Kuyambanga Batu—Khadulu Yimbote Tufweti Ba
‘Luyambanga bubote zinzenza mu khambu nyunguta.’—1 PETELO 4:9.
MINKUNGA: 100, 87
1. Mambu mbi maphasi Baklisto batheti bamonikina?
MU mimvu 62 ayi 64 mvwala Petelo wusonikina baklisto bazingila ‘mu zitsi zi zinzenza buka Ponti, Ngalatia, Kapadosi, Azi ayi Bitini.’ (1 Petelo 1:1) Zikhomba beni zi babakala ayi zi bakyeto, bafumina mu mavula ma vyakana. Bawu baba monikina ‘zithotolo’ voti zinzomonu, diawu baba tombila beni khindusulu ayi thwadusulu. Bawu baba zinga mu thangu yimbi. Petelo wusonika: “Tsukulu yi mambu moso yeka nduka.” Yelusalemi yinkwiza tuluka bo vala vyoka kumi di mvu. Vayi mbi bibina sadisa Baklisto baba mu bibwangu byoso kuvibidila mu thangu baba monikina ziphasi?—1 Petelo 4:4, 7, 12
2, 3. Kibila mbi Petelo ka kindisila zikhomba bayambanga bankaka? (Tala fikula yidi va thonono.)
2 Dyambu dimweka Petelo kakindisa zikhomba kuvanga didi ‘kuyambanga bubote zinzenza.’ (1 Petelo 4:9) Mu Kingeleko kikuma ‘kuyamba’ kinsundula “kumonisa luzolo voti mambote kwidi batu wukhambu zaba.” Vayi Petelo wukindisa zikhomba mwingi bayamba ‘bubote zinzenza,’ kheti bawu baba yizabasananga ayi kuvanga bisalu va kimweka. Bwidi kuyambanga bankaka kuba sadisila?
3 Mawu maba sadisa kuba kithwadi na zikhomba. Abu ngyewu? Wuntebuka moyo mayangi wumona bo khomba mweka ka kutumisa ku nzo’andi? Ayi bo wutumisa mutu ku nzo’aku, mawu mabwela kindisa kikundi kinu. Phila yimbote yi kuzabila zikhomba zitu yidi mu kutona ku bayambanga. Baklisto bazingila mu thangu yi Petelo, nkinza beni wuba mu bawu kufikama zikhomba mu kibila ki mambu mambi maba bwelama. Mu bilumbu abi “bitsuka,” befu mvitu tufweti vanga mawu.—2 Timoteo 3:1.
4. Byuvu mbi tunkwiza tubila mu disolo adidi?
4 Mu ziphila mbi tulenda yambilanga ‘bubote zinzenza’? Mbi bilenda tula nkaku mo tubika yambanga bankaka, ayi bwidi tulenda kunina khadulu yi kuyambanga bankaka? Mbi bilenda tusadisa kuba zinzenza zimbote?
LWAKU LU KUYAMBANGA BUBOTE ZINZENZA
5. Bwidi tulenda yambila bankaka mu zikhutukunu zi Baklisto?
5 Mu zikhutukunu: Yave ayi kimvuka kyandi ba tutumisa mu zikhutukunu. Befu tutidi baboso bankwiza mu zikhutukunu zitu bayangalala mu phila tu bayambilanga, kheti badi bamona mu kimvuka. (Loma 15:7) Kibila bawu mvawu Yave wu batumisa, diawu tufweti bayamba bubote mwingi bayangalala, kheti basa vwata ko bubote. (Yakobi 2:1-4) Ngye kumona mutu makwiza khumbu yitheti mu lukutukunu, wulenda kuntumisa mwingi kakala va khonzo’aku? Nandi kalenda kuvutula matondo mu kunsadisa kuvisa mambu bankwiza tuba mu lukutukunu voti mu kubakula matangu ma Kibibila. Ayiyi, yidi phila yimbote yi kumonisa ti ‘tunyambanga bankaka.’—Loma 12:13.
