KISUEKULU KI ZIBUKU MU KHONDI MAYO
Kibanga ki Nsungi
KISUEKULU KI ZIBUKU MU KHONDI MAYO
Ibinda
  • KIBIBILA
  • BILONGULU
  • ZIKHUTUKUNU
  • mwbr19 Ngonda Yivua zitsyel. 1-8
  • Mubongulu Malongi Madi mu Nzingulu ayi Kisalu Thuadusulu yi Lukutukunu

Tsielu ayiyi yisi ko video ayoyo

Lemvuka, video ayiyi yisinkuiza sika ko kibila diambu dimbi dibe monika.

  • Mubongulu Malongi Madi mu Nzingulu ayi Kisalu Thuadusulu yi Lukutukunu
  • Mubongulu Malongi Madi mu Nzingulu ayi Kisalu Thwadusulu yi Lukutukunu (2019)
  • Mua Mintu mi Malongi
  • 2-8 NGONDA YIVUA
  • KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI | EBELEO 9-10
  • KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI | EBELEO 11
  • KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI | YAKOBI 1-2
Mubongulu Malongi Madi mu Nzingulu ayi Kisalu Thwadusulu yi Lukutukunu (2019)
mwbr19 Ngonda Yivua zitsyel. 1-8

Mubongulu Malongi Madi mu Nzingulu ayi Kisalu Thuadusulu yi Lukutukunu

2-8 NGONDA YIVUA

KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI | EBELEO 7-8

“Nganga Nzambi mu Zithangu Zioso Banga Buididi Bunganga bu Melekisedeki”

(Ebeleo 7:1, 2) Bila Melekisedeki beni, ntinu wu Salemi, Nganga Nzambi yi Nzambi yizangama, wuyenda dengana Abalahami bo kaba ku mvita ayi kabedisa mintinu miwombo. Buna Melekisedeki beni wunsakumuna 2 Ayi Abalahami wuvana kuku ki Kumi kuidi Melekisedeki mu biuma bioso biobi kabaka. Tsundu yi Melekisedeki: ‘Ntinu wu busonga’, bosi widi Ntinu wu Salemi; disundula ‘Ntinu wu ndembama’.

it-2 798 ¶11, 12

Melekisedeki

Ntinu wu divula di Salemi yikhulu ayi ‘Nganga yi Nzambi Wulutidi Zangama’, Yave. (Ngenesi 14:18, 22) Nandi Nganga Nzambi yitheti bantubila mu Kibibila; nandi wuba kiyeku beni mua thangu ava mvu 1933 A.T.K. Bo kaba Ntinu ku divula di Salemi, dizina disundula “Ndembama”, mvuala Polo wutedila Melekisedeki buka ‘Ntinu wu ndembama’ ayi mu kibila ki dizina diandi, wuntedila ‘Ntinu wusonga.’ (Ebeleo 7:1, 2) Bamvisanga ti divula di Salemi yikhulu diawu diyiza tedulu kuntuala divula di Yelusalemi, ayi dizina Salemi bakotisa diawu mu dizina Yelusalemi”, khumbu zinkaka bantedilanga ‘Salem’. —Minkunga 76:2.

Bo Abalami (Abalahami) kanunga Kedolo-laomeli ayi mintinu miyenda yandi, Abalami wuyenda ku mbuinga wu Save voti ku ‘mbuinga wu Ntinu’. Kuawu Melekisedeki ‘kanata mapha ayi vinu’ ayi kasakumuna Abalami bo kankamba: “Bika Abalami kasakumunua kuidi Nzambi Yilutidi Zangama, nandi wuvanga diyilu ayi ntoto, ayi bika Nzambi Yilutidi Zangama kazitusua, nandi wukunungisi vantuala zimbeni ziaku!” Abalami wuvana kuidi Nganga Nzambi Ntinu ‘kuku ki Kumi,’ mu ‘biuma kabaka’ mu mvita kanungina zimbeni ziandi.—Ngenesi 14:17-20; Ebeleo 7:4.

(Ebeleo 7:3) Melekisedeki kasa ba ko tata, kasa ba ko ngudi, ayi kikhulu kiandi kisa zabakana ko. Thonono yi bilumbu biandi ayi tsukulu yi luzingu luandi bisa zabakana ko, vayi luzingu luandi ludedakana ayi lu Muana Nzambi; widi nganga Nzambi mu zithangu zioso.

it-2 799 ¶3

Melekisedeki

Mu phila mbi Melekisedeki kakhambu bela ‘thonono yi bilumbu biandi ayi tsukulu yi luzingu luandi’?

Polo wutuba diambu dinkinza beni bo katuba ti: ‘Melekisedeki kasa ba ko tata, kasa ba ko ngudi, ayi kikhulu kiandi kisa zabakana ko. Thonono yi bilumbu biandi ayi tsukulu yi luzingu luandi bisa zabakana ko, vayi luzingu luandi ludedakana ayi lu Muana Nzambi; widi nganga Nzambi mu zithangu zioso.’ (Ebeleo 7:3) Dedi batu bankaka Melekisedeki wubutuka ayi wufua. Vayi Kibibila kisintubila ko mazina ma tata ayi ngudi’andi, ni mazina ma bakhulu bandi ni batu ba dikanda bazinga kuntuala, ayi Kibibila mvandi kisi ko zitsangu zitedi thonono yi bilumbu biandi voti tsukulu yi luzingu luandi. Diawu Melekisedeki kabela wufuana muingi kufuanukusu Yesu Klisto widi kinganga kikhambu tsukulu. Dedi bo Melekisedeki kakhambu bela mutu wuba kiyeku kaba ava nandi voti wumvingana, mvandi vasa ba ko mutu wudedakana na kiyeku Yesu kaba, ayi Kibibila kimmonisa mvandi ti valasa ba ko mutu wala kumvingana. Ayi mvandi kheti Yesu wubutukila mu nkunu wu Yuda ayi va dikanda di ntinu Davidi, mvil’andi wu kinsuni wisi ko beni mfunu mu kinganga kiandi, ayi kuisi ko mu kibila ki bikhulu biandi bi kinsuni kiyeku ki nganga Nzambi ayi ntinu bibela bifuana mu nandi. Mambu amomo mamonika mu kibila ki tsila naveka Yave kavanga kuidi Yesu.

(Ebeleo 7:17) Bila kuidi nandi batedimina kimbangi ti: ‘Ngie widi nganga Nzambi mu zithangu zioso dedi bo bubela Melekisedeki.’

it-2 798 ¶13

Melekisedeki

Kinganga ki Klisto Kifuanukusu. Mu mbikudulu yimueka yinkinza yitedi Klisto, Yave wuvanga tsila kuidi ‘Mfumu’ yi Davidi bo katuba: ‘Ngie widi nganga Nzambi mu zithangu zioso dedi bo bubela Melekisedeki!’ (Minkunga 110:1, 4) Nkunga awowo wuvana kibila kuidi basi Ebeleo muingi bavisa ti Mesiya bakanikisa nandi wala tambula biyeku bi kuba nganga Nzambi ayi ntinu. Nkanda mvuala Polo kasonikina kuidi basi Ebeleo, wubotula divuda dioso baba mu matedi nani bakanikisa bo katuba ti ‘Yesu Klisto widi nganga Nzambi mu zithangu zioso dedi bo bubela Melekisedeki.’—Ebeleo 6:20; 5:10; tala LUWAWANU.

