Ireray Boch Ban’en ni Ke Yag Ngodad ni Bay Rogon ko Tirok Got Ban’en
“Ireray boch ban’en ni bay rogon ko tirok Got ban’en ni ke yag ngak e pi tapigpig rok Jehovah.”—ISA. 54:17, NW.
1. Mang e ke pi’ Jehovah ngak e girdi’ nra fel’ rogorad riy?
JEHOVAH e be par ndariy n’umngin nap’an, ma ke yog ngodad e n’en nib t’uf ni ngad rin’ed ya nge yag ngodad e yafas ni manemus. Dawori thil e n’en ni ke yog. Be yog e Bible ni gaar: “Thin rok Jehovah e bay i par ndabi m’ay biid.” (1 Pet. 1:23-25) Ri gad ba felfelan’ ni ke pi’ e thin rok ngodad ni aram e Bible nrib ga’ fan.
2. Mang e n’en ni baadag Got ni ngad nanged u murung’agen?
2 Baadag Jehovah ni gadad gubin ni ngad nanged fithingan. Som’on ni weliy e Bible fithingan Got ni Jehovaha e nap’an ni weliy rogon ni ke sunmiy e tharmiy nge fayleng. (Gen. 2:4) Boor yay ni ke yoloy Got fithingan nga daken e malang u nap’an ni pi’ fa Ragag i Motochiyel ngak Moses. Bin som’on e motochiyel e be gaar: “I gag Jehovah ni Got rom. (Ex. 20:1-17, NW) Ke athamgil Moonyan’ ni nge kirebnag e Bible ya nge dab da nanged murung’agen Got nge fithingan. Machane, de pag Jehovah e re n’ey ni nge buch.—Ps. 73:28.
3. Mang e ku baadag Got ni ngad nanged u murung’agen?
3 Boor ban’en ni be lemnag e girdi’ u murung’agen Got nde puluw. Machane, baadag Jehovah ni gadad gubin ma ngad nanged e tin riyul’. Ri gadad ba felfelan’ ya rib tamilang rogon ni be weliy e Bible murung’agen e tin riyul’. (Mu beeg e Psalm 43:3, 4.) Ere gowa gad bay ko tamilang, ma girdi’ nu fayleng e yad bay u fithik’ e lumor.—1 John 1:6, 7.
BAY BOCH BAN’EN NI KE YAG NGODAD NIB GA’ FAN
4, 5. Mang tow’ath e kan pi’ ngodad ko duw ni 1931?
4 Girdi’ ni yad ma par u lan reb e binaw e sana ba chugur ni taareb rogon fel’ngirad, nge yalen rorad, nge pi n’en ni yad ma rin’ ni ke fil e gallabthir rorad ngorad. Ma rayog ni nga nog ni re n’ey e ku bang ko yalen rodad. Gadad e Pi Mich Rok Jehovah e ku bay ban’en ni aray rogon rodad. Ke ayuweg Jehovah e girdi’ rok ni ngar nanged fan e thin nu Bible nge tin riyul’ u murung’agen nge tin nib m’agan’ ngay. Miki pi’ e tow’ath ngodad nrib fel’, ya yima piningdad u fithingan.
5 Kan tunguy reb e ngachal ngodad u nap’an fare convention u Columbus, Ohio, u Meriken, ko duw ni 1931. Fa gal letra ni “JW” e kan yoloy nga daken fare program ko convention. Reb e walag ni ppin e ke yog ni boch e pi walag e kar susunnaged ni fa gal letra e be yip’ fan fare bugithin ni “Just Wait” ara “Just Watch” ma boch i yad e ka rogned ni be yip’ fan e “Jehovah’s Witnesses” ara Pi Mich Rok Jehovah u m’on ko re muulung nem, ma u nog fithingmad ni Piin ni Ma Fil e Bible, machane urngin e girdi’ ni kar uned ko re welthin nem ko July 26, 1931 e ke m’agan’rad ngay ni ngan pining e Pi Mich Rok Jehovah ngorad. Rofen nem e rib gel e felfelan’, ya kan tunguy reb e ngachal ngomad ni kan fek u Bible. (Mu beeg e Isaiah 43:12.) Reb e walag nib pumoon e gaar: “Dab gu pag talin rogon e tolul nge wayway ni kan tay nrib gel.” Dariy be’ ni baadag ni ngan tunguy e re ngachal nem ngak, machane Jehovah e ke pag ni ngan tunguy e re ngachal nem ngomad ni ke pag 80 e duw!
