Referencia para Ni chigaca lu reunión Xhiiñaʼ Dios ne modo nabáninu
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
1-7 DE MAYO
CA TESORO ZEEDA LU BIBLIA | 2 CRÓNICAS 17-19
«Biiyaʼ xcaadxi casi ruuyaʼ Jehová laacaʼ»
Ñee zazíʼdinu xiixa de cani gucuá lu xquiʼchiʼ Dios la?
7 Yanna guidúʼyanu ejemplu stiʼ Jehosafat, xiiñiʼ Asá. Laabe gúpabe stale cualidad ni guyuulaʼdxiʼ Jiobá. Dxi gupa Jehosafat confianza Jiobá la? biʼniʼ stale cosa galán. Neca zacá, laaca gucuaabe decisión ni cadi jneza. Casi dxi bidiibe lugar guichaganáʼ xiiñibe ti xiiñidxaapaʼ rey malu ni láʼ Acab. Despué gucanebe Acab lu ti guerra ni gupané ca siriu, neca gudxi profeta Micaya laabe cadi gúnibe ni. Lu guerra que bicaalú ca soldadu siriu que Jehosafat ne gucaláʼdxicaʼ ñuuticaʼ laabe (2 Crónicas 18:1-32). Guidúʼyanu xi gudxi profeta Jehú Jehosafat ora bibiguetaʼ Jerusalén. Biblia ná: «Jehú, xiiñiʼ Hananí, hombre ni ruuyaʼ visión que biree lu rey Jehosafat ne gudxi laabe: “Ñee ca binni malu nga naquiiñeʼ gacaneluʼ ne cani nanalaʼdxiʼ Jiobá nga naquiiñeʼ gannaxhiiluʼ la? Nga runi, cadxiichiné Jiobá lii. Peru maʼ bidxélabe caadxi cosa galán luguialuʼ, purtiʼ maʼ guleeluʼ ca poste risaca de ndaaniʼ guidxi riʼ ne maʼ guluuluʼ listu ladxidoʼloʼ para guyúbiluʼ Dios ni dxandíʼ”» (2 Crónicas 19:2, 3).
w15 15/8 yaza 11, 12 párr. 8, 9
Qué chuʼ dxi guiaandaʼ lii nadxii Jiobá lii
8 Racalaʼdxiʼ Jiobá gánnanu qué ruuyabe paraa cucheʼnu, sínuque ruuyabe ca cosa galán ni rúninu (2 Crónicas 16:9). Guidúʼyanu ejemplu stiʼ Jehosafat, ti rey de Judá. Laa biʼniʼ ti cosa ni cadi jneza, gudixhe íquebe chuʼbe tobi si né rey stiʼ Israel ni láʼ Acab para gucaalúcabe ca siriu. Ti grupu de 400 profeta ni cadi dxandíʼ gúdxicaʼ Acab zuni ganar lu guendaridinde que. Peru ti profeta ni dxandíʼ láʼ Micaya gudxi Acab ne Jehosafat zuníticaʼ pa gucaalucaʼ ca siriu. Ne nguepeʼ nga ni bizaacaʼ. Guti Acab lu guendaridinde que, ne Jehosafat bilá ñati. Óraque biseendaʼ Jiobá Jehú para uguu jneza Jehosafat pur cosa malu ni gudixhe ique guni, peru laaca biseendaʼ laabe para gábibe Jehosafat ca diidxaʼ riʼ: «Maʼ bidxélabe xiixa ni galán luguialuʼ» (2 Crónicas 18:4, 5, 14-22, 33, 34; 19:1-3).
9 Xi cosa galán maʼ biʼniʼ rey Jehosafat yaʼ. Chupa chonna iza ante biʼniʼ mandarbe ca príncipe, ca levita, ca sacerdote checaʼ guidubi naca Judá ne gusiidicaʼ binni ca ley stiʼ Dios. Nabé stale cosa galán guleendú Jehosafat, purtiʼ dede né ca binni de xcaadxi guidxi biziidicaʼ de Jiobá (2 Crónicas 17:3-10). Neca gudixhe ique Jehosafat guni ti cosa ni cadi jneza, qué nusiaandaʼ Jiobá ca cosa ni galán bíʼnibe. Xi rusiidiʼ ejemplu riʼ laanu yaʼ. Neca gucheʼnu, pa gúninu stipa pur gúninu xhiiñaʼ Jiobá, qué zusaana de gannaxhiibe laanu ne qué zusiaandabe ca cosa galán ni maʼ bíninu.
Guyúbinu ca perla ni gaʼchiʼ
Gúninu ni ná Jiobá de guidubi ladxidoʼno
10 Asá gupa ti xiiñiʼ láʼ Jehosafat. Sicaríʼ ruzeeteʼ Biblia de laabe: «Bíʼnibe cásica biʼniʼ bixhózebe Asá» (2 Crónicas 20:31, 32). Ximodo biʼniʼ Jehosafat ni yaʼ. Yenándabe ejemplu stiʼ bixhózebe ne guluube gana guidxi que cadi gusaana de guni adorar Jiobá. Biseendabe caadxi hombre ndaaniʼ ca guidxi ni nuu lu reinu stiʼ Judá para gusiidicaʼ guidxi que xi ná «libru ra cá ca ley stiʼ Jiobá» (2 Crónicas 17:7-10). Dede guyé Jehosafat lu territorio ra runi mandar reinu stiʼ Israel ni nuu ladu guiaʼ, yendabe dede ra nuu ca dani stiʼ Efraín, para gacanebe binni guni adorar Jiobá sti biaje (2 Crónicas 19:4). Guca Jehosafat ti rey «ni biyubi Jiobá de guidubi ladxidóʼ» (2 Crónicas 22:9).
