigi sum e yaram ni bay u lan e lang, fa? Boor e scientist ni ma yog ni sum urngin ban’en u lan e lang nib tomgin. I weliy reb e professor fene ga’ fan e re thin nem ni gaar: “Lan e lang ni dariy tobolngin e ra puluw ko thin rok e piin ni ma yog ni dariy e Got. Machane lan e lang ni bay tobolngin e be micheg ni bay ban’en ni ke n’igin; ya ra diin nge buch ban’en ni dariy be’ ni ke n’igin?”

9. Uw rogon ni be m’ug e llowan’ rok Jehovah ko pi gamanman nni sunmiy?

⁹ Ku gad be guy u roy u fayleng e mich riy ni bay Got. Ani ke yoloy e psalm e ke gaar: “Somol, ri pire’ ban’en ni kam sunumeg! Ri gab gonop nga rogon ni mu sunumeg ni gubin. Ke sug e fayleng nga urngin e tin ni kam sunumeg.” (Psalm 104:24) “Tin ni ke sunumeg” Jehovah e ma micheg ni bay e gonop rok mab muun ngay e pi gamanman ni ke sunmiy. Kada weliyed ko tobolngin e re thin ney e llowan’ ni bay ko tin ni sum ban’en, ma ba adag e pi scientist ni ngar fl’eged ban’en ni taareb rogon ngay. Ba aray boch ban’en ni yad be fil. Bay e piin ni yad be fil e gagey rok e gamanman ya ngar ngongliyed ba urwach ara helmet nib gel; ma yad be fil mit e lal nib m’uth tel, ya ngar ngongliyed e hearing aid ni nge ayuweg e piin nib war telrad; ma yad be fil wul e arche’ ni owl ya ngar ngongliyed e skookiy ni nge dabi m’ug ko radar. Ra guy e girdi’ rogon machane dabiyog rorad ni nge fel’ e pi n’en ni yad ra ngongliy nge taareb rogon ko pi n’en ni ke sum rok Got. Fare ke babyor ni Biomimicry​—Innovation Inspired by Nature e be gaar: “Urngin ban’en ni gad ba adag ni ngada ngongliyed e ka bay ko pi n’en nib fas, ma be maruwel e pi n’en nib fas ni dariy e pensin riy, ma dariy e alit ni sum riy ma dariy e kireb nra sum riy.” Riyul’ ni ma m’ug e gonop rok Got riy!

10. Mang fan ni de puluw ni nga nog ni dariy Be’ nib Llowan’ ni ke fl’eg urngin ban’en? Mu weliy.

¹⁰ Yugu demutrug ko ga ra sap nga lan e lang ara ga ra yaliy e pi n’en ni sum u fayleng ma ra tamilang riy nib mich ni bay be’ ni Tasunmiy. (Jeremiah 10:12) Ra taareban’dad e pi engel u tharmiy ni be lungurad: “Somol romad ma Got romad! Ba’ rogom ni nga nog e sorok ngom, min ta’ fam, ma ba’ rogom ni nge mil suwon urngin ban’en ngom. Yi gur e mu sunumiy urngin ban’en.” (Revelation 4:11) Machane dabiyog rok boor e scientist ni ngar guyed e re mich ney “u gumercha’rad” ni yugu aram rogon ni yad ma ngat ko llowan’ ni be m’ug ko pi n’en ni sum ni kar guyed nga owcherad. (Efesus 1:18) Rayog ni ngada tamilangnaged e balyangan’rad ni aray rogon: Ngan guy fene fel’ yaan nge fene ga’ e llowan’ ko tin ni sum ban’en ma nga nog ni dariy be’ ni ke Sunmiy e bod rogon be’ ni be yaliy yaan ban’en ni ke yoloy be’ ma nge yog ni dariy be’ ni ke fek e babyor ni dariy ban’en ni kan yoloy riy me yoloy yaan ban’en ni rib fel’ yaan nga daken. Aram fan ni ka nog ni “dariy e tawey nga bayang” rok e piin ni dubrad ni nge mich Got u wan’rad!

