DILONGI 33
Yave Wunkengidilanga Dikabu Diandi
“Meso ma Yave mankengidilanga baboso ba kumvuminanga.” —MINKU. 33:18.
NKUNGA 4 “Yave Nsungi’ami”
MAMBU TUANLONGUKAa
1. Kibila mbi Yesu kadindila kuidi Yave muingi kakengidila minlandikini miandi?
VA BUILU butsuka, Yesu wudinda diambu dinkinza kuidi Yave, muingi kakengidila minlandikini miandi. (Yoa. 17:15, 20) Bukiedika, tona thama Yave—wunkengidilanga ayi wunkiebanga—dikabu diandi. Ayi Yesu wuzaba ti Satana wala tuadisa ziphasi zio minlandikini miandi kaba viokidiabu ko. Mvandi wuzaba ti bala tombulu lusadusu lu Yave muingi kukindama mu zikhuamusu Nkadi’ampemba kala batuadisa.
2. Dedi bummonisina Minkunga 33:18-20, kibila mbi tulendi muena ko boma bu ziphasi?
2 Nza ayiyi yi Satana yintuadisanga beni ziphasi kuidi baklisto bakiedika. Mvandi tumviokilanga mu mambu malenda tuvongisa ayi manthota lukuikumunu luitu kuidi Yave. Vayi dedi bo tuammuena mu dilongi adidi, tuisi ko kibila muingi kuba boma. Kibila Yave wu tukengidilanga, wummonanga ziphasi tumviokilanga ayi widi wukubama muingi ku tusadisa kununga ziawu. Ndoko tumona bifuani biodi bi Kibibila bimmonisa buidi Yave kankengidilanga baboso ba kumvuminanga.”—Tanga Minkunga 33:18-20.
BO TUKIMONA BUKA TI TUIDI BEFU VEKA
3. Thangu mbi tulenda kukimona buka ti tuidi befu veka?
3 Kheti tuidi zikhomba ziwombo mu kimvuka, vayi khumbu zinkaka tukimonanga buka ti tuidi befu veka. Dedi, khomba yi ditoko ḿba kalenda kukimona phila ayoyo, bo kansudikisa mambu kankikininanga kuidi batu bankotanga yandi kikola voti bo kambaluka mu kimvuka kimona. Befu bawombo tumbanga mu kiunda bo tuidi mayindu mambi ayi bulutidi bo tunnuana nzingu awowo befu veka. Mvandi ḿba tummonanga phasi kuzabikisa mabanza beni kuidi bankaka, mu kuyindula ti bawu basinkuiza tuvisa ko. Ayi bumviokila thangu tulenda ba divuda boti batu bankaka ba tuvuanga nkinza. Kioso kua kibila ki tuvanga kukimona buka ti tuidi befu veka—mabanza amomo malenda ku tuvanga kukuazuka ayi kuyindula ti vasi ko mutu wulenda ku tusadisa. Vayi Yave kasintomba ko tuyindudila phila ayoyo. Kibila mbi tuntubila mawu?
4. Kibila mbi ḿbikudi Elia katubila: “Minu veka to yibe siala”?
4 Tala kifuani ki Elia wuba ḿbikudi wukuikama. Nandi wuba wusuama kuvioka 40 di bilumbu muingi kuvukisa luzingu luandi mu kibila ki Yezabeli wubaka makani ma kumvonda. (1 Minti. 19:1-9) Bo kaba wusuama, nandi waba dila ayi wukamba Yave: “Minu veka to [ḿbikudi] wube siala.” (1 Minti. 19:10) Vayi vaba miḿbikudi minkaka. Dedi Obadi wusueka 100 di miḿbikudi muingi babika kuba vonda kuidi Yezabeli nkieto wu ntinu wuba nkua mambi. (1 Minti. 18:7, 13) Kibila mbi Elia kaba muena ti nandi to ḿbikudi wusiala? Kinongo akiokio kisinsudikisa ko kibila. Vayi ḿba waba yindula ti mimbikudi mioso Obadi kasueka baba vonda. Voti ḿba waba yindula ti ni kisadi kimueka ki Nzambi kisa ba ko ku khonzo’andi kheti mu mangitukulu moso Yave kavanga ku Mongo Kameli. Mvandi ḿba kaba muena ti ni mutu kabasa zaba ko mambu kaba viokila voti waba vuanga mawu nkinza. Vayi befu tuzebi ti Yave wuvisa kibila mbi Elia kaba kukimuena buka ti wuba va naveka ayi wuzaba buidi kalenda kunsadisila.
