Ngie Wulenda Nunga Kudukisa Makani Maku ma Kiphevi

1. Mangolo mbi bawombo bamvanganga?

MANA tsikika makani ma kiphevi ayi wunnuana nzingu muingi kudukisa mawu?b Boti ngete, buna zaba ti wisi ko to ngie wumviokilanga mu mawu. Dedi, yaya Philip waba tomba kuvanga minsambu mimboti ayi kubuela zikhumbu kabe sambidilanga. Vayi diba diambu diphasi kubaka thangu muingi kusambilanga. Yaya Erika waba tomba kutukanga mu thangu yifuana mu zikhutukunu zi kubasikilanga mu kisalu ki kusamuna. Vayi kheti bobo, kabasa tukanga ko mu thangu yifuana mu zikhutukunu aziozio. Yaya Tomás wuvanga mangolo muingi kutanga Kibibila kioso khumbu ziwombo. Vayi nandi wutuba: “Yisa nunga ko. Yimeka khumbu zitatu vayi mu zikhumbu zioso aziozio, yitanga to nate buku yi Levitiku.”

2. Kibila mbi wulendi bela ko mu kiunda boti wisinnunga ko kudukisa makani wutsikika?

² Boti vadi makani wutsikika vayi wisinnunga ko kudukisa mawu, bika kuba mu kiunda kibila mawu masinsundula ko ti wulendi nunga ko. Kheti makani maluelu, vantombulu thangu ayi mangolo muingi kudukisa mawu. Bo wukhidi vanga mangolo muingi kudukisa makani beni, mawu mammonisa ti wumvuanga nkinza kikundi kiaku na Yave ayi wuntomba kuvanga mamoso wulenda nunga. Yave wumvuanga beni nkinza mangolo maku. Vayi nandi kasintomba ko wuvanga mambu malutidi mu kitesu kiaku. (Minku. 103:14; Mika 6:8) Diawu, wufueti tsikika makani mafuana kuidi ngiewu. Ngie kubaka makani, mbi wufueti vanga muingi wununga kudukisa mawu? Tuentubila mua mambu wulenda vanga.

KUBA PHUILA DIDI DIAMBU DINKINZA

3. Kibila mbi didi diambu dinkinza kuba phuila?

³ Phuila yidi beni nkinza muingi kudukisa makani ma kiphevi. Mutu widi phuila wumbanga wukubama muingi kuvanga mangolo ma kudukisa makani mandi. Tulenda dedikisa phuila banga phemu yinsadisanga makumbi voti miatu kutuka vama kankuenda. Va kutatamana kuba phemu buna dikumbi beni dinkuiza tuka vama dinkuenda. Ayi va kuba phemu yingolo, buna diawu dinkuiza tuka mu thinu vama dinkuenda. Bobuawu mvandi, befu kuba phuila yiwombo buna tunkuiza fika dukisa makani mitu ayi tunkuiza vanga mangolo mawombo muingi kudukisa makani mitu. Yaya David, wunkalanga ku El Salvador wutuba: “Ngie kuba phuila wunkuiza vanga mangolo muingi ni kiuma kikutula nkaku wu kudukisa makani maku.” Vayi mbi wulenda vanga muingi kubuela phuil’aku?

4. Mambu mbi tulenda dinda mu nsambu? (Filipi 2:13) (Tala mvandi fikula.)

⁴ Sambila muingi kubuela phuil’aku. Mu nzila phevi’andi yinlongo, Yave kalenda kusadisa kudukisa makani maku ma kiphevi. (Tanga Filipi 2:13.) Khumbu zinkaka, tuntsikikanga makani kibila tuzebi ti madi mambu mamboti ayi mawu tufueti vanga. Vayi ḿba tuisi ko phuila yi kudukisa makani beni. Mawu mamonikina khomba mueka wunkalanga ku Uganda bantedilanga Norina. Nandi wutsikika makani ma kubaka nlonguki wumueka wu Kibibila, kheti kasa ba ko phuila, kibila waba kuyimuenanga ti kasa ba ko wufuana muingi kuba nlongisi wu Kibibila. Mambu mbi mansadisa? Nandi wutuba: “Yitona kudinda kuidi Yave kadika kilumbu muingi kaphana phuila yi kubaka nlonguki wu Kibibila. Ayi yivanga mangolo ma kuzingila mu mambu yaba dindanga mu nsambu. Yivanga mangolo muingi kubuela pisuka mu kulonga. Bo vavioka mua zingonda, yimona ti phuil’ama yibuelama. Ayi muna mvu beni, yibaka minlonguki miodi mi Kibibila.”