11 Yanna riʼ, laaca racalaʼdxiʼ Jiobá guiziidiʼ binni ni nabeza lu guidubi Guidxilayú de laa ne zanda gacanenu laacabe gunibiáʼcabe laabe. Guinabadiidxanu laanu: «Ñee runeʼ stipa pur guneʼ predicar guiráʼ beeu la? Ñuuladxeʼ nusiideʼ tuuxa binni de Biblia para guni ni ná Jiobá la? Ñee runeʼ orar Jiobá para gacané naa guidxelaʼ binni ca la?». Pa gúninu stipa la? zanda gacané Jiobá laanu guidxélanu ti binni gúʼndanenu Biblia. Ñee zananu chigúʼndanenu binni Biblia pa nabe chuunu órapeʼ riziiláʼdxinu ne ora rúninu xiixa para laanu la? Guietenaláʼdxinu, biyubi Jehosafat modo gacané binni guni ni ná Jiobá sti biaje. Laanu laaca zanda gacanenu cani maʼ xadxí qué huayuni predicar. Ne ca ancianu ribeecaʼ tiempu para chigánnacaʼ ne chigacanecaʼ ca expulsadu, ni zándaca maʼ bisaana de guni xiixa cosa malu, ni nabeza lu territorio stiʼ congregación sticaʼ.
8-14 DE MAYO
CA TESORO ZEEDA LU BIBLIA | 2 CRÓNICAS 20, 21
«Lagapa fe Jehová Dios stitu»
Naquiiñeʼ chuʼnu tobi si ti ganda guilanu
8 Ca dxi bibani rey Jehosafat, xquidxi Dios gudindené ti enemigu nabé nadipaʼ. Ca guidxi roʼ ni nabeza gaxha de xquidxi Jiobá yené ti ejércitu para gucaalú laacabe (2 Crón. 20:1, 2). Xi biʼniʼ ca xpinni Dios yaʼ. Lugar de nucaalúcabe xhenemígucabe pur stipa si stícabe, gúpacabe confianza Jiobá. Biblia na: «Óraque bidxibi Jehosafat, ne biyubi Jiobá. Ne guniʼbe nezalú guiráʼ binni de Judá guiaanacaʼ sin gocaʼ. Óraque bidagulisaa ca binni de Judá para guinábacaʼ Jiobá gacané laacaʼ. De guiráʼ guidxi stiʼ Judá bidagulisaacaʼ para guinabadiidxacaʼ Jiobá» (2 Crónicas 20:3, 4). Qué nuyúbicabe modo ñuni chaahuicabe guendanagana que laasícabe o modo na íquecabe. Biblia na: «Guidubi tiempu riʼ zuhuaa guiráʼ ca binni de Judá nezalú Jiobá, dede cani jma nahuiiniʼ, xheelacabe ne ca xiiñicabe» (2 Crón. 20:13). Guirácabe guyuucabe tobi si, gastiʼ naca panda iza laacabe, ne bizuubacabe stiidxaʼ Jiobá de guidubi ladxidóʼcabe ne yenándacabe ni na. Pur ni bíʼnicabe ca gupa Jiobá laacabe de ca xhenemígucabe (2 Crón. 20:20-27). ¡Guizáʼ galán ejemplu bisaanacabe para xquidxi Dios ti ganda gudxiilucaʼ guendanagana gápacaʼ!
Ca ni deruʼ bichaganáʼ, laquixhe ique gúnitu jma lu xhiiñaʼ Jehová
7 Biquiiñeʼ Jehová ti levita láʼ Jahaziel para guicabi Jehosafat. Sicaríʼ gúdxibe laa: «Laguzuhuaadxí lugar stitu, ne laguuyaʼ modo chigulá Jehová laatu» (2 Crón. 20:13-17). Cadi nga diʼ nga runi ti ejércitu para guni ganar ti guerra. Peru ca instrucción riʼ zeeda ca ni de Jehová. Cumu napa Jehosafat confianza Dios stiʼ la? bizuubaʼ diidxaʼ. Ora biree rey que ne guidxi que zitíndenecaʼ ca enemigu sticaʼ, qué nusanírube ca soldadu stibe ni jma nanna tinde, sínuque bisanírube hombre ni ziyuundaʼ ne ni cadi naaze guiibaʼ. Biʼniʼ ganárcabe guerra que, casi peʼ modo gudxi Jehová Jehosafat (2 Crón. 20:18-23).
Guyúbinu ca perla ni gaʼchiʼ
it-2-S yaza 33 párr. 5, 6
Jehoram
Jehoram no siguió los caminos justos de Jehosafat su padre, debido, al menos en parte, a la mala influencia de su esposa Atalía. (2Re 8:18.) Jehoram no solo asesinó a sus seis hermanos y a algunos de los príncipes de Judá, sino que también apartó de Jehová a sus súbditos para que sirvieran a dioses falsos. (2Cr 21:1-6, 11-14.) Todo su reinado se caracterizó tanto por disturbios internos como por conflictos externos. Primero Edom y más tarde Libná se sublevaron contra Judá. (2Re 8:20-22.) En una carta a Jehoram, el profeta Elías advirtió: “¡Mira!, Jehová va a asestar un gran golpe a tu pueblo y a tus hijos y a tus esposas y a todos tus bienes. Y estarás con muchas enfermedades, con una dolencia de los intestinos, hasta que los intestinos se te hayan salido debido a la enfermedad día a día”. (2Cr 21:12-15.)
