Pi Reference ni Fan ko fare Babyor ni Pi N’en ni Ma Rin’ e Piin Kristiano nge Machib ni Yad Ma Tay
April 3-9
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | JEREMIAH 17-21
“Mu Pag Jehovah ni Nge Yal’uweg e Lem nge Ngongol Rom”
w99-E 4/1 22 ¶3
Mini’ e Ma Yal’uweg Rogon ni Ga Ma Lem?
Nap’an ni yog Jehovah ngak Jeremiah ni profet rok ni nge yan nga tabinaw rok faanem ni ma ma’th’ib, ma aram e be gay Jehovah rogon ni nge tamilangnag fan nib t’uf ni nge m’agan’dad ngay ni ngad folgad ko pi motochiyel rok, ni faanra nge yib angin rogon ni ma yal’uwegdad. Nap’an ni yan Jeremiah e ngaram ma aram me guy rogon ni ke thilyeg faen ni ma ma’th’ib e lem rok u rogon e n’en ni nge rin’ ko fare rume’ ni be ngongliy ni bochan e de “yan i aw nga rogon” ni lemnag. Ma aram me yog Jehovah ni gaar: “Gur dabiyog ni nggu rin’ ngomed piyu Israel e n’en ni be rin’ e cha’ney ko but’ ni be ngongliy nge yib bogi ban’en riy ni bod e th’ib? Gimed bay u lan paag ni bod rogon bangi but’ ni bay u lan pa’ be’ ni ma ma’th’ib.” (Jeremiah 18:1-6) Gur, re n’ey e be yip’ fan ni girdi’ nu Israel e kemus ni yad bod e but’ u lan pa’ Jehovah ndemtrug e n’en ni baadag ma rayog ni nge rin’ ngorad?
Mu Pag e Fonow Rok Jehovah ni Nge Yal’uwegem
3 Be yog e Bible ni Jehovah e bod e en ni ma ngongliy e th’ib ni but’, ya bochan ni bay mat’awun ni nge gagiyegnag e girdi’ nge pi nam. Fare thin ko Isaiah 64:8 e be gaar: “Gur Somol e chitamangimad gur. Gamad bod e but’ ni yima ngongliy e th’ib riy, me gur e ga bod e en ni ma ngongliy e th’ib. Kam sunumiymad.” En ni ma ngongliy e th’ib ni but’ e demtrug ban’en nrayog ni nge ngongliy ko fare but’. Fare but’ e dabiyog ni nge dugliy e n’en ni nge rin’ fa en ni ma ngongliy e th’ib. Re n’ey e ku taareb rogon u thilin e girdi’ nge Got. Dariy mat’awundad ni nga dogned ngak Got rogon ni nge yal’uwegdad, ni bod rogon ndariy mat’awun fare but’ ni nge yog ngak fa en ni ma ngongliy e th’ib ko miti mang th’ib e ba fel’ ni nge ngongliy.—Mu beeg e Jeremiah 18:1-6.
it-2-E 776 ¶4
Ngan Kalngan’uy
Rayog rok be’ ni ma ma’th’ib ni nge ngongliy reb e rume’ ngemu’ me thilyeg e lem rok nge ngongliy yugu reb ni faanra de “yan i aw nga rogon” ni lemnag. (Jer 18:3, 4) Re n’ey e gathi be yip’ fan ni Jehovah e bod faen ni ma ma’th’ib nrayog ni nge thilyeg e lem rok ko re rume’ ni be ngongliy nge ngongliy yugu reb ni bochan e de “yan i aw nga rogon” ni lemnag. Yugu aram rogon ni bay mat’awun ni nge rin’ e tin nib t’uf ko girdi’, machane rayog ni nge thilyeg rogon ni ma fanay mat’awun ni be yan u rogon e n’en nra rin’ e girdi’ u nap’an nra yal’uwegrad. (Mu taarebrogonnag ko Isa 45:9; Ro 9:19-21.) Ere rayog ni nge ‘thiliyeg laniyan’ ko tin ni ke yog ni nge rin’’ nga reb e nam, ara reb e rayog ni nge ‘thiliyeg laniyan’ u murung’agen e tin [nib fel’] ni ke yog ni bayi rin’ ngorad.’ Ya re n’ey e be yan u rogon e n’en nra rin’ girdien e re nam nem u m’on nra rin’ Jehovah e n’en ni ke dugliy ni nge rin’ ngorad. (Jer 18:5-10) Ere ke tamilang ni n’en nra buch e gathi bochan ni ke oloboch Jehovah ni ir En Th’abi Salap ko Ma’th’ib, ya girdi’ ni yad bod e “but’” e kar “thilyeged” e lem rorad ni bochan e kar kalgadngan’rad, ma aram e n’en ni ke ayuweg Jehovah ni nge thilyeg e lem rok.
