Zánnanu xi naquiiñeʼ guininu lu ca oración stinu pa guidúʼndanu Biblia
«Jiobá, rinabaʼ lii, gucaadiágaluʼ oración ni guni siervu stiluʼ.» (NEH. 1:11)
1, 2. Xi zabeendunu pa guidúʼndanu ca oración ni zeeda lu Biblia.
GUNI orarnu ne guidúʼndanu Biblia nga chupa cosa nabé risaca gúninu para guni adorarnu Dios jneza (1 Tes. 5:17; 2 Tim. 3:16, 17). Nécapeʼ cadi ti libru ra cá puru si oración nga Biblia la? laaca zeeda stale oración luni, casi cani zeeda lu libru stiʼ Salmos.
2 Zándaca ora guidúʼndanu Biblia zadxélanu xiixa oración ni cuzeeteʼ xiixa ni cazaacapenu. Pa guzéʼtenu caadxi de cani guidúʼndanu ca lu ca oración ni gúninu la? jma galán zuni orarnu Dios. Xi zanda guizíʼdinu de ca oración ni biʼniʼ ca xpinni Dios dxiqué yaʼ.
Guinábanu Dios gacané laanu ne gúninu ni nabe
3, 4. Xi yeguni mozo stiʼ Abrahán guidxi Canaán, ne xi rizíʼdinu pur modo bicabi Jiobá laabe.
3 Pa guidúʼndanu Biblia zazíʼdinu pabiáʼ risaca nga cadi gusaananu de guinábanu Dios gacané laanu gánnanu xi gúninu. Guietenaláʼdxinu ni bizaaca ti mozo ni jma huaniisi ni gupa Abrahán, laabe nga Eliezer. Abrahán biseendaʼ hombre ca cheʼ Mesopotamia chiyubi ti gunaa ni runi ni na Jiobá para guichaganáʼ Isaac. Ora bíʼyabe zeeda caadxi gunaa ni zeedacaa nisa ndaaniʼ ti bizé, biʼniʼ orarbe Jiobá ne gúdxibe laa: «Baʼdudxaapaʼ ni gabeʼ laa: “Rinabaʼ lii guindételuʼ rii dáʼ nisa stiluʼ, para gueeʼ nisa”, ne gábibe naa: “Güeʼ, ne laaca zudieeʼ nisa gueʼ ca camellu stiluʼ”, nga nga baʼdudxaapaʼ ni cuiluʼ para Isaac, xpínniluʼ; ti zacá gannaʼ cadi cusaanaluʼ de gannaxhiiluʼ xpixuaanaʼ» (Gén. 24:12-14).
4 Jiobá bicabi oración biʼniʼ mozo stiʼ Abrahán ca ora bidii Rebeca nisa güeʼ ca xcaméllube. Qué nindaa de ngue yené Rebeca laabe Canaán ne bichaganáʼ Isaac laa ne nabé gunnaxhii Isaac Rebeca. Yanna riʼ qué zanda diʼ cuézanu gudii Dios laanu ti señal para gusihuinni cacabi oración stinu. Peru zanda gacanebe laanu gánnanu xi gúninu pa guni orarnu laabe ne gudiʼnu lugar gacané espíritu santu laanu (Gál. 5:18).
Ratadxí ladxidoʼno ora runi orarnu Dios
5, 6. Xi rizíʼdinu de oración ni biʼniʼ Jacob ante guʼyaʼ Esaú.
5 Ca oración ni gúninu zanda quixhedxícani ladxidoʼno. Jacob bidxibi ñuni biʼchiʼ Esaú laa xiixa, ngue runi biʼniʼ orarbe Dios sicaríʼ: «Jiobá, [...] guirutiʼ nga naa para gácaluʼ nachaʼhuiʼ ne naa ne gannaxhiiluʼ naa ne dede qué huasaanaluʼ siervu stiluʼ [...]. Rinabaʼ lii, gulaluʼ naa de lu naʼ biʼcheʼ, de lu naʼ Esaú, purtiʼ cadxibeʼ gueedabe ne guireebe luáʼ, ne lú ca gunaa ni niáʼ ne xiiñicaʼ. Ne lii maʼ guniʼluʼ: “Dxandipeʼ zacaʼ nachaʼhuiʼ ne lii ne dxandipeʼ zutale cani za de lii casi yuxi ni ríʼ guriá nisadóʼ, ni qué zanda igabaʼ purtiʼ nabé stale”» (Gén. 32:9-12).