6. Banani tufweti lutanga kuyamba buboti?
6 Mu bidya: Batu mu thangu yikhulu baba yambanga zinzenza mu kuba tumisa mu zinzo ziawu ayi kubavana bidya, mwingi kumonisa ti batidi kuba bakundi ayi bantomba ndembama. (Ngenesi 18:1-8; Minkongudidi 13:15; Luka 24:28-30) Batu mbi tufweti luta yambanga? Tufweti vyoka yambanga zikhomba zitu mu kimvuka. Kuzaba ti nza yeka kutsuka, buboti kufyatila zikhomba zitu ayi kuba bakwikama mu bawu. Mu mvu 2011, Digumba Dintwadisi babaka makani ma kuvingisa thangu yi dikanda di Beteli di Estados Unidos baba toninanga ndongukulu yi Kibanga ki Nsungi, yawu yiba tonanga mu kilokulu 18:45 vayi bavingisa mu 18:15. Kibila mbi bavangila mawu? Tsangu voti ndubu bavana yituba ti mawu masadisa Zibetelita kumonisa kifu ki kuyambanga bankaka ku tsuka lukutukunu. Mu Zibeteli zinkaka bavanga mvandi mawu ayi masadisa dikanda di Beteli bazabasana buboti.
Ngyewu, wulenda tumisa bamona mwingi kudya mwa kyuma ayi kukangala va kimweka?
7, 8. Bwidi tulenda yambilanga zikhomba bankwiza vanga disolo mu kimvuka kitu?
7 Khumbu zinkaka zikhomba bamfumina mu bimvuka binkaka, nsungi wu mavula voti mvwala wu Beteli bekwiza vanga dilongi mu kimvuka kitu. Tulenda sadila lwaku beni mwingi kuyamba zikhomba zitu? (Tanga 3 Yoane 5-8) Phila tulenda vangila mawu yidi mu kuba tumisa ku nzo’itu mwingi kuba vana kyoso kwa kyuma ki kudya.
8 Khomba wumweka wunkyeto ku Estados Unidos wuntebuka moyo: “Mu mimvu miwombo, nnun’ama ayi minu tubaka lwaku lu kuyambanga zikhomba zyaba kwiza vanganga disolo mu kimvuka kitu.” Nandi wumona ti kadika khumbu baba vanganga mawu, bawu baba kindisanga kiminu kiawu ayi baba kwangalalanga beni mu zithangu beni. Nandi wutuba: “Befu tunyonganga ko mu mawu.”
9, 10. (a) Nani wulenda kala yitu mu bilumbu biwombo? (b) Bukyedika ti batu badi zinzo zilwelo mvawu balenda sadisa? Vana kifwani.
9 Zikhomba bankwiza kala va dibweti ditu mwa bilumbu: Mu thangu yikhulu, bawombo baba vananga kibwangu ki kukala kwidi zinzenza. (Yobi 31:32; Filêmon 22) Bubu, mvitu tulenda vanga mawu. Khumbu ziwombo Nsungi wu mavula wuntomba vama va kukala mu thangu bankwiza tala kimvuka kitu. Mvandi malenda monikina kwidi minlonguki mi bikola bi kintinu ayi zikhomba bakivana mwingi kusadisa bisalu bi kutunga. Mbi tulenda vanga mu batu bakhambulu vama va kukala mu kibila ki kivuka? Ḿba bawu bantomba vama mwingi kukala ti bela ludika nzo’awu. Twisi ntuba ko ti batu badi zinzo zinneni bawu to balenda sadisa. Ḿba bawu bavanga mawu khumbu ziwombo kumbusa. Ngye wulenda vana vama va kukala kwidi woso kwa mutu, kheti nzo’aku yidi yilwelo?
10 Khomba mweka ku Coreia do Sul wuntebuka moyo thangu katambula minlonguki mi bikola bi Kintinu ku nzo’andi. Nandi wusonika: “Va thonono yibina manga bila dikwela ditu diba dimona ayi nzo twaba kalanga yiba yilwelo. Angi mayangi mawombo tubaka bo tuyamba minlonguki beni. Kheti dikwela diba dimona, befu tumona mayangi bakwela balenda baka mu kusadila Yave ayi kusadila makani mamweka ma kipheve.”