Mu Pag e Fonow Rok Jehovah ni Nge Yal’uwegem
4 Ma yal’uweg Jehovah piyu Israel ni bod rogon fa en ni ma ngongliy e th’ib ni but’. Machane, uw rogon nib thil Jehovah ngak fa en ni ma ngongliy e th’ib ni but’? Ke pi’ Jehovah fare tow’ath ni aram e puf rogon ngak e girdi’ ni ma ayuwegrad ni ngar dugliyed e n’en ni yad baadag ni ngar rin’ed. Ma de sunmiy boch e girdi’ nib fel’, nge boch e girdi’ nib kireb. Maku der ma fanay mat’awun ni nge towasariy e girdi’ ni ngar folgad rok. Ya, bin riyul’ riy e girdi’ e ngar dugliyed u wan’rad ni ngar paged e en ni Sunmiyrad ni nge yal’uwegrad.—Mu beeg e Jeremiah 18:7-10.
5 Ma uw rogon nfaanra bay be’ nib gelan’, ma dabun ni nge pag Jehovah ni nge yal’uweg? Uw rogon nra fanay Jehovah mat’awun ni bod fa en ni ma ngongliy e th’ib ni but’? Faanra ba mo’maw’ rok fa en ni ma ngongliy e th’ib ni nge ngongliy e re miti th’ib ni baadag, ma rayog ni nge dugliy ni nge fal’eg reb nib thil ara nge n’ag fare but’ ma dabki fanay. Ba ga’ ni ma buch e re n’ey ni bochan fa en ni ma ngongliy e th’ib ni but’ e de puluw rogon ni ke ngongliy fare th’ib. Machane Jehovah e gubin ngiyal’ nib puluw rogon ni ma yal’uweg e girdi’ rok. (Deut. 32:4) Faanra dabun be’ ni nge pag Jehovah ni nge yal’uweg ma ir e kireb rok. Ma thilyeg Jehovah rogon ni ma yal’uweg e girdi’ ni be yan u rogon ni yad be fol ko fonow. Faanra fol e girdi’ rok Jehovah ma rayog ni nge fanayrad. Ni bod ni piin Kristiano ni kan dugliyrad e yad e “piin ni be runguydad” ‘ni yima fanay ko tin ni ba ga’ fan ban’en.’ Machane girdi’ ndubrad ni ngar folgad ko fonow rok Got e ra “dag e damumuw” rok ngorad ma dabkiyog ni nge fanayrad ni ngar rin’ed ban’en.—Rom. 9:19-23.
w99-E 4/1 22 ¶4-5
Mini’ e Ma Yal’uweg Rogon ni Ga Ma Lem?
Jehovah e der ma fanay gelngin ni nge n’igin e girdi’ ni ngar rin’ed boch ban’en nde m’agan’rad ngay; ma dariy ba ngiyal’ ni ke sunmiy ban’en nib kireb ni bod rogon be’ ni ma ma’th’ib nrayog ni nge kireb ban’en ni be ngongliy. (Deuteronomy 32:4) Rayog ni nge sum e magawon ni faanra bay be’ ni be gay Jehovah rogon ni nge yal’uweg, machane dabun facha’ ni nge fol ko fonow rok. Ireray e n’en nib thil u thilin e girdi’ nge but’ ni yima ngongliy e th’ib riy. Ya gadad e bay e puf rogon rodad, ere rayog ni ngad mel’eged ni ngad folgad u rogon ni be yal’uwegdad Jehovah fa danga’.
