«¡Guizáʼ nadxiee ley stiluʼ!»
«¡Guizáʼ nadxiee ley stiluʼ! Guidubi dxi laani maʼ caníʼ iqueʼ.» (SALMO 119:97.)
1, 2. 1) Xi guendanagana bidxagalú hombre ni bicaa Salmo 119. 2) Xi bíʼnibe ora bidxagalube cani, ne xiñee.
HOMBRE ni bicaa Salmo 119 riʼ bidxagalube ti guendanagana nabé nadipaʼ. Caadxi xhenemígube ni bicaanacaʼ ley stiʼ Dios bixídxicaʼ ne guniʼcaʼ mal de laabe. Guyuu caadxi príncipe guníʼ stiidxacaʼ modo guuticaʼ laabe ne guzanándacaʼ laabe. Cumu guiráʼ ladu nuu ca hombre malu que la? guyuu xquendanabánibe ra naxoo. Nga bicaa laabe cuee xcaandabe purtiʼ qué ñuudxí ladxidoʼbe (Salmo 119:9, 23, 28, 51, 61, 69, 85, 87, 161). Neca zaqué la? hombre ni bicaa Salmo riʼ biindabe sicaríʼ: «¡Guizáʼ nadxiee ley stiluʼ! Guidubi dxi laani maʼ caníʼ iqueʼ» (Salmo 119:97).
2 Ximodo gudixhedxí ley stiʼ Dios ladxidóʼ hombre ni bicaa salmo riʼ yaʼ. Ni gucané laabe nga gúnnabe rizaalaʼdxiʼ Jiobá laabe. Neca guluu ca xhenemígube laabe lu stale guendanagana la? nabé biéchebe ora bíʼyabe modo gucané ley stiʼ Dios laabe. Biiyabe pabiáʼ nachaʼhuiʼ guca Jiobá ne laabe; ley que laaca gucaneni laabe gácabe binni nuu xpiaaniʼ jma que ca xhenemígube ne dede bilani laabe. Cumu bíʼnibe ni na ni la? guyuudxí ladxidoʼbe ne nayá guyuu xquendabiaanibe (Salmo 119:1, 9, 65, 93, 98, 165).
3. Xiñee raca nagana para cani zinanda Cristu guibánicaʼ casi na ley stiʼ Dios.
3 Ca dxi stinu riʼ laaca nuu xpinni Jiobá ni ridiʼdiʼ lu stale guendanagana nabé nadipaʼ, laacani rusihuínnicani pa dxandíʼ nápacabe fe. Zándaca cadi chuʼ xquendanabáninu ra naxoo casi hombre ni bicaa salmo que, peru nabáninu lu ca dxi ni «jma nagana». Guiráʼ dxi ridxaaganu binni ni qué rusisaca cani rusiidiʼ Dios, ni ruyubi puru para laasi, ni ricá íquecaʼ bidxichi si, ni rudxiibaʼ laca laa ne qué gapa respetu binni (2 Timoteo 3:1-5). Cani nahuiiniʼ ni zinanda Cristu laaca ridxagalucaʼ stale cosa ni zándaca gucaa laacaʼ gucheenecaʼ Dios. Ora maʼ nuunu lu cani la? raca nagana para laanu gannaxhiinu Jiobá ne gúninu ni jneza. Ximodo zanda gápanu laanu yaʼ.
4. Ximodo bisihuinni hombre ni bicaa salmo que nadxii ley stiʼ Dios. Ñee naquiiñeʼ guni cani zinanda Cristu zacaca la?
4 Hombre ni bicaa salmo riʼ guleebe tiempu para biindaʼ chaahuibe ley stiʼ Dios ne guníʼ íquebe de laani, zaqué gunnaxhiibe ni ne gunda biʼniʼ huantarbe ca guendanagana ni bidxagalube. Casi guiráʼ ca versículo stiʼ Salmo 119 ruzeeteʼ ni de ca ley stiʼ Jiobá.a Laanu ca xpinni Cristu maʼ cadi zinándadinu Ley ni bicaa Moisés, ni bidii Jiobá guidxi Israel dxiqué (Colosenses 2:14). Neca maʼ cadi zinándanu ni la? risácaruʼ ni rusiidini dede yanna. Cani rusiidiʼ ley riʼ nabé gudixhedxí ni ladxidóʼ hombre ni bicaa salmo ca, ne laaca zaguixhedxini ladxidóʼ ca xpinni Dios ni cudxiilú ca guendanagana ni nápacaʼ ca dxi riʼ, ti ganda guni huantarcaʼ.
