Baʼax k-kanik tiʼ le chʼíichʼoʼoboʼ

WALAJKI maas tiʼ tres mil añosaʼ, Jobeʼ tu tsʼáaj cuentaeʼ yaʼab baʼax jeʼel k-kanik tiʼ le baʼax u beetmaj Dios wa k-chaʼantik le chʼíichʼoʼoboʼ. Yoʼolal baʼaxoʼob suuk u beetkoʼobeʼ yaʼab u chʼaʼchiʼitaʼaloʼob utiaʼal u yúuchul kaʼansaj. Teʼ Bibliaoʼ yaʼab u téenel ku yúuchul tʼaan tiʼ le chʼíichʼoʼob utiaʼal u kaʼansaʼaltoʼon baʼaxoʼob yaan yil yéetel k-kuxtal bey xan yéetel bix k-kanáantaʼal tumen Dios. Koʼox ilik jujunpʼéeliʼ.

TUʼUX KU TSʼÁAIK U KʼUʼ LE X-KUSAMOʼ

U kajnáaliloʼob Jerusaleneʼ jach u kʼaj óoloʼob x-kusam tumen suuk u yilkoʼob u beetik u kʼuʼ yáanal u voladoil le najoʼoboʼ. Yaneʼ tu techoil u templo Salomón ku tsʼáaik u kʼuʼ kaʼachi. Teʼeloʼ maʼalob lugar utiaʼal u tséentik yéetel u kanáantik u mejnil.

Le máax tsʼíibt Salmo 84, juntúul tiʼ u paalal Coré. Cada seis meseseʼ ku bin meyaj junpʼéel semana teʼ templooʼ, le oʼolal tu yilaj u kʼuʼ le x-kusamoʼoboʼ. Tu tsʼíiboltaj u beetkuba bey juntúul x-kusam utiaʼal ka pʼáatak kajtal tu templo Jéeobaeʼ. Tu tsʼíibtaj: «¡Bukaʼaj kiʼichkelmil a kiliʼich naj, u Yuumtsilil tuláakal páajtalil! ¡Bukaʼaj in yanyantik yéetel in tsʼíiboltik in wantal tu sujuy táankabiloʼob a [templo]! [...] Tak le xooxil yéetel le x-kosamoʼ ku kaxtikoʼob tuʼux u [tsʼáaik] u kʼuʼob naatsʼ tiʼ [a altar] tuʼux xan ku tóopʼsikoʼob u mejniloʼob, u Yuumtsilil tuláakal páajtalil, in [Rey], in [Dios]» (Salmo 84:1-3). ¿Kux túun toʼon yéetel k-paalal? ¿K-tsʼíiboltik wa k-muchʼikba mantatsʼ yéetel u kaajal Dios? (Salmo 26:8, 12.)

LE CIGÜEÑAOʼ U YOJEL BAʼAX KʼIIN U SUUT

Profeta Jeremíaseʼ tu tsʼíibtaj: «[Le cigüeñaoʼ] u yojel baʼax kʼiin bíin kaʼa suunak». Jach u yojel wal tuʼux suuk u máan le cigüeña tu luʼumil Israeloʼ. Tiʼ yáaxkʼiineʼ maas tiʼ 300,000 cigüeñaʼob ku lukʼloʼob Áfricaeʼ ku binoʼob tak tu xamanil Europa tu yóokʼol u táax luʼumil Jordán. Ichil u wíinklil le chʼíichʼoʼobaʼ yaan junpʼéel «reloj» péeksikoʼob suut cada yáaxkʼiin teʼ tuʼux tóopʼoʼoboʼ. Jeʼex uláakʼ chʼíichʼoʼobeʼ le cigüeñaʼoboʼ «u yojloʼob baʼax kʼiin unaj u binoʼob táanxel kúuchil» (Jeremías 8:7).