“Yad Be Pow’iy E Girdi’ Ma Yad Mmalmit” Ere Boor e Girdi’ Ni Kar Sorgad Nga Bang

11, 12. Fare machib ni yima yog ni ke m’ay i turguy urngin ban’en nra buch e ma par u daken mang thin, ma mang e be micheg ni re machib nem e der ma pining e sorok ngak Got?

¹¹ Boor girdien e pi yurba’ i teliw ni yad be lemnag ni yad be pining e sorok ngak Got ko liyor rorad ngak Got. (Roma 10:2, 3) Machane pi yurba’ i teliw e ma magawonnag e girdi’ ni ngar pininged e sorok ngak Got. Uw rogon? Ngada weliyed l’agruw e kanawo’ ni ke yodornag.

¹² Bin somm’on, pi machib rok e pi yurba’ i teliw e ma kirebnag morngaagen Got. Susun, fare machib ni yibe yog ni ke m’ay i turguy rok Got urngin ban’en nra buch rok be’ e ma kirebnag morngaagen Got. Yibe lemnag ni bochan e bay gelngin Got ni nge nang e pi n’en nra buch nga m’on rodad, me ere manang Got urngin ban’en nra buch ko gabul nge langleth. Re machib ney e be yog ni ke kakrom ma ke turguy Got e pi n’en nra buch rok urngin e girdi’​—ni yugu demutrug ko ffel’ fa ba kireb. Rogon e re machib nem e ke mil fan urngin e gafgow nge urngin e kireb ni bay u fayleng e chiney ngak Got. Gathi yibe pining e sorok ngak Got ni faan yad ra yog ni ba kireb e rok Got ma bin riyul’ riy e Toogor rok ni Satan e ir e mmil fan e gafgow nge kireb nu fayleng ngak! Ma be yog e Bible ni Satan e ir “ani be gagiyegnag e girdi’ nu fayleng.”​—John 14:30; 1 John 5:19.

13. Mang fan ni de puluw ni ngan lemnag ni dabiyog rok Got ni nge mel’eg e pi n’en ni nge nang u m’on riy? Mu weliy.

¹³ Re machib nem ni yibe yog ni ke m’ay i turguy rok Got urngin ban’en nra buch rok e girdi’ e ma kirebnag morngaagen Got ma de puluw ko machib ko Bible. Ke oloboch e re machib nem ni bochan e ba thil e pi n’en ni rayog rok Got ni nge rin’ nge pi n’en ni ri ma rin’. Ba tamilang u lan e Bible ni rayog rok Got ni nge nang e pi n’en nra buch ko gabul nge langleth. (Isaiah 46:9, 10) Machane de puluw ni ngan lemnag ni dabiyog rok Got ni nge mel’eg e pi n’en nra nang u m’on riy maku de puluw ni ngan tay ni ke mil fan ngak Got urngin ban’en ni ke buch. Susun: Faan manga bay gelngim nrib gel. Ga ra lemnag ni ngam chibiy urngin ban’en nib tomal ni ga ra guy, fa? Ri danga’! Ku arrogon Got, rayog rok Got ni nge nang e pi n’en nra buch machane gathi be yip’ fan ni thingari nang Got urngin ban’en nra buch ara nge turguy urngin ban’en u m’on riy. Ma mel’eg Got e tin nra nang u m’on riy.c Ere ba tamilang ni machib ni yugu ban’en e ma kirebnag morngaagen Got ma fare machib ni ke m’ay I turguy rok Got urngin ban’en nra buch e der ma n’uf Got.

