Rogon ni Ngeb e Felfelan’ Nga Lan e Tabinaw

Rogon ni Ngan Non Ngak e Piin Fel’ Yangaren

“Immoy nib mom ni nggu non ngak fakag nib pagel, machane chiney ni ke gaman 16 e duw rok e ke mo’maw’ romow figirngig ni nggu nangew e n’en ni be lemnag. Bayi n’en me par u singgil rok ndabi yib nga wen maku dabi non ngomow!”​—MIRIAM, MEXICO.

“Immoy ba ngiyal’ ni baadag pi fakag ni ngaur motoyilgad ngog. Machane, chiney ni kar piilalgad e yad be lemnag ndabkiyog ni nggu nang fan lanin’rad.”​—SCOTT, AUSTRALIA.

FAANRA bay e bitir rom nib fel’ yangaren, ma dabisiy ni gamanang fan e magawon ko fagal llabthir ni bay e thin rorow aray nga lang. Dabisiy ni kafram e ba puf puf e thin u thilmew fakam. Machane chiney e gowa ke mo’maw’ ni nguum nonow ngomew. Angela nreb e matin u Italy e gaar: “Nap’an ni kab bitir fakag nib pagel ma boor ban’en ni ma fith ngog. Machane chiney e gag e som’on ni gu ma non ngak. Ya faanra dab gu rin’, ma ra yan in e rran ndab gu nonow ngomow nib fel’ rogon.”

Dabisiy ni kam pirieg ni fakam ni immoy nrib ta welthin e ke thil ke par ni gathi ri kama non, ni bod e n’en ni ke buch u fak Angela. Yira athamgil ni ngan tababnag e sabethin mab ga’ ni yima fulweg u daken in bugithin nib gel. Sana ga ra gaar ngak fakam nib pagel, “Mang e kaum rin’ e daba’?” Me fulweg nib gur ni gaar, “Dariy.” Me lungum ngak fakam nib pin, “Mang e ke buch u skul e daba’?” Me gaar, “Dariy.” Faanra mu gay rogon ni ngam tababnag e sabethin ni nge lungum, “mang ni gathi ri kag ma non?” ma rayog ni nge k’aring nge dab ki non.

Riyul’ ni boch e fel’ yangaren e dariy e magawon rorad ko numon. Machane n’en yad ma yog e gathi aram e n’en ni baadag e gallabthir rorad. Edna nreb e matin u Nigeria e yib ngan’ e n’en ni ma yog fak ngak me gaar, “Faanra gog ngak fakag nib pin ni nge rin’ ban’en mab ga’ ni n’en ni ma yog e, ‘Mu fan rog.’” Ramón nreb e matam u Mexico e ke pirieg ban’en ni ku taareb rogon rok ba pagel ni fak ni 16 e duw rok. I gaar: “Ba dake gubin e rran ni gamow ma tugthin. Ya nap’an ni gu ra yog ngak ban’en ni nge rin’ me toway nga boch ban’en ya nge dabi rin’ fare n’em ni ku gog ngak.”

Ba mo’maw’ ko gallabthir ni ngaur nonad ngak fakrad ndubun ni nge non ya rayog ni k’aring e chalban ngorad. Ke yog e Bible ni “dabi yib angin e n’en kan lemnag ni faanra dariy e puruy.” (Proverbs 15:22, NW) Anna nreb e matin u Russia ndariy e pumoon rok e gaar: “Faanra dagnang e n’en ni be lemnag fakag nib pagel, me chalbag ni gu baadag ni nggu tolul.” Mang nra kari taw nga ba ngiyal’ ni kari ga’ fan e numon, ma piin fel’ yangaren nge gallabthir rorad e gowa dabkiyog ni ngar nonad ngorad nib fel’ rogon?

Ngan Nang e N’en Be Kireb

Boor ban’en nib muun ko numon. I yog Jesus ni “ra be’ ma be yog l’ugun e pi n’en nib sug u laniyan’.” (Luke 6:45) Ere faanra ba fel’ e numon u thildad be’, ma aram e rayog ni ngad filed ban’en nib fel’ rorad ma gad dag boch ban’en u rarogodad. Ba mo’maw’ ko piin fel’ yangaren ni ngar weliyed e n’en bay u gum’ircharad ya ki mada’ ngab bitir nib ta welthin ma ra taw ko binem e yangar ma ke dabuy ni nga i non ma ke nang e tamra’. Piin ni boor ban’en ni yad manang u murung’agen e re n’ey e ka rogned ni piin fel’ yangaren e gubin ngiyal’ ni yad ma lemnag ni gubin e girdi’ ma be guy e n’en yad be rin’ nge n’en yad be yog ni bod ba magal nib ga’ ramaen ni kan gal’ nga lan owcherad. Ere faanra dubrad ni ngaun fal’eg i yaliy e n’en yad ma rin’, ma aram mar ted bangi ban’en nga thilrad e gallabthir rorad nra mo’maw’nag ko gallabthir ni ngar nonad ngorad.