Junpʼéel libroeʼ ku yaʼalik: «Baʼax beetik u maas jaʼakʼal u yóol máakeʼ tumen u yojliliʼob baʼax kʼiin yéetel tuʼux unaj u binoʼobeʼ» (Collins Atlas of Bird Migration). Jéeobaeʼ yaan baʼax u tsʼaamaj ichil u wíinklil le chʼíichʼoʼob utiaʼal u nuʼuktikubaʼoboʼ, baʼaleʼ chéen tiʼ wíinik u tsʼaamaj u páajtalil u naʼatik baʼax kʼiin kuxlik (Lucas 12:54-56). Le cigüeñaoʼ chéen ku nuʼuktikuba yéetel le baʼax tsʼaʼan ichil u wíinkliloʼ, baʼaleʼ wíinikeʼ kʼaʼabéet u kaanbal tiʼ Dios utiaʼal u naʼatik baʼaxten ku yúuchul le baʼaxoʼob k-ilik teʼ kʼiinoʼobaʼ. Le israelitaʼob tu kʼiinil Jeremíasoʼ maʼ tu naʼatoʼob le señal tsʼaʼabtiʼoboʼ. Dioseʼ tu yaʼalaj baʼax oʼolal úuchtiʼob beyoʼ: «¿Tuʼux yaan a wojéelajeʼex, wa ta [tsʼáajeʼex juntséelil] in tʼaan?» (Jeremías 8:9).

Bejlaʼeʼ yaʼab baʼax eʼesik kuxaʼanoʼob tu «tsʼook kʼiinoʼob» (2 Timoteo 3:1-5). Wa tak le cigüeña u yojel baʼax kʼiin unaj u bin wa tuʼuxoʼ, techeʼ ¿ka tsʼáaik cuenta wa baʼax kʼiiniloʼob kuxlikoʼon?

J-KÓOTEʼ MAʼALOB U PAAKAT DESDE NÁACH

Le j-kóot, wa aguilaoʼ, yaʼab u téenel ku chʼaʼchiʼitaʼal xan teʼ Bibliaoʼ. Teʼ luʼum tsʼaʼab tiʼ le israelitaʼoboʼ suuk u yilaʼal le chʼíichʼaʼ; tak chéen yéetel u yoochel jeʼel u kʼaj óoltaʼaleʼ. Desde «tu kaʼanlil u pʼíich joʼolil le wits» tuʼux u beetmaj u kʼuʼoʼ, le j-kóotoʼ «ku chʼúuktik baʼax bíin u tsʼone» (Job 39:27-29). Ku yaʼalaʼaleʼ tumen jach maʼalob u paakat le j-kóotoʼ, jeʼel u yilik juntúul tʼuʼul kex tak junpʼéel kilómetro náach yanileʼ.

Jeʼex juntúul j-kóot ku náachtal u paakateʼ, Jéeoba Dioseʼ ku páajtal u yilik baʼax ku taal u kʼiin kex yaʼab u bin u yúuchul. Le oʼolal tu yaʼalaj: «[Desde] tu yáax chuuneʼ kin waʼalik baʼax ku taal tu tsʼook kʼiin; kin waʼalik baʼax ku taal u kʼiin maʼiliʼ úuchkeʼ» (Isaías 46:10). Wa k-chaʼik u nuʼuktikoʼon Jéeobaeʼ, yaan k-jóoʼsik utsil tiʼ u naʼat bey xan tiʼ u páajtalil u yilik baʼax ku taal u kʼiin (Isaías 48:17, 18).

