Pi Reference ko fare Babyor ni Tin Gad Ma Rin’ nge Machib ni Gad Ma Tay
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
SEPTEMBER 4-10
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | ESTHER 1-2
“Ngam Nang e Gin Ngam Mus Riy ni Bod Esther”
Rayog ni Ngam Nang e Gin ni Ngam Mus Riy u Nap’an ni Kam Mada’nag e Skeng
11 Ku rayog ni nge mo’maw’ ni ngad nanged e gin ni ngad musgad riy u nap’an ni yibe n’ufdad nga lang nib pag rogon. Machane, am lemnag e n’en ni rin’ Esther u nap’an ni thil boch ban’en u rogon e par rok. Esther e ir be’ nrib pidorang ma reb e duw ni un maluknag ko falay ni ngari gel e pidorang rok. Gubin e rran ni ur pared e pi rugod nu Persia u taabang ni yad be guy rogon ko mini’ e arorad nra adag e en pilung. Yugu aram rogon ma i par Esther ni be tayfan urngin e girdi’ u tooben mab gapas. Ku de ufanthin ara tolangan’ u tomuren ni mel’eg e en pilung ni nge mang leengin.—Esther 2:9, 12, 15, 17.
ia 130 ¶15
I Ayuweg e Girdi’ rok Got
15 Nap’an ni taw ko ngiyal’ ni nge yan Esther nga p’eowchen e en pilung, ma aram mi nog ngak ni nge mel’eg boch ban’en ni be lemnag nra t’uf rok nsana boch ban’en nrayog ni nge fanay ni nge gelnag boch e fel’ u yaan. Machane bochan ni manang e gin nge mus riy, ma dakuriy ban’en ni yog ni ngan pi’ ngak ya kemus nre mad ni yog Hegai ngak ni nge chuw ngay e ir e chuw ngay. (Esther 2:15) Sana rayog ni nang ni gathi kemus ni yigoo pidorang rok e ir e ra adag fare pilung, ya kub ga’ fan ni nge dag ni manang e gin nge mus riy ma ir be’ nib sobut’an’. Gal fel’ngin ney e gathi ri bay rok e girdi’ u rom. Ere gur, ba puluw e n’en ni lemnag?
Rayog ni Ngam Nang e Gin ni Ngam Mus Riy u Nap’an ni Kam Mada’nag e Skeng
12 Faanra gad manang e gin ni ngad musgad riy ma ra ayuwegdad e re n’ey ni ngaud munmadgad, ma gad be fal’eg rogon yaadad, ma gad be ngongol u reb e kanawo’ nra m’ug riy ni gad be tayfan yugu boch e girdi’. Gad manang ni “lem nib sumunguy ma ba gapas” e aram e n’en nra fal’egdad u wan’ e girdi’, ma gathi ngad ufanthingad ara ngad rin’ed boch ban’en ni bochan e nge guydad e girdi’. (Mu beeg e 1 Peter 3:3, 4; Jer. 9:23, 24) Pi n’en ni gad ma lemnag u rarogodad e ra munmun me m’ug ko thin nge ngongol rodad. Bod nrayog ni ngad guyed rogon ni ngad k’aringed yugu boch e girdi’ ni ngar lemnaged nib ga’ fadad ni bochan e maruwel ni gad ma rin’, ara bochan boch ban’en ni gad manang, ara boch e walag ni gad manangrad. Fa reb e rayog ni ngad weliyed boch ban’en u reb e kanawo’ ni nge m’ug riy ni fapi n’em e gadad e ke sum rodad ara ke yag ni nge buch ni bochdad ni yugu aram rogon ni bay boch e girdi’ ni kar ayuweged gadad. Machane, ke dag Jesus e kanawo’ nrayog ni ngad folwokgad riy. Gad manang nrayog ni nge k’aring e girdi’ ni ngar ngatgad nga rogon feni ga’ e gonop rok. Machane, ba ga’ ni ma yog e thin ni bay u lan e Pi Babyor ko Bible nni Yoloy Nsom’on ni Thin ni Hebrew. Fan ni i rin’ e re n’em e bochan ni nge nang e piin ni yad be motoyil ngak ni n’en ni be yog e ke yib rok Jehovah ma gathi bochan e llowan’ ara gonop rok.—John 8:28.
Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
Ga Manang Murung’agen e Re N’ey, Fa?
I pirieg e piin yad ma gay murung’agen boch ban’en bangi malang ni kan yoloy boch e thin nga daken ni bay murung’agen be’ nib tolang riy ni kan nog Marduka ngak (Mordecai ko thin ni Meriken). Cha’ney e i maruwel u reb e liw nib tolang nsana ir e ma kol babyoren e salpiy u Shushan. Nap’an nni pirieg e gi babyor ney me yoloy Arthur Ungnad ni boor ban’en ni manang u murung’agen chepin e gi n’em ni ireray e yay nsom’on ni kan weliy murung’agen Mordecai u lan bang e babyor ni gathi bang ko Bible.
Ka nap’an nni pirieg e gi babyor nem ni yoloy Ungnad, ma bokum biyu’ e malang ni kan pirieg ni bay e thin u daken ni ke pilyeg e piin llowan’ e thin riy. Boch ko pi malang ney e kan pirieg u fithik’ e n’en ke magey ko fare mach nu Persepolis ko gin baaram ni bay e Gin Yima Chaariy e Salpiy ko nam riy u tooben e yoror ko re mach nem. Yungi malang ney e ni yoloy ko ngiyal’ ni be gagiyeg Xerxes I riy. Yungi malang nem e kan yoloy ko thin ni Elamite ma bay in i ngachal riy ni bay ko fare babyor rok Esther.
Bay in ko pi malang nem nni pirieg u Persepolis ni bay fare ngachal ni Marduka riy ni i maruwel ni ir e tayol rok e en pilung u Shushan u nap’an ni be gagiyeg Xerxes I. Bay bang ko yungi malang nem ni be yog ni Marduka e ir be’ ni ma pilyeg e thin. Re n’ey e ba puluw ko n’en be yog e Bible u murung’agen Mordecai, ya ir reb e tolang ni i maruwel rok Xerxes I, ma sogonap’an l’agruw e thin ni ma non riy. Gubin ngiyal’ ni ma par Mordecai u langan e garog u tafen e pilung u Shushan. (Esther 2:19, 21; 3:3) Re gi n’ey e bangi ban’en ni bay ba naun riy nib ga’ ni ma maruwel e pi tayugang’ riy.
Bay boch ban’en ni taareb rogon rok Marduka ni bay murung’agen ko fa yungi malang nge Mordecai ni bay murung’agen u Bible ni yira ngat ngay. Taab ngiyal’ e ur moyew riy, ma taabang e ur parew riy, ma taareb e liw ni ur moyew riy, ma taabang e ur maruwelgow riy. Ere bod ni gubin e pi n’ey ni be dag ni Marduka nge Mordecai e taabe’.