5. Xi chonna ley chiguidúʼndanu.
5 Guidúʼyanu ximodo zanda gacané chonna ley ni bicaa Moisés que laanu: ley ni caníʼ guiziilaʼdxiʼ binni dxi sábadu, ley ni na chindagu binni, ley ni caníʼ cadi gachelú binni gapa ni napa stobi. Lu guiráʼ ca ndiʼ zadúʼyanu pabiáʼ risaca nga guiénenu xi rizíʼdinu lu ca ley ca, purtiʼ zacá nga zanda gudxíʼlunu ca guendanagana ni nápanu yanna riʼ.
Caquiiñeʼ guluíʼ Dios laanu neza chuunu
6. Xi guiráʼ riquiiñeʼ binni para guibani.
6 Pur modo guyáʼ binni rihuinni caquiiñeʼ stale cosa para guibani. Casi para chuʼnu nazaaca la? caquiiñenu ni guidoʼno, ni guideʼnu ne ni gácunu. Peru laaca caquiiñenu guluíʼ Dios laanu neza chuunu, purtiʼ pa qué gúnibe ni la? qué ziuʼnu nayecheʼ (Mateo 5:3, NM). Jiobá nabé bizaaláʼdxibe guluiʼbe binni neza cheʼ purtiʼ nánnabe caquiiñecaʼ ni, ngue runi biʼniʼ mandarbe xquídxibe gucueezacaʼ lu ca dxiiñaʼ sticaʼ ti dxi lu ti semana para guni adorarcaʼ laabe.
7, 8. 1) Ximodo biʼniʼ Dios dxi sábadu que gadxé de xcaadxi dxi. 2) Xi para ngue biquiiñeʼ dxi sábadu que.
7 Ley ni caníʼ guiziilaʼdxiʼ binni dxi sábadu que bisihuinni ni pabiáʼ nga risaca chuʼnu galán ne Jiobá. Primé biaje rieeteʼ diidxaʼ sábadu lu Biblia nga dxi gucuaa ca israelita que maná lu desiertu. Jiobá biʼniʼ mandar gutópacabe maná que xhoopaʼ gubidxa, maná que gucuaacabe ni pur ti milagru. Lu xhoopaʼ gubidxa que naquiiñeʼ gutópacabe «pan para chupa gubidxa», purtiʼ qué ziuu diʼ maná lu gadxe gubidxa que. Dxi riʼ zácani ti «sábadu ni cueecabe para Jiobá si» ne guidubi dxi guirácabe naquiiñeʼ chúʼcabe ra lídxicabe (Éxodo 16:13-30). Tobi de ca Chii Mandamientu que na záticabe pa gúnicabe xiixa dxiiñaʼ dxi sábadu que purtiʼ gúcani ti dxi para Jiobá si (Éxodo 20:8-11; Números 15:32-36).