Bakula Kiuka Kisuama mu Diambu di Nzambi

(Ebeleo 8:3) Yoso mfumu yi zinganga Nzambi, widi kiyeku ki kutambika makaba ayi minkhayilu; diawu bufueni ti mfumu yi zinganga Nzambi mvandi kafueti ba kiuma kio kafueti tambikanga.

w00 15/8 14 ¶11

Minkhayilu Minkuangidikanga Yave

11 Polo wutuba ti: ‘Yoso mfumu yi zinganga Nzambi, widi kiyeku ki kutambika makaba ayi minkhayilu’. (Ebeleo 8:3) Tummona ti mvuala Polo wusuasisa minkhayilu nganga Nzambi yi Isaeli yikhulu kaba vananga mu phila wadi, ‘makaba’ ayi ‘minkhayilu,’ voti ‘minkhayilu mi masumu.’ (Ebeleo 5:1) Batu bamvananga minkhayilu muingi kuvutula matondo, muingi kukuna kikundi, kuvanga mutu kamfikama ayi kanzola. (Ngenesi 32:20; Zingana 18:16) Bobuawu mvandi, minkhayilu miwombo misonama mu Nsiku milenda tadulu buka ‘makaba’ bamvana kuidi Nzambi muingi kubaka kinkundi kiandi ayi kumfikama. Masumu Minsiku miaba tubilanga, maba tombuluanga kuludika, diawu baba tambikanga ‘minkhayilu mi masumu. Zibuku zitanu Mose kasonika, buka Esodu, Levitiku ayi Zintalu, zintubila mambu mawombo matedi mintindu miviakana mi minkhayilu ayi makaba. Kheti mu befu dilenda ba diambu diphasi kuvisa ayi kutebukila moyo mambu moso, vayi vadi mambu mankaka manfunu matedi mintindu miwombo mi minkhayilu tufueti visa ayi kusikika thalu.

(Ebeleo 8:13) Bo katuba ti ‘nguizani yimona’ buna wukitula yitheti yikhulu. Vayi tuzebi ti kioso kiuma kikitukidi kikhulu, kieka nuna ayi kieka nduka zimbala.

it-3 156 ¶5

Luwawanu

Buidi nsiku wu luwawanu wuyiza bela ‘wukhulu’?

Nsiku wu luwawanu wuyiza ba wukhulu bo Nzambi kazabikisa mu nzila mbikudi yi Yelemia ti wala vanga luwawanu lumona. (Yelemia 31:31-34; Ebeleo 8:13) Mu mvu 33 T.K, luwawanu lu nsiku lumana bo Yesu Klisto kavana moyo’andi (Kolosai 2:14), ayi luwawanu lumona lutona kusalama mu thangu beni.— Ebeleo 7:12; 9:15; Mavanga 2:1-4.

Matangu ma Kibibila

(Ebeleo 7:1-17) Bila Melekisedeki beni, ntinu wu Salemi, Nganga Nzambi yi Nzambi yizangama, wuyenda dengana Abalahami bo kaba ku mvita ayi kabedisa mintinu miwombo. Buna Melekisedeki beni wunsakumuna 2 ayi Abalahami wuvana kuku ki Kumi kuidi Melekisedeki mu biuma bioso biobi kabaka. Tsundu yi Melekisedeki: ‘Ntinu wu busonga’, bosi widi Ntinu wu Salemi; disundula ‘Ntinu wu ndembama’. 3 Melekisedeki kasa ba ko tata, kasa ba ko ngudi, ayi kikhulu kiandi kisa zabakana ko. Thonono yi bilumbu biandi ayi tsukulu yi luzingu luandi bisa zabakana ko, vayi luzingu luandi ludedakana ayi lu Muana Nzambi; widi nganga Nzambi mu zithangu zioso. 4 Tala bo kabela mutu wunneni, mutu wowo Abalahami kavana kuku ki Kumi ki biuma kabaka bo tuzebi Abalahami nandi tata yi makanda. 5 Ayi mu batu bobo badi mu bana ba Levi, bobo bansalanga kinganga, babeki minsua mitambulanga kuidi batu kuku ki Kumi boso buididi kiminu, bo dinsundula zikhomba, ka diambu ko batotukila mu luketo lu Abalahami. 6 Vayi Melekisedeki kasi mu dikanda di bana ba Levi ko vayi wutambula kuku ki Kumi kuidi Abalahami ayi wusakumuna mutu wowo wutambula zitsila zi Nzambi. 7 Mu khambu findana ziphaka, befu boso tuzebi ti mutu wowo sakumuni nandi lutidi ayi mutu wowo basakumini. 8 Zinganga zi Nzambi zintambulanga kuku ki Kumi badi batu bamfuanga, vayi Melekisedeki wutambula kuku ki Kumi kiandi, wulembo telomono kimbangi ti widi wu moyo. 9 Tulenda tula Levi wuntambulanga kuku ki Kumi, mvandi wuvana kuku ki Kumi mu nzila Abalahami, 10 bila buna kabutukidi ko, vayi buna wukhidi mu luketo lu khak’andi Abalahami, Melekisedeki bo kayenda dengana Abalahami. 11 Enati luaku luidi mu kuba wufuana mu nzila yi kinganga ki ba Levi, (bila mu kiawu batu bavanunu minsiku), buna mfunu mbi widi mu kubuela kubieka diaka nganga Nzambi yinkaka mu ntanda wu Melekisedeki vayi kasa bieko ko boso buidi Aloni? 12 Bila ba kuviakisa kinganga, buna minsiku miviakini. 13 Bila mutu wowo wutubulu mambu beni, widi muisi dikanda dinkaka, mu khambulu mutu wusala yandi va kibuangu ki kuvikila minkhayilu. 14 Bila dizabikini ti Mfumu’itu wutotukila mu dikanda di Yuda, dikhambu tubila Mose mu kibila ki kinganga. 15 Tala diambu dilutidi zabakana bo tumueni ti: nganga nzambi yinkaka yitotukidi yidi mu ntanda wu Melekisedeki, 16 kasa bieku nganga nzambi ko mu lusadusu lu Minsiku boso buididi lutumu lu batu, vayi boso buididi lulendu lu luzingu ka lulendi bungua ko. 17 Bila kuidi nandi batedimina kimbangi ti: ‘Ngie widi nganga Nzambi mu zithangu zioso dedi bo bubela Melekisedeki.”

9-15 NGONDA YIVUA

KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI | EBELEO 9-10

‘Kitsuisa ki Mambu Mamboti Mankuiza’

(Ebeleo 9:12-14) Khumbu yimueka kakotila mu buangu kinlongo, wutambika, bika ti menga ma zikhombo voti ma zingombe, vayi wutambika menga mandi veka. Buawu bobo katubakila khudulu yikayimani. 13 Bila, enati menga ma zikhombo ayi ma zingombe zimbakala voti dibombi di ngombi yinkieto, diodi divindu mu batu bobo basumuka, dieti kuba vedisa va mbata nyitu, 14 vayi tufueti zaba ti menga ma Klisto, mutu wowo mu lusadusu lu pheve yi mvu ka mvu wukiyekula naveka kuidi Nzambi banga dikaba dikambulu ditona, mela vedisa mayindu mitu ma ntima mu mavanga mannatanga ku lufua muingi tusadila Nzambi yi moyo.

it-3 242 ¶10

Nlemvu

Dedi bummonisina Nsiku Yave kavana kuidi dikabu di Isaeli, muingi mutu wube sumuka va mesu ma Nzambi voti kuidi wadi yandi kabaka nlemvu wu masumu mandi, vaba tombulu theti kunyongina mawu, dedi bo Nsiku waba tubila, ayi bosi khumbu ziwombo baba tambikanga nkhayilu wu kibulu kuidi Yave. (Levitiku 5:5–6:7) Polo wutuba: ‘Ngete, nduka biuma bioso bimvedusuanga mu menga landila boso buididi Nsiku. Ayi enati basintengula ko menga, buna masumu malendi lemvokolo ko.’ (Ebeleo 9:22) Vayi, menga ma bibulu mabasa botulanga ko masumu ayi kuvana mutu kilunzi voti kikansansa kivedila. (Ebeleo 10:1-4; 9:9, 13, 14) Vayi, luwawanu lumona lubikulu luba disuasana, bila luzibula nzila muingi kubaka nlemvu wukiedika mu nzila khudulu yi Yesu Klisto. (Yelemia 31:33, 34; Matai 26:28; 1 Kolinto 11:25; Efeso 1:7) Kheti bo Yesu kaba va ntoto, nandi wumonisa ti widi lulendu lu kulemvukila masumu bo kabelusa dibakala dimueka dibela malu.—Matai 9:2-7.