6 Neca biʼniʼ Jacob caadxi cosa para cadi nucaalú biʼchiʼ laa la? gunda bidxaagalú laabe galán purtiʼ bicabi Jiobá oración stibe (Gén. 33:1-4). Pa guiduʼndaʼ chaahuinu historia ca, zadúʼyanu cadi gunabaʼ si Jacob gacané Jiobá laa, sínuque laaca guniʼbe runi crebe ziuu tobi ni za de gunaa ni maca bieeteʼ que ne bidiibe xquíxepeʼ Dios pur guca nachaʼhuiʼ ne laabe. Ñee nuu xiixa ni ruchibi lii la? (2 Cor. 7:5.) Pa zacá ni, zacané oración ni biʼniʼ Jacob ca lii, purtiʼ rusihuínnini ratadxí ladxidóʼ binni ora guni orar. Laaca rusiidini laanu cadi naquiiñeʼ si guinábanu Dios xiixa ora guni orarnu, sínuque laaca naquiiñeʼ gusihuínninu nápanu fe.
Guinábanu Dios guni laanu binni nuu xpiaaniʼ
7. Xiñee gunabaʼ Moisés Jiobá gusiidiʼ laabe sabe lu ca neza stiʼ.
7 Cumu riuuláʼdxinu gusiéchenu Jiobá la? naquiiñeʼ gucaa nga laanu guinábanu laabe gúnibe laanu binni nuu xpiaaniʼ. Casi Moisés, gunábabe Jiobá gusiidiʼ laabe sabe lu neza stiʼ. Ngue runi gúdxibe laa: «Biiyaʼ, lii cayábiluʼ naa: “Gulee guidxi ca [de Egipto]” [...]. Ne yanna, pa riuuláʼdxiluʼ cani runeʼ, rinabaʼ lii guluiʼluʼ naa ca neza stiluʼ, [...] ti chuuláʼdxiluʼ cani runeʼ”» (Éxo. 33:12, 13). Dios biʼniʼ ni gunabaʼ Moisés ca, purtiʼ naquiiñeʼ gunibiáʼ chaahuibe ca neza stiʼ Jiobá para ganda sanírube nezalú guidxi Israel que.
8. Xi zabeendunu pa guiníʼ íquenu ni cuzeeteʼ 1 Reyes 3:7-14.
8 David laaca ngaca gunabaʼ Jiobá, sicaríʼ guniʼbe: «Biluíʼ naa ca neza stiluʼ» (Sal. 25:4). Salomón xiiñibe gunabaʼ Dios gudii laa guendabiaaniʼ para ganda gúnibe guiráʼ dxiiñaʼ ni runi ti rey. Jiobá nabé guyuulaʼdxiʼ oración ni biʼniʼ Salomón, ngue runi qué nudiisibe laa ni gunabaʼ, sínuque laaca bidiibe laa bidxichi ne bíʼnibe laa ti binni risaca (biindaʼ 1 Reyes 3:7-14). Pa maʼ bidxáganu pur ca dxiiñaʼ ni nápanu lade ca binni ridagulisaa, guinábanu Dios gudii laanu guendabiaaniʼ ne gacanebe laanu cadi gudxíʼbanu laca laanu. Laabe zudiibe laanu guendabiaaniʼ ne zacanebe laanu gánnanu ximodo gúninu ca dxiiñaʼ stinu jneza.
Guni orarnu de guidubi ladxidoʼno
9, 10. Xi bizeeteʼ Salomón lu oración ni biʼniʼ dxi biluxe yuʼduʼ que.
9 Pa racaláʼdxinu gucaadiaga Dios ca oración stinu la? naquiiñeʼ guireecani de ndaaniʼ ladxidoʼno. Lu capítulo 8 stiʼ libru ni láʼ Primero de los Reyes zeeda ti oración ni biʼniʼ Salomón de guidubi ladxidóʼ ra bisisácabe Jiobá dxi biluxe yuʼduʼ stiʼ Jerusalén lu iza 1026 ante de ca dxi stiʼ Jesús. Salomón bisisaca Dios nezalú stale binni despué de guyuu arca stiʼ pactu que Lugar ra jma nandxóʼ stiʼ yuʼduʼ que ne guidubi ndaaniʼ yuʼduʼ que guyuu zá stiʼ Jiobá.