6. Mang boch ban’en ni kad nanged ni bay rogon ko tirok Got ban’en ni ke yag ngodad?
6 Maku bang ko tirok Got ban’en ni ke yag ngodad e aram e tamilangan’ u Bible ni murung’agen e pi tapigpig rok Got kakrom. Bod ni be weliy e Bible e n’en ni buch rok Abraham, nge Isak, nge Jakob. Ma dabisiy ni bay yu ngiyal’ ni yad ma weliy ngak girdien e tabinaw rorad murung’agen kanawoen e yafas nib m’agan’ Jehovah ngay. Ma dariy e maruwar riy ni pi thin nem e ke ayuweg Josef, ma aram fan nnap’an ni ke waliy leengin Potifar ni ngar parew me yag ni nge mil rok. (Gen. 39:7-9) Pi Kristiano ko bin som’on e chibog, e yad ma weliy murung’agen Got ngak e pi walag. I fil apostal Paul ngak e girdi’ u lan e ulung e pi n’en ni ke fil Jesus ngak u murung’agen fare Abich ni Blayal’ rok Somol. (1 Kor. 11:2, 23) Urngin e pi n’ey e kan tay nga Bible ya nge fil ngodad rogon ni ngad liyorgad ngak Got. (Mu beeg e John 4:23, 24.b) Thin nu Bible e rayog ni nge ayuweg urngin e girdi’, machane gad e girdi’ rok Jehovah e ri gad be pining e magar ni bochan ni bay e Bible rodad.
7. Mang e pi n’en ni kan micheg nra yag ngodad?
7 Maku be ayuweg Jehovah e girdi’ rok e ngiyal’ ney. (Ps. 118:7) Rayog ni ngad beeged u lan e pi babyor rodad rogon ni be ayuwegrad e ngiyal’ ney. Re n’ey e ra ayuwegdad ni nge gel e pagan’ rodad ngki mada’ ko ngiyal’ ni kan gafgownagdad. Be micheg e Bible ngodad ndariy ba talin e cham nrayog ni nge talegdad. Ma faanra yog be’ ban’en nib kireb nib togopuluw ngodad u kourt, ma ra munmun ma yira nang nde riyul’ e n’en ni ke yog, ya gad be rin’ e tin nib mat’aw ni ke yib rok Jehovah. Re n’ey e bang ko pi’ n’en nrayog ngodad. (Isa. 54:17) Satan e dabiyog ni nge gafgownagdad ni manemus.
8. Mang e gad ra weliy ko re article ney nge bin migid?
8 Ke guy Satan rogon ni nge kirebnag e Bible, ya dabun ni nge nang e girdi’ fithingan Jehovah nge tin riyul’. Machane de yag rok. U lan e re article ney nge bin migid e gad ra weliy murung’agen e (1) n’en ni ke rin’ Got ni nge ayuweg e Bible nge thin ni bay riy; (2) n’en ni ke rin’ Jehovah ya nge yag ni nge nang e girdi’ fithingan; nge (3) n’en ni ke rin’ Got ya ngad nanged e tin riyul’ e ngiyal’ ney.
KE AYUWEG JEHOVAH E BIBLE NGE THIN NI BAY RIY
9-11. Uw rogon ni ke ayuweg Jehovah e Bible?
9 Boor ban’en ni kan rin’ ni ngan kirebnag e Bible, machane Jehovah e ke ayuweg. Fare Galesiya ko Katolik e guy rogon ni ngar taleged e girdi’ ni nge dab kur beeged e Bible. U nap’an e duw ni 1229, ma ba ulung e girdi’ u France nib tolang e liw rorad e kar fal’eged reb e motochiyel ni be yog nib kireb ni nge beeg e girdi’ e Bible ko thin rorad. Maku kan fal’eg e motochiyel ni aram rogon u Spain ko duw ni 1234. Tomur riy, u nap’an e duw ni 1559, ma ke yoloy Pope Paul IV fithingan boch e babyor ndabiyog ni nge printnag be’ maku dabiyog ni nge fanay ba ken, nib muun e Bible ngay.