14. Mang boch e kanawo’ ni ke kirebnag pi yurba’ i teliw morngaagen Got?

¹⁴ Bin l’agruw e kanawo’ ni ma kirebnag e pi yurba’ i teliw morngaagen Got e aram e ngongol rok girdien e pi yurba’ i teliw nem. Susun e nge fol e pi Kristiano ko pi machib rok Jesus. Ma reb e machib ni ke fil Jesus ngak pi gachalpen e “nge bagayad e nge t’uf bagayad rok” ma “gathi yad girdien e fayleng.” (John 15:12; 17:14-16) Uw rogon e pi tamachib ko Kristendom? Kar folgad ko gali machib nem, fa?

15. (a) Mang e ke rin’ e pi tamachib u nap’an e mahl ko pi nam? (b) Mang wenegan e ngongol rok e pi tamachib u daken bokum million e girdi’?

¹⁵ Amu lemnag e n’en ni ke rin’ e pi tamachib u nap’an e mahl. Kar ayuweged e pi mahl ma ke fel’ e mahl u wan’rad ma kar gagiyegnaged boor e mahl ko pi nam. Kar yibilayed e pi salthaw ma kar rogned ni de kireb e rorad ni kar thanged e yafas rok e girdi’. Gad ra lemnag, “Ke yib ngan’ e pi tamachib nem ni ku aram e n’en ni be rin’ e pi tamachib ko raba’ i teliw rorad u barba’ fare mahl, fa?” (Mu guy fare thin ni “Bay Got U Ba’ Rok Mini’?”) De pining e pi tamachib ney e sorok ngak Got u nap’an ni yad be yog ni be ayuweg Got e pi mahl nem; ma ku dar pininged e sorok ngak Got u nap’an ni yad be yog ni mm’ay fan e pi motochiyel ko Bible u morngaagen e ngongol ko darngal ma ke fel’ u wan’rad e ngongol nde yalen. Ri yad bod e pi tamachib ni ke yog Jesus ni yad e “piin ni yad be rin’ e kireb” ma “yad be pow’iy e girdi’ ma yad mmalmit”! (Matthew 7:15-23; 15:14) Bokum million e girdi’ e de t’uf Got rorad ni bochan e ngongol rok e pi tamachib nem.—Matthew 24:12.

Chon Mini’ E Ri Yad Be Pining E Sorok Ngak Got?

16. Mang fan ni thingar da sapgad ko Bible ni fan e ngada nanged ko chon mini’ e yad be pining e sorok ngak Got?

¹⁶ Pi tolang ko fayleng nge pi tayugang’ nu fayleng e gathi yad be pining e sorok ngak Got, ere chon mini’ e yad be rin’? Thingar da sapgad ko Bible ni nge pi’ e fulweg ngodad. Ya bay mat’awen Got ni nge yog rogon ni ngan pining e sorok ngak ma ke tay e motochiyel morngaagen u lan e Thin Rok ni Bible. (Isaiah 42:8) Ngada weliyed morngaagen dalip e kanawo’ nrayog ni ngan pining e sorok ngak got riy, ma ku gad ra weliy ko chon mini’ e yad be pining e sorok ngak Got ko ngiyal’ ney.

17. Uw rogon ni ke tamilangnag Jehovah nib m’agan’ ngay ni ngan pining e sorok nga fithngan, ma chon mini’ e yad be pining e sorok nga fithngan Got u fayleng iyan?

¹⁷ Somm’on ma rayog ni ngada pininged e sorok ngak Got ni gad be n’uf fithngan. Mm’agan’ Got ngay ni ngan pining e sorok nga fithngan ma ke m’ug ni arrogon ko n’en ni yog Jehovah ngak Jesus. In e rran u m’on ni yim’ Jesus, i meybil Jesus ni gaar: “Ah Chitamag, mu ta’ fan fithingam.” Me ere yib ba lam u tharmiy nga but’ ni gaar, “Kug ta’ fan ma bay kug rin’ biyay.” (John 12:28) Dabi siy ni ani be non e ir Jehovah. Ba tamilang ko thin rok ni ri baga’ fan u wan’ ni ngan tay fan fithngan. Ere chon mini’ e ngiyal’ ney ni yad be wereg morngaagen fithngan Got mi yad be pining e sorok ngay u fayleng iyan? Aram e n’en ni be rin’ e Pi Mich Rok Jehovah ma yad be rin’ u lan 235 e nam!​—Psalm 86:11, 12.