Ere bay ban’en nib ga’ fan nrayog ni ngad filed ko re n’ey! Rib ga’ fan ni ngad motoyilgad ko fonow rok Jehovah ko bin ni ngad lemnaged ni, “Dariy be’ ni nge yog e n’en ni ngad rin’ed”! Ya gadad gubin nib t’uf ni nge pow’iydad Jehovah. (John 17:3) Ere ngad boded David ni ir fare psalmist u nap’an ni meybil ni gaar: “Got, mfil ngog e tirom e kanawo’; mu dag ngog nggu nang.” (Psalm 25:4) Dab da paged talin e n’en ni yog Solomon ni Pilung ni gaar: “Be’ nib gonop e ra motoyil ko fonow ni kan pi’ ngak miki puthuy ko tin ni manang.” (Proverbs 1:5, NW) Ere gur, ga ra motoyil, fa? Ya faan ga ra motoyil ma aram e rayog ni nge “yororiyem” e tamilangan’ ni kam fil.—Proverbs 2:11, BT.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
Ngam Fal’eg I Ayuweg Gum’irchaem
13 Ke pi’ Jeremiah ba ginang u nap’an ni gaar: “Mini’ e rayog ni nge nang fan laniyan’ e girdi’? Dakuriy yugu reb e ban’en ni aram feni sasaliyeb.” (Jeremiah 17:9, BT) Rayog ni nge m’ug nib sasalap gum’ircha’dad u nap’an ni gad ra tawey ko kireb ni kad ngongliyed, ara dogned nde gel e kireb ko oloboch ni kad rin’ed, ara bay ban’en nib kireb ni kad rin’ed ma gad tawey nga boch ban’en ya nge m’ug riy nib fel’ e n’en ni kad rin’ed, ara ngad weliyed ban’en nib fel’ ni kad rin’ed nib pag rogon. Ma bochan nib sasalap gum’ircha’dad ma bay yu ngiyal’ nrayog ni nga dogned reb e ban’en ma gad rin’ reb nib thil. (Psalm 12:2; Proverbs 23:7) Ere rib ga’ fan ni ngad fal’eged i yaliy e pi n’en ni ma yib u gum’ircha’dad!
Tin nib Ga’ Fan ko Babyor rok Jeremiah
20:7—Uw rogon ni i fanay Jehovah ‘gelngin’ ni nge togopuluw ngak Jeremiah me bannag? Bochan ni ke mada’nag Jeremiah e girdi’ ni dubrad ni ngar motoyilgad ko pi n’en ni be machibnag ngorad, ma yad be togopuluw ngak u nap’an ni be yog e pufthin rok Jehovah, ma aram e be lemnag ndabkiyog rok ni nge ulul ko fare maruwel ni ke pi’ Jehovah ngak. Machane, me pi’ Jehovah gelngin ni nge ulul ko re maruwel nem ni yugu aram rogon ni be mada’nag e magawon. Ere, gowa ke bannag Jehovah Jeremiah ya ke fanay ni nge rin’ fare maruwel ni be lemnag ndabiyog ni nge rin’.
April 10-16
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | JEREMIAH 22-24
“Bay e Lem Rom ni ‘Ngam Chogownag ni Ngam Nang’ Jehovah, Fa?”
Bay e Lem Rom ni ‘Ngam Chogownag ni Ngam Nang’ Jehovah, Fa?
2 Bay ba ngiyal’ ni taareb rogonnag Jehovah rarogon e girdi’ ko fig. Ma gathi be weliy murung’agen rogon nrayog ni nge ayuweg e fig fithik’ i dowey. Ya i weliy murung’agen e n’en ni bay u gum’ircha’dad. Ma n’en ni weliy e rayog ni nge ayuwegdad nge chon e tabinaw rodad. Ya be tamilangnag e bin riyul’ i rarogodad. Ma nap’an ni gad ra weliy murung’agen e re n’ey, mab fel’ ni nge lemnag e piin Kristiano e n’en nrayog ni ngar filed riy.
Bay e Lem Rom ni ‘Ngam Chogownag ni Ngam Nang’ Jehovah, Fa?
