Deer Ko Piin Ma Beeg

Rayog ni nge fanay e piin mabgol ni Kristiano ba mit e falay ni ma fanay e ppin ni nge dabi diyen ni ka nog e IUD (intrauterine device) ngay, fa?

Ra ba wu’ e mabgol ni Kristiano ma susun ni yow e ngar dugliyew e n’en ni ngar rin’ew ndabi magawonnag e nangan’ rorow. Ra ngar rin’ew e re n’ey, ma som’on e thingar ra lemnagew rogon ni ma maruwel e re miti falay ney, nge pi kenggin e motochiyel u Bible ni bay rogon ngay.

I tay Jehovah chilen ngak Adam nge Efa, me boch nga tomuren miki yog ngak Noah nge chon e tabinaw rok ni gaar: “Ngam diyengad nge yoor pi fakmed.” (Gen. 1:28; 9:1) Der yog e Bible nib t’uf ni nge fol e piin Kristiano ko re motochiyel ney. Ere, ra ba wu’ e mabgol ma yow e ba milfan ngorow ni ngar dugliyew ko nge fanay fare pin e falay fa danga’ ni bochan e nge dabi yoor e bitir rorow, ara nge yag nra dugliyew e ngiyal’ ni nga fin nra fakay e bitir. Ere, mang boch ban’en nib t’uf ni ngar lemnagew?

Susun ni nge dugliy e piin Kristiano e re miti falay ni ngar fanayed nrogon nib puluw ko pi kenggin e motochiyel u Bible. Aram fan ndariy ba ngiyal’ nra li’ reb e Kristiano fak u meyal ni bochan e nge dabi fakay e bitir ara yoor e bitir rok. Faanra li’ be’ fak u meyal ni lem rok, ma aram e ke togopuluw ko n’en ni be yog e Bible u murung’agen e yafos ni ngaun tayfan. Susun ni piin Kristiano e dab ra dugliyed ni ngar lied reb e yafos nra munmun me ngal’ nib girdi’. (Ex. 20:13; 21:22, 23; Ps. 139:16; Jer. 1:5) Ere, uw rogon e bin baaray ni ngan fanay e IUD?

Kan weliy murung’agen e re n’ey u lan Fare Wulyang ko Damit ko May 15, 1979 ko page 30-31 ni thin ni Meriken. Yooren e IUD nib ga’ ni un fanay e ngiyal’ nem e ban’en nib plastic ni yima yan nni tay nga lan tafen e bitir ya nge dabi diyen fare pin. Nni tamilangnag ko re article nem ndan nang rogon nri ma maruwel e re miti falay ney. Boor e girdi’ nni llowan’ nrogned nre n’em e ma taleg e yach ko pumoon ndabi yan i chagil nga ban’en ni bay ko ppin ni bod e awoch ni ka nog e egg ngay. Faanra dabi chagil e yach ko fare awoch, ma aram e dabi sum reb e yafos riy.

Machane, ku bay boch ban’en ni ke buch ni be micheg ni bay yu ngiyal’ nrayog ni nge yan fare yach i chagil ko fare awoch ni yugu aram rogon ni be fanay reb e ppin e re miti falay ney. Fare yach nge fare awoch ni ke chagil nga taabang e rayog ni nge ilal u lan e Fallopian tube ko fare pin ara ban’en ni bod e hose ni yib u tafen e bitir nge yan ko ovary ara gin ni ma sum fare awoch riy. Maku reb e, rayog ni nge yan fare yach nge fare awoch ni ke peth nga taabang nge yan i par nga tafen e bitir. Faanra yan i par fa gali n’em ni ke peth nga taabang nga lan tafen e bitir, ma aram e fare IUD ni be fanay fare pin e ir e ra taleg ndabi yan i gabad nga ba thal i ban’en ni bay u lan tafen e bitir nsusun e ir e nge yan i par ngay, ma aram me maraggil fare pin. Re n’ey e taareb rogon ko mali’ bitir u meyal. Baaray e n’en nnog u tungun e re article nem: “Reb e Kristiano ni be lemnag ni nge fanay e IUD e susun ni nge fal’eg i lemnag e re n’ey nrogon nib puluw ko pi kenggin e motochiyel u Bible u murung’agen rogon ni ngan tayfan e yafos.”​—Ps. 36:9.