(Ebeleo 9:24-26) Bila Klisto kasa kota ko mu buangu kinlongo kitungulu mu mioko mi batu, kidi fikula yi kioki kikiedika, vayi nandi wukota ku khati diyilu muingi kamonika va mesu ma Nzambi mu kibila kitu. 25 Bika ti wukota mu wawu muingi kakitambika naveka mu zikhumbu ziwombo banga bumvangilanga mfumu yi zinganga zi Nzambi, mutu wunkotanga kadika mvu ku buangu kinlongo va kimueka ayi menga mangana. 26 Bila enati bobo, khanu zikhumbu ziwombo kamonina ziphasi tona nza yivangu. Vayi buabu, wumonika mu khumbu yimueka mu tsukulu yi thangu muingi kumanisa masumu bo kakitambika naveka banga dikaba.

cf 183 ¶4

“Tatamana Kundandakana”

4 Kibibila kisintubila ko bo Yesu katuka ku diyilu, mu phila banyambila voti bo kadengana ayi Tat’andi. Vayi Kibibila kituba tona thama mambu mala monika bo Yesu kala vutuka ku diyilu. Basi Yuda baba kembanga nkungi wumueka wunlongo, kuvioka 15 di zi sekulu. Khumbu mueka mu mvu, nganga Nzambi waba kotanga va kibuangu kilutidi nlongo ki tempelo muingi kudukula menga ma minkhayilu mu Kilumbu ki Kudinda Nlemvu Masumu, vantuala kasu yi luwawanu. Mu kilumbu beni, nganga Nzambi waba fuanikisanga Mesiya. Yesu wudukisa tsundu yi mambu beni maba monikanga, mu khumbu yimueka to bo kavutuka ku diyilu. Nandi wukota vantuala Yave, va kibuangu kilutidi kinlongo mu nza Yimvimba, ayi wutambika kuidi Tat’andi luvalu lu nkhayilu yi khudulu kavana. (Ebeleo 9:11, 12, 24) Bukiedika ti Yave wukikinina nkhayilu beni?

(Ebeleo 10:1-4) Nsiku widi kitsuisu ki mambu mamboti mankuiza, vayi bika khatika kiedika ki mambu beni, bila nsiku wulendi ko fuanikisa makaba momo bantambikanga thangu ka thangu kadika mvu kuidi batu bobo bamfikamanga Nzambi. 2 Enati nsiku wununga, khanu batu bobo bantambikanga makaba, balendi bue tambikanga mawu ko, bila khanu bo kakivedosolo mu khumbu yimueka balendi buela bela masumu mawu mayindu. 3 Vayi mu makaba momo baba tambikanga, mawu baba tebukilanga kadika mvu masumu mawu moyo. 4 Bila menga ma zingombi ayi ma zikhombo, malendi botula ko masumu.

it-3 244-246

Buvedila

Buvedila bu Nsiku wu Mose. Mu Nsiku Yave kavana basi Isaeli mu nzila Mose, muba mambu matedi kutsikika kinganga ayi kutambika mintindu misuasana mi minkhayilu mi bibulu. Kheti miyizila kuidi Nzambi ayi maba sundula ti miba mivedila, vayi ni Nsiku, ni kinganga, ni minkhayilu miaba vanganga batu baba ku tsi Nsiku bakituka bavedila dedi busonikina mvuala Polo. (Ebeleo 7:11, 19; 10:1) Kubika kuandi kutuadisa luvukusu lu masumu ayi lufua, vayi nsiku waba luta monisanga masumu. (Loma 3:20; 7:7-13) Vayi, mambu moso amomo, maba dukisanga lukanu Nzambi kavangila mawu; Nsiku wuba salamanga buka “ntuadisi” muingi kunatisa batu nate kuidi Klisto, ayi wuba ‘kitsuisu ki mambu mamboti mankuiza’. (Ngalatia 3:19-25; Ebeleo 10:1) Vayi, bo Polo katuba ti ‘Nsiku wulembakana vanga mambu moso bo wuba wulebakana mu diambu di nsuni’ (Loma 8:3), nandi waba tubila mambu nganga Nzambi muisi Yuda kalendi nunga ko kuvanga, (wubiekua mu nsiku muingi kuba kiyeku ki kuvana minkhayilu, ayi waba kotanga va kibuangu kilutidi Kinlongo mu Kilumbu ki Kudinda Nlemvo wu Masumu ayi menga ma kibulu) dedi “kuvukisa” batu bo kaba sadilanga, banga bunsudikisila Ebeleo 7:11, 18-28. Kheti minkhayilu baba tambikanga mu nzila kinganga ki dikanda di Aloni miaba vanganga dikabu kuba kinkundi na Nzambi, vayi miawu miabasa vanganga ko kilunzi voti kikansansa ki mutu kiba nsika mu masumu. Mvuala Polo wusudikisa mawu bo katuba ti, minkhayilu mi kilumbu ki kudinda nlemvu wu masumu milendi “vedisa ko mutu wumfikama,” voti, milendi vedisa ko kilunzi voti kikansansa kiandi. (Ebeleo 10:1-4; dedikisa ayi Ebeleo 9:9.) Nganga Nzambi kasa ba ko luaku lu kuvana thalu yifuana yi khudulu muingi kumanisa masumu. Kinganga ki Klisto ayi khudulu’andi, biawu to bilenda vanga mawu.—Ebeleo 9:14; 10:12-22.

Bakula Kiuka Kisuama mu Diambu di Nzambi

(Ebeleo 9:16, 17) Bila vadi luwawanu, vafueti telomono kimbangi lufua lu mutu wusonika luawu, 17 bila mfunu luwawanu kumonikanga mu thangu mutu wowo kasonikini luawu kafuidi. Kisi mfunu ko mu thangu mutu wusonika kiawu kakhidi zinga.

w92 1/3 31 ¶4-6

Biuvu bi Mintangi

Polo wutuba ti vaba tombolo lufua muingi luwawanu Nzambi kaba vanganga na batu lusalama. Nsiku wu luwawanu wumfuanikisa buboti mawu. Mose nandi wuba mvuala, nandi wuvanga luwawanu beni kuidi Nzambi ayi Isaeli yi kinsuni. Mose wuba kiyeku kinkinza beni, ayi nandi mutu Yave kasadila muingi kutuadisa basi Isaeli bo baba kota mu luwawanu beni. Diawu, Mose kalenda tedolo ntuadisi wu luwawanu lu Nsiku lufumina kuidi Nzambi. Bukiedika ti vaba tombulu Mose kutengula menga mandi muingi luwawanu lu Nsiku lutona kusalama? Ndamba. Vayi, batambika minkhayilu mi bibulu, ayi menga ma bibulu beni, mavingana menga ma Mose.—Ebeleo 9:18-22.

