Nkinza wu Kuba Mutu Wunlembami

1. Mbi mutu wunsalanga yitu voti wunkotanga yitu kikola kalenda ku tukuvula?

BUIDI wumbelanga bo mutu wunsalanga yaku ove wunkotanga yaku kikola ka kukuvula mambu wunkikininanga? Ngie wundasukanga? Befu bawombu tundasukanga, vayi kiuvu akiokio kilenda kuvana luaku muingi kuzaba mayindu voti mambu mutu kankikininanga ayi kumvana kimbangi matedi zitsangu zimboti. Vayi khumbu zinkaka, mutu kalenda vana kiuvu mu phila yikhambu fuana. Kibila bankaka, baba kamba mambu makhambu fuana matedi mambu Zimbangi zi Yave bankikininanga. (Mava. 28:22) Ayi mvandi bo tuidi mu kuzingila ‘mu bilumbu bitsuka,’ bawombu ‘batombanga ko kudedikisa minsamu.’ Ayi badi ‘beni makhema.’—2 Timo. 3:​1, 3.

2. Buidi tulenda monisina khadulu yi nlembami?

² Ngie wulenda kuyikuvusa, buidi yilenda vutudila mu nlembami bo mutu ka kuphana kiuvu mu phila yikhambu fuana matedi mambu yinkikininanga mu Kibibila? Mbi biala kusadisa? Kulembama. Mutu wu nlembami kafika fuemanga ko vayi nandi wunnunganga kukiyala bo kamviokila mu mambu makunthota. (Zinga. 16:32) Bukiedika, disi ko diambu diluelu kuvanga mawu. Vayi, buidi wulenda kunina khadulu yi nlembami? Buidi wulenda tambudila mu mlembami bo mutu kamvueza mambu wunkikininanga? Ayi boti muidi matata, buidi mulenda kubikila bana binu kukakidila kiminu kiawu mu nlembami? Ndoko tumona.

BUIDI WULENDA KUNINA KHADULU YI NLEMBAMI?

3. Kibila mbi tulenda tubila ti kulembama yidi khadulu yi mangolo bakana ko ku khambu mangolo? (2 Timoti 2:​24, 25)

³ Kulembama yidi khadulu yimangolo, bakana ko kulebakana. Kibila vantombuluanga mangolo, muingi kutatamana kuba wuvumbama bo wumviokila mu zithotolo. Kulembama yidi khadulu yidi mu khati mbutu wu phevi yinlongo. (Ngala. 5:​22, 23) Kikuma ki Kingeloko ‘kulembama,’ ba kisadila muingi kutubila mvalu bambuilanga ku nsitu muingi ku tuila. Yindulabu mvalu wunsitu, wunkuiza kolamanga, vayi wawu wuntatamananga kuba mangolo. Buabu, buidi batu balenda kunina khadulu yinlembami ayi mu yoyawu thangu kutatamana kuba mangolo? Tulendi mavangila ko mawu mu mangolo mitu vayi kudinda phevi yinlongo yi Nzambi mu nsambu, yilenda ku tusadisa kukuna khadulu ayoyo yimboti. Bivisa bimmonisa ti tulenda kuna khadulu beni ayi Zimbangi ziwombu zi Yave, bavana mimvutu mu phila yifuana, bo baviokila mu zikuamusu ayi bavana kimbangi kimboti. (Tanga 2 Timoti 2:​24, 25.) Mbi wulenda vanga muingi wuluta ba khadulu ayoyo?

4. Buidi Isaki kamonisina ti wuba mutu wunlembami ayi mbi tulenda longuka?

⁴ Mu Kibibila muidi beni binongo bi batu bimmonisa nkinza wu khadulu yi nlembami. Tala kifuani ki Isaki, bo kaba zingila ku kizunga ki basi Filistea, zivizinho ziandi bammona nsoki ayi bafuka bisima tat’andi kasika. Nandi kasa nuana ko, vayi wuyenda kuezingila vama vankaka ayi wubue sika bisima binkaka. (Ngene. 26:​12-18) Vayi basi Filistea babue tuba ti nlangu awuneni wuba wawu veka. Kheti bobo, Isaki wutuadisa ndembama. (Ngene. 26:​19-25) Mbi binsadisa kutatamana kuba wuvumbama kheti bankaka batatamana kunsoka? Nandi wulandakana kifuani ki matata mandi. Wulonguka mu phila tat’andi Abalahami kabela wuvumbama ayi mamandi wuba nlembami ayi nkua ndembama.—1 Pete. 3:​4-6; Ngene. 21:​22-34.