Bo tukimona ti tuidi buka befu veka, dilongi mbi dikhindusulu tulenda baka mu phila Yave kasadisila Elia? (Tala matangu 5-6)
5. Buidi Yave kasadisila Elia kuvisa ti kasa ba ko naveka?
5 Yave wusadisa Elia mu ziphila ziwombo, dedi wunkindisa muingi kanzabikisa mabanza mandi. Diawu mu khumbu wadi Yave wuyuvula Elia: “Mbi widi mu kuvanga akuku?” (1 Minti. 19:9, 13) Mu kadika khumbu, Yave waba kuwanga Elia bo kaba kunzibudilanga ntim’andi. Ayi Yave wusadisa Elia kuvisa ti wuba va khonzo’andi, mu kummonisa lulendu luandi. Mvandi wuzabikisa Elia ti vaba bisadi binkaka bikuikama baba kunsadila. (1 Minti. 19:11, 12, 18) Bukiedika, Elia wubaka khindusulu bo kazibudila Yave ntim’andi ayi bo kayuwa mvutu Nzambi kamvana. Mvandi Yave wubue vana Elia biyeku binkaka. Yave wunkamba muingi kabieka Hazaeli ntinu ku Silia, Yehu ntinu ku Isaeli ayi Elisa muingi kaba ḿbikudi. (1 Minti. 19:15, 16) Mvandi wubieka Elisa muingi kasala va kimueka na Elia. Mu phila ayoyo, Yave wusadisa Elia kutsikika mayindu mandi mu mambu mamboti. Buabu, buidi Yave kalenda kusadisila kuba mayindu mamboti?
6. Mambu mbi wulenda dinda mu nsambu bo wukimona ti widi ngie veka? (Minkunga 62:8)
6 Yave zebi buboti mambu widi mu kuviokila. Diawu nandi ka kukindisila muingi wunzibudila ntim’aku mu nzila nsambu ayi Yave widi wukubama muingi kukuwa mu yoso kua thangu. (1 Tesa. 5:17) Yave wuntianga kukuwa minsambu mi bisadi biandi. (Zinga. 15:8) Buabu, mambu mbi wulenda dinda mu nsambu bo wu kimona ti widi ngie veka? Ngie wulenda zibudila ntim’aku kuidi Yave, dedi bo Elia kavangila. (Tanga Minkunga 62:8.) Kamba Yave mambu widi mu kuviokila, buidi widi mu kumuena ayi ndinda lusadusu muingi wununga mabanza beni. Dedi, mu thangu wummona boma bu kuvana kimbangi mu kikola, dinda Yave ka kuvana nduenga ayi kibakala muingi wununga kuvanga mawu mu lukinzu. (Luka 21:14, 15) Ayi boti widi mu kunuana nzingu wu mabanza ma kiunda, dinda Yave ka kusadisa kuzabikisa mawu kuidi khomba wuyonzuka mu kiphevi, muingi ka kuyuwa mu mvibudulu ayi kavisa mabanza maku. Bo wunzibula ntim’aku kuidi Yave, mona buidi kankuiza tambudila minsambu miaku ayi kikinina lusadusu lu bankaka. Ngie kuvanga mawu, mala kusadisa kubika kuyimona ti widi ngie veka.