4 I weliy Jehovah murung’agen e pi girdi’ nib fel’ nu Judah ni gaar: “Bay gu pi’ ngorad ba lem ni ngar chogowniged ni ngar nanged ni gag SOMOL. Ma bay ra manged girdi’eg.” (Jer. 24:7, BT) Re n’ey e ra pi’ e athamgil ngodad ya baadag Got ni nge yag e ‘lem ni ngad chogowniged ni ngad nanged’. Ma re n’ey e be yip’ fan ni gad baadag ni ngad nanged murung’agen nib fel’ rogon, ma ngad manged girdien. Ere, uw rogon nrayog ni ngad manged e re miti girdi’ nem? Rayog ni ngad rin’ed e re n’ey ni faan ga ra fil e Bible, ma gad fol ko pi n’en ni kad filed. Ma tomuren ma gad kalgadngan’dad, ma dab kud rin’ed e tin nib kireb ban’en. Ma ra munmun ma gad ognag e yafas rodad ngak Got, min taufenagdad u daken fithingan e Chitamangiy nge fak nge gelngin Got nib thothup. (Matt. 28:19, 20; Acts 3:19) Ere, kam rin’ e pi n’ey, fa? Ara, ga be un ngak e Pi Mich Rok Jehovah ko pi muulung rorad ni gubin ngiyal’, ma ga be athamgil ni ngam rin’ e pi n’ey, fa?
Bay e Lem Rom ni ‘Ngam Chogownag ni Ngam Nang’ Jehovah, Fa?
3 Nap’an fare duw ni 617 u m’on ni nge yib Kristus, ma girdi’ nu Judah e yad be rin’ boch ban’en ni dabun Jehovah. Ma aram me thagthagnag nga laniyan’ Jeremiah e n’en nra buch ko fare nam nu Judah. Ke weliy murung’agen l’agruw dug e fig, ni aram e be yip’ fan l’agruw ulung i girdi’. Bin som’on e dug e bay e fig riy “nib fafalel’” ma bin kabay e dug e “tin kireb” e fig e bay riy. (Mu beeg e Jeremiah 24:1-3.) Tin nib kireb e fig e be yip’ fan Zedekiah ni Pilung nge piin ni taarebrogorad ngak, ni dabki n’uw nap’an ma ra cham Nebukadnezzar ni Pilung nge pi salthaw rok ngorad. Machane, ku bay e piin ni yad bod e tin nib falel’ e fig, ni bod rogon Ezekiel nge Daniel nge fa dalip i fager rok Daniel nge ku boch e girdi’ ni kun fekrad nga Babylon ni yad ba kalbus. Ma boch nga tomuren ma boch e girdi’ ni Jew e ku yad ra sul ni ngar toyed fare tempel nu Jerusalem.—Jer. 24:8-10; 25:11, 12; 29:10.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
Tin nib Ga’ Fan ko Babyor rok Jeremiah
22:30—Mang fan nre yaram ney e de yag ni nge taleg mat’awun Jesus ni nge mang pilung ni ke yib ko tabinaw rok David? (Matthew 1:1, 11) Re yaram ney e ke taleg e piin owchen Jehoiakin ndab ra ‘gagiyeggad u Judah’ ni nga ranod nga luwan David. Machane Jesus e ra gagiyeg u tharmiy ma gathi Judah.
Tin nib Ga’ Fan ko Babyor rok Jeremiah
23:33, BT—Mang ban’en nib “tomal” ngak Jehovah ara be magawonnag laniyan’? U nap’an Jeremiah, ma thin ni yog u murung’agen e magothgoth nra yib nga Jerusalem e ban’en nrayog ni nge magawonnag laniyan’ e girdi’ ko re binaw nem. Ma bochan nde fol e pi girdi’ nem rok Jehovah, ma aram e n’en ni be tomalnag laniyan’ ma ra munmun ma ra n’agrad. Ku arrogon e thin ni gad be machibnag ni murung’agen e magothgoth ni bay nni tay ngak e pi teliw ni googsur e ku ban’en nrayog ni nge magawonnag laniyan’ e girdi’ ko pi teliw nem. Ma piin ndubrad ni ngar folgad ko re thin ney e yad be tomalnag laniyan’ Got.