5. Kifuani mbi kimmonisa ti matata bansadilanga Yave balenda longa bana bawu khadulu yi nlembami?

⁵ Matata badi bisadi bi Yave, banu lufiatu ti mulenda longa bana binu khadulu yinkinza yi nlembami. Tala kifuani ki Maxence widi 17 di mimvu. Nandi wununga batu banganzi ku kikola ayi mu kisalu ki kusamuna. Matata mandi mu mvibudulu bansadisa kukuna khadulu yi nlembami. Bawu batuba: “Maxence wuyiza visa ti bo ba kunsoka, vantombulu kukiyala muingi kubika vutudila mimvutu mu nganzi.” Maxence wulonguka kuba mutu wuvumbama.

6. Buidi nsambu wulenda tusadisila kuba batu bavumbama?

⁶ Mbi tulenda vanga bo tumviokila mu mambu ma phasi, dedi mutu wumvueza dizina di Nzamb’itu voti Kibibila? Tulenda dinda phevi yinlongo yi Yave ayi nduenga muingi tutambudila mu phila yivumbama. Buabu, boti tube visa ti tube vana mvutu mu phila yikhambu fuana? Tulenda bue sambila mu diambu beni ayi kuyindula mbi tulenda vanga mu ntula wunkuiza. Mu phila ayoyo, Yave wala tambula nsambu’itu mu kutuvana phevi’andi yinlongo muingi tu kiyala ayi kuba bavumbama.

7. Buidi kulunda matangu ma Kibibila malenda ku tusadisila kukiyala? (Zingana 15:​1, 18)

⁷ Matangu mawombo ma Kibibila malenda ku tusadisa kuyala mambu tuntuba bo tumviokila mu mambu maphasi. Phevi yi Nzambi yilenda tusadisa kutebuka moyo matangu beni. (Yoa. 14:26) Dedi, tulenda bakula minsua mi Kibibila midi mu buku yi Zingana milenda tusadisa kuba bavumbama. (Tanga Zingana 15:​1, 18.) Buku ayoyo mavandi, yilenda ku tusadisa kuba bavumbama bo tumviokila mu zithotolo.—Zinga. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15.

BUIDI NDUENGA YI TUSADISILANGA KUBA BAVUMBAMA?

8. Mbi tufueti tomba kuvisa boti mutu wumvana kiuvu mu mambu tunkikininanga?

⁸ Nduenga mvandi yilenda ku tusadisa. (Zinga. 19:11) Mutu widi nduenga wunnunganga kukiyala bo batu bankuvula mambu kankikininanga. Bo batu ba tuvananga biuvu, bawu ba tuzabikisanga ko bivisa binkinza bamvaninanga biuvu beni. Diawu ava tuvana mvutu, tufueti visa ti tusazaba ko kibila kibe nata mutu kuvana kiuvu beni.—Zinga. 16:23.

9. Buidi Ngidoni katambudila babakala basi Efalami?

⁹ Mona buidi Ngidoni katambudila babakala basi Efalami. Bawu mu nganzi, banyuvula kibila mbi bemanga fika tutedila, muingi kubundana yaku ayi kue nuanisa zimbeni zi Isaeli? Bukiedika ti basi Efalami baba bibila muingi kukuambisa Ngidoni? Ḿba ndamba. Boso kua bubela, Ngidoni mu nduenga wu batambudila mu lukinzu ayi mu phila yivumbama. Mambu mbi mamonika? Kibibila kintuba ti, bo Ngidoni kaba tambudila mu phila ayoyo, bawu mvawu bayiza ba bavumbama.—Nkongu. 8:1-3.

10. Mbi biela tusadisa kuzaba kutambudila batu bamvana biuvu mu mambu tunkikininanga? (1 Petelo 3:15)

¹⁰ Ḿba batu bansalanga yitu voti bankotanga yitu kikola, balenda ku tukuvula mambu tunkikininanga mu Kibibila. Tufueti vanga moso tunnunga muingi kukakidila mambu tunkikininga mu lukinzu, kuidi batu ba tuvanga biuvu. (Tanga 1 Petelo 3:15.) Diawu tulendi yindulanga ko ti bo mutu ka tuvana kiuvu buna wuntomba ku tuvueza. Vayi tufueti yindulanga buidi tulenda kuba longila diambu dinkiza, muingi ku basadisa. Boso kuandi bubela kibila mutu kabe vanina kiuvu, buboti beni kuntambudila mu phila yimboti ayi yivumbama. Phil’itu yikuntambudila, yilenda kunsadisa kubalula mayindu mandi. Kheti nandi bevanina kiuvu mu nganzi, tufueti vanga mangolo muingi kuntambudila mu phila yimboti.—Loma 12:17.