Le Biblia xanoʼ ku yaʼalikeʼ le máaxoʼob ku confiaroʼob tiʼ Diosoʼ beyoʼob j-kóoteʼ: «Máaxoʼob ku yoksik u yóoloʼob tiʼ Yuumtsileʼ bíin yanak túumben muukʼ tiʼob[;] bíin páatak u xikʼnaloʼob beyoʼob j-kóoteʼ» (Isaías 40:31). Le j-kóotoʼ ku kaxtik tuʼux yaan le iikʼ ku naʼakaloʼ, ku joʼopʼol u tsʼáaik vueltas ichil utiaʼal u puʼulul kaʼanal. Maʼ tsaaj u xupik u muukʼ utiaʼal u kaʼantal u xikʼnaliʼ mix utiaʼal u bin jejeláas tuʼuxoʼobiʼ. Máaxoʼob ku confiaroʼob tiʼ Jéeobaeʼ u yojloʼob xan yaan u tsʼaʼabaltiʼob «le páajtalil ku píitmáan tiʼ u muukʼ wíinikoʼ» (2 Corintoiloʼob 4:7, 8).

LE X-NUK KAAXOʼ KU MUCHʼKÍINTIK U MEJNIL

Le taʼaytak u kíimsaʼaloʼ, Jesuseʼ waʼalaj u yil u noj kaaj le judíoʼoboʼ, ka tu yaʼalaj: «Jerusalén, Jerusalén, teech ka kíimsik le profetaʼob yéetel ka muruxtuntik le máaxoʼob ku túuxtaʼaloʼob ta wiknaloʼ..., ¡jaytéen tin wóotaj in muchʼkíint a paalal jeʼex u muchʼkíintik u mejnil le x-nuk kaax yáanal u xiikʼoʼoboʼ! Baʼaleʼ teʼexeʼ maʼ ta wóoteʼexiʼ» (Mateo 23:37).

Kex minaʼan u naʼat le chʼíichʼoʼoboʼ jach u yojel u kanáant u mejniloʼob. Yaan chʼíichʼeʼ yóoʼ luʼum ku beetik u kʼuʼ, jeʼex le x-kaaxoʼ. Le chʼíichʼoʼob beyaʼ maʼatech u náayal u yóoloʼob le táan u kanáantik u mejniloʼoboʼ. Jeʼex le x-nuk kaaxoʼ, ken u yil táan u náatsʼal juntúul iʼ wa juntúul j-chʼúuyeʼ ku joʼopʼol u yawtik u mejnil utiaʼal u séeb taʼakikubaʼob. Yáanal u xiikʼ u maamaʼobeʼ le mejen kaaxoʼoboʼ jeʼel u páajtal u taʼakikubaʼob tiʼ le kʼiinoʼ bey xan ken kʼáaxak jaʼ. Jesuseʼ bey u kʼáat kaʼach u kanáant u kajnáaliloʼob Jerusalenoʼ. Bejlaʼa xaneʼ u kʼáat ka náatsʼkoʼon tu yiknal utiaʼal k-kanáantaʼal bey xan utiaʼal k-jeʼelel tiʼ le chiʼichnakiloʼob ku yantaltoʼonoʼ (Mateo 11:28, 29).

U jaajileʼ yaʼab baʼax jeʼel k-kanik tiʼ le mejen baʼalcheʼob yaan u xiikʼoʼoboʼ. Ken a wil bix u kuxtaloʼobeʼ kʼaʼajs le baʼaxoʼob ku yaʼalik le Biblia tu yoʼolaloʼoboʼ. Le x-kusamoʼ yaan u yáantkech a maas yaabilt le kúuchil tuʼux k-adorartik Jéeobaoʼ. Confiarnen tiʼ Jéeoba, máax jeʼel u páajtal u tsʼáaiktech muukʼ utiaʼal a béeytal jeʼex le j-kóot ku náachtal u xikʼnaloʼ. Natsʼaba tiʼ Jesús utiaʼal a kanik u jaajil yoʼolal Dios. Jeʼex le x-kaax ku kanáantik u mejnil yáanal u xiikʼoʼ, bey xan ken u kanáantilech u kaʼansaj Jesucristooʼ. Tsʼoʼoleʼ jeʼex u beetik le cigüeñaoʼ, kʼaʼajs baʼax kʼiiniloʼob kuxlikoʼon yéetel tukult baʼax unaj a beetik.