5. Buidi kuyindula mu mambu Yave ka tuvangilanga kulenda tusadisa kubuela phuil’itu?

⁵ Yindula mu mambu Yave kamana kuvangila. (Minku. 143:5) Mvuala Polo waba yindulanga mu mamboti ma Yave kakhambu fuana mu kutambula. Ayi mawu mansadisa kusala mu ntima woso kuidi Yave. (1 Koli. 15:9, 10; 1 Timo. 1:12-14) Bobuawu mvandi, ngie kuyindulanga mu mambu Yave ka kuvangilanga mawu mankuiza kuvana mangolo muingi kudukisa makani maku. (Minku. 116:12) Tala mambu masadisa khomba mueka wunkalanga ku Honduras kudukisa makani mandi ma kuba ntuami ntuala. Nandi wutuba: “Yinyindulanga luzolo luwombo Yave kadi mu minu. Nandi wuthumisa mu dikabu diandi ayi wukukiebanga. Phila ayoyo yi kuyindudila, yimbuelanga luzolo luama mu Yave ayi yimvanganga phuil’ama kubuelama.”

6. Mbi bilenda ku tusadisa kuluta ba phuila ayi kudukisa makani mitu?

⁶ Tsikika mayindu mu lusakumunu wunkuiza tambula ngie kudukisa makani maku. Mona mbi bisadisa yaya Erika tube tubila kumbusa, muingi kudukisa makani mandi ma kutukanga mu thangu yifuana mu lukutukunu. Nandi wutuba: “Yivisa ti yabasa bakanga ko beni ndandu mu kukhambu tukanga mu thangu yifuana mu lukutukunu lu kubasikila mu kisalu ki kusamuna. Nandi wubaka makani ma kutukanga ava lukutukunu lutona muingi kubaka thangu yi kukolukanga na zikhomba. Yiluta ba wukubama muingi kukuwa ayi kusadila malongi tuntambulanga mu zikhutukunu beni. Mawu matsadisa kuluta baka ndandu ayi kubuela pisuka mu kusamuna.” Yaya Erika wutsikika mayindu mu ndandu yi kutukanga mu thangu yifuana mu zikhutukunu muingi kusamuna ayi mawu mansadisa kununga kudukisa makani mandi. Makani mbi wulenda tsikika? Ngie wulenda tsikika makani ma kutanganga Kibibila, kusambila voti kuyindula buidi kikundi kiaku na Yave kididi. (Minku. 145:18, 19) Mvandi wulenda tsikika makani ma kukuna zikhadulu zimboti voti kuyindula buidi kikundi kiaku na bankaka kididi. (Kolo. 3:14) Boti kuba, sonika makani wuntomba kudukisa ayi fionguninanga kadika thangu makani beni. Yaya Tomás tube tubila kumbusa wutuba: “Bo mutu kambaka bibila biwombo muingi kudukisa makani mandi, dinluta banga diambu diluelu kudukisa mawu.”

7. Mbi bisadisa yaya Julio ayi nkazi’andi kudukisa makani mawu?

⁷ Viokisanga thangu na batu balenda kusadisa. (Zinga. 13:20) Mona mambu masadisa yaya Julio ayi nkazi’andi kudukisa makani mawu ma kubuela kukivana mu kisalu ki kusamuna. Nandi wutuba: “Befu tusola bakundi baba momawu makani befu tuba. Ayi tuaba kolukanga na bakundi bitu matedi makani mitu. Bawombo mu bawu banunga kudukisa makani mawu, diawu batuvanina malongi mawombo mamboti. Bakundi bitu baba tukuvulanga buidi buabe kuendila makani mitu. Ayi ba tuvana lusalusu mu mambu mabe tombulu.”