April 17-23
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | JEREMIAH 25-28
“Dab Mu Rus ni Bod Jeremiah”
De Pag Jeremiah e N’en ni Ka Nog Ngak
I yog Jehovah ngak Jeremiah ni nge yog ko girdi’ nu Jerusalem ni faanra dab ra thilyeged e ngongol rorad ma yira thangrad. Nap’an ni yog Jeremiah ngorad e n’en ni ke yog Jehovah mar damumuwgad mi yad gaar: “Re moon ney e ba’ tapgin ni ngan dugliy ni ngan li’ ngem’.” Machane me wenig Jeremiah ngorad ni ngar “folgad ko thin rok Somol.” Ngemu’ miki gaar: ‘Faan gimed ra lieg nggum’, ma ra yan i aw nib kireb e romed ni bochan e kam thanged e pogofan rok be’ ndawori bucheg ban’en ya Somol e ke l’ugeg ni nggu weliy urngin e pi n’ey ngomed.’ Ga manang ko mang e buch?—
jr-E 21 ¶13
Pigpig ni Be Tay Jeremiah u Tungun e Pi “Rran” ni Ngan Thang e Girdi’ Riy
13 Bochan ni kari gel e kireb u rogon ni be liyor e girdi’ nu Judah ngak Got nge rarogon girdien e am ko re nam nem, me ere mang e ra buch u nap’an nra rung’ag e pi girdi’ nem e n’en nra yog Jeremiah ngorad? I weliy Jeremiah murung’agrad ni aram e yib e “pi prist, nge pi profet, nge girdi’ ra koled ni yad be tolul ni be lungurad, ‘Susun e ngan liem nga mum’.” Kari gel e damumuw rorad ma aram me lungurad: “Re moon ney e ba’ tapgin ni ngan dugliy ni ngan li’ ngem’.” (Mu beeg e Jeremiah 26:8-11.) Machane de gel e pi toogor rok Jeremiah ngak ya bay Jehovah rok ni be ayuweg. Maku reb e, de pag Jeremiah e thin ni yad be yog u fithik’ e damumuw ara urngin e girdi’ ni yad be togopuluw ngak ni nge k’aring e marus ngak. Ere ku arrogodad nrayog ni ngad folwokgad rok.
De Pag Jeremiah e N’en ni Ka Nog Ngak
Be gaar e Bible: “Piin ni yad be yog e thin nge girdi’ e lungurad ngak e pi prist nge pi profet, ‘Re moon ney e dab ni dugliy ni ngan li’ ngem’, ni bochan e ke welthin ngodad u fithingan Somol ni ir e Got rodad.’” Ere ke ayuweg Jehovah Jeremiah ni bochan e de pag e n’en ni ka nog ngak ni nge k’aring e marus ngak me tal. Ere chiney e ngad guyed e n’en ni buch rok reb e profet ni Urijah fithingan nib thil e n’en ni i rin’.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
jr-E 27 ¶21
Pigpig ni Be Tay Jeremiah u Tungun e Pi “Rran” ni Ngan Thang e Girdi’ Riy
21 U tabolngin e ngiyal’ ni gagiyeg Zedekiah riy ma immoy boch e tamol’og ko pi pilung nu Edom, nge Moab, nge Ammon, nge Tyre, nge Sidon nra bad nga Jerusalem. Dabisiy ni n’en ni kar nameged e ngar guyed rogon ni nge un Zedekiah ngorad ni ngar chamgad ngak Nebukadnezzar. Machane i yog Jeremiah ngak Zedekiah ni nge pag ir nga tan pa’ piyu Babylon. Aram fan ni ngongliy Jeremiah boch e mat’ ni ren nge pi’ ngak fapi tamol’og nre n’em e be yip’ fan ni kub t’uf ni ngkur paged yad nga tan pa’ piyu Babylon ni ngkur pigpiggad ngorad. (Jer. 27:1-3, 14) Re thin nem ni yog Jeremiah ngorad e ban’en ndubrad ni ngar folgad riy, maku reb e be mo’maw’nag Hananiah e maruwel rok Jeremiah ni ir e nge yog e thin rok Jehovah. Ma Hananiah nreb e profet ni googsur e non u daken fithingan Got u p’eowchen e girdi’ ni be yog nrayog ni ngan kirebnag gelngin e pilung nu Babylon. Machane rogon ni be yog Jehovah u daken Jeremiah e yira thang e fan rok Hananiah u ba ngiyal’ u lan e re duw nem. Ma ireray e n’en ni buch rok.—Jer. 28:1-3, 16, 17.