Wunyindulanga ziphila wulenda buela kukivanina mu kisalu ki kusamuna ayi kusala na zikhomba zinkaka? (Tala lutangu 7)
7. Mbi ngie belonguka mu kifuani ki Mauricio?
7 Yave wu tuvana kisalu ki nkinza muingi tuvanga. Ba lufiatu ti nandi wummonanga ayi wumvuanga nkinza mamoso wumvanga mu kimvuka ayi mu kisalu ki kusamuna. (Minku. 110:3) Buidi kutatamana kuvanga kisalu akiokio, kunkuiza kusadisila wubika kukimona ti widi ngie veka? Tala kifuani ki yaya Mauricio. Bo nandi kabotama mua thangu to yivioka, nkundi’andi wubika kubue sadila Yave. Mauricio wutuba: “Mambu amomo madekula lufiatu luama ayi yiba divuda boti yinkuiza tatamana mu kimvuka ayi kudukisa mambu yikanikisa Yave. Yikimona buka ti yidi minu veka ayi yaba yindula ti ni mutu kabasa visanga ko mabanza mami.” Mbi bisadisa Mauricio kununga mabanza amomo? Mauricio wubue tuba: “Kubuela kukivana mu kisalu ki kusamuna, kutsadisa kubika tsikika mayindu mu minu veka ayi kununga mabanza ma kiunda yiba. Mvandi kusala na bankaka mu kisalu ki kusamuna, kuthuadisa mayangi ayi yabasa bue kimona ko ti yidi minu veka.” Kheti tuisi ko bu kusamunina va kimueka na zikhomba, vayi tulenda baka khindusulu befu kusadila ziphila zinkaka zi kusamunina, dedi kusonika minkanda ayi kuvana kimbangi mu telefoni. Mbi binkaka bisadisa Mauricio? Nandi wubue tuba: “Minu yiluta kukivana mu kukubikanga zikhutukunu ayi mu kukubamanga mu biyeku binkaka yaba vanganga. Mawu matsadisa kumona ti yidi luvalu va meso ma Yave ayi ma bankaka.”
BO TUIDI BAVONGA MU KIBILA KI ZIPHASI TUMVIOKILA
8. Buidi tumbelanga bo tumviokila mu mambu mawombo ma phasi?
8 Tufueti vingila kuviokila mu mambu mawombo maphasi mu bilumbu abibi bitsuka. (2 Timo. 3:1) Ayi tulendi kuituka ko bo mambu mankaka tunkhambu yindula ma tumonikina. Dedi, kukhambu ku zimbongo, kimbevu kingolo voti kufuilu mutu tunzolanga. Mu thangu beni, tumbanga mu kiunda voti bavonga ayi bulutidi boti mambu amomo ma tumonikina mu khumbu yimueka. Kheti bobo, tebuka moyo ti Yave wummonanga mambu moso ayi mu lusadusu luandi tuala nunga mawu.
9. Sudikisa mambu mbi maphasi Yobi kaviokila.
9 Mona buidi Yave kasadisila Yobi kisadi kiandi kikuikama. Nandi wuviokila mu mambu mawombo maphasi mu khumbu yimueka. Dedi, mu kilumbu kimueka banzabikisa ti kumi di bana bandi bafua, bavonda bisadi biandi ayi bayiba bibulu biandi bioso. (Yobi 1:13-19) Ayi mua thangu to yivioka bo kaba mu kiunda ki mambu kaba viokila, Yobi bantula kimbevu kingolo kibivisa nhintu’andi. (Yobi 2:7) Ziphasi ziandi zisabila ngolo diawu Yobi katubila: “Yinlendanga luzingu luama, yisi bue tomba ko kuzinga.”—Yobi 7:16.
Muingi kukindisa Yobi, Yave wuyoluka yandi mu kuntebula moyo luzabu luandi ayi mu phila kankiebilanga bivangu biandi mu luzolo. (Tala lutangu 10)