BOTI TUISI KO PHUILA

8. Mbi bilenda monika befu kuvanga to mangolo ma kudukisa makani mitu befu kuba phuila? (Tala mvandi fikula.)

⁸ Tuzebi ti befu boso, khumbu zinkaka tubanga ko phuila. Vayi bukiedika ti mawu mansundula ti tulendi nunga ko kudukisa makani mitu? Ndamba. Tulenda fuanikisa mawu banga phemu yingolo yinsadisa dikumbi voti buatu kutuka va kibuangu kiandi. Ayi tuzebi ti bilumbu binkaka phemu yimbanga beni yingolo vayi bilumbu binkaka ndamba. Vayi mawu mansundula ti dikumbi voti miatu disinkuiza tuka ko va kibuangu dinkuenda? Ndamba. Kibila makumbi mankaka voti miatu minsadilanga zimotor ayi minkaka minsadilanga thombi. Batu bandiatisanga makumbi voti miatu, balenda sadila biuma abiobio muingi kutukisa dikumbi beni va kibuangu kiandi. Tulenda dedikisa phuila banga phemu. Dedi bo bilumbu binkaka phemu yibanga ko beni yingolo, bilumbu binkaka mvandi tubanga ko beni phuila yi kuvanga mangolo muingi kudukisa makani mitu. Diawu befu kuvanga to mangolo ma kudukisa makani mitu bo tuidi phuila, buna tuisinkuiza nunga ko kudukisa makani tutsikika. Dedi bo mutu wundiatisanga makumbi voti miatu kalenda sadila bisadulu binkaka, befu mvitu tulenda tomba ziphila zinkaka muingi kubuela phuil’itu muingi kudukisa makani mitu. Kheti vantombulu kukiyala, vayi ndandu tunkuiza baka yilutidi. Ava tutubila mbi tulenda vanga, tuentubila theti mua mambu malenda ku tumonikina.

9. Bukiedika ti didi diambu dimbi kutatamana kuvanga mangolo ma kudukisa makani tutsikika? Sudikisa.

⁹ Yave wuntomba tunsadila mu mayangi ayi mu ntima woso. (Minku. 100:2; 2 Koli. 9:7) Vayi bukiedika ti tufueti vanga mangolo muingi kudukisa makani tutsikika? Tala kifuani ki mvuala Polo. Nandi wutuba: “Yinyalanga nhitu’ama banga mvika.” (1 Koli. 9:25-27, nota yidi mu lutangu 27 mu Kibibila ki kulongukila) Mvuala Polo wuvanga mangolo ma kuvanga mambu mamboti kheti masa ba ko mawu kaba tomba. Bukiedika ti Yave wuyangalala mu mambu Polo kavanga? Ngete. Kibila Yave wusakumuna mangolo kavanga.—2 Timo. 4:7, 8.

10. Ndandu mbi tulenda baka befu kuvanga mangolo ma kudukisa makani mitu kheti tuisi ko phuila?

¹⁰ Yave wunkuangalalanga beni kumona mangolo tuidi mu kuvanga muingi kudukisa makani mitu kheti tuisi ko phuila yi kuvanga mawu. Kheti nandi zebi ti tuzolanga ko kuvanga mawu vayi nandi wunkuangalalanga kibila zebi ti tuidi mu kuvangila mawu mu kibila ki luzolo tuidi mu nandi. Ayi dedi bo kasakumunina mvuala Polo, Yave mvandi wunkuiza tusakumuna mu mangolo tuidi mu kuvanga. (Minku. 126:5) Bo tummona lusakumunu lu Yave, mawu mankuiza buela phuil’itu. Khomba mueka wunkalanga ku Polônia, bantedilanga Lucyna wutuba: “Khumbu zinkaka, bo yimbanga wuvonga yibakanga ko mangolo ma kubasika mu kisalu ki kusamuna. Vayi yimbanga beni mayangi minu kuvanga mangolo ma kubasika mu kisalu ki kusamuna.” Buabu tuemmona mbi tulenda vanga boti tuisi ko phuila.