Todo ocurrió exactamente de esa manera. Jehová permitió que los árabes y los filisteos invadieran la tierra y tomaran cautivos a las esposas y a los hijos de Jehoram. Únicamente permitió que escapase el hijo más joven de Jehoram, Jehoacaz (llamado también Ocozías); sin embargo, esta concesión se hizo solo por causa del pacto del Reino con David. “Después de todo esto Jehová lo plagó [a Jehoram] en los intestinos con una enfermedad para la cual no había curación.” Dos años más tarde, “se le salieron los intestinos” y con el tiempo murió. Así terminó la vida de este hombre inicuo, que “se fue sin ser deseado”. Fue enterrado en la Ciudad de David, “pero no en las sepulturas de los reyes”. Su hijo Ocozías le sucedió en el trono. (2Cr 21:7, 16-20; 22:1; 1Cr 3:10, 11.)
15-21 DE MAYO
CA TESORO ZEEDA LU BIBLIA | 2 CRÓNICAS 22-24
«Riguu ndaayaʼ Jehová ca ni nadxibalú»
Guca Jehoiadá nadxibalú
Gupa Jezabel ti xiiñiʼ ni biree lá Atalía ne laaca guizáʼ qué iquiiñeʼ cásica laabe. Bichaganáʼ Atalía rey de Judá. Dxi gutiʼ rey riʼ, maʼ xiiñibe biʼniʼ mandar. Ne dxi gutiʼ xiiñibe, maʼ Atalía biʼniʼ mandar guidxi Judá. Para cadi gáxhacabe laabe reinu que la? gucaláʼdxibe ñuutibe guiráʼ ca xiiñiʼ rey que ne tutiica binni ni zanda guni mandar lugar stibe. ¡Dede né ca xhiágabe biitibe! Ngue runi, guiráʼ tu bidxibi laabe.
Sumo sacerdote Jehoiadá ne xheelabe Jehoseba, gúnnacabe nabé malu ngue ni cayuni Atalía. Ngue runi guluucabe xquendanabánicabe ra naxoo para bicaachicabe tobi de ca xhiaga Atalía, ti baʼduhuiiniʼ láʼ Jehoás. Bisiniisicabe laa ndaaniʼ templu que.
Guca Jehoiadá nadxibalú
Dxi napa Jehoás gadxe iza, biʼniʼ reunir Jehoiadá guiráʼ jefe stiʼ ca guardia ne ca levita que. Ne gúdxibe laacaʼ: «Lagapa ra puertaʼ stiʼ templu riʼ. Cadi gudiitu lugar chuʼ guirutiʼ». De raqué, guluu Jehoiadá corona que ique Jehoás para gaca rey stiʼ Judá. Óraque guiráʼ ca binni que bicaacaʼ ti ridxi ne nacaʼ: «¡Viva rey stinu!».
Ora binadiaga Atalía ridxi stiʼ ca binni que ziguxooñeʼ zeʼ ra templu. Ora yendabe ne bíʼyabe rey cubi que, bicaabe ti ridxi: «¡Ndiʼ la? ti traición ndiʼ! ¡Ti traición!». Óraque, gunaazeʼ ca jefe stiʼ cani cayapa ra templu que reina qué iquiiñe riʼ, guleecaʼ laabe de raqué ne biiticaʼ laabe. Qué ñaca Atalía ti ejemplu galán para guidxi que. ¿Xi guizaaca yanna yaʼ?
it-2-S yaza 1008 párr. 6
Sepultura
Al justo sumo sacerdote Jehoiadá se le concedió el honor de ser enterrado en “la Ciudad de David junto con los reyes”, siendo la única persona conocida que recibió tal distinción sin pertenecer al linaje real. (2Cr 24:15, 16.)
Guyúbinu ca perla ni gaʼchiʼ
it-2-S yaza 1221
Zacarías
12. Hijo del sumo sacerdote Jehoiadá. Tras la muerte de Jehoiadá, el rey Jehoás siguió malos consejos, en vez de hacer caso a los profetas de Jehová, y se apartó de la adoración verdadera. Zacarías, que era primo de Jehoás (2Cr 22:11), amonestó con severidad al pueblo en cuanto a este proceder, pero en vez de arrepentirse, lo apedrearon en el patio del templo. Las palabras de Zacarías al morir fueron: “Jehová lo vea y lo reclame”. Se le concedió esta solicitud profética, pues Siria causó gran daño a Judá, y además Jehoás fue asesinado por dos de sus siervos “a causa de la sangre de los hijos de Jehoiadá el sacerdote”. La Versión de los Setenta y la Vulgata dicen que Jehoás fue muerto para vengar la sangre del “hijo” de Jehoiadá. Sin embargo, tanto el texto masorético como la Versión Peshitta siriaca utilizan el plural “hijos”, posiblemente para denotar la excelencia y dignidad del profeta y sacerdote Zacarías, el hijo de Jehoiadá. (2Cr 24:17-22, 25.)
22-28 DE MAYO
CA TESORO ZEEDA LU BIBLIA | 2 CRÓNICAS 25-27
«Zudii Jehová lii jma que biaʼcá»
it-2-S yaza 29 párr. 8
Jehoás
En una ocasión Jehoás le prestó 100.000 hombres al rey de Judá para luchar contra los edomitas. Sin embargo, fueron despedidos siguiendo el consejo de un “hombre del Dios verdadero”; y aunque se les había pagado de antemano 100 talentos de plata (660.600 dólares [E.U.A.]), se encolerizaron por ser enviados a sus casas, probablemente debido a que perdieron la parte que esperaban del botín. Por tanto, después de su regreso al N., saquearon las ciudades del reino meridional, desde Samaria (quizás su base de operaciones) hasta Bet-horón. (2Cr 25:6-10, 13.)