10. Buidi Yave kasadisila Yobi kukindama mu mambu maphasi? (Tala fikula yidi va thonono levista.)
10 Yave waba mona mambu moso Yobi kaba viokila. Diawu mu luzolo wumvana lusadusu kaba tomba muingi kakindama. Yave wuyoluka na Yobi mu kuntebula moyo luzabu luandi ayi mu phila kankiebilanga bivangu biandi mu luzolo. Dedi nandi wutubila matedi bibulu biwombo bi kukuitukila. (Yobi 38:1, 2; 39:9, 13, 19, 27; 40:15; 41:1, 2) Yave mvandi wusadila Elihu muingi kabomba Yobi. Elihu wu kindisa Yobi mu kuntebula moyo ti Yave wunsakumunanga baboso ba kunsadilanga mu lukuikumunu. Vayi Yave mvandi wusadila Elihu muingi kasemba Yobi mu luzolo. Mu phila ayoyo, nandi wusadisa Yobi kubika tsikika mayindu mu naveka, vayi mu Yave mutu lutidi Zangama Mvangi yi nza yimvimba. (Yobi 37:14) Yave mvandi wuvana kiyeku kuidi Yobi muingi kanata mu nsambu bakundi bandi batatu basumuka. (Yobi 42:8-10) Buidi Yave ka tusadisilanga bubu bo tumviokila mu mambu maphasi?
11. Matangu mbi ma Kibibila malenda tusadisa bo tumviokila mu ziphasi?
11 Bubu Yave kayolukanga ko yitu dedi bo kayolukila na Yobi. Vayi wunkolukanga yitu mu nzila Diambu Diandi, Kibibila. (Loma 15:4) Nandi wu tubombanga mu ku tuvana kivuvu mu bilumbu binkuiza kuntuala. Tuammona matangu malenda ku tusadisa bo tumviokila mu ziphasi. Mu Diambu Diandi, Yave wu tukanikisa ti vasi ko kiuma—voti mambu maphasi tuidi mu kuviokila—“malenda ku tutatula mu luzolo [luandi].” (Loma 8:38, 39) Nandi mvandi wu tukamba ti widi wufikama kuidi baboso ba kumfikamanga mu nsambu. (Minku. 145:18) Mvandi wu tukamba ti befu kumfiatila, tuala kindama mu zioso kua ziphasi ayi kuba mu mayangi kheti bo tuidi mu kutovuka. (1 Koli. 10:13; Yako. 1:2, 12) Diambu di Nzambi di tutebula moyo ti ziphasi tumviokila bubu zialasa kadidila ko, mu kudedikisa luzingu lu mvu ka mvu Yave kala tuvana. (2 Koli. 4:16-18) Yave mvandi wu tuvana lufiatu ti wala bunga—Satana Nkadi’ampemba tho yi ziphasi zitu zioso ayi baboso banlandakananga kifuani kiandi. (Minku. 37:10) Ngie mana lunda va kilunzi matangu ma Kibibila mala kusadisa kukindama mu thangu wala viokila mu ziphasi?
12. Mbi Yave kantomba tuvanga muingi tubaka ndandu mu Diambu Diandi?
12 Yave wuntomba tutanganga Kibibila ayi tuyindula mu mambu tuntanga. Ayi bo tunsadila mambu tunlonguka, kiminu kitu kinluta kindanga ayi tunluta fikamanga Tat’itu yi diyilu. Mu phila ayoyo, tuala nunga kukindama mu ziphasi. Yave mvandi wumvananga phevi yinlongo kuidi baboso bamfiatilanga mu Diambu Diandi. Ayi phevi’andi, yala tuvana “lulendu lulutidi ngolo” muingi kukindama mu moso kua mambu maphasi tumviokila.—2 Koli. 4:7-10.
13. Buidi bidia bi kiphevi bi tusadisilanga kukindama mu ziphasi?
13 Mu lusadusu lu Yave nnanga wukuikama ayi wunduenga, wu tuvananga bidia biwombo bi kiphevi. Dedi, wumbasisanga zibuku, zivideo ayi minkunga milenda kindisa kiminu kitu ayi kuba bakotuka mu kiphevi. (Matai 24:45) Nkinza beni kubotulanga thangu muingi kudia bidia bioso bi kiphevi Yave ka tuvananga. Tala phila khomba yi nkieto ku Estados Unidos katondidi mu bidia bioso bi kiphevi tuntambulanga. Nandi wutuba: “Mu 40 di mimvu yeka mu kusadila Yave, lukuikumunu luama lu mathotu mu zikhumbu ziwombo.” Nandi wuviokila mu mambu mawombo maphasi—khayandi bambunda mu dikalu kuidi motorista wuba wu kolo, matata mandi bafuila mu kimbevu ayi naveka mabedilanga khumbu wadi kimbevu ki câncer. Mbi binsadisa kukindama? Nandi wubue tuba: “Yave wuntatamananga kukhieba. Ayi bidia bi kiphevi ka kuphananga mu nzila nnanga wukuikama, bi kutsadisanga kukindama. Diawu minu yididi momawu makani Yobi kaba bo katuba: ‘Nate yimfua, yalasa bika ko lukuikumunu luami!’”—Yobi 27:5.