10 Yugu aram rogon ni ke guy e girdi’ rogon ni ngar kirebnaged e Bible, machane Jehovah e ke ayuweg ni nga dab ni kirebnag. Sogonap’an fare duw ni 1382, me fal’eg John Wycliffe e ken som’on e Bible ni kan pilyeg ko thin nu Meriken. Maku aram e n’en ni rin’ William Tyndale. Ma bochan e re n’ey ni rin’, min thang e fan rok ko duw ni 1536. Nap’an ni kan m’ag nga baley i gek’iy me tolul ni be gaar: “Somol, mu ayuweg fare pilung nu Ngalis ni nge tamilangan’.” Ma aram min uchuliy k’angan, min urfeg.
11 Nap’an fare duw ni 1535 miki piliyeg Miles Coverdale e Bible ko thin nu Meriken. Boch riy e ke fek ko fare Bible ni ke piliyeg William Tyndale, maku bay boch riy ni ke fek ko Bible ni Latin nge boch ko fare Bible ni ke pilyeg Martin Luther ko thin ni Chiyamen. Ngiyal’ n’ey, ma bay e Bible rodad ni New World Translation of the Holy Scriptures. Gad ba felfelan’ ko re Bible ney ya ba tamilang, mab puluw e thin ni bay riy, mab mom ni ngan fanay ko machib. Ere, de yag rok Satan nge yug girdi’ ni ngar kirebnaged e Bible.
KARI AYUWEGDAD JEHOVAH NI NGAD NANGED FITHINGAN
12. Uw rogon ma fare ke Bible ni New World Translation e ke ayuweg e girdi’ ni ngar nanged fithingan Jehovah?
12 Ke guy Jehovah rogon ni nge dab ni chuweg fithingan u urngin ken e Bible. Nap’an ni yibe fal’eg fare New World Translation, ma ke athamgil e pi walag ni ngar sulweged fithingan Got ni aram Jehovah nga urngin yang ni immoy riy ko ken som’on e Bible. Ke m’ug fithingan Got ko Pi Babyor ko Bible nni Yoloy Som’on ni Thin nu Hebrew ni ke gaman 6,973 yay, ma u lan Pi Babyor nni Yoloy Som’on ni Thin nu Greek e ke m’ug riy ni 237 yay. Fare Bible ni New World Translation e kan piliyeg u boor ko 116 mit e thin. Ma ke pag 178,545,862 ken ni kan fal’eg.
13. Uw rogon nrayog ni ngad nanged ni manang e girdi’ fithingan Got ni ka nap’an ni sunmiy e girdi’ ko som’on?
13 Manang Adam nge Efa fithingan Jehovah ma ka rognew. Miki fanay Noah fithingan Got. Ke yog ni gaar: “Ke sorok Somol [“Jehovah,” NW] ni Got rok Shem.” (Gen. 4:1; 9:26) I fanay Got fithingan u nap’an ni i non ngak e girdi’. Ya yog ni gaar: “I gag Jehovah. Ireray fithingag; ma dariy yugu reb e kan ni taareb rogomow.” Miki yog ni gaar: “I gag e Jehovah, ma kemus ni goo gag e Got. Dakuriy yugu reb e Got nga bang. (Isa. 42:8, NW; 45:5, NW) Ke ayuweg Jehovah e girdi’ u ga’ngin yang e fayleng ni ngar nanged fithingan. Thingar da lemnaged ni gadad ba tow’ath ni gad be fanay fithingan Jehovah, ma gadad e Pi Mich Rok! Ireray fan fare thin nu Bible ni gaar: “Gadad be pining e sorok ngak [“nga fithingan,” NW] Got.”—Ps. 20:5.
14. Uw e ki m’ug fithingan Got riy?
14 Gathi kemus ni Bible e bay fithingan Got riy. Bod ni kan yoloy fithingan ko fare malang ni ka nog e Moabite Stone ngay, ni kan pirieg u Dhiban (Dibon), ni 13 e mayel ko ngek ko Dead Sea. U daken fare malang e kan yoloy fare chep ni be weliy murung’agen Omri ni Pilung nu Israel, maku bay e thin riy u murung’agen Misha ni Pilung nu Moab nge cham ni tay ngak piyu Israel. (1 Ki. 16:28; 2 Ki. 1:1; 3:4, 5) Fare Moabite Stone e kan yoloy fithingan Got ngay ni aningeg e letra riy ni Hebrew ni YHWH ni ka nog e Tetragrammaton ngay. Maku boor yay ni ke m’ug e yol ni aram rogon ko n’en ni ka nog e Lachish Letters ngay, ni aram e nochi yang i but’ ni clay ni kan pirieg u Israel.