10 Ora guidúʼndanu oración ni biʼniʼ Salomón que la? ridúʼyanu nabé bizeetebe de ladxidóʼ binni. Laabe guniʼbe Jiobá si nga ni runibiáʼ ladxidóʼ binni (1 Rey. 8:38, 39). Ne laaca guniʼbe zanda gutiidilaʼdxiʼ Dios stonda ca binni ni guchee ni guinabaʼ laabe gutiidiláʼdxibe stóndacaʼ de guidubi ladxidoʼcaʼ. Ne pa tuuxa xhenemígucabe guni laacabe esclavu sticaʼ la? gunna dxíchicabe zucaadiaga Dios oración stícabe pa gúnicabe ni nabe de guidubi ladxidóʼcabe (1 Rey. 8:48, 58, 61). Cani guninu ca rusihuínnicani naquiiñeʼ guiree cani guininu lu oración stinu de ndaaniʼ ladxidoʼno.
Ximodo zanda gacané ca salmo ca laanu gánnanu xi guininu ora guni orarnu
11, 12. Xi rizíʼdinu de ni biʼniʼ ti levita ni qué ñanda niguni adorar Dios ndaaniʼ yuʼduʼ stiʼ.
11 Pa guidúʼndanu cani zeeda lu ca salmo ca zánnanu xi guininu ora guni orarnu Dios ne zazíʼdinu cuézanu guicabi Dios laanu sin guireʼnu gana. Guiníʼ íquenu ejemplu stiʼ ti levita ni nuu zitu de xquidxi. Laabe racaláʼdxibe chebe ndaaniʼ yuʼduʼ stiʼ Jiobá, peru guyuu ti tiempu qué ñanda ñebe. Ngue runi biindabe ca diidxaʼ riʼ: «Xiñee cayacaluguáʼ pue, ne xiñee nuaaʼ xizaa pue. Naa runeʼ cré Dios ne zusisácaruaʼ laa purtiʼ bilabe naa ne nácabe Dios stinneʼ» (Sal. 42:5, 11; 43:5).
12 Xi zanda guizíʼdinu de levita riʼ yaʼ. Pa chuʼ dxi guseguyoocabe laanu purtiʼ rusíʼdinu ni dxandíʼ de Dios ne qué ganda guidagulisaanenu xcaadxi xpinni Cristu la? naquiiñeʼ cuézanu gacané Dios laanu sin guireʼnu gana (Sal. 37:5). Laga cabézanu gacané Jiobá laanu guidagulisaanenu xquídxibe sti biaje, guiníʼ íquenu pabiáʼ nayecheʼ guyuʼnu ora bíninu xhiiñabe ne guinábanu laabe gudiibe stipa laanu para guni huantarnu.
Gusihuínninu nápanu fe ora guni orarnu
13. Xiñee na Santiago 1:5-8, naquiiñeʼ gusihuínninu nápanu fe ora guni orarnu.
13 Intiica cosa ni guizaacaluʼ naquiiñeʼ gusihuínniluʼ nápaluʼ fe ora guni orarluʼ. Pa guidxaagaluluʼ xiixa guendanagana pur zinándaluʼ ca ley stiʼ Dios la? yenanda conseju ni bidii discípulo Santiagu riʼ: biʼniʼ orar Jiobá ne biʼniʼ cré zanda gudiibe lii guendabiaaniʼ ni caquiiñeluʼ para gudxiiluluʼ ca guendanagana gápaluʼ (biindaʼ Santiago 1:5-8). Dios nanna xii nga ni riguu xizaa laanu ne zanda guluiʼbe laanu xi gúninu ne zanda iquiiñebe espíritu santu stibe para quixhedxibe ladxidoʼno. Gudxi laabe guiráʼ ni nuu ndaaniʼ ladxidoʼloʼ, gupa fe zacanebe lii, bidii lugar gacané espíritu santu stibe lii ne yenanda ca conseju zeeda lu Stiidxabe.
14, 15. Ximodo nánnanu biʼniʼ orar Ana ne bisihuinni napa fe.