Piin fel’ yangaren e yad baadag ni ngar pired rorad, maku aram ban’en ni ma kirebnag e numon. Dabiyog i siyeg ere n’em​—ya be ilal fakam i yan, ma bang ko ilal ni be tay e nge dar ko tabinaw rok. Machane, re n’ey e gathi be yip’ fan ni aram e ke taw nga nap’an nrayog ni nge chuw fakam u tabinaw nge par nga bang ni yigoo ir. Ya boor ban’en nra buch rok nra t’uf e ayuw rom riy. Machane fare n’en ni ma buch ni nge adag ni nge par rok ni goo ir e ra tabab u m’on ko ngiyal’ ni ke ilal. Boor e piin fel’ yangaren ni yad baadag ni ngar lemnaged boch ban’en ni goo yad mfin rogned ku be’, ya aram bang ko ilal ni yad be tay.

Riyul’ ndar ma mithag e piin fel’ yangaren ban’en ko pi taab yangar rorad​—ya aram ban’en ni ke nang Jessica nreb e matin u Mexico. I gaar, “Nap’an ni kab bitir fakag nib pin, ma gubin ngiyal’ ni ma fek e magawon rok i yib ngog. Machane chiney e ma fek i yan ko pi tafager rok.” Faanra arrogon fakam nib fel’ yangaren, ma dab mu lemnag ni gowa ke “talegem ko maruwel rom” ni gur reb e gallabthir. Kan fal’eg i gay murung’agen ma kan pirieg nib ga’ ni piin gallabthir e ma motoyil e piin fel’ yangaren ko fonow rorad gathi pi tafager rorad ni yugu aram rogon ndarur daged ni yad be motoyil ngay. Ere, uw rogon ni nge par nib pufpuf e thin u thilmew fakam?

Rogon Me Fel’​—Ngan Chuweg e N’en ni Be Kirebnag e Numon

Mu susunnag ni gabe yan u daken ba pa’ i kanawo’ nib k’iy mab n’uw. Boor e mayel ni kam man riy ni gathi rim cheleg e yap’ ko karrow rom nga baraba’ nge baraba’. Ngemu’ mi yigi yib bangi m’ing ko kanawo’. Faanra dabum ni ngam man nga wuru’ e kanawo’, ma dariy e n’en ni ngam rin’ ya ngam cheleg e yap’ rom nga baraba’. Taareb rogon ko ngiyal’ ni ke fel’ yangaren fakam. Sana boor e duw ni um pirew nib fel’ e thin u thilmew. Machane chiney e ke thil e yafas rok nib tomgin, ma thingari mu thilyeg boch ban’en u rogon e numon ni ga ma tay ngak. Mu fithem ko pi deer ni baaray nga but’.

▪ ‘Ra ke lemnag fakag nib pumoon ara ppin ni nge non ngog, mab fel’ rogog ni nggu nonow, fa?’ Be gaar e Bible: “Ba tafinay nni weliy nib fel’ rogon nge tamilangan’uy riy e bod e arfath nni ngongliy ko silver ni nge mang siko.” (Proverbs 25:11, NW) Rogon ni ke tamilangnag e re thin nu Bible ney e, rib ga’ fan ni ngan nang e ngiyal’ nib fel’. Ra ngan susunnag ma: Be’ nib tamilay’ e dabiyog ni nge gurnag ara sowathnag e ngiyal’ ni nge t’ar wom’engin e woldug rok. Thingari rin’ e tin ni ke taw nga nap’an ni nge rin’. Sana bay ba ngiyal’ ni baadag fakam ni ngam nonow. Mu guy rogon ngam rim nonow e re tayim nem. Frances nreb e matin u Australia ndariy figirngin e gaar, “Boor e nep’ ni ma yib ba rugod ni fakag nga singgil rog ni nggu sabethingow me par u rom nsogonap’an reb e awa. Dabug ni nggu mol ni ke n’uw e nep’, ere rib mo’maw’ ngog e re n’em, machane pi nep’ nem e ri boor ban’en ni gamow ma weliy riy.”

MU GAY ROGON E RE N’EY: Faanra dabun fakam ni nge non, mi gimew rin’ ban’en u taabang​—mmarow nga bang, mu ngongliyew reb e gosgos, ara mu rin’ew reb e maruwel u tabinaw. Boch ban’en ni aray rogon e ra ayuweg e piin fel’ yangaren ngar weliyed e n’en ni yad be lemnag.

▪ ‘Gu be nang fan e n’en ni be yip’ fan ko thin rok, fa?’ Job 12:11 e be gaar: “Teliy e ma skengnag e thin ni ke rung’ag, ni bod rogon bolowthey ni ma ri’ lamen e ggan.” Ere chiney e ba t’uf ni ngam “skengnag” e n’en ni nge yog fakam ngom. Piin fel’ yangaren e yug yad ma yog yog bogi ban’en ni gowa riyul’. Bod nrayog ni nge gaar fakam nib pumoon ara ppin ngom, “Gubin ngiyal’ ni ga ma ngongol ngog ni gu bod reb e bitir!” ara “Dariy ba ngiyal’ ni kam motoyil ngog!” Thingar um lemnag nsana gathi aram e n’en ni be yip’ fan, ko bin ni ngam tugthinnigew boch ban’en ni bod e “gubin ngiyal’” nge “dariy ba ngiyal’.” Faanra gaar, “Gubin ngiyal’ ni ga ma ngongol ngog ni gu bod reb e bitir” ma rayog ni be gaar “Gu be thamiy nder pagan’um ngog,” ma faanra gaar “Dariy ba ngiyal’ ni kam motoyil ngog” ma rayog ni be gaar “Gu baadag ni nggu weliy ngom e n’en ni gu be lemnag.” Mu gay rogon ngam nang e n’en ni be yip’ fan.