8 Ley ni caníʼ guiziiláʼdxicabe dxi sábadu que bisihuinni ni rizaalaʼdxiʼ Jiobá chuʼ xquidxi nazaaca ne chuʼ galán ne laabe. Jesús guníʼ beeda gaca dxi sábadu que «dxi enda riziilaʼdxi para binni» (Marcos 2:27). Ley riʼ cadi bidii si ni lugar ca israelita que guiziiláʼdxicaʼ, sínuque laaca gucaneni guidxíñacabe Dios ni bizáʼ laacabe ne gusihuínnicabe nadxiicabe laabe (Deuteronomio 5:12). Sábadu que beeda gácani ti dxi para gúnicabe ni na si Jiobá, casi guni adorárcabe laabe ne binnilídxicabe, guni orárcabe ne guiníʼ íquecabe ni na ley que. Dxi que bisietenalaʼdxiʼ ni ca israelita que ni jma risaca lu xquendanabánicaʼ nga chuʼcaʼ galán ne Jiobá, ne cadi iquiiñecaʼ tiempu ne stipa sticaʼ para guyúbicaʼ puru si ni racaláʼdxicaʼ. Jesús laaca guníʼ zacá ni ne ca diidxaʼ riʼ: «Maca cá lu Xquiʼchi Dios, cadi pan si nga ibani né binni sínuque irá ca diidxa ni iree de ruaa Dios», ne ca diidxaʼ riʼ qué zadxaa diʼ cani (Mateo 4:4).
9. Xi rusiidiʼ ley stiʼ sábadu que guiráʼ cani zinanda Cristu.
9 Yanna riʼ maʼ cadi naquiiñeʼ diʼ guicaa xquidxi Dios ti dxi sábadu de veinticuatro hora para guiziiláʼdxicaʼ; ne cadi caziidicaʼ de ley ca para si gánnacaʼ de historia (Colosenses 2:16). Ñee cadi laaca rusietenalaʼdxiʼ ni laanu naquiiñeʼ gúninu xhiiñaʼ Jiobá primeru la? Cadi guiníʼ íquenu gusaananu de gúninu xhiiñaʼ Jiobá purtiʼ nuunu xizaa pur bueltu o pur chizanu (Hebreos 4:9, 10). Nga runi galán nga guinabadiidxanu: «Gunáʼ nga ni runeʼ primé lu xquendanabaneʼ. Ñee jma risaca para naa guundaʼ Biblia, guneʼ orar, chaa ca guendaridagulisaa ca ne chigucheecheʼ ca diidxaʼ nacubi ne galán stiʼ Reinu la? O rusaanaʼ cani ti ladu pur guneʼ xcaadxi cosa». Pa gúninu ni na Jiobá primeru lu xquendanabáninu la? laabe dxandíʼ zudiibe laanu guiráʼ ni caquiiñenu para guibaninenu (Mateo 6:24-33).
10. Ora cueenu tiempu para gúninu ni na Jiobá, ximodo racaneni laanu.
10 Ti cosa ni zacané laanu guidxíñanu Jiobá nga cueenu tiempu para guidúʼndanu Biblia ne xcaadxi guiʼchiʼ ni caníʼ de laani, ne guiníʼ íquenu xi cayabi cani laanu (Santiago 4:8). Susan, ti gunaa ni maʼ ziné cuarenta iza de qué huasaana de guʼndaʼ Biblia, guníʼ qué ñuuláʼdxipeʼ ni dxi bizulú, sínuque bireebe gana ni. Peru laga jma ziyuundabe ni la? jma guyuuláʼdxibe ni. Yanna riuube triste ora nuu xiixa ni rucá laabe para gúnibe ni. Nabe: «Guundaʼ Biblia ca huayacané ni naa gunebiaʼyaʼ Jiobá ne guuyaʼ laabe casi Bixhozeʼ. Runeʼ cré laabe de guidubi ladxiduáʼ, nuucabe para gacanebe naa ne nabé galán runeʼ sentir ora maʼ cayuneʼ orar laabe. Guizáʼ galán nga guuyaʼ pabiáʼ nadxii Jiobá ca xpinni, ne guuyaʼ ximodo rápabe naa ne cani huayúnibe pur naa». Cadi dxandíʼ riuʼnuʼ nayecheʼ ora rudiʼnu lugar guluíʼ Jiobá laanu neza chuunu la?