18. Uw rogon nrayog ni ngada poyed e piin ni yad be liyor ngak Got “u fithik’ e riyul’,” ma mang ulung e ke machibnag e tin riyul’ nu Bible ni ke pag raay e duw e chiney?

¹⁸ Bin l’agruw, e rayog ni ngada pininged e sorok ngak Got ni gad be machibnag e tin riyul’ u morngaagen. I yog Jesus ni piin nra liyor ngak Got nrogon e yad ra “meybil ngak u fithik’ e riyul’.” (John 4:24) Uw rogon nrayog ni ngada poyed e piin ni yad be liyor ngak Got “u fithik’ e riyul’”? Thingar ra pied keru’rad ko pi machib dariy u Bible ara pi machib nib togopuluw ko tin nib m’agan’ Got ngay. Thingar ra machibnaged e pi machib nriyul’ mab machalbog ko Thin Rok Got. Mab muun ko pi machib nem e tin ni ba aray e machib: Jehovah e ir e Got ni Th’abi Tolang, ma ke mus ni goo ir e bay e re liw nem rok min nog e sorok ngak (Psalm 83:18); ma Jesus e Fak Got ir ma kan duguliy ni nge Pilung u Gil’ilungun Got (1 Korinth 15:27, 28); Gil’ilungun Got e ra tay nib thothup e ngochol rok Jehovah ma ra lebuguy e tin nib m’agan’ ngay ni fan ko re fayleng ney nge pi girdi’ ni ma par u daken (Matthew 6:9, 10); thingar ni machibnag fare thin nib fel’ u morngaagen e re Gil’ilungun Got ney u fayleng iyan. (Matthew 24:14) Ke pag raay e duw e chiney ni ke mus ni taareb e ulung ni be machibnag e pi machib ney nib riyul’​—ni yad e Pi Mich Rok Jehovah!

19, 20. (a) Mang fan nrayog ni ngan pining e sorok ngak Got ni bochan e ngongol nib fel’ rok e Kristiano? (b) Mang boch e deer nra ayuwegdad ni ngada nanged ko chon mini’ e be pining e sorok ngak Got ko ngongol rorad nib fel’?

¹⁹ Bin dalip, rayog ni ngada pininged e sorok ngak Got ni gad be fol ko pi motochiyel rok. Ke yol apostal Peter ni gaar: “Ma susun e ngar um pired u fithik’ e piin ndar nanged Got nib fel’ pangimed, ya nga rogned nib kireb e ngongol romed, me Chirofen ni sul Kristus riy mi yad nang nib fel’ e ngongol romed, ma aram mi yad yog e sorok ngak Got.” (1 Peter 2:12) Ma m’ug e michan’ rok be’ ni Kristiano ko ngongol rok. Ma piin nra guyed e ngongol nib fel’ rok e Kristiano mi yad nang ni ba fel’ e ngongol rok ni bochan e michan’ rok​—yad ra pining e sorok ngak Got.

²⁰ Chon mini’ e yad be pining e sorok ngak Got ko ngongol rorad nib fel’? Kun raba’ i teliw ni be yog e pi am ni yad e piin nib gapas ma yad ma fol ko motochiyel ko nam ma yad ma pi’ e tax? (Roma 13:1, 3, 6, 7) Chon mini’ e ke gil bugurad ni bochan e yad taab girdi’ u fayleng iyan ni yugu de mutrug e nam rorad ara yalen rorad? (Psalm 133:1; Acts 10:34, 35) Mang ulung e yigoo yi manang u fayleng iyan ni bochan e machib ni yad be tay ni yad be fil ni ngan fol ko motochiyel, ma ngan tay fan e tabinaw, ma baga’ fan e yalen u Bible? Ke mus ni taareb e ulung nib fel’ e ngongol rorad ko pi n’en ney​—ma yad e Pi Mich Rok Jehovah!