MU GAY ROGON E RE N’EY: Faanra ke non fakam ngom nib gel e thin ni ke yog, ma gog ban’en ni bod e: “Kug nang ni kam damumuw, ma gu baadag ni nggu nang e n’en ni nga mog. Mog ngog fan ni gabe lemnag ni gu be ngongol ngom ni bod reb e bitir.” Ma dabkum non ma ga motoyil ngak.

▪ ‘Gur, da gur ma nang mug k’aring nge mo’maw’ e numon u thilmow ni gu ma towasariy fakag ni nge non?’ Be gaar e Bible: “Tin nib mat’aw e ngongol e wom’engin ni yib ko awoch ni piin ni ma fal’eg thiliy e ra yunged u fithik’ e gapas.” (James 3:18) Mu fal’eg e “gapas” u thilmew u daken e thin rom nge ngongol rom nge yog ni adag ni nge non ngom. Dab mpagtalin ni gur e ngam ayuweg fakam. Ere nap’an ni gimew be weliy murung’agen ban’en, ma dab mu non ni bod be’ u tafen e puf oloboch ni be guy rogon ni nge m’ug nde riyul’ e thin ni ke yog be’. Ahn nreb e matam u Korea e gaar, “Ba gallabthir nib gonop e dar ma gaar, ‘Mingiyal’ e nge taw ngay mfini ilal e lem rom?’ ara ‘Uw urngin yay ni nggog ngom?’ Tomren ni kug oloboch ko re n’ey in yay, ma kug nang ni ke chalban fapi pagel ni fakag nga rogon ni gu ma non nge n’en ni gu ma yog.”

MU GAY ROGON E RE N’EY: Faanra gathi ri baadag e bitir rom ni nga i fulweg e deer, mag fek nga yugu reb e kanawo’. Bod nrayog ni nga mog ngak fakam nib pin e n’en ni kam rin’ u reb e rran ko bin ni ngam fith ngak e n’en ni ke rin’. Ma faanra ga baadag ni ngam nang e n’en ni be lemnag fakam u murung’agen ban’en, mag fith ban’en nde sor ngak. Mu fith ngak e n’en ni be lemnag e fager rok u murung’agen fare n’em. Ngemu’ mag fith ko mang fonow e ra pi’ ngak e re fager rok nem.

Gathi dabiyog ni ngan non ngak e piin fel’ yangaren. Mu puluwnag rogon ni gama non ngak fakam nge m’ag ngak. Mu non ngak boch e gallabthir ni ke yog ni ngar gelgad ko re magawon ney. (Proverbs 11:14) Nap’an ni gimew be non fakam ni pin ara pumoon, ma ‘thingar mu gur ko motoyil, machane dab mu gur ngam welthin, ma dab mu gur ngam damumuw.’ (James 1:19) Ma bin th’abi ga’ fan riy e dab mu tal i “chuguliyrad nrogon ni ma fonownigey Jehovah nge rogon ni ma pow’iy e lem.”​—Efesus 6:4, NW.

MU FITHEM NI NGE LUNGUM . . .

▪ Mang boch ban’en ni kug guy ni ke thil rok fakag u nap’an ni ke fel’ yangaren?

▪ Mang boch e kanawo’ nrayog ni nggu mon’ognag rogon e numon ni gu ma tay?

[Box on page 29]

Boch Ban’en ni Ke Yog e Gallabthir Nrayog ni Ngan Fanay

“Faanra gamow bay fakag ni pumoon u fithik’ e girdi’, ma ma non nib fel’ rogon. Ra yan i taaboch riy ndaki moy fapi cha’, mug ulul ko fare sabethin nggu weliy e n’en ni ka un weliy kafram.”​—ANGELA, ITALY.

“Kug piriegew nfaanra som’on mu gognew ban’en nib fel’ ni ke rin’ pi fakmow ma gamow yog ngorad ni yad ba t’uf romow ma yad ma adag ni ngar weliyed boch ban’en ngomow.”​—DONIZETE, BRAZIL.

“Kug non ngak boch e girdi’ ni kar piilalgad ni kan chuguliyrad nib puluw nga rogon e pi kenggin e motochiyel nu Bible, kug fith ngorad rarogorad u nap’an ni kab fel’ yangarrad nge rogon ni ke ayuwegrad e gallabthir rorad. N’en ni ka rogned e kari ayuwegeg.”​—DAWN, BRITAIN.