SEPTEMBER 11-17
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | ESTHER 3-5
“Mu Ayuweg e Pi Walag ni Ngar Rin’ed e Tin Th’abi Fel’ Nrayog Rorad”
it-2 431 ¶7
Mordecai
I Siyeg ni Nge Ragbug Nga But’ Nge Siro’ Ngak Haman. Tomuren e re n’ey, ma aram me tay Ahasuerus Haman ni be’ ni owchen Agag nga reb e liw nib migid ko en pilung, me yog ni urngin e pi tolang ni yad ma maruwel rok e ngar ragbuggad nga but’ ngar siro’gad ngak Haman. Machane Mordecai e siyeg ni nge rin’ e re n’ey, me yog ni fan ndabi rin’ e bochan ni ir reb e Jew. (Es 3:1-4) Ere ba tamilang ni rin’ e re n’ey ni bochan e bay rogon ko tha’ u thilrow Jehovah ni Got rok. Manang ni ragbug ni nge tay nga but’ u p’eowchen Haman e de taareb rogon ko n’en ni i rin’ piyu Israel u m’on riy ni ngar daged ni yad be tayfan e liw rok be’ nib pilung. (2Sa 14:4; 18:28; 1Ki 1:16) Ere bay fan nde ragbug Mordecai nga but’ nge siro’ ngak Haman. Haman e rayog ni ir reb e Amalekite, ma ke yog Jehovah ni bayi cham ngak e pi Amalekite “ni dariy n’umngin nap’an.” (Ex 17:16; mu guy e HAMAN.) Ere re n’ey e bay rogon ko yul’yul’ rok Mordecai ngak Got, ma gathi kemus ni yugu ban’en ni bay rogon ko am.
it-2 431 ¶9
Mordecai
Ni Fanay ni Nge Ayuweg e Yafos rok Piyu Israel. Nap’an nni pi’ e thin ni ngan thang owchen urngin e Jew ni yad ma par u rom, ma aram me dag Mordecai nib mich u wan’ ni fan ni ke par Esther ko binem e liw e bochan ni nge ayuweg e yafos rok e pi Jew. I yog ngak Esther e n’en nib milfan ngak ni nge rin’, miki yog ngak ni nge yan i ning e ayuw ngak e en pilung. Yugu aram rogon ni par e yafos rok Esther nga thatharen e riya’, machane me m’agan’ ngay ni nge rin’ e re n’ey.—Es 4:7–5:2.
ia 133 ¶22-23
I Ayuweg e Girdi’ rok Got
22 Dabisiy nri magafan’ Esther nib gel u nap’an ni rung’ag e re thin ney. Ireray reb e ban’en ni buch nri skengnag rogon e michan’ rok. Riyul’ ni be rus, ya tamilangnag e re n’ey ko n’en ni yog ngak Mordecai. I puguran ngak Mordecai rogon e motochiyel ko en pilung. Faanra yan be’ nga p’eowchen e en pilung ndawor ni pining ma yira thang e fan rok. Kemus ni faanra kol fare pilung e sog rok nge sapeg ngak facha’, ma aram e dabin thang e fan rok. Ere gur bay tapgin ni nge lemnag Esther nra taleg e en pilung ndabin thang e fan rok nib ga’ nu tomuren e n’en ke buch rok Vashti u nap’an ni siyeg ndabi yan i guy e en pilung? I yog Esther ngak Mordecai ni ke gaman 30 e rran ndawori yog e en pilung ni nge yan i guy! Bochan ni ke n’uw nap’an ndawori pining e en pilung ni nge yan i guy, ma sana rayog ni i lemnag ni ke thilyeg e en pilung laniyan’ ke dabuy.—Esther 4:9-11.
23 I non Mordecai nib mudugil e n’en ni yog ni bochan e nge gelnag e michan’ rok Esther. I micheg ngak Esther ni faanra dabi rin’ ban’en ko re magawon nem ma ayuw e ra yib u tharmiy ngak e pi Jew. Machane uw rogon ni be lemnag Esther ni yira ayuweg e yafos rok u nap’an ni yira tabab ni ngan gafgownag e pi Jew? I dag Mordecai rogon gelngin e michan’ rok ngak Jehovah ni ir ba Got ndabi pag e girdi’ rok ni ngan thangrad ni yad gubin me par e tin ke micheg ndabi lebug. (Josh. 23:14) Ere gaar Mordecai ngak Esther: “Mini’ e manang—sana bochan e ngiyal’ ney nra taw ngay ma aram fan nim mang queen!” (Esther 4:12-14, BT) Riyul’ ni bay rogon ni ngad folwokgad rok Mordecai. I par nrib pagan’ ngak Jehovah ni Got rok. Ma uw rogodad?—Prov. 3:5, 6.
Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
kr 160 ¶14
Yad Be Guy Rogon ni Ngan Pi’ Mat’awrad ni Ngar Liyorgad Ngak Got
14 Girdi’ rok Jehovah e ngiyal’ ney e yad ma guy rogon ni ngan pi’ e puf rogon ngorad ya nge yag nra liyorgad ngak Jehovah u rogon ni ke yog ni ngar rin’ed ni bod e n’en ni rin’ Esther nge Mordecai kakrom. (Esther 4:13-16) Rayog ni ngam un i rin’ e re n’ey, fa? Arrogon. Rayog ni ngaum yibilay pi walagem ni yad be gafgow ni bochan boch ban’en ni yibe togopuluwnag ngorad nde mat’aw ni bay rogon nga boch e motochiyel ni kan ngongliy. Meybil ni aray rogon e rayog ni nge ayuweg pi walagdad nib gel e magawon ni yad be mada’nag maku yibe gafgownagrad. (Mu beeg e James 5:16.) Ma fulweg Jehovah taban e meybil ni aray rogon, fa? Pi case ni kad gelnaged u court e be micheg ni ma fulweg taban!—Heb. 13:18, 19.
SEPTEMBER 18-24
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | ESTHER 6-8
“Yira Fil Ban’en Riy u Rogon ni Nge Fel’ e Numon u Thiliy”
ia 140 ¶15-16
I Pag Fan Ir, Me Ngongol u Fithik’ e Gonop, Miki Par Nde Rus
15 Bochan ni gum’an’nag Esther ir ngki son u lan reb e rran u m’on ni nga fini weliy laniyan’ ngak e en pilung, ma aram e n’en ni bing e kanawo’ ngak Haman ni nge rin’ ban’en ni ir e nni darifannag riy. Maku reb e, rayog ni Jehovah Got e ir e k’aring e re pilung nem nde yag ni nge mol e re nep’ nem. (Prov. 21:1) Aram fan ni be pi’ e Thin rok Got e athamgil nga lanin’dad ni ngad ‘songad’! (Mu beeg e Mikah 7:7.) Faanra pagan’dad ngak Got ma gad sonnag ni nge rin’ ban’en, ma rayog ni ngad guyed nrogon ni ke lemnag ni nge pithig e magawon rodad e kab gel e thil riy nga rogon nrayog ni nge taw e lem rodad ngay.