15. Mang fare Septuagint, ma mang fan nib t’uf ni ngan fal’eg e re n’em?
15 Boor ko 2,000 e duw ni ke yan, ma Pi Babyor ko Bible nni Yoloy Som’on ni Thin nu Hebrew e kan piliyeg ko thin ni Greek ni ke mang Septuagint. Mang fan nib t’uf ni ngan piliyeg ko thin ni Greek? Piyu Jew e kan kalbusnagrad u Babylon ni ke gaman 70 e duw. Ma nap’an ni pagrad ko duw ni 537 B.C.E., ma boch i yad e kar turguyed ni ngar pared u Babylon. Me munmun, ma boor i yad e ka ranod ni ngar pared nga Alexandria nge Egypt, ma girdi’ ko re nam nem e yad ma non ni thin ni Greek. Ere piyu Jew ni yad ma par u rom e ba t’uf rorad e Pi Babyor ko Bible nni Yoloy Som’on ni Thin nu Hebrew ni kan piliyeg ko thin ni Greek. Re Septuagint nem e bay fithingan Got riy nni yoloy ni thin ni Hebrew.
16. Uw rogon ni ke fanay fare ke babyor ni Bay Psalm Book fithingan Got?
16 Ken som’on e babyor ni kan wereg ko fapi binaw ni be gagiyegnag e am nu Meriken e aram fare babyor ko Psalms ni bay fithingan Got riy. Som’on e kan yoloy ko thin ni Hebrew min piliyeg ko thin nu Meriken. Ka nog e Bay Psalm Book ngay, min yoloy ko duw ni 1640. Ma bang ni kan yoloy fithingan Got riy ni Iehovah e bay ko Psalm 1:1, 2. Be yog ni be’ nib tow’ath e dabi motoyil ko girdi’ nib kireb, machane ri be lemnag “fare motochiyel rok Iehovah.” Maku rayog ni ngam beeg fare ke babyor ni The Divine Name That Will Endure Forever ni ku bay e thin riy ni murung’agen fithingan Got.
RIB MUDUGIL NI KE AYUWEGDAD JEHOVAH NI NGAD NANGED E TIN RIYUL’
17, 18. (a) Mang e tin riyul’? (b) Mang e tin riyul’ ni bay rogon ko fare “Thin Nib Fel’”?
17 Gadad be pigpig ngak Jehovah ni ‘ba Got nib yul’yul’’ [“Got ko tin riyul’,” NW]. (Ps. 31:5) Mang e tin riyul’? Aram boch ban’en ni be micheg nib riyul’ fare n’en ni ka nog. U lan e bin kakrom e Bible nni yoloy ni thin ni Hebrew, ma fare bugithin ni “tin riyul’” e be yip’ fan ban’en nib riyul’, mab mat’aw, ma rayog ni nge pagan’dad ngay.
18 Ngiyal’ ney, e ke pi’ Jehovah e ayuw ngodad ya nge yag ni ngad nanged e tin riyul’. Ma ka be ulul i rin’ e re n’ey ya ngki yoor boch e tamilangan’ rodad u murung’agen e tin riyul’. (2 John 1, 2) Ireray e n’en ni gad ra fil ko thin ni bay ko Prov. 4:18 (BT) ni be gaar: “Fare pa’ i kanawo’ ni ma yan e girdi’ nib mat’aw u daken e bod e yal’ ni nge m’ug, ni be ga’ raen i yan nge mada’ ko ngiyal’ ni kari rran.” Nap’an ni be meybil Jesus ngak Got, me gaar: “Mu fil ngorad e tin nib riyul’, ni er e thin rom.” (John 17:17) Bay e tin riyul’ u Bible ni aram fare “Thin Nib Fel’” ni gadad e piin Kristiano e ke mich urngin e pi n’ey u wan’dad. (Gal. 2:14) Mang boch e pi n’ey? Aram e tin riyul’ u murung’agen fithingan Jehovah, nge gagiyeg rok nth’abi tolang, nge fare maligach ni ke pi’ Jesus, nge murung’agen e fas ko yam’, nge murung’agen Gil’ilungun Got. Ere, chiney e ngad filed ko uw rogon ni ke ayuweg Got e tin riyul’, nyugu aram rogon ni be athamgil Satan ni nge mithag.
KE TALEG JEHOVAH SATAN NI NGE DABKI MITHAG E TIN RIYUL’
19, 20. Mini’ Nimrod? Mang e ke guy e girdi’ rogon ni ngar rin’ed u nap’an ni be gagiyeg?