11-12. (a) Mbi tufueti vanga ava kutambudila kiuvu kiphasi? (b) Vana kifuani kimmonisa buidi kiuvu mutu kamvana kilenda tonina masolo? (Tala mvandi foto.)

¹¹ Boti mutu wusalanga yama wunkuvula: Kibila mbi benu mu kembilanga ko minkungi mi lubutukulu? Ngie wulenda yindula: Bukiedika ti nandi wuntomba kutuba ti, befu tubotulanga ko thangu muingi kuvuvusa? Voti nandi kalenda muena ti phila tunnatinanga luzingu yilenda dekula kithuadi kitu ku kisalu? Tulenda vumbika mabanza ma mutu wunsalanga yitu mu kunkamba ti, tumvuanga nkinza batu bansalanga yitu ayi kunzabikisa ti tunzolanga beni ndembama va kibuanga ki kisalu. Mambu amomo malenda ba luaku muingi kuba masolu ma Kibibila matedi minkungi mi lubutukulu.

¹² Tulenda landakana kifuani tuma tubila va mongo boti mutu na kubue kuvula biuvu biphasi. Dedi batu bankotanga yitu kikola balenda tuba ti Zimbangi zi Yave bafueti balula mayindu mu phila bantadilanga babakala bambundananga nyitu na babakala yawu. Bukiedika, ḿba nandi wuntubila mawu kibila wunkuwanga batu kutubila mawu voti nandi widi nkundi ove musi dikanda wumbundananga nyitu na babakala yandi? Bukiedika ti nandi wunyindula ti befu tuisi ko luzolo kuidi batu badi kifu akiokio? Ḿba tufueti kunkamba ti befu tunzolanga batu boso ayi tunkinzikanga luaku kadika mutu kadi lu kusola mambu katidi kuvanga mu luzingu luandi.b (1 Pete. 2:17) Bosi, tufueti kumkamba ti zithuadusulu zi Kibibila zi tutuadisanga ndandu.

13. Buidi wulenda sadisila mutu wu khambu kikininanga ti Nzambi widi?

¹³ Boti tundengana mutu widi mayindu maviakana, tulendi fika yindula ko ti tuzebi mambu nandi kankikininanga. (Titu 3:2) Dedi boti mutu wunkotanga yaku kikola wuntuba ti disi ko diambu dinkinza kukikinina mu Nzambi. Bukiedika ti ngie wunkuiza yindula ti nandi wunkikininanga ti biuma biyizila mu kinzimbukulu? Voti nandi zebi buboti mambu amomo? Ḿba nandi betubila mawu kibila wunkuwanga batu kutubila mawu. Mambu amomo ma kumonika, bika fika tomba kutubila matedi ciência na mutu wunkotanga yaku kikola, vayi tomba phila yi kunkambila diambu dilenda kumvanga kuyindula. Dedi ngie wulenda kummonisa malongi madi mu jw.org, mantubila matedi bivangu. Bumviokila thangu, nandi kalenda ba wukubama muingi kutubila diambu voti video kabe zola mu khondi mayo. Bukiedika, kuntambudila mu phila yivumbama kulenda kusadisa kubalula philandi yi kuyindudila.

14. Buidi Niall kasadila khond’itu mayo muingi kuvana kimbangi kuidi mutu wunkotanga yandi kikola?

¹⁴ Ditoku dimueka bantedilanga Niall wusadila khondi mayo muingi kumonisa ti mambu bantubanga matedi Zimbangi zi Yave, masi ko makiedika. Nandi wutuba: “Muana mueka waba kotanga yama kikola, waba kukhambanga khumbu ziwombu ti minu yinkikininanga mu buku yi luvunu ayi yikhambu bivisa.” Bo muana beni kamanga muingi Niall kansudikisa mambu kankikininanga, Niall wummonisa mu jw.org vama vantuba “Ciência e a Biblia.” Buviokila thangu Niall wuvisa ti muana beni wutanga malongi beni ayi wuba wukubama muingi kutubila matedi tho yi luzingu. Ngie mvaku wulenda baka ndandu ayoyo ngie kuvanga mawu.