Ximodo zanda «guidúʼyanu» pabiáʼ nachaʼhuiʼ Jehová
16 Biʼniʼ sacrificiu para Jehová. Para gusiéchenu Jehová cadi caquiiñeʼ peʼ gusaananu guiráʼ ca cosa ni riuuláʼdxinu (Ecl. 5:19, 20). Peru pa qué gúninu jma lu xhiiñaʼ Dios purtiʼ si qué racaláʼdxinu gúninu xiixa sacrificiu la? zándaca gueeda guizaacanu casi hombre ni guníʼ Jesús purtiʼ laa bibani galán peru qué ñetenalaʼdxiʼ pa nuu Dios (biindaʼ Lucas 12:16-21). Ti hermanu láʼ Christian, ni nabeza Francia, laa guníʼ: «Bidieeʼ cuenta cadi cudieeʼ tiempu ne stipa ni napaʼ Jehová ne familia stinneʼ». Laabe ne xheelabe gúcacabe precursor, ne para gunda bíʼnicabe ni gupa xidé bisaanacabe dxiiñaʼ stícabe. Para gápacabe ni guibaninécabe la? Bizulú bisiácabe ra lidxi binni ne biziidicabe chúʼcabe nayecheʼ né huaxiéʼ cosa. ¿Ñee guleendúcabe xiixa pur sacrificiu ni bíʼnicabe la? Laabe guniʼbe: «Guizáʼ riuuláʼdxidu guni predicardu ne riéchedu guidúʼyadu ca estudiante stidu ne ca binni ni rigánnadu guiziidicaʼ jma de Jehová».
Guyúbinu ca perla ni gaʼchiʼ
w07-S 15/12 yaza 10 párr. 1, 2
¿Tiene usted un mentor espiritual?
UZÍAS fue nombrado rey de Judá a la temprana edad de 16 años. Gobernó durante más de cinco décadas, entre el siglo IX y el VIII antes de nuestra era. Desde su juventud, Uzías hizo “lo que era recto a los ojos de Jehová”. ¿Qué influyó en él para que fuera por ese buen camino? El relato histórico afirma: “[Uzías] continuamente tendió a buscar a Dios en los días de Zacarías, el que instruía en el temor del Dios verdadero; y, en los días de buscar él a Jehová, el Dios verdadero lo hizo próspero” (2 Crónicas 26:1, 4, 5).
Aparte de lo que dice este relato bíblico, no se conoce mucho más sobre Zacarías, el mentor, o consejero, del rey. Pero sin duda ejercía una gran influencia positiva sobre el joven monarca, puesto que se indica que lo “instruía en el temor del Dios verdadero”. La obra The Expositorʼs Bible comenta que Zacarías era obviamente “un hombre versado en las Escrituras, con amplia experiencia espiritual y capacidad para transmitir sus conocimientos”. Un comentarista bíblico lo describe así: “Consejero sabio y piadoso, quien era experto en entender el sentido y las lecciones de las antiguas profecías, y que ejercía una saludable influencia sobre [Uzías]”.
29 DE MAYO HASTA 4 DE JUNIO
CA TESORO ZEEDA LU BIBLIA | 2 CRÓNICAS 28, 29
«Zanda gúniluʼ ni ná Jehová neca jñaaluʼ o bixhózeluʼ qué runi ni»
Chinándanu ejemplu stiʼ ca xhamigu Jiobá
8 Qué niniisi diʼ Ezequías ndaaniʼ ti guidxi cásica Rut, sínuque biniisibe ndaaniʼ ti guidxi ni guníʼ zuzuubaʼ stiidxaʼ Dios. Peru cadi guiráʼ diʼ ca israelita que bizuubacaʼ stiidxaʼ Jiobá. Casi bixhoze Ezequías la? guca ti rey nabé malu. Laabe qué ñuni respetarbe yuʼduʼ stiʼ Jiobá ne bicuudxibe guidxi que guni adorar dios ni cadi dxandíʼ. Dede bizaaquibe chupa chonna de ca xiiñibe para gudiibe laacaʼ casi sacrificiu para ti dios ni cadi dxandíʼ. Rihuinni dxíchica nabé feu modo bibani Ezequías dxi guca xcuidi (2 Reyes 16:2-4, 10-17; 2 Crónicas 28:1-3).
Chinándanu ejemplu stiʼ ca xhamigu Jiobá
9 Cumu cadi galán ejemplu bidii bixhoze Ezequías laa la? ñándaca ñapa xiana ndaaniʼ ladxidóʼ o nidxiichiné Jiobá. Peru qué ñuni diʼ Ezequías zacá. Ca dxi riʼ, nuu de laanu qué huadiʼdiʼ cosa nagana casi gudiʼdiʼ Ezequías, peru riníʼ íquecaʼ nápacaʼ razón para gápacaʼ xiana ndaaniʼ ladxidoʼcaʼ o guidxiichinecaʼ Jiobá ne xquidxi (Proverbios 19:3). Xcaadxi riníʼ ique sicaríʼ: «Cumu qué ruzuubaʼ familia stinneʼ stiidxaʼ Jiobá la? nga runi zabaneʼ cásica nabánicabe ne zucheeʼ cásica bixhozeʼ ne jñaaʼ» (Ezequiel 18:2, 3). Peru, ñee dxandíʼ zacá ni la?
10 Ejemplu stiʼ Ezequías rusihuinni cadi dxandíʼ ni. Gastiʼ nin ti razón para guidxiichinenu Jiobá. Qué gápabe donda pur ca cosa malu ni rizaaca binni (Job 34:10). Dxandíʼ zanda gusiidiʼ binni xiiñiʼ gaca nachaʼhuiʼ o malu (Proverbios 22:6; Colosenses 3:21). Peru cadi naquiiñeʼ guiníʼ íquenu bixhoze binni nga riníʼ gaca xiiñiʼ nachaʼhuiʼ o malu. Xiñee yaʼ. Purtiʼ cada tobi de laanu nga maʼ bidii Jiobá lugar cuinu xi gúninu (Deuteronomio 30:19). Ximodo biquiiñeʼ Ezequías guenda riʼ yaʼ.