(Ebeleo 10:5-7) Diawu Klisto katubila bo kayiza va nza ti: ‘‘Ngie wumanga tambula minkhayilu miyoko ayi makaba, vayi ngiewu wukhubikila nyitu. 6 Ngie wusa mona ko mayangi mu minkhayilu mi bibulu biobi bayokila, mu makaba mayoko mu kibila ki masumu.’ 7 Buna minu yituba: ‘Tala! Ndizidi (mu buku muidi musonama mu diambu diama) muingi kuvanga luzolo luaku, Ah Nzambi’ama.’’

it-1 315 ¶6

Mbotomono

Luka wutuba ti Yesu waba sambila mu thangu kabotama. (Luka 3:21) Mvandi, mu nkanda Polo kasonikina kuidi basi Ebeleo nandi wutuba ti, mu thangu Klisto ‘kakota mu nza’ (voti, bika ti bo kabutuka ayi kakhambu zaba kutanga ni kutuba mambu amama, vayi mu thangu kayenda kue botama ayi katona kisalu kiandi ki kusamuna), dedi bummonisina Minkunga 40:6-8, nandi wutuba (LXX): ‘Ngie wumanga tambula minkhayilu miyoko ayi makaba, vayi ngiewu wukhubikila nyitu. . . . Tala! Ndizidi (mu buku muidi musonama mu diambu diama) muingi kuvanga luzolo luaku, Ah Nzambi’ama.’ (Ebeleo 10:5-9) Tona mu mbutukulu’andi, Yesu wuba mu mvila wu Yuda, mvila awowo wuba ku tsi luwawanu bavanga na Nzambi, luwawanu lu Nsiku. (Esodu 19:5-8; Ngalatia 4:4) Diawu, mu kibila akioki, Yesu wuba mu luwawanu na Nzambi mu thangu kamonika kuidi Yoane muingi kubotama. Yesu mu thangu beni wuvanga diambu dilutidi nkinza kuvioka diodi Nsiku kaba tubila. Nandi wumonika vantuala Tat’andi muingi kuvanga ‘luzolo’ luandi matedi kuvana nyitu’andi ‘yikubuku’ mu matedi kumanisa minkhayilu mi bibulu mio baba vananga mu nsiku. Mvuala Polo wutuba: “Mu luzolo lolo tukitudulu banlongo mu diambu di dikaba ditambika Yesu Klisto bu katambika nyitu’andi veka mu khumbu yimueka.” (Ebeleo 10:10) Luzolo lu Tata kuidi Yesu mvandi luaba sundula mambu matedi Kintinu ayi Yesu wukitambika muingi kuvanga mvandi kisalu akioki. (Luka 4:43; 17:20, 21) Yave wukikinina mambu muan’andi kavanga mu kunsola mu phevi yinlongo ayi wutuba: “Ngie widi Muan’ama wu luzolo nienzi beni wukumbonisanga.”—Malako 1:9-11; Luka 3:21-23; Matai 3:13-17.

Matangu ma Kibibila

(Ebeleo 9:1-14) Mu luwawanu lutheti, muba zithumu mu diambu di lusambulu ayi kibuangu kinlongo ki ntoto. 2 Batunga nzo ngoto. Mu ndambu yitheti muawu muba kiuma bantedikanga muinda, meza ayi mapha matambuku kuidi Nzambi; ndambu beni yawu Kibuangu Kinlongo. 3 Vayi kumbusa nledi kuawu kuba nzo ngoto batedila Kibuangu Kilutidi Nlongo. 4 Muna khati muawu muba kimfimbu kiwola ayi kasu yi luwawanu yimana vindu wola mu zindambu zioso. Mu kasu beni muawu muba mbungu yi wola yiba mana ayi nti wu Aloni wutotula biteka ayi zimeza zi matadi musonama mambu ma luwawanu, 5 vana mbata kasu vawu vaba zimbasi zioso beti tedila bakeluba bamkembo zifuka mu kitsuisula ki mavavi mawu kibuangu ki nlemvu. Vayi buabu tulendi baka mu yolukila mambu amama mu kimueka kimueka to. 6 Mambu amama bo mamana kubuku, zinganga zi Nzambi ziba kotanga kadi ka thangu ku ndambu yitheti yi kibuangu kinlongo muingi kusala kisalu kiawu; 7 vayi mfumu yi zinganga Nzambi nandi wuba kotanga muna ndambu yimuadi. Khumbu yimueka kaba mu kotilanga mu kadika ka mvu. Kadika khumbu kankota ayi menga momo kafueti tambika mu kibila kiandi veka ayi mu kibila ki zinzimbala zi batu. 8 Phevi yinlongo yeti kutumonisa bumboti ti nzila ayoyi yinnatanga ku kibuangu kilutidi kinlongo yikhidi yikangama sumbo nzo ngoto yitheti yikhidi. 9 Yawu yidi mfikula mu diambu di thangu ayiyi, dinsundula ti minkhayilu ayi makaba mayoko baba tambikanga kuidi Nzambi malendi nunga ko kufuanikisa bumboti mayindu mantima wu mutu wowo wuntambikanga mawu. 10 Bila mambu momo matedi nduinu, ayi zitsukudulu zi phila mu phila. Mambu beni madi zithumu zi kinsuni zivani nate thangu Nzambi kala fuanikisa mambu moso. 11 Klisto bo kayiza banga mfumu yi zinganga zi Nzambi muingi kutuvana biuma biobi bimboti katubakila tona thama, buna wusabuka kibuangu kinlongo kilutidi tola ayi kilutidi fuana. Kiawu kisa tungulu mu mioko mi batu ko, kiawu kinsi ki ntoto awuwu ko. 12 Khumbu yimueka kakotila mu buangu kinlongu, wutambika, bika ti menga ma zikhombo voti ma zingombe, vayi wutambika menga mandi veka. Buawu bobo katubakila khudulu yikayimani. 13 Bila, enati menga ma zikhombo ayi ma zingombe zimbakala voti dibombi di ngombi yinkieto, diodi divindu mu batu bobo basumuka, dieti kuba vedisa va mbata nyitu, 14 vayi tufueti zaba ti menga ma Klisto, mutu wowo mu lusadusu lu pheve yi mvu ka mvu wukiyekula naveka kuidi Nzambi banga dikaba dikambulu ditona, mela vedisa mayindu mitu ma ntima mu mavanga mannatanga ku lufua muingi tusadila Nzambi yi moyo?

16-22 NGONDA YIVUA

KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI | EBELEO 11

“Kibila Mbi Kiminu Kididi beni Nkinza”

(Ebeleo 11:1) Kiminu kinsundula kutula diana dingolo mu biuma biobi binsiwulungo diana ayi kukikinina ti wutambudi biuma beni kheti bimonikini ko.

w16.10 27 ¶6

Lekila Kiminu Kiaku mu Zikhanu zi Yave

6 Kibibila kintuba mbi kiminu kinsundula mu Ebeleo 11:1. (Tanga.) Dedi bummonisina matangu amama, kuba kiminu kunsundula mambu muadi tulendi mona ko: (1) ‘diana dingolo mu biuma biobi binsiwulungo diana’ ayi (2) ‘kukikinina ti wutambudi biuma beni kheti bimonikini ko.’—Malenda sundula mambu Nzambi kakanikisa mu bilumbu binkuiza, vayi mamonikini’abu ko, buka tsukulu yi mambu mambi ayi nza yimona. ‘Biuma biobi binsiwulungo diana’ bidi biuma voti batu tulendi mona, vayi bidi, buka Yave, Yesu, zimbasi ayi Kintinu ki diyilu. (Ebeleo 11:3) Buidi tulenda monisina ti kiminu kitu kidi kikiedika ayi tunkikinina mu mambu madi mu Kibibila mo tumueni’abu ko? Mu mambu tuntuba ayi mu mavanga mitu,—kiminu kitu kilendi ba ko kiduka mu khambu mawu.

(Ebeleo 11:6) Kubotula adyodyo, mutu khambulu kiminu kalendi vanga ko mambu mantomba Nzambi. Bila woso mutu tidi fikama Nzambi kafweti kikinina ti Nzambi widi ayi wunsakumunanga batu boso bankuntombanga mu bukyedika.

w13 1/11 11 ¶2-5

“Nandi Wumfutanga Batu Boso Ba Kuntombanga”

Mbi tufueti vanga muingi kukuangidika Yave? Polo wusonika: ‘Enati mutu kasi ko kiminu kalendi kuangidika ko Nzambi’. Mona ti Polo kasa tuba ko ti mu khambu kiminu phasi beni kukuangidika Nzambi, vayi wutuba ti tulendi ko. Mansundula ti muingi kukuangidika Nzambi tufueti ba kiminu.