14 Ana, tobi de ca xheelaʼ ti levita ni láʼ Elqaná, biʼniʼ orar ne biʼniʼ cré zacané Dios laa. Laabe qué ganda gápabe xiiñibe ne nabé biʼniʼ burla Peniná laabe, sti xheelaʼ Elqaná, purtiʼ laa gupa stale xiiñiʼ. Ti biaje dxi nuube ndaaniʼ tabernáculo gúdxibe Jiobá pa gudii laabe ti xiiñibe la? zudiibe laa xiiñibe ca para guni xhiiñaʼ. Ora cayuni orarbe Jiobá dede cayacaditi guidi ruaabe, ngue runi guníʼ ique Elí, xaíque stiʼ cani ruzaaquiʼ guʼxhuʼ que, naxúdxibe. Ora bidii Elí cuenta cadi naxúdxibe la? gudxi laabe: «Dios stiʼ Israel gudii lii ni gunábaluʼ ca». Nécapeʼ laabe qué ganna chaahuibe ximodo gudii Dios laabe ti xiiñibe la? gúpabe fe zacabi Jiobá oración stibe, ngue runi maʼ qué ñuube triste ne «maʼ qué ñuurube xizaa» (1 Sam. 1:9-18).
15 Ana gupa ti hombrehuiiniʼ ni biree lá Samuel. Dxi maʼ guleebe niidxi ruaa hombrehuiiniʼ ca la? yenebe laa ndaaniʼ tabernáculo para guni xhiiñaʼ Jiobá (1 Sam. 1:19-28). Pa guiníʼ íquenu oración ni biʼniʼ Ana ca, zánnanu xiruʼ zanda guininu ora guni orarnu Dios ne zudiʼnu cuenta neca chuʼnu triste pur intiica guendanagana gápanu, zanda gudxíʼlunu cani pa guni orarnu Dios ne guni crenu zacanebe laanu (1 Sam. 2:1-10).
16, 17. Xi guleendú Nehemías pur biʼniʼ orar ne bisihuinni gupa fe.
16 Nehemías, ti xpinni Dios ni bibani lu siglu v ante de ca dxi stiʼ Jesús, laaca biʼniʼ orarbe ne bisihuínnibe gúpabe fe. Ndiʼ nga ni gunábabe Jiobá: «Rinabaʼ lii, gucaadiágaluʼ oración ni guni siervu stiluʼ ne ca oración stiʼ ca xpínniluʼ ni racalaʼdxiʼ guidxibi laluʼ; ne rinabaʼ lii, cueenduáʼ ni galán yanna, ya, gucané naa ti guiá hombre ca naa». Tu hombre ndiʼ bizeetebe yaʼ. Hombre ca nga rey Artajerjes de guidxi Persia, ra biʼniʼ Nehemías dxiiñaʼ de coperu (Neh. 1:11).
17 Maʼ stale dxi de cayuni orar Nehemías ne stale gana purtiʼ gúnnabe guizáʼ feu modo nuu ca judíu ni bireecaʼ de Babilonia que «ne caníʼcabe mal de laacaʼ; ne maʼ biaba lindaa stiʼ Jerusalén» (Neh. 1:3, 4). Jiobá gucané laabe jma que biaʼ guníʼ íquebe, purtiʼ bidii rey Artajerjes lugar laabe chebe Jerusalén para gucuibe ca lindaa stini stiʼ biaje (Neh. 2:1-8). Ne nabé nagueenda bicuícabe ca lindaa que. Bicabi Dios ni gunabaʼ hombre chaʼhuiʼ ca laa, purtiʼ bisihuínnibe gúpabe fe ne purtiʼ ni gunábabe Dios lu oración stibe nga gaca chaahuiʼ lidxi para guni adorar ca israelita que laa. Ñee zacaca nga rúninu ca oración stinu la?
Cadi guiaandaʼ laanu gusisácanu Dios ne gudiʼnu xquíxepeʼ laa
18, 19. Xi razón napa ca xpinni Jiobá para gusisácacaʼ laabe ne gudiicaʼ xquíxepeʼ laabe.