11 Dxandíʼ guca bixhoze Ezequías tobi de ca rey ni jma malu guyuu Judá, peru Ezequías nga tobi de ca rey ni jma nachaʼhuiʼ guyuu raqué. Biblia na: «Biʼniʼ crebe zacané Jiobá, Dios stiʼ Israel laabe; ante ne despué de laabe qué ñuu sti rey de Judá casi laabe. Qué ñuu dxi nixélebe de Jiobá. Qué ñuu dxi nusaanabe de ninándabe laa, sínuque bíʼnibe guiráʼ ni na ca mandamientu ni bidii Jiobá Moisés» (2 Reyes 18:5, 6). Xiñee gúcabe ti rey nabé nachaʼhuiʼ yaʼ. Purtiʼ gudixhe íquebe cadi chinándabe ejemplu malu ni bidii bixhózebe laabe. Gudixhe íquebe gucaadiágabe ca conseju ni bidii ca profeta stiʼ Jiobá laabe, casi Isaías, Miqueas ne Oseas. Pur ni bíʼnibe riʼ biʼniʼ chaahuibe stale cosa ni cadi jneza biʼniʼ bixhózebe. Bisiabe yuʼduʼ que, gunábabe perdón Jiobá pur ca pecadu stiʼ guidxi que ne binidebe ca bidóʼ nuu guidubi ndaaniʼ guidxi que (2 Crónicas 29:1-11, 18-24; 31:1). Despué, ora gucalaʼdxiʼ ti rey nucaalú guidxi Jerusalén, bisihuinni Ezequías nabé napa fe ne nadxibalú. Ne laaca gúdxibe guidxi que gapa confianza Jiobá purtiʼ laa zapa laacabe (2 Crónicas 32:7, 8). Ti biaje bidxiibabe laca laabe, peru bidiibe lugar uguu jneza Jiobá laabe ne despué maʼ qué ñúnirube zaqué (2 Crónicas 32:24-26). Casi maʼ bidúʼyanu ca, qué nudii Ezequías lugar ñuniná ejemplu malu stiʼ binnilidxi laa. Bisihuínnibe nácabe ti binni ni dxandíʼ xhamigu Jiobá. Naquiiñeʼ chinándanu ejemplu sicarú stibe.
Guyúbinu ca perla ni gaʼchiʼ
Natán, gucanebe para gaca adorar Dios jneza
Cumu runi adorar Natán Jiobá la? dede cayéchebe ora guniʼbe zaa gucuí David primé yuʼduʼ ra gaca adorar Dios modo riuulaʼdxiʼ ndaaniʼ Guidxilayú. Peru ruluíʼ si guníʼ Natán ni nuu ndaaniʼ ladxidóʼ lugar de ñuuyaʼ xi riníʼ ique Jiobá primeru. Gueelaʼ que gudxi Dios laabe gábibe rey que sti cosa: qué zucuí David yuʼduʼ que, sínuque tobi de ca xiiñiʼ nga gucuí ni. Yanna, gudxi Dios Natán gabi laabe maʼ biʼniʼ Dios ti pactu né laabe ne pur ngue zuzuhuaa dxiichiʼ trono stibe ne «qué ziuu dxi guinitilú ni» (2 Sam. 7:4-16).
Casi maʼ bidúʼyanu, cadi binni ni caníʼ ique Natán gucuí yuʼduʼ que nga na Jiobá gúnini. Peru bizuubaʼ ni riguixhená que stiidxaʼ Jiobá ne biʼniʼ cásipeʼ modo gudxi Dios laa sin niguicheruaa. Pa caquiiñeʼ uguu jneza Jiobá laanu pur xiixa ni bíninu la? galán chinándanu ejemplu stiʼ Natán. Laabe qué nusaanabe de ñácabe ni riguixhená, nga rusihuinni qué nixeleʼ Jiobá de laabe. Ne ruluíʼ si bidii Jiobá laabe espíritu stiʼ ne laaca bidii espíritu «Gad hombre ni ruuyaʼ visión», para gacanécabe David quixhe ximodo guni 4,000 músicu dxiiñaʼ ndaaniʼ yuʼduʼ stiʼ Dios (1 Cró. 23:1-5; 2 Cró. 29:25).
5-11 DE JUNIO
CA TESORO ZEEDA LU BIBLIA | 2 CRÓNICAS 30, 31
«Chuʼnu tobi si racané ni laanu»
it-1-S yaza 905 párr. 4
Ezequías
Su celo por la adoración verdadera. Ezequías demostró su celo por la adoración de Jehová tan pronto como ascendió al trono, a la edad de veinticinco años. Su primera acción fue abrir de nuevo el templo y repararlo. Luego reunió a los sacerdotes y a los levitas, y les dijo: “Está junto a mi corazón el celebrar un pacto con Jehová el Dios de Israel”. Este fue un pacto de fidelidad, como si se inaugurase de nuevo en Judá el pacto de la Ley, que se había pasado por alto aunque todavía estaba en vigor. Con gran tesón, procedió a organizar a los levitas en sus servicios, y restableció las disposiciones para los instrumentos musicales y el canto de alabanzas. Era el mes de Nisán, cuando se celebraba la Pascua, pero tanto el templo como los sacerdotes y los levitas estaban en una condición inmunda. Sin embargo, para el día 16 de Nisán se había limpiado el templo y restaurado sus utensilios. Entonces tenía que hacerse una expiación especial por todo Israel. En primer lugar, los príncipes llevaron sacrificios, ofrendas por el pecado a favor del reino, el santuario y el pueblo. Después, el pueblo presentó miles de ofrendas quemadas. (2Cr 29:1-36.)