11. Kibila mbi batu badi bamona mu kimvuka kinu bantombanga ba bayamba?
11 Zikhomba badi bamona mu kimvuka kitu: Zikhomba voti makanda mankaka balenda botuka ku baba kalanga ayi kwiza zingila ku kizunga ki kimvuka kitu. Ḿba bawu bayiza bila kimvuka kinu kintomba lusadusu. Voti balenda ba mintwami ntwala bafila mu kimvuka kinu. Dyambu diphasi beni kwidi bawu. Kibila bafweti kolama va kibwangu kimona, kimvuka, ayi mbembo yimona voti nzingulu yimona. Ngyewu, wulenda batumisa mwingi kudya mwa kyuma ayi kukangala va kimweka? Mawu mala basadisa kubaka bakundi bamona ayi kukolama nzingulu yimona.
12. Kifwani mbi kimmonisa ti tulenda yambanga bankaka kheti byuma bilwelo twidi?
12 Twisi ntomba ko byuma biwombo mwingi kuyamba bankaka. (Tanga Luka 10:41, 42.) Khomba yimweka wuntebuka moyo mabanza baba bo nandi ayi nkazi’andi baba fila mu kisalu ki kulonga ku tsi yinkaka. Nandi wutuba: “Befu tuba bamona, twisa ba ko bapisuka mu kisalu beni, ayi twaba yindula byabyoso tubika kumbusa. Bwilu bumweka nkazi’ama wuba mu kyunda, ayi mangolo yivanga mwingi kunsadisa maba maphamba. Vayi, mu kilokulu 19:30, mutu wumweka wukokuta mwelo. Wuba nlonguki wumweka wu Kibibila wutu twadila mawamu matatu. Nandi kayizila mwingi kutuvana ndizulu yimbote. Tuntumisa mwingi kakota ku nzo, ayi tumvana chá. Befu twabasa zaba ko kukoluka Suaíli ayi nandi kabasa zaba ko Inglês.” Mambu khomba beni kavanga, masadisa zikhomba bafumina ku tsi yinkaka kuvanga kikundi na zikhomba baba zingilanga va dibweti beni.
KAWUBIKA NI DYAMBU DIMVELA DI KUTULA NKAKU MU KUYAMBA BANKAKA
13. Bwidi kuyambanga bankaka ku kusadisilanga?
13 Wumana ba divuda ti wulenda yamba bankaka? Boti buawu, ḿba ngye wuzimbisa lwaku lu kuvyokisa thangu yimbote ayi kubaka bakundi bala kala yaku mvu ka mvu. Kuyambanga banka yidi phila yimbote yilenda ku tusadisa kubika banga mu kyunda. Mu kibila mbi mutu kalenda bela divula mu kuyamba bankaka? Valenda ba bibila bitatu.
14. Mbi tulenda vanga boti twisi ko beni mangolo ayi thangu mwingi kuyambanga bankaka?
14 Mangolo ayi thangu: Dikanda di Yave bansala beni ayi biyeko biwombo badi. Bankaka balenda mona ti basi ko beni thangu ayi mangolo mwingi kuyambanga bankaka. Boti buawu wunyindudilanga, ḿba ngye wulenda balula thwadusulu’aku yi kisalu mwingi kuyambanga banka. Mawu nkinza madi kibila Kibibila kintuba tuvanganga mawu. (Ebeleo 13:2) Kuyambanga bankaka, dyambu dimbote di kuvanga. Vayi mwingi wubaka thangu yi kuyamba bankaka, ngye fweti bika kusadila thangu mu mambu makhambulu beni nkinza.