Machane, ka nap’an nni yoloy e re article nem ko duw ni 1979 keb i mada’ ko chiney, ma bay boch ban’en ni ke mon’og u rogon e tafalay.

L’agruw mit e IUD ni bay e ngiyal’ ney. Ba mit ni bay e copper u fithik’ e tabab ni nge garer u daken yu Meriken u nap’an e duw ni 1988. Maku reb e, IUD ni bay ban’en riy ni ka nog e hormone ngay e nni tabab i pi’ ni chuway’ ko duw ni 2001. Mang e n’en ni ke tamilang u wan’uy u murung’agen rogon ni ma maruwel e gal mit i IUD ney?

Copper: Rogon ni kan weliy faram e re falay ney ni ka nog e IUD ngay e ma mo’maw’nag ko fare yach ni nge yan u lan tafen e bitir nge yan i taw ko gin ni bay fare awoch riy. Maku reb e, tin baaray e IUD ni bay e copper riy e ma li’ fare yach ndabi yan i chagil ko fare awoch.a Ku yima yog ni IUD ni bay e copper riy e ma gilgithnag fare thal i n’en ni bay u lan tafen e bitir.

Hormone: Ku bay boch e IUD ni bay ba mit e hormone riy ni taareb rogon ko hormone ni bay u fithik’ e falay ni ma unum e ppin ya nge dabi diyen. Mit ney e IUD e ma pag e hormone nga lan tafen e bitir. Bay boch e ppin nnap’an ni yad ra fanay e re falay ney ma aram me taleg fare ovary ndab ki pi’ e awoch. Ere, faanra dabi pi’ e ovary e awoch ma aram e dabiyog ni nge chagil ko fare yach. Mit ney e IUD e ku ma gilgithnag fare thal i n’en ni bay u lan tafen e bitir.b Ku ma dib’agnag ban’en ni bod e lamow ni bay ko puw ko ppin. Ere, nap’an nra yan fare yach nga lan e gin ni ma yib e bitir riy ma dabiyog ni nge yan nge taw nga lan tafen e bitir.

Rogon ni kad weliyed e gal mit i IUD ney e l’agruw ni ma gilgithnag fare thal i n’en ni bay u lan tafen e bitir. Machane, uw rogon ni faanra be fanay be’ e re falay ney me pi’ e ovary e awoch ngeb i chagil ko fare yach? N’en nra buch e nap’an nra chagil fare awoch ko fare yach ni sul nga lan tafen e bitir ma aram e dabiyog ni nge yan i gabad ko fare thal i n’en ni bay u lan tafen e bitir nsusun e nge yan i par ngay, ya ke gilgith. Ra buch e re n’ey ma aram e ra maraggil fare pin. Machane, rogon ni ke pirieg e piin llowan’ e fin munmun me buch e re n’ey, maku rayog ni nge buch rok reb e ppin ni be unum e falay ni nge dabi diyen.

Ere, dariy be’ nrayog ni ngari micheg ni IUD ni bay e copper ara hormone riy e rib mudugil nra taleg fare yach ndabi chagil ko fare awoch. Machane, ke pirieg e piin llowan’ ni bochan e pi n’en ni kad weliyed aray u lang, ma aram fan ni fin munmun me diyen reb e ppin ni be fanay e re falay ney.

Ba wu’ e mabgol ni Kristiano ni yow be lemnag ni ngar fanayew e IUD e ba fel’ ni ngar weliyed e togta murung’agen e re miti IUD ni bay ko gin ni yow ma par riy, nge angin nra yib ko fare pin, nge boch e magawon nrayog ni nge pirieg riy. Susun e dabi pag fa wu’ i mabgol yugu be’ ni kub muun e togta ko fare pin ngay ni ir e nge dugliy e n’en ni ngar rin’ew. (Rom. 14:12; Gal. 6:4, 5) Re n’ey e ban’en nsusun e goo yow e ngar dugliyew. Susun e ngar dugliyew u taabang e n’en ni ngar rin’ew nrogon nib m’agan’ Got ngay, ma dabi magawonnag e nangan’ rorow.​—Mu taareb rogonnag ko 1 Timothy 1:18, 19; 2 Timothy 1:3.