it-1-S yaza 905 párr. 5
Ezequías
Puesto que la inmundicia del pueblo impidió que se observase la Pascua en la fecha habitual, Ezequías se valió de la ley que permitía que los que estaban inmundos la celebrasen un mes más tarde. De manera que no solo convocó a Judá, sino también a Israel, enviando cartas mediante correos a todo el país, desde Beer-seba hasta Dan. Muchos se mofaron de los correos, pero algunas personas, en especial de Aser, Manasés, Zabulón, Efraín e Isacar, se humillaron y asistieron. Además, también estuvieron presentes muchos otros adoradores de Jehová que no eran israelitas. Es probable que los residentes del reino norteño que estuviesen a favor de la adoración verdadera tuvieran dificultades para asistir, pues, al igual que los mensajeros, se enfrentarían a la oposición y burla del reino de diez tribus, ya decadente, sumido en la adoración falsa y hostigado por la amenaza asiria. (2Cr 30:1-20; Nú 9:10-13.)
it-1-S yaza 905 párr. 6, 7
Ezequías
Después de la Pascua se observó la fiesta de las tortas no fermentadas durante siete días, y el gozo fue tan grande que la entera congregación decidió prolongarla siete días más. Jehová bendijo al pueblo aun en esos tiempos de amenaza, de manera que “llegó a haber gran regocijo en Jerusalén, porque desde los días de Salomón hijo de David el rey de Israel no hubo ninguna como esta en Jerusalén”. (2Cr 30:21-27.)
Lo que aconteció después prueba que hubo una verdadera restauración y revivificación de la adoración verdadera y no una mera reunión emocional de efectos transitorios. Antes de regresar a sus casas, los que habían participado en la celebración salieron y destruyeron las columnas sagradas, derribaron los lugares altos y los altares, y cortaron los postes sagrados que había en todo Judá y Benjamín, así como en Efraín y Manasés. (2Cr 31:1.) Ezequías puso el ejemplo machacando y reduciendo a pedazos la serpiente de cobre que había hecho Moisés, ya que el pueblo la había convertido en un ídolo y le hacía humo de sacrificio. (2Re 18:4.) Después de aquella gran fiesta, Ezequías aseguró la continuación de la adoración verdadera al organizar las divisiones de los sacerdotes y apoyar los servicios del templo poniendo en vigor la ley referente a las décimas partes y las contribuciones de las primicias destinadas a los levitas y los sacerdotes. A todo esto el pueblo respondió de buena gana. (2Cr 31:2-12.)
Guyúbinu ca perla ni gaʼchiʼ
«Pa nánnatu ca cosa riʼ ne gúnitu cani la? ziuutu nayecheʼ»
14 Sti modo zanda gusihuínninu nácanu humilde nga chuʼnu dispuestu gucaʼdiáganu ni gabi xcaadxi binni laanu. Lu Santiago 1:19 ná naquiiñeʼ chuʼ ti xpinni Cristu listu para gucaadiaga. Ejemplu jma galán zanda chinándanu nga stiʼ Jiobá (Gén. 18:32; Jos. 10:14). Guidúʼyanu xi zanda guizíʼdinu de Éxodo 32:11-14 (biindaʼ ni). Cadi caquiiñeʼ gabi Moisés Jiobá xi naquiiñeʼ guni, peru bidiibe lugar guiníʼ Moisés xi cayuni sentir. ¿Ñee nucaadiágaluʼ né paciencia tuuxa ni maʼ bichee ne ñúniluʼ ni ñábibe lii la? Cadi guiaandaʼ lii rucaadiaga Jiobá né stale paciencia ca binni imperfectu ni runi orar laabe ne cani napa fe.
15 Galán guinabadiidxanu laca laanu: «Pa rucaadiaga Jiobá binni imperfectu casi bíʼnibe né Abrahán, Raquel, Moisés, Josué, Manóah, Elías ne Ezequías, ¿cadi laaca caquiiñeʼ gucaʼdiáganu xcaadxi la? ¿Ñee zanda gusihuinneʼ jma napaʼ respetu ca hermanu, gucaadiaʼgaʼ ca sugerencia stícabe ne chinandaʼ cani la? ¿Ñee nuu tuuxa ndaaniʼ congregación o ndaaniʼ familia stinneʼ ni caquiiñeʼ gucaadiaʼgaʼ laa la? ¿Ñee zanda guneʼ xiixa para gacaniáʼ laabe?» (Gén. 30:6; Juec. 13:9; 1 Rey. 17:22; 2 Crón. 30:20).
12-18 DE JUNIO
CA TESORO ZEEDA LU BIBLIA | 2 CRÓNICAS 32, 33
«Uguʼnu gana xcaadxi ora guidxaagalunu guendanagana»
it-1-S yaza 237 párr. 5
Asiria
Senaquerib. Senaquerib, el hijo de Sargón II, atacó al reino de Judá durante el decimocuarto año del reinado de Ezequías (732 a. E.C.). (2Re 18:13; Isa 36:1.) Este se rebeló contra el yugo asirio —yugo que había resultado de la maniobra de su padre Acaz (2Re 18:7)—, a lo que Senaquerib reaccionó invadiendo todo Judá y conquistando 46 ciudades. (Compárese con Isa 36:1, 2.) Después, desde su campamento de Lakís, exigió que Ezequías pagase un tributo de 30 talentos de oro (c. 11.560.000 dólares [E.U.A.]) y 300 talentos de plata (c. 1.982.000 dólares [E.U.A.]). (2Re 18:14-16; 2Cr 32:1; compárese con Isa 8:5-8.) Aunque las cantidades exigidas se pagaron, Senaquerib envió a sus voceros para conminar a Jerusalén a rendirse sin condiciones. (2Re 18:17–19:34; 2Cr 32:2-20.) Sin embargo, Jehová mató a 185.000 soldados en una sola noche, y de ese modo obligó al jactancioso rey asirio a retirarse y volver a Nínive. (2Re 19:35, 36.) Allí lo asesinaron más tarde dos de sus hijos, y otro de sus hijos, Esar-hadón, lo reemplazó en el trono. (2Re 19:37; 2Cr 32:21, 22; Isa 37:36-38.) Estos acontecimientos, con la excepción de la aniquilación de las tropas asirias, también están registrados en el Prisma de Senaquerib y en un prisma de Esar-hadón. (GRABADOS, vol. 1, pág. 957.)