Phila kiminu mbi kinkuangidikanga Yave? Kiminu kitu mu Yave kinsundula kukikinina mu mambu muadi. Dithei, tufueti ‘wilukila ti Nzambi widi’. Buidi tulenda kuangidika Nzambi enati tumfinda ziphaka ti nandi widi? Vayi kiminu kikiedika kinsinsudula ko to mambu amomo, kibila ziphevi zimbi mvandi bankikininanga ti Yave widi. (Yakobi 2:19) Tufueti monisa kiminu kitu mu kunatina luzingu mu phila yinkuangidika Yave.—Yakobi 2:20, 26.

Dimuadi, tufueti ‘wilukila ti’ Nzambi nandi ‘wumfutanga.’ Mutu widi kiminu kikiedika zebi ti mangolo mandi ma kukuangidika Nzambi masi ko maphamba. (1 Kolinto 15:58) Buidi tulenda kuangidikila Yave boti tumfinda ziphaka ti nandi kalenda voti wutidi beni kutusakumuna? (Yakobi 1:17; 1 Petelo 5:7) Mutu wunyindulanga ti Nzambi katuvuanga ko nkinza ayi kasi ko beni koku kuyalubuka, kasa zaba ko Nzambi yi Kibibila.

(Ebeleo 11:33-38) Mu kibila ki kiminu, bawu babedisa mintinu, bavanga mambu ma busonga, batambula mambu moso baba vanina tsila, bakangisa miunu mi zikhosi, 34 bazima lulendu lu mbazu, bavuka bo batomba kuba vonda mu mbedi, batambula zingolo kheti bo baba bavonga, bamonika binuanu bingolo mu mvita, batinisa nkangu wu masodi ma zinzenza. 35 Mu kibila ki kiminu kiawu, bakieto baba vutudila batu bawu bafua mu nzila luvulubukusu, vayi bankaka bayamusu ayi bamanga baba kula, muingi babaka luvulubukusu lulutidi. 36 Bankaka basakununu, bababula bikoti, baba kanga zitsiemi ayi bakotoso mu buloku. 37 Bankaka baba kuba mamanya, baba yamikisa, babasu va khati, baba vonda mu mbedi, bavuata minkanda mi mamemi ayi mi zikhombo, bamona ziphasi ayi baba tovula; 38 ayi nza yisa ba ko yifuana kuidi bawu. Badiengila mu makanga ayi mu miongo, mu zikhadi ayi mu mabulu madi mu ntoto.

w16.10 23 ¶10-11

Kindisa Kiminu Kiaku mu Zikhanu zi Nzambi

10 Kapu 11 yi Ebeleo, yintubila bisadi biwombo bi Yave bi thangu yikhulu bakuikama kheti mu ziphasi baba viokila. Dedi, mvuala Polo wutubila matedi bakieto ba kiminu bafuilu bana ayi ba bamona kuvulubuka. Nandi mvandi wutubila batu bankaka ‘bamanga ba bakula, muingi babaka luvulubukusu lulutidi.’ (Ebeleo 11:35) Tusa zaba ko banani Polo kaba tubila, vayi mambu amomo malenda tuvanga kutebuka moyo batu buka Naboti ayi Zakalia, ba bakuba mamanya ti bafua kibila basa tomba ko kulevula nsiku wu Nzambi. (1 Mintinu 21:3, 15; 2 Lusansu 24:20, 21) Bakundi batatu ba Danieli ba batula mu folono yi mbazu ayi Danieli bantibula mu dibulu di zikhosi. Bawu baba kiminu ti Nzambi wunkuiza basadisa mu nzila pheve yinlongo. Mu phila ayoyi, bawu buka, ‘bakangisa miunu mi zikhosi’ ayi ‘bazima lulendu lu mbazu.’—Ebeleo 11:33, 34; Danieli 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23.

11 Mu kibila ki kiminu kiawu, mimbikudi miwombo buka Mikaya ayi Yelemia ‘batambula mfutu’awu bo basakununu . . . ayi bakota buloku.’ Bankaka dedi Elisa, ‘badiengila mu makanga ayi mu miongo, mu zikhadi ayi mu mabulu madi mu ntoto.’ Mbi biba sadisa bakuikama? ‘Diana diawu dingolo’ baba mu zikhanu zi Yave—Ebeleo 11:1, 36-38; 1 Mintinu 18:13; 22:24-27; Yelemia 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2.

Bakula Kiuka Kisuama mu Diambu di Nzambi

(Ebeleo 11:4) Mu kibila ki kiminu, Abeli wutambika kuidi Nzami dikaba diyoko dilutidi dimboti viokila ditambika Kayini. Mu kibila ki kiminu Nzambi kammonina mutu wusonga bo katelema naveka kimbangi ti wukikinina makaba mandi. Ayi mu kibila ki kiminu, Abeli wukhidi yoluka kheti wufua.

it-2 109 ¶3

Kiminu

Bifuani bi Batu Baba Kiminu mu Thangu Yikhulu. Kadika mutu mu baboso badi mu ‘dituti dinneni di zimbangi’ Polo katubila, (Ebeleo 12:1) baba kibila kimboti beni muingi kuba kiminu. Dedi, Abeli wuzaba lukanu lu Nzambi lutedi ‘mutu bakanikisa’ wala nyesa ntu wu ‘nyoka’. Ayi nandi waba monanga bivisa bi tsundukulu yi mambu Yave katubila matedi matata mandi ku Lumbu lu Edeni. Bo babotuka ku Edeni, Adami ayi dikanda diandi baba salanga ngolo muingi babaka ki kudia, kibila ntoto wusingu ayi waba butanga zitsendi. Ḿba Abeli waba monanga phila Eva kabela phuila yi nnuni’andi ayi wumona ti Adami waba yadilanga nkieto’andi. Ḿba ngudi’andi waba kunkambanga matedi muanga kaba monanga muingi kubuta. Mvandi, waba monanga bakeluba baba kengidilanga khotolo yi Lumbu lu Edeni ayi mbedi yi mbazu yaba diengidilanga va khati. (Ngenesi 3:14-19, 24) Mambu moso amomo, maba ‘vananga bivisa’ kuidi Abeli ti kuntuala kuala ba luvukusu mu nzila wu ‘nkunu bakanikisa’. Diawu, mu kibila ki kiminu, nandi ‘wutambika kuidi Nzambi dikaba’ diluta ba luvalu na dikaba Kayini kavana.—Ebeleo 11:1, 4.

(Ebeleo 11:5) Mu kibila ki kiminu, Enoki wunatu muingi kabika mona lufua, ayi basa kummona ko bila Nzambi wunnata; ava kanatu, bantedimina kimbangi akiki: nandi wuyangidika Nzambi.

wp17.1 12-13

“Nandi Wuyangidika Nzambi”

Mbi Polo kaba tomba kutuba bo katuba ti Enoki “wunatu” ayi kasa “mona ko lufua”? Ḿba Yave mu kibila ki luzolo, wubotula moyo wu Enoki muingi kabika viokila mu lufua lu ziphasi beni mu mioko mi batu. Vayi theti, Enoki ‘bantedimina kimbangi ti nandi wuyangidika Nzambi.’ Buidi? Ḿba nandi wutambula nzaikusu. Ḿba Yave wummonisa Ntoto wukitulu paladizu, ayi mu kidimbu akioki kimvana kivisa ti Yave waba kunzolanga, Enoki wuyiza fwa. Bo Polo kasonika matedi Enoki ayi babakala na bakieto ba kiminu, nandi wutuba: ‘Batu boso abobo bafuila mu kiminu.’ (Ebeleo 11:13) Ḿba zimbeni zi Enoki batomba nyitu’andi, vayi ‘basa kuyimona ko.’ Ḿba Yave wuzimbisa nyitu yi Enoki muingi babika kuyisadila mu phila yimbi voti kusadila yawu muingi kufonda kinganga ki luvunu.