Ke Non Nde Rus
16 Ke dabuy Esther ni ngki skengnag e gum’an’ ko re pilung nem nge n’uw nap’an; ere nap’an nni tay e madnom ko bin migid e rran bayay ma thingari yog urngin ban’en ngak. Machane, uw rogon ni nge rin’ e re n’ey? Yugu aram rogon me bing fare pilung e kanawo’ ngak ni nge rin’ e re n’ey ni aram e ki fith bayay ko mang e baadag. (Esther 7:2) Ere ke taw nga nap’an ‘ni nge welthin’ Esther.
ia 140 ¶17
I Pag Fan Ir, Me Ngongol u Fithik’ e Gonop, Miki Par Nde Rus
17 Rayog ni ngad susunnaged ni meybil Esther u laniyan’ u m’on ni nge gaar: “Faanra ba m’agan’um ngay i gur Pilung ni ngam pi’ e n’en ni gu be siro’nag ma gu be wenignag ngom, ndab ni thang e pogofan rog nge girdi’ rog.” (Esther 7:3, BT) Mu tay fanam i yan riy ni yog ngak e en pilung nra tayfan e n’en nra dugliy ni ir e ba fel’ ni ngan rin’. Riyul’ nrib thil Esther ngak Vashti ni fa binem e ppin ni immoy ni leengin e re pilung nem ni k’aring e tamra’ ngak figirngin ni lem rok! (Esther 1:10-12) Maku reb e, de gathibthibnag Esther e re pilung nem nga rogon feni balyang ni ke pagan’ ngak Haman. Ya n’en ni rin’ e wenig ngak ni nge ayuweg ndabin thang e fan rok.
ia 141 ¶18-19
I Pag Fan Ir, Me Ngongol u Fithik’ e Gonop, Miki Par Nde Rus
18 Dariy e maruwar riy ni pi thin ney ni yog Esther e k’aring e kireban’ ngak e en pilung miki gin ngay. Mini’ e ke lemnag ni nge tay e yafos rok e en leengin e pilung nga thatharen e riya’? Miki ulul Esther ngay ni gaar: “Gamad e pi girdi’ rog e kan pi’mad ni chuway’ ni ngan thang e fan romad. Faanra mang e kemus ni kan pi’mad ni chuway’ ni bod e sib, ma kug th’ab gulngag dab gu magawonnagem riy; ma biney e ngan thirifmad u but’ ngan thang owchemad!” (Esther 7:4, BT) Mu tay fanam i yan riy nib tamilang rogon ni weliy Esther murung’agen e re magawon nem. Ngemu’ miki yog ni faan gomanga kan pi’rad ni chuway’ ni bod e sib ma ke th’ab gulungan. Ere thingari yog murung’agen e re makath ney ni kan tay ni ngan thang owchen e girdi’ rok, ya ku mus ngak e en pilung nrayog ni nge magawon ko re n’ey boch nga tomuren.
19 Boor ban’en ni gad ra fil rok Esther u rogon ni ngad pingeged laniyan’ be’ ni nge rin’ ban’en. Faanra bay ba ngiyal’ nib t’uf ni ngam weliy murung’agen reb e magawon nib ga’ ngak be’ nib t’uf rom ara be’ ni ma yog e thin, ma thingar mu gum’an’nagem, mag dag e tayfan, mag ngongol u fithik’ e yul’yul’.—Prov. 16:21, 23.
Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
Tin Baga’ Fan ko fare Babyor ni Esther
7:4—Uw rogon ma ngan thang owchen piyu Jew e ra “magawonnag fare pilung”? Nap’an ni weliy Esther ni rayog ni ngan pi’ piyu Jew ni chuway’ ngar manged sib, me tamilangnag e lus rok fare pilung nfaanra ngan thang owcherad. Fa ragag e biyu’ e silber ni ke micheg Haman e kab achichig puluwon ni ngan pi’ ku pilung ni ra ngan taarebnag ko salpiy ni rayog ni ngan kunuy nfaanra pi’ Haman piyu Jew ngar manged sib. Faan manga ni rin’ e n’en ni lemnag Haman maku ra yim’ faen leengin e pilung.
SEPTEMBER 25–OCTOBER 1
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | ESTHER 9-10
“I Fanay Mat’awun ni Nge Ayuweg e Girdi’ Rok”
it-2 432 ¶2
Mordecai
I yan Mordecai nga lon Haman me pi’ e en pilung ba luwaw rok ngak ni bay e hang riy. Me tay Esther Mordecai ni nge milfan tafen Haman ngak. Ngemu’ me fanay Mordecai mat’awun ni ke pi’ e en pilung ni nge pi’ ba thin ni be yog nrayog ni nge fanay e pi Jew mat’awrad ni ngar ayuweged e yafos rorad. I guy e pi Jew ni ireray e n’en nra ayuweg e yafos rorad miki yibnag e felfelan’ ngorad. Boor e girdi’ u tan e Am nu Persia nra manged ngak e pi Jew, ma nap’an ni taw ko rofen ni 13 fen e pul ni Adar ni aram e rofen ni ngan rin’ e n’en kan tay ko motochiyel, ma ke fal’eg e pi Jew rogorad. I ayuwegrad e pi tayugang’ ni bochan e liw ni bay Mordecai riy. Non’ yaran e cham ni ngan tay u Shushan ko bin migid e rran. Ba pag 75,000 e toogor rok e pi Jew ni yad ma par u tan e Am nu Persia nni thang e fan rorad nib muun ngay fa ragag i pumoon ni fak Haman. (Es 8:1–9:18) I chag Mordecai ngak Esther ngar piew e thin ni ngaun madnomnag e “Purim” ni gubin e duw ko rofen ni 14 nge 15 fen e pul ni Adar. Re madnom ney e ba madnom ko felfelan’, nge abich, ma ra be’ ma be pi’ e tow’ath rok be’, maku yibe pi’ e tow’ath rok e piin gafgow. I m’agan’ e pi Jew ko re madnom ney mu kur n’igined ni nga i tay pi fakrad nge piin yad be mang ngorad. Bochan ni bay Mordecai u reb e liw nib migid ko en pilung, ma aram mi i tay e pi Jew fan miki ulul ni nge rin’ boch ban’en nra yib angin ngorad.—Es 9:19-22, 27-32, BT; 10:2, 3.