KUBAMANU VA DIKANDA

15. Buidi matata balenda sadisila bana bawu kuvanina mimvutu mu nlembami?

¹⁵ Matata, longanu bana binu muingi bazaba kutambudila mimvutu mu nlembami, bo bamviokila mu zithotolo mu kibila ki mambu bankikininanga. (Tiagu 3:13) Matata mankaka bamvangilanga mawu mu mbuongimini’awu yi dikanda. Bawu bamfionguninanga mambu malenda monika ku kikola ayi bamvanganga mbonosono matedi buidi balenda vanina mvutu ayi kukolukila mu phila yivumbama ayi yifuana.—Tala quadro yintuba: “Mambu Malenda Sadisa Dikanda Diaku.”

16-17. Mambu mbi madi mu khondi mayo malenda sadisa matoku?

¹⁶ Malongi madi mu khond’itu mayo, malenda sadisa Baklistu kukolukila mu kibakala ayi kuba lufiatu ti vadi bibila binkinza muingi kukikinina mu mawu. Kikhuku kidi mu jw.org, kintuba “Os Jovens Perguntam,” muidi malongi matedi matoku. Mawu madi makubuku muingi kusadisa matoku mu mambu bankikininanga ayi kuvana mimvutu mu bikuma biawu veka. Kulonguka mawu mu mbuongimini yi dikanda, baboso balenda longuka bu kukakidila kiminu kiawu mu phila yifuana ayi yivumbama.

¹⁷ Ditoku dimueka bantanguninanga Matthew wusudikisa buidi kabakila ndandu mu mawu. Mu mbuongimini’awu yi dikanda, nandi ayi matata mandi, bafiongunina mambu malenda monika ku kikola kiandi. Nandi wutuba: Tuyindula mu mambu malenda monika ku kikola ayi tuvanga zimbonosono, buidi yilenda vaninina mvutu mu kusadila mambu tulonguka mu ndongukulu’itu. Bo yibaka bivisa mu mambu yinkikininanga yimbanga lufiatu ayi yinkolukilanga mu ndembama na batu bankaka.

18. Mbi Kolosai 4:6 yitukindisa kuvanga?

¹⁸ Kheti tunsudikisila batu mu phila yikhambulu phasi ayi mu lufiatu, bakana ko baboso bankuiza vitika mambu tu bakamba. Vayi befu kukolukila mu keba keba ayi mu nlembami, tulenda ku basadisa. (Tanga Kolosai 4:6.) Kukoluka mambu tunkikininanga, tulenda dedikisa mawu na kuta bola. Befu tulenda kuba bola mu malembi voti mu mangolo. Bo tunkubila yawu mu malembi, yilenda sadisa mutu wunkaka kutatamana kuta yitu. Bobuawu mvandi, befu kutubila mu keba keba ayi mu nlembami, batu balenda ba bakubama muingi ku tukuwa ayi kutatamana kuba yitu masolo. Vayi boti mutu wuntomba to kukuambila yitu voti kuvueza mambu tunkikininanga, befu tuisi ko mu lukuiku muingi kutatamana kukoluka yandi. (Zinga. 26:4) Vayi tuidi lufiatu ti nduka batu boso balenda tukuwa.

19. Mbi bilenda tusadisa kuba balembama bo tunkakidila mambu tunkikininanga?

¹⁹ Bukiedika, nkinza beni kukuna khadulu ayoyo yinlembami. Sambila kuidi Yave, muingi ka kuvana mangolo mantombulu bo wumvana mimvutu mu mambu wunkikininanga voti kuidi batu bakuvueza. Tebuka moyo ti kumonisa khadulu yinlembami yilenda kusadisa kutuadisa ndembama mu mambu malenda kumu vanga kukuambila. Ayi mawu malenda vanga batu kubalula mayindu mawu matedi befu ayi matedi kiedika ki Kibibila. Diawu banu ‘bakubama muingi kuvana mvutu’ kuidi woso mutu tidi kuzaba mambu munkikininanga, vayi ‘lufueti vangila mawu mu nlembami ayi mu lukinzu.’ (1 Pete. 3:15) Bika nlembami yiba mangolo maku.