Me Gur, Ga Ma Pining E Sorok Ngak Got, Fa?

21. Mang fan ni thingar da guyed ko gad be pining e sorok ngak Got fa?

²¹ Nge bagadad e nge fith ir: “Gu ma pining e sorok ngak Jehovah, fa?” Rogon e thin ni bay ko Psalm 148 e baga’ ni tin ni sunumeg ban’en e yad be pining e sorok ngak Got. Pi engel, nge pi n’en ni sum u lan e lang, nge re fayleng ney nge pi gamanman u daken​—yad urngin e yad be pining e sorok ngak Jehovah. (Verses 1-10) Ba gafgow ya gathi gubin e girdi’ ni yad be pining e sorok ngak Got! Faan ga ra ngongol nrogon ni yira pining e sorok ngak Got riy ma ga be un ko tin ni sunmiy Got ban’en ni yad be pining e sorok ngak Jehovah. (Verses 11-13) Dariy yugu reb e kanawo’ nga bang ni kab fel’ ko bin ni ngam pining e sorok ngak Got ko yafas rom.

22. Uw rogon ni gab taw’ath ni bochan ni ga be pining e sorok ngak Got, ma susun mang e nge mutrug u wan’um?

²² Faan ga ra pining e sorok ngak Jehovah ma ga ra taw’ath u boor e kanawo’. Nap’an ni ra mich e biyul rok Kristus u wan’um ma ra gapas thilmew e Chitamam nu tharmiy ma ra fel’ e thin romew. (Roma 5:10) Ma nap’an ni ga ra gay e kanawo’ ni ngan pining e sorok ngak Got riy ma ra puluw lanin’um ma ga ra tay fan e pi n’en ni ke rin’ Got. (Jeremiah 31:12) Ma rayog ni ngam ayuweg yugu boch e girdi’ ni ngar falfalan’gad ma aram e kanawo’ ni nge gel e falfalan’ rom. (Acts 20:35) Ngay gu moy u fithik’ e piin ni kar duguliyed u lanin’rad ni ngar pininged e sorok ngak Got​—e chiney I yan nga manemus!

[Footnotes]

Ka Ga Manang?

• Mang fan nrayog ni nga nog ni pi scientist e gathi yad be ayuweg e girdi’ ni ngar pininged e sorok ngak Got?

• Mang l’agruw e kanawo’ ni ke magawonnag e pi yurba’ I teliw e girdi’ ni ngar pininged e sorok ngak Got?

• Mang boch e kanawo’ nrayog ni ngada pininged e sorok ngak Got riy?

• Mang fan ni ngam turguy rom ko ga be pining e sorok ngak Got fa danga’?

[Box on page 20]

“Bay Got U Ba’ Rok Mini’?”

Be’ ni immoy ko Air Force nu Germany u nap’an e World War II ma ke mang reb e Mich Rok Jehovah e be gaar:

“Ban’en ni ke wageynag lanin’ug u nap’an e mahl . . . e kug guy e pi tamachib ko urngin raba’ i teliw​—ni Katolik nge Lutheran, nge Episcopal nge yugu boch—​ni yad be yiblay e pi skookiy nge pi salthaw riy u m’on ni yad ra yan ni ngar paged e donmach rorad. Boor yay ni kug lemnag, “Bay Got u ba’ rok mini’?”

“Bay e leed rok e pi salthaw nu Germany ni bay e yol u daken ni gaar, Gott mit uns (ara Got e bay rodad). Machane kug lemnag, “Mang ni de moy Got u ba’ rok e pi salthaw u barba’ e mahl ni yad bay ko ba’ rog e teliw ma yad be meybil ngak fare Got ni gu be meybil ngak?”

[Picture on page 18]

Pi Mich Rok Jehovah e be pining e sorok ngak Got u fayleng iyan