it-2 716 ¶5
Purim
Fan. Yugu aram rogon ni bay boch e girdi’ ni yad ma yog ni fare Madnom ko Purim ni ma tay e pi Jew e ngiyal’ ney e gathi ri bay rogon ko teliw ma yu ngiyal’ e yima rin’ boch ban’en riy nib pag rogon, machane gathi aray rogon ni un madnomnag ko som’on. Mordecai nge Esther e yow l’agruw e tapigpig ko bin riyul’ e Got ni aram Jehovah, mar ngongliyew e re madnom nem ya ngaun tayfan Got riy. Rayog ni nga nog ni Jehovah Got e ir e ayuweg e yafos rok e pi Jew e ngiyal’ nem, ya sum e re magawon nem ni bochan e dugliy Mordecai ni yigoo Jehovah e ir e nge par nib yul’yul’ ngak. Haman e rayog ni ir reb e Amalekite, ma re nam nem e ke bucheg Jehovah waathrad ma ke yog ni ngan thangrad. I tay Mordecai fan e n’en ke yog Got me siyeg ni nge ragbug nga but’ nge siro’ ngak Haman. (Es 3:2, 5; Ex 17:14-16) Maku reb e, thin ni yog Mordecai ngak Esther (Es 4:14) e be m’ug riy ni sap ngak Got ni nge ayuweg e yafos rok e pi Jew, ma rogon ni pag Esther e abich u m’on ni nge yan i guy e en pilung ni nge wenig ngak ko yay nsom’on, nge fare abich nni pining e en pilung ngay e be dag ni Got e ir e be ning e ayuw ngak.—Es 4:16.
cl 101-102 ¶12-13
Mu “Folwok rok Got” u Rogon ni Ga Ma Fanay Mat’awum
12 Ke pi’ Jehovah boch e pumoon ni nga u rogned e thin u lan e ulung ni Kristiano. (Hebrews 13:17) Pi pumoon ney e thingar ra fanayed mat’awrad ni ke pi’ Got ni ngar ayuweged e pi walag u lan e ulung mar rin’ed boch ban’en nra yib angin ngorad. Gur, bochan ni yad bay ko re liw ney, ma aram e be yip’ fan ni kan pi’ mat’awrad ni ngar suweyed e piin taareb e michan’ rorad? Danga’! Ya piin piilal e ba t’uf ni nge puluw rogon ni ngaur lemnaged e maruwel rorad u lan e ulung ma ngki sobut’an’rad. (1 Peter 5:2, 3) Be gaar e Bible ngak e piin piilal: “Gimed e ngam pired ko galesiya rok Got ni bod e piin ni ma ayuweg e saf, ya girdien e galesiya rok Got e ra manged girdien Got u daken e yam’ ni tay Fak.” (Acts 20:28) Ireray fan nib t’uf ni nge sumunguy e piin piilal ngak urngin e walag u lan e ulung.
13 Baaray rogon nrayog ni ngan susunnag. Ke yog reb e fager rom ngom ni ngam ayuweg ba chugum rok nib ga’ fan u wan’. Ga manang nib tolang puluwon e re chugum nem ni chuw’iy fare fager rom. Ere gur, gathi ga ra ayuweg nib fel’ rogon? Ere ku arrogon ni bay ban’en nib ga’ fan u wan’ Got ni ke pag fan ko piin piilal ni ngar ayuweged ni aram e ulung. Girdi’ u lan e ulung e yad bod e saf. (John 21:16, 17) Rib ga’ fan e pi saf rok Jehovah u wan’ ya ke chuw’iyrad nga rachaen Jesus Kristus ni Fak ni kari maagirag rok. Rib tolang puluwon e pi saf ney ni ke pi’ Jehovah. Ere piin piilal nib sobut’an’rad e darur paged talin e re n’ey, ma yad ma ngongol ngak e pi saf rok Jehovah nrogon nsusun e ngar rin’ed.
Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
Tin Baga’ Fan ko fare Babyor ni Esther
9:10, 15, 16—Yugu aram rogon ni fare motochiyel e be yog nrayog ni ngan fek boch e chugum ni ke magey, ma mang fan ni de rin’ piyu Jew? Tin baaray ni dar rin’ed e ba tamilang ni be dag ni n’en ni yad be nameg e ngar mageygad nib fas, ma gathi bochan ni nge yoor e chugum rorad.
OCTOBER 2-8
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | JOB 1-3
“Mu Ulul ni Ngam Dag Gelngin nib T’uf Jehovah Rom”
Mu Folwok ko Michan’ rok Noah, nge Daniel, nge Job, nge Rogon ni Ur Folgad
16 Pi magawon ni i mada’nag Job. Ri boor ban’en ni i thil u lan e yafos rok Job. U m’on ni nge yib boch e skeng ngak, ma ir e “th’abi yoor ban’en rok u rom u lan e ngek.” (Job 1:3) Ba flaab, mab gilbuguwan, maku ir be’ ni yima tayfan. (Job 29:7-16) Yugu aram rogon, ma de lemnag ni kab fel’ ngak yugu boch e girdi’ ara lemnag ndaki t’uf e ayuw ku Got rok. Bin riyul’ riy e, yog Jehovah ni ir e “tapigpig rok,” miki ulul ngay ni gaar: “Ba’ madgug u wan’ ma ma ayuw ni nge dabi ngongliy e kireb.”—Job 1:8.
17 Rib tomgin ni thil boch ban’en u lan e yafos rok Job. I mul urngin e flaab rok u pa’ ma kub gel e kireban’ ni tay. Gad manang ni Satan e ir e en ni k’aring e pi gafgow ney nge yib ngak Job. I yog ni be pigpig Job ngak Got ni bochan e pi n’en ni be fel’ riy ngak. (Mu beeg e Job 1:9, 10.) Machane, de fek Jehovah owchen ko pi thin nem ni yog Satan. Ya pag Job ni nge micheg nib yul’yul’, ma be pigpig ngak ni bochan e ba t’uf rok.
Mu Par ni Gab Yul’Yul’!
10 Maku ireray e n’en ni ma yog Satan u murung’agdad ni be’ nge be’. Ere uw rogon ni gab l’ag ko n’en ni yog Satan ngak Job? Bod ni yog Satan ni gathi riyul’ nib t’uf Jehovah Got rom u nap’an nra par e yafos rom nga thatharen e riya’, ya aram e dabki yog ni ngam par ni gab yul’yul’ ngak! (Job 2:4, 5; Rev. 12:10) Ere uw rogon e re n’ey u wan’um? Rayog ni ngam gafgow riy, fa? Machane, am lemnag e re n’ey: Ba pagan’ Jehovah ngom, aram fan ni ke bing e kanawo’ ngom nib manigil nrayog ni ngam dag ni gab yul’yul’ ngak. Ke pag Jehovah Satan ni nge skengnag e yul’yul’ rom. Aram fan nib pagan’ Jehovah ngay nrayog ni ngam par ni gab yul’yul’, ngam dag ni Satan e ba malulfith l’ugun. Miki micheg nra ayuwegem ni ngam rin’ e re n’ey. (Heb. 13:6) Ri gadad ba tow’ath nib pagan’ e En Th’abi Tolang u ga’ngin e palpalth’ib ngodad! Ere kam guy nib ga’ fan ni ngan par ni yib yul’yul’? Ke mab e kanawo’ ngodad nrayog ni ngad micheged ni Satan e ba malulfith l’ugun, me tamilang u wan’uy nde kireb e Chitamangidad, ma gad tayfan mat’awun ni be gagiyeg. Ere mang e rayog ni ngad rin’ed ni ngad pared ni gad ba yul’yul’?
Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
N’en Nrayog ni Ngad Filed ko Tin Tomur e Thin ni Yog Jesus
9 Mang e yog Jesus? De n’uw nap’an u m’on ni nge yim’ Jesus, me tolul ni gaar: “Got rog, Got rog, mang fan ni kam n’igeg?” (Matt. 27:46) Der weliy e Bible fan ni yog Jesus e pi thin ney. Machane am lemnag e n’en nrayog ni ngad filed riy. Reb e ban’en ni gad be fil riy e aram e be lebguy Jesus fare yiiy ni bay ko Psalm 22:1. Maku reb e, ba tamilang ko pi thin ney nder “yoror” Jehovah rok Fak ndabi buch ban’en rok. (Job 1:10) Manang Jesus ni ke pag e Chitamangin nga pa’ e pi toogor rok ni bochan e ngan skengnag e michan’ rok nge yan i mus nga rogon nge mada’ ko ngiyal’ ni ke yim’. Dariy be’ ni ke yan u fithik’ e skeng ni aram feni elmerin ni bod rogon Jesus. Maku reb e, be micheg e pi thin ney ndawori rin’ ba pa’ e oloboch ni bay tapgin ni ngan thang e fan rok riy.
OCTOBER 9-15
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | JOB 4-5
“Mu Kol Ayuw ko Pi N’en Yima Weliy Nde Puluw”
Elifaz:
Dabisiy ni ir be’ u Teman ko fare binaw nu Edom. Kan weliy murung’agen yu Edom ko Jeremiah 49:7 ni girdi’ ko re binaw nem e yad ba gonop
Elifaz e ir e th’abi ilal ko fa dalip i fager rok Job ni susun e ngar pied e “ayuw” ngak, ma ir e en nib ga’ ni yima motoyil ngak. Aram e cha’ ni non nsom’on. Dalip yay ni non ngak Job, ma ir rorad e ba n’uw nap’an ni non
Boch ban’en ni ka nog nde riyul’:
Ke yog ni Job e der par nib yul’yul’ ngak Jehovah miki yog nder pagan’ Got ko pi tapigpig rok (Job 4, 5)
Ke yog ni Job e ma ngongliy boch ban’en nde milfan ngak, maku ir be’ nib kireb, ma dariy madgun Got u wan’ (Job 15)
Ke yog ni Job e be’ nib chogow ma dariy fan e tin nib mat’aw u wan’, ma girdi’ e dariy farad u wan’ Got (Job 22)
w05 9/15 26 ¶2
Mu Siyeg e Lem Nde Puluw!
I weliy Elifaz murung’agen ban’en ni buch rok ni gaar: “Mu gu thamiy bochiyang i nifeng ni ke thoy owcheg, me puth e ulum nga dakenag ko marus. Mu gguy ban’en nib sak’iy u rom; mu gu lik’ath ngay, ma de pow rog ko be mang. Mu gu rung’ag ba lam ko ngiyal’ nem ndariy ban’en ni be yan lingan.” (Job 4:15, 16) Mang e re n’em ni ke gagiyegnag rogon e lem rok Elifaz? Rogon e thin ni yog nga tomuren e be dag nre n’em e gathi reb e engel rok Got. (Job 4:17, 18) Ya reb e kan nib kireb. Faan gomanga gathi ba kan nib kireb, ma dabi puwan’ Jehovah ngak nge fa gal nem e pumoon ni yad ko ban ni kar ted. (Job 42:7) Arrogon ke ying e moonyan’ ngak Elifaz, ya m’ug ko thin rok nder lem ni bod Got.
w10 2/15 19 ¶5-6
Mu Siyeg e Pi Ban rok Satan
I fanay Satan Elifaz nreb fa dalip i fager rok Job nra bad ni ngar guyed ni nge yog nib meewar e girdi’. I yog ngak Job ni girdi’ e “but’ e ni sunumeg riy.” Miki ulul ngay ni gaar: “Ere ga be finey ma ra pagan’ [nga] . . . ban’en ni yib ko fiyath nrib mom ni nge masengseng ni bod feni mom ba chachangeg ni dun’uf be’ nga bugul i pa’ nge masengseng? Girdi’ e rayog ni nge kadbul ma ba fos, ma dawori aw e lumor me aw e fan rok ndariy be’ ni manang.”—Job 4:19, 20.
Ku bay reb e thin nu Bible ni be yog ni gad bod e “rume’ ni but’” nib mom ni nge pil. (2 Kor. 4:7) Gad ba meewar ni bochan e denen ni ke af ngodad maku dawor da flontgad. (Rom. 5:12) Ere yira digeydad, ma dabiyog ni ngad gelgad ko cham nra i tay Satan ngodad. Machane gadad e piin Kristiano e bay ban’en ni ma ayuwegdad. Yugu aram rogon ni gad ba meewar, machane ba ga’ fadad u wan’ Got. (Isa. 43:4) Maku reb e, ma pi’ Jehovah gelngin nib thothup ngak e piin yad ma ning ngak. (Luke 11:13) “Re gelngin nem ni ir e ba th’abi gel” e ma ayuwegdad ni ngad athamgilgad u fithik’ e magawon ni ma fek Satan i yib ngodad. (2 Kor. 4:7; Fil. 4:13) Ere faan gad ra togopuluw ngak Moonyan’ mad “pired nib mudugil e michan’” rodad, ma aram e ra ayuwegdad Got ni ngad pared ni gad ba mudugil ma gad ba gel. (1 Pet. 5:8-10) Ere dariy rogon ni ngad rusgad ngak Satan ni Moonyan’.
mrt 32 ¶13-17
Mu Ayuwegem u Boch Ban’en ni Yima Weliy Nde Puluw
● Mu fal’eg i yaliy e n’en ga be beeg nge gin ke yib riy
N’en be yog e Bible: “Um sikengniged urngin ban’en.”—1 Thessalonika 5:21.
U m’on ni nge mich ban’en u wan’um ni yibe weliy ara ngam pi’ nge yan ngak be’ ni kub muun ngay ban’en ni yugu yibe weliy ko news, ma ngam fal’eg i yaliy ko riyul’ fa danga’. Ni uw rogon?
Mu guy ko rayog ni ngan pagan’uy ko gin ke yib riy fa danga’. Piin yad ma weliy e news nge yugu boch e ulung e rayog ni ngar thilyeged rogon ni yad be weliy ban’en ni ke buch ni bochan e salpiy ni nge yag riy ngorad ara bochan e yad be laniyan’ ngak be’ ara reb e ulung ko am. Mu taarebrogonnag e n’en kam guy ko news ko n’en ni ku yibe weliy u murung’agen fare n’em. Yu ngiyal’ e rayog ni nge pi’ e pi fager rodad boch ban’en ngodad u email ara u online nde puluw ni gathi lem rorad. Ere dabi pagan’um ko n’en kam guy ko news ni faanra dabiyog ni ngam nang e gin ke yib riy.