11. Buidi Yave kalenda ku kusadisila kukuna khadulu yi kukiyala?

¹¹ Dinda mu nsambu muingi wukuna khadulu yi kukiyala. Kukiyala yidi khadulu yinsadisanga mutu kuyala mabanza ayi mayindu mandi. Ḿba bo tunkuwa kikuma akiokio, tunyindulanga mutu kukiyala muingi kubika vanga mambu mambi. Vayi vantombulu mvandi kukiyala muingi kuvanga mambu mamboti. Bulutidi boti diambu beni didi phasi voti tuisi ko phuila yi kuvanga mawu. Tebuka mvandi moyo ti kukiyala yidi yimueka mu zikhadulu zidi mu khati mimbutu mi phevi yinlongo. Diawu, dinda kuidi Yave muingi phevi’andi yi kusadisa kukuna khadulu ayoyo yinkinza. (Luka 11:13; Ngala. 5:22, 23) Yaya David, tuma tubila kumbusa wutuba buidi nsambu wunsadisila. Nandi waba tomba kuba thuadusulu yimboti yi kuvanganga ndongukulu yi naveka. Nandi wutuba: “Yidinda kuidi Yave muingi katsadisa kukiyala. Ayi mu lusalusu luandi yinunga kubaka thuadusulu yimboti ayi yintatamana kuvanga mawu nati bubu.”

12. Buidi nsua widi mu Mpovi 11:4 widi nguizani na kudukisa makani ma kiphevi?

¹² Bika kutedimina muingi mamoso mayenda buboti. Mu nza ayiyi yi masumu, mambu moso masinkuiza ba ko buboti. Diawu befu kuvingila mamoso mayenda buboti, tuisinkuiza nunga ko kudukisa makani mitu. (Tanga Mpovi 11:4.) Khomba mueka bantedilanga Dayniel wutuba: “Mu nza ayiyi tulendi vingila ko mamoso mayenda buboti. Diawu boboti beni to kuvanga mangolo muingi kudukisa makani mitu.” Yaya Paul wunkalanga ku Uganda wutuba kibila kinkaka kio tulendi vingila ko muingi mamoso mayenda buboti. Nandi wutuba: “Bo tumvanga mangolo kheti mu bikhaku tundengana, Yave wunkuiza tusakumuna.”—Mala. 3:10.

13. Ndandu mbi wunkuiza baka mu kutonina theti kuvanga mambu maluelu?

¹³ Tonina mu mambu maluelu. Ḿba tuisi ko phuila kibila tutsikika mambu mawombo muingi kuvanga. Boti buawu, ḿba wulenda kabula mambu beni muingi kuvanganga malembi malembi. Dedi, boti wuntomba kukuna khadulu yi kiphevi, ḿba wulenda tonina theti mu kumonisanga khadulu beni mu luzingu luaku. Boti widi makani ma kutanga Kibibila kioso, ḿba wulenda tona kuvanganga mawu mu thangu yiluelu. Yaya Tomás tube tubila theti, wuvanga mangolo mawombo muingi kudukisa makani mandi ma kutanga Kibibila kioso mu mvu wumueka. Nandi wutuba: “Yivisa ti yibaka makani ma kutanganga matangu mawombo mu kilumbu kimueka ayi yabasa nunganga ko kuvanga mawu. Diawu yibakila makani ma kubue meka, vayi mu khumbu beni yivanga thuadusulu yimboti ayi yitona kutanganga mua matangu kadika kilumbu ayi kuyindulanga mu mawu. Mu kibila akiokio, yiyiza tona kuzola kutanga Kibibila.” Ayi bo luzolo lu yaya Tomás luaba buelama, nandi wutona kutanga matangu mawombo mu bilokulu biwombo. Mu phila ayoyo wununga kudukisa makani mandi ma kutanga Kibibila kioso.c

BIKA KUVONGA NGIE KUDENGANA BIKAKU

14. Mambu mbi malenda tutula nkaku muingi kudukisa makani mitu?

¹⁴ Kiadi ayi kiunda kibila kheti tuidi beni phuila ayi tunnunga kukiyala, khumbu zinkaka valenda monika mambu malenda ku tutula nkaku. Dedi, “mambu tukhambu kana kuvanga,” malenda kutukuiba thangu tubotula muingi kuvanga mangolo ma kudukisa makani mitu. (Mpovi 9:11) Tulenda viokila mu mambu ma tubika mu kiunda voti ma kutudekula mangolo. (Mpovi. 24:10) Mu kuba batu ba masumu ḿba tulenda doduka diela mu mambu tuidi mu kuvangila mangolo. (Loma 7:23) Voti khumbu zinkaka tulenda ba bavonga. (Matai 26:43) Mambu mbi malenda ku tutula nkaku?