18 Ora guni orarnu, cadi guiaandaʼ laanu gusisácanu Jiobá ne gudiʼnu xquíxepeʼ laabe. Laanu, ca xpinni Dios, nápanu stale razón para gúninu ni. Cumu guníʼ ique David pabiáʼ nandxóʼ Jiobá casi rey la? nga bicaa laabe gusisácabe laa (biindaʼ Salmo 145:10-13). Ñee rusihuinni ca oración ni rúninu risaca para laanu guininu de Reinu stiʼ Jiobá la? Ca diidxaʼ ni zeeda lu ca salmo ca zanda gacanécani laanu gábinu Dios pabiáʼ rudiʼnu xquíxepeʼ laabe pur ca guendaridagulisaa ni rápanu guiráʼ semana ne xcaadxi guendaridagulisaa roʼ ni rápanu (Sal. 27:4; 122:1).
19 Pa risaca para laanu chuʼnu gaxha de Dios la? zucaa nga laanu guni orarnu laabe de guidubi ladxidoʼno ne gábinu laabe ni runi sentirnu cásica biʼniʼ hombre ni bicaa salmo riʼ: «Jiobá, naa zuundaʼ para gusisacaʼ lii lade guiráʼ ca guidxi ca. Purtiʼ guizáʼ stale modo rusihuínniluʼ nacháʼhuiluʼ dede rindácani guibáʼ, ne dxandíʼ cani rúniluʼ, guizáʼ stale cani dede rindácani ra nuu ca zá ca. Jma nandxoʼloʼ Dios que guibáʼ ca; lu guidubi naca guidxilayú guihuinni guendanandxóʼ stiluʼ» (Sal. 57:9-11). ¡Pabiáʼ sicarú ni biʼniʼ sentir hombre ca! Ñee cadi dxandíʼ zanda gacané ca diidxaʼ ni ca lu libru stiʼ Salmos ca laanu gánnanu xi guininu ora guni orarnu Jiobá la?
Guni orarnu Dios ne respetu
20. Ximodo bisihuinni María biʼniʼ respetar Dios.
20 Guiráʼ ora guni orarnu naquiiñeʼ gúninu ni ne respetu. Caadxi dxi despué de gunna María chigaca jñaa Mesías que guníʼ sicaríʼ: «De idubi xhialma rusisaca Dios. Ne rieche né ladxiduáʼ Dios ni beda ulá naa» (Luc. 1:46, 47). Ca diidxaʼ ni guníʼ María, cani zeeda gaca casi ca diidxaʼ ni guníʼ Ana ora yesaana Samuel ndaaniʼ tabernáculo que, rusihuínnicani nabé gúpabe respetu Dios. ¡Pur nga qué ridxagayaanu gulí Dios laabe para gácabe jñaa Jesús! Ñee laaca zanda guiniʼluʼ lu oración stiluʼ cásica modo guníʼ María ca la?
21. Ximodo bisihuinni Jesús gupa fe Dios ne respetu ora biʼniʼ orar laabe.
21 Jesús laaca bisihuinni napa fe Dios ne respetu ora biʼniʼ orar laabe. Casi dxi chigusibánibe Lázaro que «undisa [lube] ibáʼ, ne na[be]: Rudiee [xquíxepeʼ] lii, Bixhozeʼ, purti bicaa diaʼgu naa. Nanna caʼ qué riaana dxiu de ucaa diaʼgu naa» (Juan 11:41, 42). Ñee laaca rusihuínninu nápanu fe ora guni orarnu Dios la? Pa gúʼndaluʼ oración ni bisiidiʼ Jesús ca discípulo stiʼ que zudiiluʼ cuenta jma risaca nga guisaca lá Jiobá, gueeda Reinu stibe ne gaca ni nabe lu Guidxilayú riʼ (Mat. 6:9, 10, NM). Yanna guníʼ ique, ñee rusihuinni ca oración stiluʼ racaláʼdxiluʼ gueeda Reinu stiʼ Dios, gaca ni nabe ne guisaca labe la?