Mu guy rogon ni n’en yibe weliy riy e ban’en ni ka fini buch mab puluw. Mu yaliy e date riy, nge boch ban’en nrayog ni ngan micheg nib riyul’, nge boch ban’en ni bay e mich riy ya nge yag ni micheg e n’en yibe weliy. Mu kol ayuw ni faanra ba magawon nib ga’ ma kan digey yu yang riy ndan weliy murung’agen ara yibe weliy murung’agen boch ban’en ni nge k’aring e damumuw, ara kireban’, ara fanenikan ngak be’.
Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
w03 5/15 22 ¶5-6
Mu Par ni Gab Mudugil Mag Mu’nag Fare Sagreng ko Yafos
Ba ga’ angin nra yib ngodad ni faanra gadad boch e tin riyul’ e tapigpig rok Got ni yad bay u ga’ngin yang e fayleng. Ri gad ba tow’ath ni gad bang ko re ulung i walag ney ni yad bay u ga’ngin yang e fayleng ni bay e t’ufeg u thilrad! (1 Peter 2:17) Ku rayog ni ngad rin’ed boch ban’en nra yib angin ngak pi walagdad.
Am lemnag e n’en nib fel’ ni rin’ Job. Ya mus ngak Elifaz me yog ni gaar: “Ra tun ay be’ ara par ni ke meewar ma ke aw porowun, ma thin rom e ma pi’ e athamgil ngan’ nge sak’iy.” (Job 4:4) Uw rogon ni gad be rin’ e re n’ey? Ra bagadad mab milfan ngak ni nge ayuweg pi walagen ni ngar athamgilgad ko pigpig ni yad be tay ngak Got. Rayog ni ngad folgad ko pi thin ni baaray u rogon e ngongol rodad ngak pi walagdad ni be gaar: “Mpied gelngin e pi paef ndakuriy gelngin, mi gimed gelnag e pi bug ni be da’da’ ni ke meewar.” (Isaiah 35:3) Ere mang ndab mu nameg ni ngam pi’ e athamgil nga laniyan’ taareb ara l’agruw e walag u nap’an ni kam mada’gad? (Hebrews 10:24, 25) Ga ra yog fel’ngin e tin yad be rin’ mag pining e magar ngorad ko athamgil ni yad be tay ni ngar rin’ed e n’en nib m’agan’ Jehovah ngay, ma aram e rayog ni nge ayuwegrad ni ngar pared ni yad ba mudugil ya ngar mu’naged fare sagreng ko yafos.
OCTOBER 16-22
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | JOB 6-7
“Faanra Ga Be Lemnag Ndabkiyog ni Ngam Athamgil”
Tin Baga’ Fan ko Babyor Rok Job
7:1; 14:14—Mang e be yip’ fan “e maruwel u fithik’ e towasar”? Mochuch ni tay Job e rib gel me lemnag ni yafas e rib mo’maw’, ma ba gel e gafgow riy. (Job 10:17, footnote) Nap’an e ngiyal’ ni ra par be’ u lan e low ko yam’—ko ngiyal’ ni ke yim’ nge mada’ ko fas ko yam’—e bod ba ngiyal’ ni yibe towasar ngay me taarebnag rogon e ngiyal’ n’em ko maruwel ni towasar.
Jehovah e “Ma Ayuweg e Piin Dakuriy Ban’en ni Be L’agan’rad Ngay”
BAY yu ngiyal’ nrayog ni ngad lemnaged rogon feni ngoch e yafos rodad “mab sug ko oloboch [“magawon,” NW].” (Job 14:1, BT) Aram fan ni bay yu ngiyal’ ni ma mulan’dad. Boor e tapigpig rok Jehovah ni bay murung’agrad u Bible ni aram rogon e lem rorad. Ku immoy boch i yad ni i finey ni manga yigi yim’. (1 Ki. 19:2-4; Job 3:1-3, 11; 7:15, 16) Machane, Jehovah ni fare Got ni i pagan’rad ngak e gubin ngiyal’ ni i fal’eg lanin’rad, ma be pi’ gelngirad. Kan yoloy murung’agen e pi cha’ney nga but’ ni bochan e nge fal’eg lanin’dad ma gad fil ban’en riy.—Rom. 15:4.
g 1/12 16-17
Faanra Ga Be Lemnag ni Kab Fel’ ni Nga Mum’
Yugu aram rogon nrayog ni ngam lemnag ndakuriy e athap rom, ma dab mu pagtalin ni gathi yigoo gur ni ga bay, ma ba dake gubin e girdi’ ni bay ba mit e magawon ni yad be mada’nag e ngiyal’ ney. Be gaar e Bible: “Urngin e tin ni ke sunumiy Got e be gel’gel’ ko amith ni bod rogon e amith ko gargel, ni kab kakrom i yib ke mada’ ko chiney.” (Roma 8:22) Yugu aram rogon nrayog ni ngam lemnag ndabi puf e magawon rom e chiney, machane ba ga’ nra munmun me puf. Ere mang e rayog ni ngam rin’ e chiney ndawori puf e magawon rom?
Mu weliy lanin’um ngak reb e fager rom ni be pagan’um ngak. Be gaar e Bible: “Pi tafager e gubin ngiyal’ ni yad ma dag e t’ufeg rorad. Mang gam’engin e walag ni faanra dab ra puruy’naged e gafgow rorad?” (Proverbs 17:17, BT) Job ni ir be’ nib mat’aw ni kan weliy murung’agen u Bible e weliy laniyan’ ngak yugu boch e girdi’ u nap’an ni ke yib e magawon ngak. Nap’an ni ‘ngochan’ ko yafos rok,’ me yog ni gaar: “Mmotoyil nggu weliy e tin dabug ngom.” (Job 10:1, BT) Ga ra weliy salpem ngak yugu boch e girdi’, ma aram e ra fel’ boch lanin’um me thil rogon nim lemnag e magawon rom.
Mu weliy lanin’um ngak Got u daken e meybil. Bay boch e girdi’ ni yad ma lemnag ni meybil e kemus ni ban’en ni nge fal’eg lanin’uy, machane gathi aram e n’en be yog e Bible. Psalm 65:2 e be yog ni Jehovah Got e ma motoyil ko “meybil,” ma 1 Peter 5:7 e be gaar: “Be lemnag rogomed.” Boor yay ni ke tamilangnag e Bible feni ga’ fan ni ngad taga’gad ngak Got. Bod ni ke gaar:
“Mu pagan’um ngak Somol u polo’ i lanin’um, ma ri dab mu tor ko tin ni ga be finey ni ga manang. Nguum lemnag Somol u fithik’ urngin ban’en ni ga be rin’, me dag ngom e bin nib mat’aw e kanawo’.”—PROVERBS 3:5, 6.
“Piin ni bay madgun [Jehovah] u wun’rad e ma pi’ ngorad e tin ni nge yog ngorad; ma rung’ag e tin ni yad ma wenignag ngak me ayuwegrad.”—PSALM 145:19.
“Aram fan nib pagan’dad u p’eowchen Got; mmudugil u wun’dad nra rung’ag e tin ni gadad be yog ni faan gadad ra ning ban’en ngak ni ban’en nib m’agan’ ngay.”—1 JOHN 5:14.