15. Kibila mbi batu bankaka banyindudilanga ti balendi yamba ko bankaka?
15 Phila wukiyindudilanga: Ngye mana ba diyindu di kuyamba bankaka vayi wubadila ti wulendi nunga ko kuvanga mawu? Ḿba zitsoni widi ayi wumbanga ntima dibamu ti zinzenza zyaku basi nkwiza tya ko. Ḿba ngyewu wisi ko beni zimbongo ayi wumbanga ntima dibamu ti wisi mvana ko zinzenza zyaku byuma zikhomba zinka baba vananga. Vayi tebuka moyo ti wisi ntombila ko theti kuba nzo yimbote. Zinzenza zyaku bela kwangalala beni boti nzo’aku yidi yidyodila, yilulama ayi ngye kumonisa mambote.
16, 17. Mbi wulenda vanga boti wumbanga ntima dibamu bo wuntambula zinzenza?
16 Boti ngye wumbanga ntima dibamu mu matedi kutambula zinzenza, zaba ti wisi ko ngyewu to wumbelanga buawu. Nkhulutu wumweka ku Grã-Bretanha wutuba: “Mutu kalenda ba nkadu nganzi boti nzenza kantambula. Vayi boti kyuma kidi kithwadi na kisalu ki Yave, mayangi tunkwiza baka malutidi kena kuba zitsoni voti ntima dibamu. Mayangi beni kukala na zinzenza, kunwa mwa kafi ayi kukoluka nkadu.” Ayiyi yidi phila yimbote yi kumonisa ti wumvwanga nkinza nzenz’aku. (Filipi 2:4) Bawombo bantyanga beni kutubila mambu bama longuka mu luzingu. Phila yilutidi tulenda bakila khindusulu’awu yidi mu kuvyokisa yawu thangu. Nkhulutu wunka wusonika: “Kuvyokisa thangu na bakundi ba kimvuka ku nzo’ama ma kutsadisanga yiluta kuba zaba bubote ayi kuba kuvula phila bayiza zabila kyedika.” Ngye kumonisa ti wumvwanga nkinza zinzenza zyaku, zaba ti baboso bela kwangalala beni.
17 Khomba wumweka wu nkyeto widi ntwami ntwala wuvana vama va kukala kwidi minlonguki mi bikola bi Kintinu wutuba: “Va thonono minu yiba zitsoni kibila byuma biba ku nzo’ama biba bikhulu ayi bamana bisadila kwidi mutu wunkaka. Nkazi wu nlongisi wumweka wukulula ntim’ama. Nandi wutuba ti bo nnuni’andi kaba nsungi wu mavula, baba luta monanga mayangi mu zisabala baba vyokisilanga mu zinzo zi zikhomba bakhambu ba byuma biwombo vayi bo badi makani madedakana ayi bawu—kusadila Yave ayi kubika tomba kubaka busina. Mawu ma kuthebula moyo mambu mam’ami kakamba bana bandi boso: ‘Bulutidi bubote kudya meza balambidi mu luzolo.’” (Zingana 15:17) Vasi ko kibila ki kubela ntima dibamu, kibila bulutidi bubote kumonisa luzolo kwidi zinzenza zitu.
18, 19. Bwidi kuyambanga bankaka kulenda tusadisa kununga mabanza mambi twidi mu bawu?
18 Phila wunyindudilanga bankaka: Vadi mutu mu kimvuka kyaku wummonanga fiti? Ngye khambu vanga mangolo mwingi kubalula mayindu beni mambi, mayindu maku malendi baluka ko maveka. Kibila ngye wulendi tumisa ko mutu wukhambu zolanga ku nzo’aku, voti khomba wuvanga dyambu di kulweka ntima ayi wummonanga phasi mu kuzimbakana.