Ley stiʼ Dios ni caníʼ chindagu binni
11. Xi guiráʼ ngue na ley ni caníʼ chindagu binni que gaca.
11 Guiropa ley ni bicaa Moisés que nga ni caníʼ chindagu binni, luni rihuinni rizaalaʼdxiʼ Dios chuʼ xquidxi galán. Jiobá biʼniʼ mandarbe ca israelita ni runi dxiiñaʼ lu layú que, gudiicaʼ lugar ca binni pobre chitópacaʼ cani guiaana lu layú stícabe. Ca binni runi dxiiñaʼ lu layú que qué gápacabe xidé gutópacabe guiráʼ ni nuu guriá layú stícabe ra guluucabe biní, nin chiyúbicabe pa biaanaruʼ xiixa lu ca yaga uva o yaga guieʼ yaaseʼ stícabe, nin chindísacabe ca montón ni bindiibicabe ni maʼ bisiaandacabe. Ley ni na chindagu binni que bisihuínnini nadxiicabe ca pobre, ca binni de sti guidxi ni nabeza raqué, ca bizabi ne ca viuda. Nadipaʼ dxiiñaʼ ca, peru pur laani qué nizácabe ninábacabe guna binni (Levítico 19:9, 10; Deuteronomio 24:19-22; Salmo 37:25).
12. Xi biʼniʼ cani runi dxiiñaʼ lu layú que pur ley ni na chindagu binni.
12 Ley que cadi cuzeeteʼ ni pabiaʼpeʼ naquiiñeʼ gusaanacabe para ca binni pobre que: zanda gusaanacabe xiroobaʼ o tindaa si guriá layú stícabe, cada tobi de laacabe nga guʼyaʼ pabiáʼ gusaana. Zaqué nga bisiidiʼ ley que laacabe gudiicabe ni nápacabe sti binni. Laaca gucaneni cani runi dxiiñaʼ lu layú que gusihuínnicaʼ rudiicaʼ xquíxepeʼ Dios pur rudii laacabe ca cosecha que, purtiʼ «ni nachaʼhuiʼ ne ca pobre la? [...] rusisaca [ni bizáʼ laa]» (Proverbios 14:31). Zacá biʼniʼ Boaz, purtiʼ biiyabe bitopa ti viuda láʼ Rut stale biidxiʼ lu layú stibe. Jiobá guluu ndaayaʼ laabe pur ni bíʼnibe que (Rut 2:15, 16; 4:21, 22; Proverbios 19:17).
13. Xi rizíʼdinu de ley ni guyuu dxiqué ni na chindagu binni.
13 Ni rusiidiʼ ley ni na chindagu binni que la? caʼruʼ guidxaa diʼ ni dede yanna: Jiobá ribeza gudii ca xpínnibe ni nápacaʼ, peru jma nga naquiiñeʼ gacanécabe cani huaxiéʼ gapa. Pa gudiʼnu jma la? jma stale ndaayaʼ zacaanu. Ne Jesús guníʼ zacá ni: «Lagacané stobi de ni caquiiñeʼ, ne laca zacané Dios laatu de ni caquiiñe tu. Zuchá tipa be ná tu dede zaxii. Purti biaʼ ca udii tu stobi biaʼ queca icaa tu» (Lucas 6:38).
14, 15. Ximodo nga zanda gudiʼnu ni nápanu, ne ximodo zanda gacaneni laanu ne zaqueca cani cayacanenu yaʼ.