Matangu ma Kibibila

(Ebeleo 11:1-16) Kiminu kinsundula kutula diana dingolo mu biuma biobi binsiwulungo diana ayi kukikinina ti wutambudi biuma beni kheti bimonikini ko. 2 Mu kibila ki kiminu, bakulu batelomono kimbangi. 3 Mu kibila ki kiminu, luzabidi ti nza yivangulu mu mbembu yi Nzambi ayi biuma bioso biobi bimmonikanga bivangimina mu biobi kabimonikanga ko. 4 Mu kibila ki kiminu, Abeli wutambika kuidi Nzambi dikaba diyoko dilutidi dimboti viokila ditambika Kayini. Mu kibila ki kiminu Nzambi kammonina mutu wusonga bo katelema naveka kimbangi ti wukikinina makaba mandi. Ayi mu kibila ki kiminu, Abeli wukhidi yoluka kheti wufua. 5 Mu kibila ki kiminu, Enoki wunatu muingi kabika mona lufua, ayi basa kummona ko bila Nzambi wunnata; ava kanatu, bantedimina kimbangi akiki: nandi wuyangidika Nzambi. 6 Kubotula adyodyo, mutu khambulu kiminu kalendi vanga ko mambu mantomba Nzambi. Bila woso mutu tidi fikama Nzambi kafweti kikinina ti Nzambi widi ayi wunsakumunanga batu boso bankuntombanga mu bukyedika. 7 Mu kibila ki kiminu, mu thangu Nzambi kalubula Nowa mu mambu momo kakhambu mona, wukinzika Nzambi ayi wutunga nzaza muingi kuvukisa dikanda diandi; ayi mu kiminu kiandi, wuzengila nza nkanu ayi wukituka mvingidi wu kiuka ki busonga kintotukilanga mu kiminu. 8 Mu kibila ki kiminu, Abalahami wutumamana bo katelu muingi kukuenda mu tsi yoyi kafueti tambula banga kiuka; nandi wuyenda, kheti kasa zaba ko kuidi kankuenda. 9 Mu kibila ki kiminu, nandi wuzingila mu kinzenza mu tsi yi tsila, wuzingila mu zinzo zingoto va kimueka ayi Isaki ayi Yakobi bobo baba mu tsila yimueka banga nandi. 10 Bila nandi wuvingila divula didi fundasio ziozi zilendi nyikuka ko. Nzambi nandi nkubiki ayi ntungi wu divula beni. 11 Mu kibila ki kiminu, Sala mvandi wubaka mangolo ma kubutila, kheti mimvu mi kubutila mivioka, bila wumona ti mutu wowo wuvana tsila widi wukuikama. 12 Diawu, mu mutu wumueka, mutu wowo wununa wuba nduka kufua, mubutukila nkunu wu batu bobo baviokidi zimbuetete zi diyilu ayi baviokidi tsengisini yidi va disimu di mbu, yilendi baka bu tangulu ko. 13 Batu boso abobo bafuila mu kiminu, mu khambu baka biuma bioso biobi ba bavanina tsila, vayi bamona biawu ayi bavana mboti buna bakhidi thama ayi baveka bazaba ti badi zinzenza ayi minkibi va ntoto. 14 Batu bantubila bobo, bammonisa bumboti ti tsi’awu veka bantomba. 15 Bila enati beti yindula tsi yoyi batotukila khanu babaka luaku lu kuvutuka. 16 Vayi buabu, tsi yi kitoko bantomba, tsi yi diyilu. Diawu, Nzambi kamonanga tsoni ko ti bantedila Nzambi’awu, bila wuba kubikila divula.

23-29 NGONDA YIVUA

KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI | EBELEO 12-13

“Tsembolo yi Yave yidi mbonosonu yi luzolo”

(Ebeleo 12:5) Ayi luzimbakana kuinu mambu amama ma kulukindisanga, momo Nzambi kalukamba banga ti nandi wuyoluka kuidi bana bandi: “A muan’ama, bika lenzanga thumbudulu yimfumina kuidi Yave, ayi bika vonga mu thangu kadi mu kusemba;

w12 15/3 29 ¶18

Bika Kutala ‘Biuma Bisiala Kumbusa’

18 Tsembolo yingolo. Mbi tufueti vanga enati tukhidi tebuka moyo mu manyongi tsembolo tutambula? Mawu malenda kututuadisa kiunda kingolo ayi kutuvanga “kuvonga.” (Ebeleo 12:5) Befu manga ‘kuvua nkinza’ dilongi mu kukhambu sadila diawu, voti befu “vonga” kibila va thonono tube kikinina diawu, vayi tube bika kusadila diawu, momawu mambu tunkuiza monikina: tunkuiza monisa ti tuisintomba ko tsembolo yitutuadisa ndandu ayi yituludika. Nkinza beni kusimbidila mambu matuba Salomo: ‘Simbidila tsembolo, ka wubikidila yawu. Sweka yawu mbote, bila yawu yinsundula moyo’aku’. (Zingana 4:13) Dedi bo mutu wunnatanga dikalu kankinzikilanga bidimbu bi nzila, tufueti kikinina tsembolo, kusadila yawu ayi kutatamana kuntuala.— Zingana 4:26, 27; tanga Ebeleo 12:12, 13.

(Ebeleo 12:6, 7) Bila Yave wunsembanga mutu wowo keta zola, ayi wunzubanga lusuadi kuidi bobo kazebi ti badi bana bandi.’ 7 Luvibidila ziphasi zinu, ziawu zidi mu diambu di kululudika. Nzambi wu kulumonanga banga bana. Muana mbi wowo wukhambu bakanga tsembolo kuidi tat’andi?

w12 1/7 21 ¶3

“Thangu Zioso Wunsabila, Tuba, ‘Tata’”

Tata widi luzolo, wunsembanga bana bandi, bila nandi wunyindulanga phila batu mbi bawu bala ba kuntuala. (Efeso 6:4) Phila tata ayoyi, widi wukuikama mu thangu kansemba bana bandi, vayi kasi ko lukasu. Bobuawu mvandi, Tat’itu yi diyilu, ḿba kalenda mona ti nkinza beni kutusemba. Nzambi wu kutusembilanga mu luzolo, bika ti mu lukasu. Dedi Tat’andi, Yesu kasa ba ko lukasu, kheti bo minlonguki miandi babasa fika sadilanga ko tsembolo.—Matai 20:20-28; Luka 22:24-30.

(Ebeleo 12:11) ‘Bukiedika ti vasi ko tsembolo yimmonikanga yi mayangi muna thangu beni, vayi yintuadisanga kiunda, kuntuala, yimbutanga luzingu lusonga luntualanga ndembama kuidi bo bantambulanga yawu.

w18.03 32 ¶18

“Yuwa Tsembolo ayi Ba Ndwenga”

18 Tulenda mona mwa phasi kutumukina tsembolo, vayi kubayisa tsembolo yi Nzambi kunlutanga twadisa ziphasi. (Ebeleo 12:11) Tulenda longuka mu bifwani bimbi bi Kaini ayi ki Ntinu Sedekia. Bo Nzambi kamona ti Kaini wuyiza ba kimbeni mu khomb’andi ayi waba tomba kumvonda, nandi wulubula Kaini: ‘Mu kibila mbi wididi mu nganzi ayi mu kyunda? Ngye kuvanga mambu mambote, wisi nkwiza baka ko lunungu va meso mami? Vayi ngye kukhambu vanga mambote, disumu didi va mwelo’aku, ayi diawu didi mangolo mwingi kukuyadila; ngye ma wununga kuyala diawu?’ (Ngenesi 4:6, 7) Kaini wubayisa tsembolo yi Yave, wuvonda khomb’andi ayi wumona ziphasi zingolo mu luzingu lwandi loso mu kibila ki mambu kavanga. (Ngenesi 4:11, 12) Boti Kaini wuyuwila Nzambi khanu kasa vyokila ko mu ziphasi beni.