jr-E 187-188 ¶11-12
“Dabkiyog ni Nggu Th’ab Gulungag”
11 Dab da paged talin ni Jeremiah e ir be’ nib gonop, ya manang rogon ni nge gonopiy boch ban’en u nap’an nra togopuluw e pi toogor rok ngak. Ya manang e ngiyal’ nib t’uf ni nge pag ir nge chuw. Ireray e n’en ni buch u thilrow Hananiah. U tomuren ni yog Hananiah u fithik’ e girdi’ ni yoor nde puluw e n’en ni yog Jeremiah, ma aram me yal’uweg Jeremiah e n’en ni ke yog nde puluw me weliy rogon nrayog ni ngan nang e bin nib riyul’ e profet rok Jehovah. Nap’an ni be yan Jeremiah ma be fek reb e mat’ ni ren nre n’ey e be yip’ fan nthingar ra paged yad nga tan pa’ yu Babylon ma aram me damumuw Hananiah nge t’et’ar fare gi mat’. Ere, mini’ e rayog ni nge nang e n’en nra rin’ Hananiah ni migid, ma mang e rin’ Jeremiah? Be gaar e Bible: ‘Ma aram me yan.’ Arrogon, i yan Jeremiah nge chuw. Ma tomur riy u nap’an ni yog Jehovah ngak e n’en i nge rin’ me sul nge yog ngak Hananiah e n’en nra rin’ Jehovah ni aram e ra fek fare pilung nu Babylon e pi Jew ni yad ba kalbus maku aram e ngiyal’ ni yira thang e fan rok Hananiah.—Jer. 28:1-17.
12 Ba tamilang ko n’en ni buch rok Jeremiah nib t’uf ni u nap’an ni gad ra yan ko machib ma dab da rusgad ma ngkud gonopiyed boch ban’en. Faanra kad mada’naged be’ u nap’an e machib nib damumuw ma dabun ni nge motoyil ko n’en ni gad be machibnag ngak u lan e Bible, mab fel’ ni ngad weniggad ngak ma gad yan ngad chuwgad nga darod ko bin migid e tabinaw. Ya dariy fan ni ngad maluagthingad ni bochan fare thin nib fel’ ni murung’agen Gil’ilungun Got. Nap’an ni gad ra mada’nag e togopuluw ma ngad ‘gum’an’niged’ gadad u puluwon faen ni kad mada’naged. Ya faan gad ra rin’ ni aray rogon, ma aram e nap’an ni gad ra sul bayay ma ra adag ni nge motoyil.—Mu beeg e 2 Timothy 2:23-25; Prov. 17:14.
April 24-30
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | JEREMIAH 29-31
“Ke Yiiynag Jehovah Murung’agen e Bin nib Beech e M’ag”
it-1-E 524 ¶3-4
M’ag
Bin nib Beech e M’ag. Ke yiiynag Jehovah murung’agen fa bin nib beech e m’ag u daken Jeremiah ni profet u nap’an e bin medlip e chibog B.C.E. Ma re m’ag ney e ba thil ko fare m’ag ko Motochiyel ni ke th’ab piyu Israel. (Jer 31:31-34) Nap’an fare nep’ u m’on ni nge yim’ Jesus ko Nisan 14, 33 C.E., ma aram e rofen ni tababnag fare madnom ni Abich ni Blayal’ rok Somol. Ma aram e rofen ni weliy Jesus Kristus murung’agen e bin nib beech e m’ag nre m’ag ney e ra tabab ko ngiyal’ nra pi’ Jesus e yafos rok ni maligach. (Lu 22:20) Rofen ni gaman wugem e rran ngay nni faseg Jesus ko yam’ ni aram e ke gaman ragag e rran nga tomuren ni yan nga tharmiy ko Chitamangin, me puog gelngin Got nib thothup ni ke pi’ Jehovah ngak nga daken pi gachalpen ni kar muulunggad ko thal ni nga lang ko fare singgil ko fare naun u Jerusalem.—Ac 2:1-4, 17, 33; 2Ko 3:6, 8, 9; Heb 2:3, 4.