14 Sicaríʼ na apóstol Pablu gúninu: «Ora tiica ganda acané nu binni la? guni nu ni, peru jma pe naquiiñe guni nu ni lade ca hermanu» (Gálatas 6:10). Nga runi, guizaaláʼdxinu chuʼ ca bíʼchinu ne ca bizáʼnanu galán ne Jiobá ora gápacabe xiixa guendanagana pur fe stícabe. Peru, ñee caquiiñeʼ gacanenu laacabe lu xiixa, casi para chécabe ra Yoo stiʼ Reinu o chisinu intiica ni caquiiñecabe la? Ñee nuu tuuxa maʼ huaniisi o ni huará o ni qué zanda guiree ndaaniʼ lidxi, ni ñuulaʼdxiʼ nigánnacabe laa para uguucabe gana laa o gacanécabe laa lu xiixa ni caquiiñeʼ la? Pa guuyadxinu tuu nga cani caquiiñeʼ gacanenu la? Jiobá zanda iquiiñeʼ laanu para guicábibe oración stiʼ ca binni riʼ. Neca dxiiñaʼ stinu casi xpinni Cristu nga gacanenu ca bíʼchinu ne ca bizáʼnanu la? peru dede ne laanu ricaanu ndaayaʼ pur rúninu ni. Ora gusihuínninu dxandíʼ nadxiiñu laacabe la? riuʼnuʼ nayecheʼ, nabé galán runi sentirnu ne laaca ziuulaʼdxiʼ Jiobá ni cayúninu (Proverbios 15:29).
15 Sti modo zanda guluinu rudiʼnu ni nápanu nga iquiiñenu tiempu ne stipa stinu para guininu cani naguixhe Dios guni (Mateo 28:19, 20). Guiráʼ cani maʼ gucané tuuxa binni para gudii xquendanabani Jiobá la? nanna dxandíʼ nga ni guníʼ Jesús riʼ: «Jma nayeche ni rudii que ni ricaa» (Hechos 20:35).
Cadi gachelunu gápanu ni napa stobi
16, 17. Xiná últimu mandamientu que cadi naquiiñeʼ guni binni, ne xiñee.
16 Guidúʼyanu guionna ley que: laani nga últimu de chii mandamientu ni cá lu Ley stiʼ Dios. Mandamientu que na cadi gachelú binni gapa ni napa stobi: «Cadi naquiiñeʼ gacaláʼdxiluʼ gápaluʼ lidxi sti binni. Cadi naquiiñeʼ gacaláʼdxiluʼ gápaluʼ xheelaʼ sti binni, nin esclavu stibe, nin esclava stibe, nin yuze stibe, nin burru stibe, nin xiixa stiʼ sti binni» (Éxodo 20:17). Nin ti binni qué zanda gucaa stobi guni ni na ley riʼ, purtiʼ guirutiʼ zanda ganna xi nuu ndaaniʼ ladxidóʼ sti binni. Mandamientu riʼ bisihuínnini pabiáʼ risaca Ley ni bicaa Moisés que jma que ca ley ni gudixhe binni, purtiʼ gucaneni ca israelita que gánnacaʼ Jiobá nga chiguinabaʼ cuenta laacaʼ, ne laabe zanda gánnabe xi nuu ndaaniʼ ladxidóʼ binni (1 Samuel 16:7). Mandamientu riʼ laaca gucaneni laacabe cadi gudiicabe lugar chuʼ xiixa ndaaniʼ ladxidóʼcabe ni gucaa laacabe gúnicabe cosa malu (Santiago 1:14).
17 Ley que bicaani ca israelita que cadi quicheruaacaʼ pur modo nuucaʼ ne cadi guicá íquecaʼ gápacaʼ stale cosa ni risaca nin guicá íquecaʼ gutálecaʼ bidxichi. Ne gucaneni laacabe para cadi uquiinde laacabe cuánacabe o gatanécabe tuuxa ni cadi xheelacabe. Guiráʼ ladu chuunu zadxaaganu tuuxa ni napa stale cosa ni ziuuláʼdxinu o ni rihuinni casi ora jma galán cayeni laa que laanu. Nga runi, pa nuu tiru qué ganda cueenu nga lu xquendabiaaninu la? zándaca chuʼnu triste ne dede gacaláʼdxinu gápanu ni nápacabe. Biblia na ora gachelú binni gapa ni napa stobi la? laaca «[g]uenda biaani huati» ni. Nanna dxíchinu jma galán ziuʼnu pa cadi gachelunu gápanu ni napa sti binni (Romanos 1:28-30).
