Biuvu bi Mintangi
Mbi nsoniki wu Zingana 30:18, 19 kaba tomba kutuba bo katuba ti tulendi visa ko ‘nzila yi dibakala na nkietu?’
Batu bawombo bavisanga ko mbi mansundula mambu basonika mu lutangu alolo. Mu Tsekudulu yi Nza Yimona, lutangu alolo luntuba: ‘Vadi mambu matatu yilendi visa ko, ayi mambu manna ma kuthulanga phuda: Nzila yi zinuni kuyilu, nzila yi nyoka va mamanya, nzila dikumbi mu ḿbu ayi nzila dibakala na nkietu.’—Zinga. 30:18, 19.
Khumbusa, tuaba visilanga mu phila yimbi kikuma ‘nzila yi dibakala na nkietu.’ Kibila mbi? Kibila matangu mankaka mu kapu ayoyo, yintubila matedi mambu mambi. (Zinga. 30:15, 16) Ayi mu lutangu 20 bantubila nkietu wumvanganga kiphinga ayi wuntubanga ti kasa vanga ko ni diambu dimbi. Diawu tuaba muenanga ti dedi bo zinuni zindumuka, nyoka yimviokilanga va mbata mamanya ayi dikumbi mu ḿbu, balendi bika ko bidimbu kumbusa, dibakala wunsuekanga mambu kamvanga. Mu kibila akiokio, tuaba yindulanga ti kikuma ‘nzila yi dibakala na nkietu’ kintubila diambu dimbi voti dibakala kalenda vukumuna nkietu wukhambulu nduenga, ayi kusueka mambu kamvanga muingi bankaka babika kuzaba.
Vayi tuidi bibila muingi kukikinina ti lutangu alolo luntubila mambu mamboti. Kibila nsoniki wu lutangu alolo ku kuituka to kaba kuituka bo kayindula mu mambu kasonika.
Mu Kiebeleo, mambu bantubila mu lutangu alolo madi mambu mamboti. Kikuma ki Kiebeleo basekudila ‘yilendi visa ko,’ mu Zingana 30:18 kilenda monisa mabanza ma mutu mu thangu kankuituka diambu dimboti ka khambu zaba.
Professor yimueka bantedilanga Crawford H. Toy wunlongisanga ku faculdade yi Harvard, ku Estados Unidos mvandi wutuba ti lutangu alolo luntubila diambu dimboti. Nandi wutuba: “Diambu dilutidi mfunu yidi, mambu ma kukuitukila lutangu alolo luntubila”.
Diawu, tulenda tuba ti mambu madi mu Zinganga 30:18, 19 mantubila mambu mamboti ma kukuitukila tukhambu visanga. Dedi nsoniki wu buku yi Zingana, befu tunkuitukanga mu phila zinuni zindumukinanga, buidi zinyoka zikhambulu malu zindiatilanga va mamanya, buidi dikumbi didi beni kizitu dindiatilanga va mbata nlangu ayi buidi dibakala ayi nkietu balenda kuyizolasana ayi kuzingila mu mayangi va kimueka.