Fa bin nib beech e m’ag e bay u thilin Jehovah nge fare “Israel rok Got,” ni aram e piin ni kan dugliyrad u daken gelngin Got nib thothup ni ngar uned ngak Jesus ko gagiyeg. (Heb 8:10; 12:22-24; Ga 6:15, 16, NW; 3:26-28; Ro 2:28, 29) Kan micheg e re m’ag ney u daken rachaen Jesus Kristus ni map’ (ni aram e yafos rok ni ognag u nap’an ni immoy nib girdi’). Ma tomuren ni sul Jesus nga tharmiy me ognag fel’ngin e re maligach nem ngak Jehovah. (Mt 26:28) Nap’an nra mel’eg Got be’ ni nge yan nga tharmiy (Heb 3:1), ma aram me fek Got e cha’nem nga tan e re m’ag nem u daken e maligach ni pi’ Kristus. (Ps 50:5; Heb 9:14, 15, 26) Jesus Kristus e ir e Ta Maaf ko bin nib beech e m’ag (Heb 8:6; 9:15) ma ir e en som’on ni yib ni Owchen Abraham. (Ga 3:16) Ere, bochan ni ir e ta maaf ko re m’ag ney, ma aram fan nrayog ni nge ayuweg e piin ni yad ba muun ko re m’ag nem ni ngkur manged e piin owchen Abraham, (Heb 2:16; Ga 3:29) maku rayog ni ngan n’ag fan e denen rorad ya kar mat’awgad u p’eowchen Jehovah.—Ro 5:1, 2; 8:33; Heb 10:16, 17.
jr-E 173-174 ¶11-12
Rayog ni Nge Yib Angin Fa Bin nib Beech e M’ag Ngom
11 Ga baadag ni ngam nang boch ban’en nib thil u murung’agen e re m’ag ney nge yugu boch e m’ag, fa? Reb e ban’en nrib thil ko biney e m’ag nge fare M’ag ko Motochiyel e n’en nni yoloy nga daken. (Mu beeg e Jeremiah 31:33.) Fa Ragag i Motochiyel ni bay rogon ko m’ag ko Motochiyel e ni yoloy nga daken fa gal yang i malang, me munmun me yan nga bang. Machane, ke yiiynag Jeremiah ni fare motochiyel ko bin nib beech e m’ag e kan yoloy nga lan gum’irchaey ara ban’en ni bay u lanin’uy, ma ra par nib n’uw nap’an. Pi Kristiano ni kan dugliyrad ni yad bay u tan e bin nib beech e m’ag e rib ga’ fan e re motochiyel ney u wan’rad. Me ere, uw rogon e piin ni yad “yugu boch e saf” ni athap rorad e ngar pared u fayleng ni manemus ndar med u tan e bin nib beech e m’ag? (John 10:16) Pi cha’ney e kub ga’ fan e re motochiyel ney u wan’rad. Ya taareb rogorad ko girdi’ u boch e nam ni ur pared u Israel kakrom ni ur folgad ko fare Motochiyel rok Moses me yib angin ngorad.—Lev. 24:22; Num. 15:15.
12 Uw rogon ni ga ra fulweg ni faanra fith be’ ngom ni gaar, ‘Mang e re motochiyel ney ni kan yoloy nga laniyan’ e pi Kristiano ni kan dugliyrad?’ Re motochiyel ney e ku yima yog e “motochiyel ni pi’ Kristus” ngay. Som’on e nni pi’ e re motochiyel ney ngak e piin ni kan dugliyrad ni yad bang ko fa bin nib beech e m’ag. (Gal. 6:2; Rom. 2:28, 29) Rayog ni ngam weliy murung’agen e re “motochiyel” ney ni pi’ Kristus ni aram e ga be fanay fare bugithin ni t’ufeg. (Matt. 22:36-39) Uw rogon ni kan yoloy e re motochiyel nem nga laniyan’ e piin ni kan dugliyrad? Bay l’agruw e kanawo’ u rogon ni ke yag ni ngar rin’ed e re n’ey riy ni aram e ur filed e Thin rok Got mu ur meybilgad ngak Jehovah. Ere ku arrogodad e tin riyul’ e Kristiano nib t’uf ni ngkud rin’ed e re n’ey ya bang ko liyor ni gad ma tay ngak Jehovah ni gubin ngiyal’. Re n’ey e ban’en ni kub t’uf ni nge rin’ e piin ni gathi yad bang ko fa bin nib beech e m’ag ni yad baadag ni nge yib angin e re m’ag ney ngorad.