19 Kibibila kintuba ti ngye wulenda kindisa kikundi kyaku na bankaka, kheti na zimbeni zyaku, ngye kuba yambanga. (Tanga Zingana 25:21, 22.) Ngye kutumisa wumweka ku nzo’aku, mawu malenda kusadisa kubotula mayindu mambi ayi kuvutula kikundi kimbote muba. Ngye wulenda tona mona zikhadulu zimboti Yave kamona bo nandi katona kulonguka kyedika. (Yoane 6:44) Bo luzolo lu kuvanga kutumisa mutu wukhambu zaba bubote, yilenda ba thonono yi kikundi kimbote. Bwidi bu kuzabila ti mu luzolo widi kuvangila mawu? Wulenda vangila mawu mu kusadila dilongi didi mu Filipi 2:3: ‘Mu kuyikulula, luyindula ti bankaka ba mulutidi.’ Tulenda tomba yindula ziphila zikhomba zitu ba tulutidi. Ḿba befu tulenda longuka mu kiminu kiawu, lukwikumunu, voti zikhadulu zinka zi Baklisto. Kuyindulanga zikhadulu ziawu zimbote, kwala tusadisa kubwela luzolo lwitu mu bawu ayi kuyambanga bankaka.
BA NZENZA YIMBOTE
Beki nzo, wunkubamanga buboti mwingi kuyamba zinzenza (Tala lutangu 20)
20. Kibila mbi ayi bwidi tufweti monisina kuba mutu wu lufyatu bo tunkikana kwenda ku babe tutumisa?
20 Davidi wuyuvula: ‘A Yave, nani wulenda kala mu nzo’aku yi ngoto?’ (Minkunga 15:1) Bosi, Davidi wutubila zikhadulu Yave kantomba zinzenza zyandi bafweti ba. Yimweka mu ziawu yidi kuba mutu wu lufyatu: ‘Nandi kavutukanga mbusa ko mu zikhanu zyandi, kheti zi kummonisa phasi.’ (Minkunga 15:4) Boti tukikinini kwenda ku babe tutumisa, tufweti bika kuvunza mu kyoso kwa kibila. Mutu wu tutumisa, mangolo mawombo kabevanga mu kukubama mwingi ka tutambula, befu khambu kwenda, mangolo moso kavengi mankwiza ba maphamba. (Matai 5:37) Bankaka bammanga kwenda ku babe batumisa theti, mwingi kwenda kunka kulutidi. Bukyedika ti yidi mbonosono yi luzolo ayi lukinzu? Tufweti kwangalala beni mu kyoso kwa kyuma mutu wu tutumisini katuvana. (Luka 10:7) Boti twisi nkwenda ko, tulenda monisa luzolo mu kunkamba ava kilumbu beni kituka.
21. Bwidi kukinzika phila beki nzo banyambilanga batu ku tusadisa kuba zinzenza zimbote?
21 Nkinza beni kukinzika phila banyambilanga batu. Vadi bibwangu, banyambanga bubote nzenza wu bakhambu tumisa. Munkaka, nkinza beni kulubula ava kwenda kuna. Mu bibwangu binkaka, baki nzo wuntwama vananga theti nzenza bidya bimbote, bosi dikanda dyandi. Vayi munkaka, phila yimweka banyambilanga baboso. Mu bibwangu binkaka, zinzenza bannata mwa kyuma mwingi kubwela bidya. Munkaka, beki nzo wunkambanga zinzenza mwingi kubika nata kyoso kwa kyuma. Mu bibwangu binkaka, nzenza kalenda manga bo ba kuntumisa mu khumbu yitheti voti yimwadi. Vayi bankaka, bubi beni kumanga boti ba kutumisini khumbu yitheti. Tufweti ba zinzenza zimboti ayi kuvanga mangolo mwingi kukwangika beki nzo.
22. Kibila mbi kwididi nkinza kuyambanga zikhomba zitu?
22 Petelo wutuba: “Tsukulu yi mambu moso yeka nduka.” (1 Petelo 4:7) Befu twambelama kuvyokila mu ziphasi zinneni zyala khambu bwe monika. Bo nza ayiyi yeka yimbi, nkinza beni befu kutatamana kuba luzolo mu zikhomba zitu. Dilongi di Petelo nkinza beni didi mu bilumbu abibi: ‘Luyambanga bubote zinzenza.’ (1 Petelo 4:9) Ngete, bubote ayi nkinza beni kuyambanga bankaka bubu ayi mu thangu zyoso.