19 Tomuren ni kan tharey e fayleng ko Ran, ma immoy be’ nrib cheg ko mokol gamanman ni Nimrod fithingan. Cha’nem e ke togopuluw ngak Jehovah. (Gen. 10:9) Ma bochan e re n’ey ni rin’, mab tamilang ni be pigpig ngak Satan. Nimrod e ku taareb rogon ngak e piin ni kar togopuluwgad ngak Fak Got. Ya yog Jesus ngorad ni gaar: “Gimed e pi fak e chitamangimed, ni fare moonyan’, ma gimed ba adag ni ngam folgad ko tin nib m’agan’ e chitamangimed ngay,” ma “dariy ba ngiyal’ ni ke yib nga ba’ rok e tin riyul’.”—John 8:44.
20 I gagiyegnag Nimrod yu Babel nge boch e mach ni immoy u thilin fa gal pa’ i lul’ ni Tigris nge Eufrates. (Gen. 10:10) Dabisiy ni ir e tabab ni nge fal’eg yu Babel nge fare wulyang ni bay riy ni sogonap’an 2269 B.C.E. Dabun Jehovah ni nge par e girdi’ u lan taareb e binaw, machane piin ni ur toyed yu Babel e rogned ni lungurad: “Ngad ngongliyed reb e binaw ngodad ni pire’ e naun riy ni bay ba wulyang riy ni yan i tun ko lang. Me gilbuguwdad me siy da wergad u roy u fayleng.” Ma de yag ni ngar mu’naged i ngongliy e re wulyang nem ya ke “athkuy Somol e thin rok urngin e girdi’ riy.” Ere, ra digeyed yu Babel nga ranod. (Gen. 11:1-4, 8, 9) Baadag Satan ni nge kirebnag e bin riyul’ e liyor ya nge yag ni nge liyor urngin e girdi’ ngak. Machane, i ayuweg Jehovah e bin riyul’ e liyor, ere chiney e ke yoor e girdi’ ni kar tababgad ni ngaur liyorgad ngak ni gubin e rran.
21, 22. (a) Mang fan ni dariy ba ngiyal’ ni ke chugur ni nge math fa bin nib riyul’ e liyor? (b) Mang e gad ra fil ko bin migid e article?
21 Dariy ba ngiyal’ ni ke chugur ni nge math e bin riyul’ e liyor. Mang fan? Ya Jehovah ni ir e bin Nth’abi Ga’ e Sensey rodad e ke gagiyegnag ni nge yag e Bible ngodad, ma kad nanged fithingan, nge tin riyul’. (Isa. 30:20, 21) Nap’an ni gad ra liyor ngak Got u rogon ni baadag, ma ra yib e felfelan’ ngodad nib gel. Machane ngad kol ayuwgad ni kemus ni tin riyul’ e nge mich u wan’dad, ma ngaud folgad u rogon ni be pow’iydad gelngin Got nib thothup.
22 Gad ra fil ko bin migid e article rogon ni ke tabab boch e teliw i wereg e machib nde puluw u murung’agen Got. Ma gad ra nang nder fil e thin nu Bible e pi machib nem. Maku gad ra nang ni ke tow’athnagdad Jehovah ya ke pi’ e tamilangan’ ngodad u murung’agen nib riyul’. Ma urngin e pi n’ey e boch ban’en ni ke yag ngodad ni bay rogon ko tirok Got ban’en nrib fel’.
[Boch e thin nra tamilangnag murung’agen]
a Fare Bible ni thin nu Waab e dariy fithingan Got riy ni aram Jehovah, ya kan tay e liw rok nga lon. Machane, nap’an ni kan yoloy e ken som’on e Bible ma bokum biyu’ yay ni ke m’ug fithingan Got riy.
b John 4:23, 24 (NW): “Re ngiyal’ nem e ka be yib ni ke taw ngaray, ni piin nriyul’ ni yad be meybil e bay ra meybilgad ngak e en ni Chitamangiy u daken e ayuw u gelngin Got nib thothup nge tin riyul’. Ereray e piin ni yad ma meybil ni ba adag e Chitamangiy ni ngar meybilgad ngak. Yi Got e Kan, ma piin ni ngar meybilgad ngak e thingar ra meybilgad ngak u daken e ayuw u gelngin Got ni thothup nge tin riyul’.”