15. Befu kubua, buna mawu mansundula ti mamoso mameni? Sudikisa. (Minkunga 145:14)

¹⁵ Tebuka moyo ti kuvanga zimbala masinsundula ko ti tulendi nunga ko. Kibibila kintuba ti tulenda bua khumbu ziwombo vayi kiawu mvandi kintuba ti mu lusalusu lu Yave tulenda telama. (Tanga Minkunga 145:14.) Yaya Philip, tube tubila theti wubue tuba: “Kununga kuisinsundula ko kukhambu bua. Vayi kunsundula ti kheti tubuidi tufueti ba bakubama muingi kubue vutuka kuvanga mambu beni.” Yaya David, tube tubila kumbusa wutuba: “Yimvanganga mangolo ma kutadila bikaku banga luaku lu kumonisa luzolo luama mu Yave.” Bo wumvanga mangolo ma kutatamana kheti mu bikhaku, ngie wummonisanga kuidi Yave ti wuntomba kunkuangidika. Ayi Yave wumbanga beni mayangi mu kumona mangolo widi mu kuvanga muingi kudukisa makani maku.

16. Mbi nzimbala yilenda ku tulonga?

¹⁶ Tadila bikaku banga luaku lu kulongukila. Yindula mu mambu mabe kuvanga kubua mu ntambu beni ayi wukiyuvusa: ‘Mbi yilenda vanga muingi kubika vutukila nzimbala beni?’ (Zinga. 27:12) Khumbu zinkaka boti wummona phasi kudukisa makani wutsikika, ḿba vantombulu kubue fiongunina muingi kumona boti makani beni madi kuandi mafuana mu ngiewu.d Yave kasinkuiza yindula ko ti wisi ko luvalu ngie kukhambu nunga kudikisa makani malutidi mu kitesu kiaku.—2 Koli. 8:12.

17. Kibila mbi tufueti tebukilanga moyo makani tuma nunga kudukisa?

¹⁷ Tebukanga moyo makani wumana dukisa. Kibibila kintuba ti Nzambi widi wusonga kalendi zimbakana ko kisalu kinu.” (Ebe. 6:10) Diawu ngie mvaku wulendi zimbakana ko kisalu wuvanga. Yindulanga mu makani wumana dukisa, kuba kuandi mu kununga kuba kikundi kimboti na Yave, mu kulonga bankaka matedi nandi ayi kuba sadisa kubotama. Dedi bo ngie manungina kukonzuka mu kiphevi ayi kudukisa makani maku, mvaku wulenda tatamana kukonzuka ayi kudukisa makani wutsikika bubu.—Filipi 3:16.

18. Mbi tulendi zimbakana ko kuvanga bo tumvanga mangolo ma kudukisa makani mitu ma kiphevi? (Tala mvandi fikula.)

¹⁸ Dedi mutu wundiatisanga buatu voti dikumbi kambelanga mu mayangi mu kutuka va kibuangu kankuenda, ngie mvaku mu lusalusu lu Yave wulenda nunga kudukisa makani maku. Vayi tebuka moyo mvandi ti batu bandiatisanga miatu voti makumbi bankuangalalanga mu biuma bammonanga bo bamvanga viage. Bobuawu mvandi, bo wumvanga mangolo ma kudukisa makani maku ma kiphevi, bika kuzimbakana kutsikika mayindu mu lusalusu lu Yave ayi mu phila kakusakumunina. (2 Koli. 4:7) Ayi ngie kukhambu vonga, wunkuiza tambula lusakumunu luwombo.—Ngala. 6:9.