“Nap’an nra meybil e girdi’ nib fel’ me motoyil Somol, machane ma sabalbalyang ko piin kireb.”—PROVERBS 15:29, BT.
Faan ga ra weliy e magawon rom ngak Got, ma ra ayuwegem. Aram fan ni be pi’ e Bible e athamgil nga lanin’um ni nge ‘pagan’um ngak ni gubin ngiyal’,’ mag ‘weliy ngak urngin e magafan’ rom.’—Psalm 62:8.
Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
Mmotoyil ko Pi Walag, Mag Nang Rarogorad, Mag Dag e Runguy Ngorad
10 Rayog ni ngad folwokgad rok Jehovah ni aram e ngad guyed rogon ni ngad nanged rogon laniyan’ pi walagdad. Mu guy rogon ni ngarim nang rarogon e pi walag nib fel’ rogon. Mu non ngorad u m’on ngu tomuren e muulung, mag un ngorad ko machib, ma faanra rayog mag piningrad nga tabinaw rom ngam abichgad u taabang. Faan ga ra rin’ ni aray rogon, ma sana rayog ni ngam guy nreb e walag nib pin ni um lemnag ni gathi ir be’ nib gol e bin riyul’ riy e ba tamra’, ma reb e walag ni pumoon ni um lemnag ni ma par ni chugum nge salpiy e ir e ba m’on u wan’ e bin riyul’ riy e ba gol, ma reb e tabinaw nib ga’ ni yugu yad ma yib ko muulung nib sagaal e yad be mada’nag e togopuluw. (Job 6:29) Riyul’ nsusun e dab da “magawonniged e maruwel rok boch e girdi’.” (1 Tim. 5:13) Machane, ba fel’ ni ngad nanged boch ban’en u murung’agen pi walagdad nge pi n’en ni ma buch rorad, ya re n’ey e ra ayuwegdad ni ngad nanged yad nib fel’ rogon.
OCTOBER 23-29
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | JOB 8-10
“T’ufeg rok Got u Fithik’ e Yul’yul’ e Ma Ayuwegdad ko Pi Ban rok Satan”
Rayog ni Ngad Felfelan’naged Got, Fa?
Boor mit e gafgow ni yib ngak Job nsusun e dabi yib ngak. Bochan gelngin e pi gafgow nem ni yib ngak ma aram me lemnag ndaki ga’ fan e yul’yul’ ni i tay u wan’ Got. (Job 9:20-22) Machane, rib mich u wan’ Job ndariy ban’en nib kireb ni ke rin’. Ere aram fan ni i lemnag boch e girdi’ ni be yog ni kab gel e fel’ rok ngak Got.—Job 32:1, 2; 35:1, 2.
Uw Rogon u Wan’um e T’ufeg ni Ma Dag Jehovah u Fithik’ e Yul’yul’?
14 T’ufeg ni ma dag Got u fithik’ e yul’yul’ e ma yororiydad u boch ban’en nra kirebnag e tha’ u thildad Jehovah. Nap’an ni meybil David ngak Jehovah me yog ni gaar: “I gur e gu ma mith nga fom; bay mu chuwegneg u fithik’ e oloboch. Gu be tangnag nib ga’ lamag rogon ni ga ma ayuwegney, ni bochan e gur e kam yororiyeg. . . . Piin nib pagan’rad ngak Somol e be yororiyrad ko t’ufeg rok ni dabi mus.” (Ps. 32:7, 10, BT) Yoror nib liyeg reb e mach kakrom e ir e ma ayuweg e girdi’ ko fare mach ko pi toogor rorad. Ere t’ufeg ni ma dag Jehovah u fithik’ e yul’yul’ e bod ba yoror ni be ayuwegdad u boch ban’en nra kirebnag e tha’ u thildad Jehovah. Ku aram e n’en ni ma chugurnagdad ngak.—Jer. 31:3.
Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
“Mini’ e Manang e Lem” rok Jehovah?
19 Mang e kad filed u murung’agen e “lem rok” Jehovah? Ba t’uf ni ngad paged e Thin rok Got ni nge ayuwegdad ngad nanged rogon ni ma lem. Ma susun e dab ud turguyed fan ni ke rin’ Jehovah ban’en nrogon ni gad be lemnag nge rogon nib mat’aw u wan’dad. I gaar Job: “Faan mang e ba girdi’ Got, ma rayog ni nggu fulweg lungun; rayog ni gu warow nga kort nge mudugil e aromow nib kireb e rok.” (Job 9:32) Faanra tamilang u wan’dad rogon ni ma lem Jehovah, ma rayog ni nga dogned fapi thin ni yog Job ni gaar: “Pi n’ey e kemus ni be yip’ fan gelngin, kemus ni kathkath e kad rung’aged. Mini’ e rayog ni nge nang rogon feni gel gelngin Got?”—Job 26:14, BT.
20 Nap’an ni gad be beeg e Bible, ma mang e ngad rin’ed ni faanra kad pirieged bang nib mo’maw’ ni ngan nang fan, nib ga’ ni pi n’en ni bay rogon ko lem rok Jehovah? Faanra kad gayed boch ban’en u murung’agen, ma ka dawori tamilang u wan’dad, ma ngad nanged ni yibe skengnag e pagan’ rodad ngak Jehovah. Dab mu pagtalin ni bay yu yang u Bible ni be ayuwegdad ni ngad daged e michan’ rodad ko pi fel’ngin Jehovah. Ere ngad sobut’niged e lem rodad ngad daged ni gathi gubin ban’en ni ma rin’ Jehovah ni gad manang fan. (Ekl. 11:5) Faan gad ra rin’ ni aray rogon ma aram e rayog ni nge m’agan’dad ko fapi thin ni yog apostal Paul ni gaar: “Rib toar e gonop rok nge llowan’ rok! Mini’ e rayog ni nge weliy rogon ni ma turguy Got ban’en? Mini’ e manang rogon kanawoen ni ma maruwel? Ni bod ni be yog e babyor nib thothup ni be gaar: Mini’ e manang laniyan’ Somol? Mini’ e rayog rok ni nge fonownag? Mini’ e kaa pi’ ban’en ngak Somol ni nge fulweg Somol puluwon ngak? Ya gubin ban’en me ir e sunumiy, ma gubin ban’en ni ir e yib rok me ir e fan ngak. I Got e nguun ta’ fan ndariy n’umngin nap’an! Amen.”—Rom. 11:33-36.
