Deer ko Piin Ma Beeg

Yigoo manna nge arche’ ni quail e i kay piyu Israel u daken e ted, fa?

Manna e ba ga’ ni aram e n’en ni i kay piyu Israel u lan 40 e duw ni ur moyed u daken e ted. (Ex. 16:35) Ma immoy l’agruw yay ni pi’ Jehovah e arche’ ni quail ni ngar ked. (Ex. 16:​12, 13; Num. 11:31) Machane ku bay yugu boch e ggan ni ur ked.

Bod ni bay yu ngiyal’ ni i pow’iy Jehovah e girdi’ rok nga bang nrayog ni “ngar n’ufed e tent rorad riy” ni bay e ran nge ggan riy ni ngar ked. (Num. 10:33) Bang ko yungi n’em e aram yu Elim ni “ba’ ragag nge l’agruw i alublub [riy] nge 70 ken e palm.” Dariy e maruwar riy ni yu ke gek’iy ney e date palm. (Ex. 15:27) Be yog fare ke babyor ni Plants of the Bible ni yu ke gek’iy ney ni date palm e “boor yang ni ma tugul riy, . . . ma wom’engin e aram e n’en nib ga’ ni ma kay e girdi’ ni ma par u daken e ted. Yima ngongliy e ggan riy, nge oil, maku rayog ni ngan fanay ko naun.”

Ku rayog ni tal piyu Israel ko fagi n’en nib ga’ yang ni yima yog yu Feiran ngay e ngiyal’ ney ni bang ko fare Lul’ ni Bay ko Mathil u Feiran.a Be yog fare ke babyor ni Discovering the World of the Bible nre lul’ ney “e 81 e mayel n’umngin, ma aram reb e tin th’abi n’uw, nge th’abi fel’ yaan e lul’ ni bay u Sinai, maku boor e girdi’ ni manang murung’agen.” Ki ulul ngay ni gaar: “Faanra nge milekag be’ u lan 28 e mayel ni nge tabab ko gin ni yan i og e re lul’ ney riy nga maday, ma aram e ra taw ko fagi n’en ni ka nog e Feiran Oasis ngay. Re gin’ey e sogonap’an 2,000 e fit tolngin ko day ma 3 e mayel n’umngin. Re gin’em e ba sug ko gek’iy ni palm ma rib fel’ yaan, ere aram fan ni yima taarebrogonnag ko fare milay’ nu Eden. Ke yan bokum biyu’ e duw ni yugu ma yan e girdi’ ko gin’ey ni bochan e bokum biyu’ e date palm ni bay u rom.”

Nap’an ni chuw piyu Israel u Egypt, mar feked e flowa, nge yungi n’en ni yima gelgiy e flowa u daken, nge sana boch e grain nge gapgep. Machane pi n’em e de par nib n’uw nap’an. Ku “boor e saf nge kaming nge garbaw” nra feked. (Ex. 12:​34-39) Machane bochan nib mo’maw’ e par rorad u daken e ted, ma aram fan ni boor e gamanman rorad ni yim’. Sana ku bay boch e pi gamanman nem ni i longuy piyu Israel. Ma boch e un ognag ni maligach nsana bay boch riy ni un ognag ko got ni googsur.b (Acts 7:​39-43) Machane ba tamilang ni i chuguliy piyu Israel e gamanman ni bochan e n’en ni yog Jehovah ngorad u nap’an ndar folgad rok. I yog ni gaar: “Pi fakmed e bay ur gafaliyed e gamanman u daken e ted ni 40 e duw.” (Num. 14:33) Ere rayog ni ur feked e milik nge ufin ko pi gamanman ney ngaur ked, machane dabi gaman dalip milyon e girdi’ riy u lan 40 e duw.c

Uw e un fek e ggan nge ran riy ni fan ko pi gamanman ney?d Bochan nrayog nib ga’ e n’uw ni ma aw e ngiyal’ nem, ma aram fan ni boor e woldug u daken e ted. Be yog e Insight on the Scriptures ko Volume 1 ni 3,500 e duw ni ke yan ma “boor e ran ko gin baaram ni immoy piyu Israel riy ko chiney. Kad nanged e re n’ey ni bochan e boor e loway ni ke sum u rom ni bochan yu pa’ i lul’ ni immoy u rom kakrom.” Yugu aram rogon ma yungi ted nem e dariy ban’en u daken ma yima rus riy. (Deut. 8:​14-16) Faanra de ngongliy Jehovah e maang’ang nge pi’ e ran ni nge unum piyu Israel nge gamanman rorad, mab mudugil ni kar m’ad.​—Ex. 15:​22-25; 17:​1-6; Num. 20:​2, 11.

I yog Moses ngak piyu Israel ni ke pi’ Jehovah e manna ni ngar ked “ni fan e nge fil [ngorad] ni gathi goo ggan e ma tay e girdi’ nib fos, ya girdi’ e dabisiy ni nge yog ngorad urngin bugithin ni Somol e yib rok.”​—Deut. 8:3.