18. Xii nga ni jma ruyubi binni guidxilayú, ne xi guendananá zándaca guedaneni.
18 Yanna riʼ, ni jma ruyubi binni guidxilayú nga gapa stale cosa ni risaca ne ricá ique gapa jma que stobi. Ni riníʼ binni para gutoo guiráʼ cani nacubi caree ca la? rucaa cani binni guiníʼ ique qué ziuu nayecheʼ pa qué gapa cani; clase binni ca nga ni rusiidiʼ Ley stiʼ Jiobá cadi gácanu. Zacaca nuu binni racalaʼdxiʼ gapa stale cosa ni risaca ne racalaʼdxiʼ gaca tuuxa lu guidxilayú riʼ neca guizaacacaʼ intiica cosa pur laani. Sicaríʼ bicaa apóstol Pablu de laani: «Cani ruyubi gapa bidxichi la? riaba ndaani ná binidxabaʼ, ne rizabilaʼdxi ni qué iquiiñeʼ, ni runiná si binni. Rusiuʼdxu ni xpida cabe ne runitilú ni laacabe. Enda ranaxhii bidxichi nga xcu enda ruchee. Nuu tu huaree chu de Dios pur laani ne nabé huayacaná» (1 Timoteo 6:9, 10).
19, 20. 1) Para ca binni ni nadxii ley stiʼ Jiobá, xii nga ni dxandíʼ risaca. 2) Xi chiguieeteʼ lu sti tema ca.
19 Cani nadxii ley stiʼ Dios rudiicaʼ cuenta xii nga ca guendananá ni ribeendú ca binni ni ruyubi gapa stale cosa ni risaca ne rápacabe laacabe para cadi gúnicabe zacaca. Casi hombre ni bicaa salmo riʼ gunábabe Jiobá: «Bicaa ladxiduáʼ gucaadiaga cani rusietenaláʼdxiluʼ, ne cadi guyúbini bidxichi. Ley ni riree ruaaluʼ galán ni para naa, jma risácani que stale mil pieza de oro ne de plata» (Salmo 119:36, 72). Pa dxandíʼ runi crenu ca diidxaʼ riʼ la? zúninu stipa para cadi uquiinde laanu gápanu stale cosa ni risaca, nin guicá íquenu gutálenu bidxichi ne nin gácanu binni ni qué ridxá. Zabeendunu stale ni galán pur guibáninu modo na Dios, ne cadi pur gápanu stale cosa ni risaca (1 Timoteo 6:6).
20 Cani rusiidiʼ Ley ni bidii Jiobá guidxi Israel que risaca cani stale lu ca dxi nabé nagana cabáninu riʼ, cásica bisaca cani dxi bibani Moisés. Ra jma chinándanu ni na cani la? jma ziénenu cani, ne ra jma gannaxhiinu cani, jma nayecheʼ ziuʼnu. Ca Ley ca rusiidiʼ cani laanu stale cosa ni risaca, ne rihuinni zacá ni ora ridúʼndanu modo bibani ca binni ni rieeteʼ lu Biblia. Lu sti tema ca chiguieeteʼ chupa chonna de laacabe.
[Cani cá ñee yaza]
a Ndiʼ nga cani rieeteʼ lu 176 versículo stiʼ salmo riʼ: cani rusietenalaʼdxiʼ Jiobá, dichu, diidxaʼ, ley ni caníʼ modo gaca juzgar binni, ley ni caníʼ modo guibani binni, ley, mandamientu, neza, ni nexheʼ gúninu ne ni runi mandar Jiobá. Lu tapa si versículo ni zeeda luni cadi cá diʼ ca diidxaʼ riʼ.
Xi guicábiluʼ
• Xiñee gunnaxhii hombre ni bicaa Salmo 119 ca ley stiʼ Jiobá.
• Xi riziidiʼ ca xpinni Cristu de ley ni na guiziilaʼdxiʼ binni dxi sábadu que.
• Pabiáʼ risaca ley stiʼ Dios ni na chindagu binni que ca dxi stinu riʼ.
• Xi qué zazaacanu pa chinándanu mandamientu ni na cadi gachelunu gápanu ni napa sti binni.