Bakula Kiuka Kisuama mu Diambu di Nzambi

(Ebeleo 12:1) Diawu, mu kumona ti tuidi bazungalala mu dituti dinneni di zimbangi, bika tuloz’anu bizitu bioso ayi masumu ma kutuzungidilanga mu zindambu zioso, vayi bika tuduma mu khambu vonga mu tsisani yidi yitu kuntuala,

w11 15/9 17-18 ¶11

Duma mu Khambu Vonga

11 Batu ba ‘dituti dinneni di zimbangi’ basa ba ko to batu baba talanga bo banduma, voti baba vingilanga kumona mutu wu khonzo’awu voti dingumba diawu kununga. Bawu mvawu baba batu baba dumanga. Ayi banunga kuduma nate kutsuka. Kheti bafua, batu balenda bayindula buka batu ba luzabu beni mu matedi kuduma ayi balenda kindisa bamona. Yindul’abu buidi mutu wunduma kalenda muena na kuzaba ti batu bapisuka beni mu kuduma ayi kanluta zolanga badi mu kuntala. Khanu kasinkuiza vanga ko mangolo mandi moso muingi kununga? Zimbangi aziozi zi thangu yikhulu balenda kutusadisa kuvisa ti kheti kuduma mu nzila luzingu kulenda ba diambu diphasi, vayi tulenda nunga. Diawu, mu kibila ki kifuani ki ‘dituti di zimbangi,’ baklisto ku Ebeleo mu sekulu yitheti bakuna kibakala ayi ‘baduma mu khambu vonga’, dedi befu bubu.

(Ebeleo 13:9) Lubika vunuka mu malongi ma phila mu phila ayi manzenza, bila bulutidi mboti mintima mikindusu mu nlemvo wu Nzambi, bika mu khebolo yi minsiku mitedi ndiwulu, bila misadisanga ko bobo bansadilanga miawu.

w89 15/12 22 ¶10

Tambika Minkhayilu Minkuangidikanga Yave

10 Diawu, vaba tombolo basi Ebeleo kuba keba keba muingi babika ‘vunuka mu malongi ma phila mu phila ayi manzenza’ ma basi Yuda. (Ngalatia 5:1-6) Kubika ti mu nzila yi malongi, vayi mu kibila ki ‘nlemvo wu Nzambi mintima milenda kindusu’ muingi kuba bakuikama mu kiedika. Bankaka baba sombulanga mu kibila ki bidia ayi minkhayilu, bila Polo wutuba ti ntima wukindusuanga ko mu kibila ki ‘ndiwulu, bila misadisanga ko bobo bansadilanga miawu.’ Ndandu mu kipheve yinkuizilanga mu kukinzika Nzambi ayi mu kuvua nkinza khudulu, bika ti mu kuba dibamu mu matedi kudia mintindu minkaka mi bidia ayi kukinzika bilumbu binkaka. (Loma 14:5-9) Vayi khudulu yi Klisto yitula tsukulu mu minkhayilu baba tambikanga mu nzila yi basi Levi.—Ebeleo 9:9-14; 10:5-10.

Matangu ma Kibibila

(Ebeleo 12:1-17) Diawu, mu kumona ti tuidi bazungalala mu dituti dinneni di zimbangi, bika tuloz’anu bizitu bioso ayi masumu ma kutuzungidilanga mu zindambu zioso, vayi bika tuduma mu khambu vonga mu tsisani yidi yitu kuntuala, 2 bika thalu’itu yiba kuidi Yesu bila nandi wutona ayi wudukisa kiminu kitu. Nandi, mu kibila ki mayangi maba vantual’andi, wuvibidila va dikunzi, kasa mona tsoni ko ayi buabu vuendi va koko ku lubakala lu kundu ki kimfumu ki Nzambi. 3 Bika luyindul’anu mutu wowo wuvibidila mambu mambi ma batu ba masumu, muingi lubika vonga ayi lebakana mu miela minu. 4 Bo lueti nuanisa masumu, lutukidi ko mu kiteso ki kutotula menga. 5  Ayi luzimbakana kuinu mambu amama ma kulukindisanga, momo Nzambi kalukamba banga ti nandi wuyoluka kuidi bana bandi: ‘A muan’ama, bika lenzanga thumbudulu yimfumina kuidi Yave, ayi bika vonga mu thangu kadi mu kusemba; 6 Bila Yave wunsembanga mutu wowo keta zola, ayi wunzubanga lusuadi kuidi bobo kazebi ti badi bana bandi.’ 7 Luvibidila ziphasi zinu, ziawu zidi mu diambu di kululudika. Nzambi wu kulumonanga banga bana. Muana mbi wowo wukhambu bakanga tsembolo kuidi tat’andi? 8 Vayi enati luisi mbaka ko thumbulu yoyi yintambulanga bana boso, buna diodi dimmonisa ti luidi bana ba kindumba, luisi khatika bana ko. 9 Mvandi, matata mitu ma kinsuni baba tusembanga, ayi befu tuaba kuba kinzikanga. Tulendi tumukina ko mu ntima woso Tata yi luzingu luitu lu kiphevi muingi tuzinga? 10 Kibila bawu ba tusemba mu thangu yiluelu, mu phila bayindudila ti yidi yimboti, vayi nandi wumvanganga mawu mu kibila ki mamboti mitu, muingi tuba banlongo dedi nandi. 11 Bukiedika ti vasi ko tsembolo yimmonikanga yi mayangi muna thangu beni, vayi yintuadisanga kiunda, kuntuala, yimbutanga luzingu lusonga luntualanga ndembama kuidi bo bantambulanga yawu. 12 Diawu, kindisanu myoko mivonga ayi makungulu malebakana, 13 ayi tatamananu kuludika nzila mu kibila ki malu minu, mwingi mutu widi kulu kubela, kabika luta kufumbuka vayi kabeluka. 14 Tunuana mu kuba mu ndembama na batu boso, ayi zinga luzingu lungolo bila khambu luzingu lungolo, mutu kalendi mona Mfumu ko. 15 Lulubuka tala mutu kabika khambu nlemvu wu Nzambi, mu kibila ki muanzi wu ndudi weti mena va luidi, muingi wubika totula divunzi ayi wubika bivisa bawombo mu benu; 16 ayi lulubuka muingi muna luidi, mutu kabika sala kindumba voti sekinina mambu ma nlongo banga bubela Esau, mutu wusumbisa kikulutu kiandi mu kibila ki bidia. 17 Bila, luzebi kuinu ti kunzimunina bo kaba tomba kubue baka kiuka ki lusakumunu, kasa kikununu ko, bila luaku lusa bue ba ko muingi kaviakisa mambu mavanga tat’andi, boso kaba tomba lusakumunu buna wulembu dila.

30 NGONDA YIVUA–6 NGONDA YI KUMI

KIUKA KIDI MU DIAMBU DI NZAMBI | YAKOBI 1-2

“Nzila Yinnatanga mu Disumu ayi Lufua”

(Yakobi 1:14) Vayi kadika mutu weti vukumunu bo keti thoto ayi vunu kuidi zitsatu ziandi zimbi.

g17.4 14

Thotolo

Tulenda tedila thotolo mu thangu ngiewu wumvukumunu mu kioso kiuma—buka kiuma kimbi. Muingi kubuela visa, yindula mambu amama: ngie widi ku kibuangu bansumbisanga biuma ayi wummona kiuma ki wuntomba beni. Muna thangu beni, ngie wulenda yindula kukuiba kiuma beni mu khambu ni mutu wukumona. Vayi kilunzi voti kikansansa kiawu ki kulubula ti didi diambu dimbi. Bosi, ngie wumbotula mayindu beni mu kilunzi ayi wuntatamana kudiata. Mu thangu beni, thotolo yimeni, ayi ngie be nunga yawu.