Buidi tulenda bela lusakumunu kuidi zikhomba zinkaka mu kimvuka? (Tala lutangu 14)
14. Buidi Yave kansadilanga zikhomba muingi ku tusadisa kukindama bo tumviokila mu ziphasi? (1 Tesalonika 4:9)
14 Yave wukubika dikabu diandi muingi ba zolasana ayi babombasana mu thangu bamviokila mu ziphasi. (2 Koli. 1:3, 4; tanga 1 Tesalonika 4:9.) Mu kulandakana kifuani ki Elihu, zikhomba zitu badi phuila yi ku tusadisa kutatamana bakuikama bo tumviokila mu ziphasi. (Mava. 14:22) Dedi, tala buidi zikhomba bakindisila yaya Diane ayi bansadisila kukindama mu kiphevi bo nnuni’andi kabakana kimbevu kingolo. Nandi wutuba: “Disaba ko diambu diluelu vayi yimona lusadusu lu Yave ayi luzolo luandi mu zingonda aziozio ziphasi. Zikhomba bavanga mambu mawombo muingi ku tukindisa, baba kuiza tutalanga, ku tutela mu telefoni ayi baba tubumbakana, mawu matusadisa kukindama. Kheti yabasa diatisanga ko dikalu, zikhomba baba kuiza tulandanga muingi ku tunata mu zikhutukunu ayi mu kisalu ki kusamuna.” Bukiedika, luidi lusakumunu luwombo kuba mu khati dikanda di kiphevi!
TUNTONDANGA YAVE MU LUKIEBU LUANDI LUMBOTI
15. Kibila mbi tuididi lufiatu ti tulenda nunga ziphasi tumviokila?
15 Befu boso tuala viokila mu dioso kua diambu diphasi. Vayi dedi bo tuma longukila, tuisinkuiza nuana ko nzingu awowo befu veka. Dedi tata widi luzolo, Yave wala tatamana ku tukengidila. Nandi widi va khonzo’itu, widi wukubama muingi ku tukuwa ayi ku tuvana lusadusu tuntomba. (Yesa. 43:2) Tuidi lufiatu ti tulenda nunga ziphasi tumviokila, kibila Yave wu tuvana biabioso bintombulu muingi tukindama. Nandi wu tuvana nkhailu wu kusambila, Kibibila, bidia biwombo bi kiphevi ayi zikhomba zi luzolo mu nza yimvimba, muingi ku tusadisa.
16. Mbi tufueti vanga muingi tutatamana kubaka lukiebu lu Yave?
16 Tuntondanga beni Tat’itu yi diyilu wu tukengidilanga! “Ntim’itu wunkuangalalanga mu nandi.” (Minku. 33:21) Befu tulenda monisa ti tuntondanga Yave mu lukiebu luandi lumboti, mu kusadila biuma bioso ka tuvananga muingi ku tusadisa. Mvandi mu vanga mamoso tunnunga muingi tutatamana kutambula lukiebu luandi. Mu bikuma binkaka, befu kutatamana kutumukina Yave ayi kuvanga mambu masulama va meso mandi, nandi wala tatamana ku tukengidila mvu ka mvu!—1 Pete. 3:12.
NKUNGA 30 Tat’ami, Nzambi’ami ayi Nkundi’ami
a Befu tuntombanga lusadusu lu Yave muingi kununga mambu maphasi tumviokilanga bubu. Dilongi adidi dinkuiza tuvana lufiatu ti Yave wunkiebanga dikabu diandi. Nandi wummonanga mambu kadika mutu mu befu kamviokila ayi wu tuvananga mangolo mantombulu muingi kukindama.