jr-E 177 ¶18
Rayog ni Nge Yib Angin Fa Bin nib Beech e M’ag Ngom
18 Ere be tamilangnag fa bin nib beech e m’ag e n’en nra rin’ Jehovah ngak e piin tadenen ni yugu demtrug ko yad e piin ni kan dugliyrad ni yad bang ko fa bin nib beech e m’ag ara piin ni athap rorad e ngar pared u fayleng. Rayog ni nge pagan’um nnap’an nra n’ag Jehovah fan e denen rom, ma dakuriy ba ngiyal’ ni ku ra lemnag. Bay ban’en nrayog ni ngad filed ko n’en ni micheg Got ni bay rogon ko fa bin nib beech e m’ag. Ere ngam fithem ni nge lungum, ‘Gu ma guy rogon ni nggu folwok rok Jehovah ni aram e da gur ma sul ni nggu weliy murung’agen e oloboch rok be’ ni kug n’ag fan, fa?’ (Matt. 6:14, 15) Re n’ey e ba muun ngay e tin nib achig e oloboch ni ngki mada’ ko oloboch nib gel e kireb riy, ni bod rogon reb e Kristiano ni kar parew be’ ni gathi mabgol rok. Faanra faen ni ir e kan ngongliy e kireb ngak e ba m’agan’ ngay ni nge n’ag fan e oloboch ni ke rin’ faanem ni ke kalngan’, me gur, gathi ba puluw ni ‘dab ki lemnag e kireb ni kan ngongliy’ ngak? Riyul’ nib mo’maw’ ni ngan rin’ e re n’ey, machane faan gad ra pag e oloboch ni ke rin’ be’ ndab kud lemnaged, ma aram reb e kanawo’ ni gad be folwok rok Jehovah riy.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
w96-E 5/1 11 ¶5
Got nge Caesar
5 Boch e chibog nga tomuren me thagthagnag Jehovah nga laniyan’ Jeremiah ni profet ni nge yog ngak e pi Jew ni kan kalbusnagrad ni ngar paged yad nga tan pa’ e piin ni yad be gagiyegnagrad u Babylon ma ngkur yibilayed e gapas ni nge yib ko re mach nem. Ke yog Jeremiah u lan e babyor rok ni gaar: “I Somol ni Gubin ma Rayog Rok, ni Got rok yu Israel, e be gaar ngak urngin e piin ni pag nga pa’ Nebukadnezzar nge fekrad ni yad ba kalbus . . . ‘Ngam gayed rogon ngar awnaged e gapas u thilmed piyu Babylon ni fare binaw ni kug pi’med ngay ni kalbus. Mmeybilgad ngog ni fan ngorad, ni bochan e faanra fel’ rogorad maku ra fel’ rogomed.’” (Jeremiah 29:4, 7, NW) Bay yu ngiyal’ nib t’uf ni nge gay e girdi’ rok Jehovah e “gapas” u thilrad e girdi’ ko fare nam ni yad be par riy ya nge yag ni nge mom rogon ni ngar liyorgad ngak Jehovah.—1 Peter 3:11.
g-E 6/12 14 ¶1-2
Bible e Ba Ke Babyor nib Puluw e Pi Yiiy ni Bay Riy, Guruy ni 2
Rogon ni ke lebug: Tomuren 70 e duw ni kan kalbusnag e pi Jew, ni tabab ko 607 nge yan i mada’ ko 537 B.C.E., me pagrad Cyrus ni Pilung u Persia, ya nge yag ni ngar sulod nga taferad ngar toyed bayay fare tempel u Jerusalem.—Ezra 1:2-4.
N’en ni ke tamilangnag e chep ko girdi’:
● Gur, riyul’ ni kan kalbusnag piyu Israel u Babylon u lan 70 e duw nrogon ni kan yiiynag u Bible? Am lemnag e n’en ni yog Ephraim Stern ni ir be’ nu Israel ni ma fil murung’agen e girdi’ nge boch ban’en ni immoy kakrom. I yog ni gaar, “Ka nap’an e 604 B.C.E. nge yan i mada’ ko 538 B.C.E., ma bay e mich riy ni u lan e pi duw nem ma dariy ban’en ni un rin’ u rom. Ma ngiyal’ nem e dariy reb ko pi binaw ni gothey piyu Babylon ni sul e girdi’ ngar pared ngay.” Ere, re ngiyal’ i n’em e ku aram e ngiyal’ ni kan kalbusnag piyu Israel u Babylon ni tabab ko 607 nge yan i mada’ ko 537 B.C.E.—2 Kronicles 36:20, 21.