22. Xiñee nanna dxíchinu zacané Jiobá laanu gácanu nadxibalú para gucheechenu ca diidxaʼ nacubi ne galán ca.
22 Ora rizanándacabe ca xpinni Jiobá o ridxaagalucaʼ xcaadxi guendanagana la? rinábacaʼ laabe gacanebe laacaʼ gácacaʼ nadxibalú. Lu primé siglu que, biʼniʼ mandar ca binni ni guyuu lu Sanedrín que Pedru ne Juan maʼ cadi «uzeete ca lá» Jesús ora gusiidicaʼ, peru laacabe qué nidxíbicabe ora gúdxicabe laacaʼ qué zúnicabe ni (Hech. 4:18-20). Bindaasícabe ca apóstol que la? gúdxicaʼ xcaadxi xpinni Cristu ni bizaacacaʼ. De raqué guiráʼ cani nuu ra nuucabe que gunábacaʼ Dios gacané laacaʼ gucheechecaʼ diidxaʼ sin guidxíbicaʼ. Nagueendaca bicabi Dios laacabe, purtiʼ guirácabe «bidxá ladxidóʼ cabe de Espíritu Santu ne jma rusi ma qué nidxibi cabe byuíʼ cabe stiidxa Dios». ¡Guizáʼ biéchecabe! (Biindaʼ Hechos 4:24-31.) Pur ni guca que, stale binni gúcacaʼ xpinni Cristu. Laaca zanda gacané oración ni gúninu Dios ca laanu para gucheechenu ca diidxaʼ nacubi ne galán sin guidxíbinu.
Biʼniʼ stipa pur guni orarluʼ Dios jma jneza
23, 24. 1) Gunáʼ nga xcaadxi ejemplu ni rusihuinni pa guiduʼndaʼ chaahuinu Biblia zánnanu xi guininu ora guni orarnu Dios. 2) Xi caníʼ íqueluʼ gúniluʼ ti gánnaluʼ xi guiniʼluʼ ora guni orarluʼ Dios.
23 Nuuruʼ stale ejemplu ni rusihuinni ora guiduʼndaʼ chaahuinu Biblia racaneni laanu gánnanu xiruʼ guininu lu ca oración stinu. Laanu laaca naquiiñeʼ gusihuínninu lu ca oración stinu «Jiobá nga ni rulá», cásica biʼniʼ cré Jonás ni (Jon. 2:1-10). Pa maʼ bíninu ti cosa nabé malu ne maʼ gunábanu ca binnigola gacanecaʼ laanu la? ca oración ni biʼniʼ David ca zacanécani laanu gábinu Dios lu ca oración stinu maʼ guca arrepentirnu (Sal. 51:1-12). Laaca zanda gusisácanu laabe cásica biʼniʼ Jeremías que (Jer. 32:16-19). Ne pa cuyúbiluʼ tu guichaganaluʼ, guníʼ ique oración ni zeeda lu capítulo 9 stiʼ Esdras ne gudxi Dios ximodo runi sentirluʼ. Nga zacané lii guzuubaluʼ stiidxabe ne guichaganaluʼ «ti xpinni Señor» (1 Cor. 7:39; Esd. 9:6, 10-15).
24 Qué chuʼ dxi gusaanaluʼ de gúʼndaluʼ Biblia. Lu cani gúʼndaluʼ biyubi xi zanda guzeeteluʼ lu ca oración stiluʼ ora guinábaluʼ Dios gacané lii, ora gusisácaluʼ laabe ne gudiiluʼ xquíxepeʼ laabe. Pa gúniluʼ stipa pur guyúbiluʼ xi guiniʼluʼ lu ca oración stiluʼ la? gunna dxichi cada dxi tiidiʼ jma gaxha ziuuluʼ de Jiobá.
Xi nicábiluʼ
• Xiñee naquiiñeʼ guinábanu Dios gacané laanu ne gúninu ni nabe yaʼ.
• Xi naquiiñeʼ gucaa laanu guinábanu Dios guni laanu binni nuu xpiaaniʼ.
• Ximodo zacané libru stiʼ Salmos laanu gánnanu xi guininu lu ca oración stinu.
• Xiñee naquiiñeʼ gusihuínninu nápanu fe ne runi respetarnu Dios ora guni orarnu.
[Dibuju/foto ni zeeda lu yaza 8]
Mozo stiʼ Abrahán que gunábabe Jiobá gacané laabe. Ñee laaca zacaca rúniluʼ la?
[Dibuju/foto ni zeeda lu yaza 10]
Pa guni adorarluʼ Dios ne binnilídxiluʼ la? zánnaluʼ xi guiniʼluʼ lu ca oración stiluʼ