Tuu nga zeeda gaca gadxe pastor ne xhono xaíque ca dxi stinu riʼ
12 Ora guni sentirnu qué zanda gudxiilunu xiixa guendanagana ni nápanu, cadi guiaandaʼ laanu nuuca Jiobá para gacané laanu, peru ribézabe gúninu biaʼ gándatiʼ para gaca chaahuiʼ guendanagana nápanu ca. Bidagulisaané Ezequías «ca príncipe ne ca hombre nadipaʼ» stiʼ ne guirácabe guníʼcabe guchiicabe «ca lugar ra ridani nisa ni nuu fuera de guidxi que [...]. Laaca gúcabe nadxibalú ne bicuibe guidubi lindaa ni maca biaba que sti biaje, ne bíʼnibe stale torre luni, ne bicuibe sti lindaa deche ni maca zuba que [...]. Ne bíʼnibe guiráʼ clase guiibaʼ para tindenécabe, ne bíʼnibe stale escudu» (2 Crón. 32:3-5). Biquiiñeʼ Jiobá hombre nadxibalú ne ni ruzuubaʼ stiidxaʼ casi Ezequías, ca príncipe stiʼ ne cani riguixhená para gápacaʼ xquídxibe.
Tuu nga zeeda gaca gadxe pastor ne xhono xaíque ca dxi stinu riʼ
13 Ezequías bichii ca ra ridá nisa ne gundísabe lindaa ni maʼ biaba que, peru bíʼnibe sti cosa jma risaca. Xi laani yaʼ. Bitagulisaabe guidxi que ne guluube gana laacaʼ ora gúdxibe laacaʼ ca diidxaʼ riʼ: «Cadi guidxíbitu ne cadi gacadítitu pur rey stiʼ Asiria [...] purtiʼ jma stale ni nuuné laanu que ni nuuné laabe. Né laabe nuu stipa si stiʼ binni, peru né laanu nuu Jiobá, Dios stinu para gacané laanu ne para tinde pur laanu». Zacá bisihuinni Ezequías jneza modo rápabe ca binni que. ¡Guizáʼ guluu ca diidxaʼ riʼ gana ca binni de Jerusalén ora gúnnacaʼ cadinde Jiobá pur laacaʼ! Relatu riʼ cuzeeteruʼ ni bizaaca: «Biʼniʼ cré guidxi que ca diidxaʼ guníʼ Ezequías, rey stiʼ guidxi Judá». Racá ridúʼyanu «ca diidxaʼ guníʼ Ezequías» ca nga guluu gana guidxi que. Nga runi, Ezequías, ca príncipe stiʼ, ca hombre nadipaʼ ne zaqueca cani riguixhená casi Miqueas ne Isaías, jneza modo gúpacabe guidxi que, cásipeʼ modo gudxi Jiobá profeta stiʼ. Biblia na: «Ne zacanebe para gapa binni guendariuudxi. Ne ora guiuu asiriu que ndaaniʼ xquídxinu ne guzuhuaañee lu ca torre nuu ique lídxinu, laanu laaca zandísanu gadxe pastor, ya, zandísanu xhono xaíque de lade binni guidxilayú, para gucaalucaʼ laabe. Ne zuni castigárcabe guidxi Asiria né espada stícabe ra ruzulú layú stiʼ Nemrod. Ne zulabe laanu lu náʼ asiriu ca, ora chuʼ lu ca layú stinu ne ndaaniʼ xquídxinu» (Miqueas 5:5, 6; 2 Crón. 32:7, 8).
Guyúbinu ca perla ni gaʼchiʼ
¿Ximodo rusihuinni tuuxa dxandíʼ maʼ guca arrepentir?
11 Ra gudiʼdiʼ tiempu bicabi Jehová oración ni biʼniʼ Manasés. Biiyaʼ Jehová dxandíʼ maʼ bichaabe ne bihuínnini lu ca oración ni bíʼnibe. Biá Jehová laabe ne bidii lugar gácabe rey sti biaje. Biʼniʼ Manasés stipa gusihuinni dxandíʼ cayaca arrepentir. Bíʼnibe ni qué ñuni rey Acab. Bichaabe modo nácabe, guleebe ca dios ni cadi dxandíʼ ne guluube gana guidxi que guni adorar Jehová (biindaʼ 2 Crónicas 33:15, 16). Nánnanu gúpabe fe ne valor para bíʼnibe ni, purtiʼ ante gaca arrepentirbe qué ñácabe ti ejemplu galán para familia stibe, ca binni ni runiné laabe dxiiñaʼ ne guidxi que. Yanna ra maʼ huaniisibe bíʼnibe stipa guni chaahuibe ca cosa ni cadi jneza ni bíʼnibe dxiqué. Ne zándaca guizáʼ gucanebe nietu stibe Josías, ni beeda gaca ti rey chaʼhuiʼ despué (2 Rey. 22:1, 2).
