Yifueti Bika Kubue Diatisanga Dikalu?
ḾBA ngie wundiatisanga dikalu mu mimvu miwombo, ayi widi luaku lu kudiatisa dikalu diaku veka. Vayi bakundi ayi basi dikanda diaku, badi mu kukuazuka mu kibila ki phung’aku ayi bantomba muingi ngie wubaka makani boti wunkuiza tatamana kudiatisanga dikalu voti ndamba. Vayi ngie wisimvisa ko kibila mbi bawu badi mu kukuazukila.
Ngie widi mu kuviokila mu ntindu mambu amomo? Boti buawu, mbi binkuiza kusadisa kubaka makani boti wufueti tatamana kudiatisa dikalu?
Mu zi tsi zinkaka, batu bambelama kununa, ba kuba fionguninanga theti kuidi mimfelimi muingi kuzaba boti balenda diatisa dikalu voti ndamba. Zikhomba banzingilanga mu zi tsi aziozio, banlandakananga minsiku mi tsi. (Lom. 13:1) Kheti wunzingilanga mu zi tsi azioio voti ndamba, ngie fueti kuyifiongunina boti mu kutadila phung’aku, wunkuiza nunga kudiatisa dikalu mu nsika.
FIONGUNINA PHILA WUNDIATISANGA DIKALU
Dingumba dimueka dienkiebanga biboba ku Estados Unidos dikindisa batu bama nuna kuyivana biuvu binlanda:
Yimmonanga phasi kutanga voti kumona zi sinal mu strada?
Yinnunganga kufika tala mu zikhonzo zioso zi lumuenu bo yindiatisa dikalu?
Yilenda nunga kufika botula kulu kuama mu acelerador muingi kuparisa dikalu?
Yindiatisanga dikalu diama mu malembi muphila yilenda tula nkaku zi motorista zinkaka kudiatisa makalu mawu?
Yimana bina bunda mu biuma bidi mu nzila?
Bamana parisa kuidi zipolisi mu kibila ki phila yindiatisilanga dikalu?
Yimana bua mu tolo mu thangu yindiatisa dikalu?
Yinnuanga bilongo bilenda phanga kuvuvuka mu thangu yindiatisa dikalu?
Bakundi ayi basi dikanda diama bankuazukanga bo yindiatisanga dikalu?
Boti betuba “ngete” mu kiuvu kimueka voti biuvu biodi, buna fiongunina matedi kutula zindilu mu phila wulenda diatisanga dikalu. Dedi, wulenda bika kubue diatisanga dikalu va builu. Mvandi wulenda dinda kuidi wumueka musi dikanda diaku voti nkundi’aku muingi ka kukamba boti widi mu kudiatisa buboti dikalu voti ndamba. Vayi boti betuba “ngete” mu biuvu biwombo, buna mboti wubika kubue diatisanga dikalu.a
SADILA MINSUA MI KIBIBILA
Tufueti kikinina ti tusiala bue diatisanga ko dikalu mu tsuakulu dedi bo tuaba vangilanga bo tuba matoko. Diawu, didi diambu dinkinza kuzaba boti tufueti tatamana kudiatisa dikalu voti ndamba. Minsua mbi mi Kibibila milenda ku tusadisa kubaka makani manduenga matedi mambu amomo? Tuenfiongunina minsua miodi.
Zaba ndilu’aku. (Zinga. 11:2) Bo tukue fikamanga mu bununu, tummonanga phasi kukuwa ayi kumona buboti, mvandi tummonanga beni khienzu mu nyitu. Dedi, mutu na kununa, kanunganga ko kubue vanganga zi exercicios, kibila kalenda vangana phasi. Mawu mvandi malenda monika matedi kudiatisa dikalu. Mu kukikulula ayi kuzaba ndilu’andi, mutu kalenda bika kubue diatisanga dikalu muingi kuyikieba. (Zinga. 22:3) Ayi mvandi, kafueti vua nkinza bo bankaka bankuazuka mu kummona kudiatisa dikalu.—Dedikisa na 2 Samueli 21:15-17.
Bika kuba foto mu lufua lu mutu wunkaka. (Deute. 22:8) Dikalu dilenda tuadisa ziphasi kuidi batu, boti basindiatisa ko diawu mu nsika. Mutu na kukhambu diatisa dikalu mu nsika, kalenda tula luzingu luandi ayi lu bankaka va kingela. Mutu awowo na kuvanga acidente, kalenda ba foto mu lufua lu batu bankaka.
Bika kuyindula ti ngie kubika kubue diatisanga dikalu buna wusiedi ko luvalu, voti bankaka basinkuiza bue ku kinzikanga. Yave wu kuzolanga ayi wumvuanga nkinza zikhadulu ziaku dedi, kuzaba ndilu’aku, kukikulula ayi kuyindula mu mamboti ma bankaka. Nandi wukanikisa ku kukieba ayi ku kusadisa. (Yesa. 46:4) Nandi kalasa kukuekula ko. Diawu, ndinda ka kusadisa wusadila nduenga yidi mu minsua miandi muingi wubaka makani matedi kudiatisa dikalu voti ndamba.
a Muingi wubuela zaba, tala dilongi dintuba “Acidente de automóvel: Só acontece com os outros?” mu Despertai! Kilumbu 22 Ngonda Nana, mvu 2002.