MBI KIBIBILA KINTUBA

Kuvukumunu muingi kuvanga kiuma kimbi, kuisinsundula ko ti ngie widi mutu wumbi. Kibibila kintuba ti befu boso tunthotuanga khumbu zinkaka. (1 Kolinto 10:13) Mambu tumvanga bo tumviokila mu zithotolo mawu malutidi nkinza. Khumbu zinkaka, batu bankaka banyindulanga beni mambu mambi, ayi kuntuala bankuiza vanganga mawu. Bankaka bambotulanga mu thinu mayindu mambi mu kilunzi.

‘Vayi kadika mutu weti vukumunu bo keti thoto ayi vunu kuidi zitsatu ziandi zimbi.’—Yakobi 1:14.

(Yakobi 1:15) Boti tsatu yimbi yiyedidi, yimbutanga masumu; bosi masumu ma kukuela, mambutanga lufua.

g17.4 14

Thotolo

Kibibila kimmonisa mambu mbi mannatanga mutu kuvanga diambu dimbi. Yakobi 1:15 yintuba: ‘Boti tsatu [yimbi] yiyedidi, yimbutanga masumu; bosi masumu ma kukuela, mambutanga lufua.’ Bo nkieto kadi buemba, tunzabanga ti nandi wunkuiza buta. Bobuawu mvandi, befu tatamana kuyindula diambu dimbi, yoso thangu tunkuiza vanga diawu. Vayi tulendi bika ko mambu mambi ma tutuma. Befu tulenda nunga mawu.

Bakula Kiuka Kisuama mu Diambu di Nzambi

(Yakobi 1:17) ‘Kadika khayilu yimboti ayi kadika khayilu yifuana yimfuminanga ku yilu kuidi Tata wumvananga kiezila, mu nandi muisi ko luviakunu lu kitsuisila.’

it-2 726 ¶5

Kiezila

Yave nandi ‘Tata wumvananga kiezila.’ (Yakobi 1:17) Nandi kasi ko to ‘Mutu wowo wumvananga muinya muingi kukienzula kilumbu, minsiku mi ngonda ayi mi zimbuetila muingi kukienzula builu’ (Yelemia 31:35) vayi nandi mvandi widi tho yi kiezila kioso ki kiphevi. (2 Kolinto 4:6) Minsiku, zithumu, ayi diambu diandi bidi muinda kuidi batu bobo bambikanga biawu bi batuadisa. (Minkunga 43:3; 119:105; Zingana 6:23; Yesaya 51:4) Nsoniki wu minkunga wutuba: ‘Mu kiezila kiaku tulembu mona kiezila.’ (Minkunga 36:9; dedikisa mawu na madi mu Minkunga 27:1; 43:3.) Dedi bo kiezila ki muinya kintatamananga kulezama tona va thonono kilumbu nate “kilumbu kimmana,” bobuawu mvandi ndiatulu yi batu basonga yinkienzuluanga mu kibila ki nduenga ayi yinluta kienzukanga. (Zingana 4:18) Kudiatila mu zithumu Yave katsikika kunsundula kudiatila mu kiezila. (Yesaya 2:3-5) Mvandi mu thangu mutu kantadila mambu mu phila yimbi, nandi widi mu kitombi kinneni beni mu kiphevi. Dedi bo Yesu katubila: “Vayi enati dieso diaku didi dimbimbi buna nyitu’aku yoso mayiba mu kitombi. Enati kiezila kidi mu ngiewu kidi kitombi, buna kitombi beni kidi kiwombo beni!”—Matai 6:23; dedikisa mawu na madi mu Deutelonomi 15:9; 28:54-57; Zingana 28:22; 2 Petelo 2:14.

(Yakobi 2:8) Enati mulembu kinzika nsiku wu kimfimu ki Nzambi boso buididi mu masonoko ti, ‘Wala zola wadi’aku dedi bo wukiyizodilanga ngieveka,’ buna dimboti wulembu vanga.

it-2 685 ¶3

Nsiku

“Nsiku wu Kimfumu.” Mu minsiku mioso miaba tuadisanga batu, ‘nsiku wu kimfumu’ wuba beni kinza dedi bo ntinu kadi nkinza mu batu. (Yakobi 2:8) Tho yi luwawanu lu nsiku yiba luzolo; ayi “wufueti zola wadi yaku dedi bo wukikizodilanga ngieveka’ (nsiku wu kimfumu) luawu luba lutumu lu muadi mu zithumu Yave kavana, ayi muawu Minsiku ayi Mimbikudi miba tuadusuanga. (Matai 22:37-40) Kheti Baklisto basi ko ku tsi luwawanu lu nsiku, bafueti tumukina nsiku wu Ntinu Yave, ayi wu Muan’andi, Ntinu Yesu Klisto, mu kithuadi na luwawanu lumona.

ˊMatangu ma Kibibila

(Yakobi 2:10-26) Bila woso mutu weti kinzika Minsiku mioso vayi bundudi Nsiku wumueka buna Minsiku mioso kabundidi. 11 Bila mutu wowo wukamba ti, “Wulendi vanga kitsuza ko,” wubuela tuba diaka, “Wulendi vonda ko.” Enati wisimvanga ko kitsuza vayi vondidi mutu buna Minsiku mioso miawu bundidi. 12 Bika lutubanga ayi luvanganga banga batu bafueti sambusu kuidi Minsiku mimvananga kiphuanza. 13 Nzambi wela sambisa mu khambu kiadi, mutu wowo wela khambu monina bankaka kiadi vayi kiadi kieti nunga tsambusulu. 14 Zikhomba ziama, mutu mbi kalenda baka mu tuba ti kiminu kidi yandi enati kamonisanga ko kiawu mu mavanga mandi? Kiminu ki phila ayoyi kilenda kumvukisa? 15 Enati khomba yi dibakala voti yinkieto kasi ko minledi ayi bidia bi kadika kilumbu, 16 vayi wumueka mu benu wuba kembi, “A bakundi, yendanu mu ndembama; luyota mbazu ayi ludia bumboti,” mu khambu ku bavana biuma biobi bavuidi nkinza mu zinyitu ziawu, buna nkinza mbi? 17 Yidi phila yimueka mu diambu di kiminu, enati kiminu kikadi monika mu mavanga buna kidi kifua. 18 Vayi mutu wulenda tuba: “Ngiewu widi kiminu, minu mavanga madi yama. Bika wumbonisa kiminu kiaku kikhambulu mavanga bosi minu ndieka kumonisa kiminu kiama kidi ayi mavanga.” 19 Wunkikinina ti Nzambi yimueka to yidi? Diambu dimboti beni wumvanga. Kibila zipheve zimbi bankikininanga ayi bantitubukanga. 20 Tala ngiewu wukadi yindula, tidi zaba ti kiminu kikhambu mavanga kidi kifua? 21 Abalahami tat’itu, kasa kitulu ko mutu wusonga mu kibila ki mavanga mandi bo katambika muan’andi banga dikaba va diziku? 22 Wummona, kiminu kiandi ayi mavanga mandi binsala va kimueka. Kiminu kiandi kimonika kiminu kifuana mu kibila ki mavanga mandi, 23 ayi buawu bobo budedikinina masonama mu minkanda mu diambu diandi: “Abalahami wuwilukila Nzambi, ayi diawu katangulu mutu wusonga” ayi wutedulu nkundi wu Nzambi. 24 Lumueni buabu ti mutu weti kitulu wusonga va meso ma Nzambi mu kibila ki mavanga mandi vayi bika ti mu kibila ki kiminu kiandi to. 25 Lahabi, ndumba leta, kasa monika wusonga ko va meso ma Nzambi mu kibila ki mavanga mandi bo kayakula bumboti zimvuala ayi bo kaba tinisina mu nzila yinkaka? 26 Banga nyitu yikhambulu phevi yidi yifua, kiminu kikhambulu mavanga kidi kifua.

    Zibuku mu Ibinda (2008-2025)
    Basika
    Kota
    • Ibinda
    • Kufila
    • Phila Wuntombila
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Zithuadusulu bu Kusadila
    • Nsiku wu no Wuvuidi
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Kota
    Kufila