OCTOBER 30–NOVEMBER 5
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | JOB 11-12
“Dalip e Kanawo’ ni Nge Yag e Gonop Riy Ngom Me Yib Angin”
Ke N’uf Job Fithingan Jehovah
17 Mang e ke ayuweg Job ni nge par nib yul’yul’? Rib tamilang ni i par Job nib fel’ thilrow Jehovah u m’on ni yib e gafgow ngak. Yugu aram rogon ni gad manang ni dariy e mich riy ni manang Job e togopuluw ni tay Satan nga mat’awun Jehovah, i par nib yul’yul’. Ke gaar Job: “Nggu par nib yul’yul’ nge mada’ ko ngiyal’ ni ku gum’!” (Job 27:5, NW) Uw rogon ni ke fal’eg Job e tha’ u thilrow Jehovah? Dariy e maruwar riy ni ke felfelan’ ko pi thin ni ke rung’ag u rogon ni ke ayuweg Got e girdi’ rok ni bod Abraham, Isak nge Jakob. Ma ki nang Job rogon e pi fel’ngin Jehovah ko pi n’en ni ke sunmiy.—Mu beeg e Job 12:7-9, 13, 16.
Gubin Ngiyal’ ni Bay Jehovah Rom
10 Mm’ag fager ko pi Kristiano ni yad ba yul’yul’. Mu gay boch e fager u lan e ulung nrayog ni ngam fil ban’en rorad, nib muun ngay e piin nib thil yangarmed ara yalen romed. Be yog e Bible ni bay e gonop rok e “piin ke ilal.” (Job 12:12, BT) Piin yad ba ilal boch e boor ban’en nrayog ni ngar filed rok e piin yad bbitir ngorad. Ba gel e bitir rok David ngak Jonathan, machane de talegrow e re n’ey ndab ra mangew fager. (1 Sam. 18:1) Ur ayuwegew yow ni ngar pigpiggow ngak Jehovah ni yugu aram rogon ni yow be mada’nag boch e magawon nib ga’. (1 Sam. 23:16-18) Irina nreb e walag nib pin ni yigoo ir u lan e tabinaw rok e ir reb e Pi Mich e yog ni gaar: “Pi walag u lan e ulung e rayog ni ngar manged chon e tabinaw rodad. Rayog ni nge fanayrad Jehovah ni ngar pied e tin nib t’uf rodad.”
11 Faanra gur be’ ni gab tamra’, ma sana ba mo’maw’ ni ngam pirieg boch e fager nib beech. Ratna nreb e walag nib pin nib tamra’ e yag ni nge un ko tin riyul’ ni yugu aram rogon ni un togopuluw ngak. I gaar, “Gu nang nib t’uf ni nge ayuwegeg e pi walag u lan e ulung.” Rayog nib mo’maw’ ni ngam weliy lanin’um ngak be’, machane nap’an ni ga ra rin’ ma ra chugur e tha’ u thilmew. Baadag e pi fager rom ni ngar pied e athamgil nga lanin’um mi yad ayuwegem, machane ba t’uf ni nga mog ngorad rogon ni ngar rin’ed e re n’ey.
12 Reb e kanawo’ nib manigil nrayog ni nge yag boch e fager riy ngodad e aram e ngaud machibgad yugu boch e walag u taabang. Carol ni faan kan weliy murung’agen e yog ni gaar: “Boor e fager nib manigil ni ke yag ngog ni bochan e gu ma chag ko pi walag u nap’an e machib, maku gamad ma rin’ boch ban’en u taabang ni fan ko pigpig romad ngak Jehovah. Ke ayuwegeg Jehovah u daken e pi fager ney u lan e pi duw ni ke yan.” Faanra ud m’ag fagergad ko pi walag u lan e ulung, ma gubin ngiyal’ nra i yib fel’ngin ngodad. Ya ra fanayrad Jehovah ni ngar pied e athamgil ngodad u nap’an ni ke mulan’dad ni bod rogon e ngiyal’ ni ke kireban’dad ya yigoo gadad.—Prov. 17:17.
it-2 1190 ¶2
Gonop
Gonop rok Got. Jehovah Got e ir e th’abi ga’ e gonop rok ya “ke mus ni ir e ba gonop.” (Ro 16:27; Re 7:12) Ra nge yag e tamilangan’ ngom ma aram e ngam nang boch ban’en nib riyul’, ma bochan ni Jehovah e Ir e Ke Sunmiy urngin ban’en ‘nde sum ma dariy e rofen nra mus,’ ma urngin ban’en ni manang u murung’agen e palpalth’ib nib muun ngay rarogon nge pi n’en bay riy, nge rarogon aram ko tabolngin ke yib i mada’ ko chiney. (Ps 90:1, 2) Pi motochiyel ni ma gagiyegnag e pi n’en kan sunmiy nge rogon ni ma maruwel e pi n’em ni ma taga’ e girdi’ ngay u nap’an ni yad be gay murung’agen boch ban’en ngu nap’an ni yad be ngongliy boch ban’en e gubin ni Ir e ke yib rok. Faanra dariy e gali n’ey ma dabiyog ni nge rin’ e girdi’ e pi n’ey. (Job 38:34-38; Ps 104:24; Pr 3:19; Jer 10:12, 13) Kab gel e ga’ fan ko pi motochiyel rok u murung’agen rogon e ngongol nsusun e ngaun rin’ ya ra ayuweg e girdi’ ni ngar pared ni yad ba mudugil, mar dugliyed ban’en nib fel’ rogon, me fel’ e par rorad. (De 32:4-6; mu guy e JEHOVAH [A God of moral standards].) Dariy e gin nra mus e tamilangan’ rok riy. (Isa 40:13, 14) Yugu aram rogon nrayog ni nge pag boch ban’en nde puluw ko pi motochiyel rok nib mat’aw ni nge buch, machane ir e ra dugliy rogon e pi n’en nra buch boch nga m’on, maku gubin nra buch nrogon nib puluw ko n’en nib m’agan’ ngay ma ra “rin’” gubin ban’en ni ma yog.—Isa 55:8-11; 46:9-11.
Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
Rogon ni Ngan Non Ngak e Piin Fel’ Yangaren
▪ ‘Gu be nang fan e n’en ni be yip’ fan ko thin rok, fa?’ Job 12:11 e be gaar: “Teliy e ma skengnag e thin ni ke rung’ag, ni bod rogon bolowthey ni ma ri’ lamen e ggan.” Ere chiney e ba t’uf ni ngam “skengnag” e n’en ni nge yog fakam ngom. Piin fel’ yangaren e yug yad ma yog yog bogi ban’en ni gowa riyul’. Bod nrayog ni nge gaar fakam nib pumoon ara ppin ngom, “Gubin ngiyal’ ni ga ma ngongol ngog ni gu bod reb e bitir!” ara “Dariy ba ngiyal’ ni kam motoyil ngog!” Thingar um lemnag nsana gathi aram e n’en ni be yip’ fan, ko bin ni ngam tugthinnigew boch ban’en ni bod e “gubin ngiyal’” nge “dariy ba ngiyal’.” Faanra gaar, “Gubin ngiyal’ ni ga ma ngongol ngog ni gu bod reb e bitir” ma rayog ni be gaar “Gu be thamiy nder pagan’um ngog,” ma faanra gaar “Dariy ba ngiyal’ ni kam motoyil ngog” ma rayog ni be gaar “Gu baadag ni nggu weliy ngom e n’en ni gu be lemnag.” Mu gay rogon ngam nang e n’en ni be yip’ fan.