12 ¿Xi rizíʼdinu de ni bizaaca Manasés? Cadi guca humillársibe, sínuque laaca biʼniʼ orarbe Jehová, gunábabe laa guiá laabe ne bichaabe. Bíʼnibe stipa guni chaahuibe ca cosa ni cadi jneza ni bíʼnibe ne biʼniʼ adorarbe Jehová sti biaje ne gucanebe xcaadxi binni guni ni. Ni bizaaca Manasés riʼ, rudiini esperanza ca binni ni huayuni cosa malu purtiʼ rusihuínnini nachaʼhuiʼ Dios ne nuu listu para guni perdonar (Sal. 86:5). Runi perdonar Jehová ca binni ni dxandíʼ gusihuinni cayaca arrepentir.
19-25 DE JUNIO
CA TESORO ZEEDA LU BIBLIA | 2 CRÓNICAS 34-36
«¿Ñee caquiiñeluʼ Stiidxaʼ Dios biaʼ gándatiʼ la?»
it-1-S yaza 1185
Huldá
Cuando Josías oyó la lectura del “mismísimo libro de la ley”, hallado por Hilquías, el sumo sacerdote, durante las obras de reparación del templo, envió una delegación para inquirir de Jehová. Se dirigieron a Huldá, quien a su vez les transmitió la palabra de Jehová, indicándoles que todas las calamidades registradas en el “libro” le acaecerían a la nación apóstata por causa de su desobediencia. Huldá añadió que Josías no tendría que contemplar la calamidad, sino que sería recogido a sus antepasados y llevado a su cementerio en paz debido a que se había humillado delante de Jehová. (2Re 22:8-20; 2Cr 34:14-28.)
Guni adorarnu Jiobá de guidubi ladxidoʼno ndaaniʼ lidxi
20 Rey Josías biʼniʼ mandar gaca chaahuiʼ yuʼduʼ stiʼ Jiobá. Ora cayaca chaahuiʼ ni bidxela Hilquías, xaíque stiʼ cani ruzaaquiʼ guʼxhuʼ que, «ti libru ra cá ley stiʼ Jiobá ni bicaa Moisés» ne bidiini Safán, secretariu stiʼ rey que. Ne Safán yeneni ra nuu rey que ne biindaʼ ni nezalube (biindaʼ 2 Crónicas 34:14-18). Xi biʼniʼ Josías ora binadiaga ni cá lu libru que yaʼ. Biuubaʼ ladxidoʼbe ne guchézabe xhábabe ne oraqueca biseendabe ca hombre runi xhiiñabe para guinabadiidxacaʼ xi racalaʼdxiʼ Jiobá. Biquiiñeʼ Jiobá ti gunaa ni riguixhená láʼ Huldá para gabi laacabe cadxiichi, purtiʼ ca binni de Judá maʼ bizulú cayuni adorar xcaadxi dios ne gudxi laacabe zusabanáʼ Dios guidxi que. Jiobá biiyaʼ guiráʼ stipa biʼniʼ Josías para gucané guidxi que guni adorar Dios jneza, ngue runi guluu ndaayaʼ laabe (2 Cró. 34:19-28). Xi rusiidiʼ relatu riʼ laanu. Racaneni laanu chinándanu ejemplu stiʼ Josías. Naquiiñeʼ gúninu guiráʼ ni canabaʼ Jiobá laanu nagueendaca ne guiníʼ íquenu xi zándaca guizaaca pa guni adorarnu sti dios ne gusaananu Jiobá casi biʼniʼ ca israelita que. Ejemplu stiʼ Josías ca racané laanu gánnanu zaguu Jiobá ndaayaʼ laanu pa gúninu stipa pur guni adorarnu laabe jneza, cásica guluube ndaayaʼ Josías dxi bibani.
Guyúbinu ca perla ni gaʼchi
w17.03 yaza 26, 27 párr. 15-17
Ñee zazíʼdinu xiixa de cani gucuá lu xquiʼchiʼ Dios la?
15 Últimu la? guidúʼyanu xi zanda guizíʼdinu de Josías. Neca laaca gúcabe ti rey nachaʼhuiʼ, peru bicheebe ne pur laani gútibe. Biblia ná: «Guca si guiráʼ ngue, dxi maʼ biʼniʼ chaahuiʼ Josías yuʼduʼ que, guyé Nekó rey stiʼ Egipto para tindené Carquemis cueʼ Éufrates. Biree Josías zichagalú laabe. Peru hombre que biseendaʼ mensajeru stiʼ ra nuube, ne ná: “Xi napaniáʼ lii rey stiʼ Judá, cadi lii diouʼ zedagucaaluáʼ yannadxí, gadxé sti yoo nga zedagucaaluáʼ para tindeniáʼ, ne maʼ gudxi Dios naa gacapuraʼyaʼ. Gupa lii para cadi guizaacaluʼ xiixa, pur Dios ni nuuné naa ne cadi gudiiluʼ lugar gunitilube lii”. Peru qué niduubaʼ Josías de laabe; laga biyubi modo para cadi gunibiáʼcabe laa para tindené laabe ne qué nucaadiaga ca diidxaʼ zeeda de Dios ni guníʼ Nekó. Ngue runi yetinde lu pampa stiʼ Meguidó» (2 Crónicas 35:20-22). Xi bizaaca yaʼ. Bicaalú Josías Nekó, rey stiʼ Egipto, neca qué gapa xi pur guni ni. Ne dede gudxi Nekó laabe qué gapa gana tindené laabe. Biblia ná «de Dios» ngue zeeda ca diidxaʼ ni gudxi Nekó laabe. Peru guyé Josías lu guerra que ne biiticabe laa raqué. Yanna, xiñee yetíndenebe Nekó yaʼ. Qué ruzeeteʼ Biblia ni.
16 Naquiiñeʼ nuyubi Josías ñanna pa dxandíʼ ngue de Jiobá zeeda ca diidxaʼ gudxi Nekó laa. Ñanda ninabadiidxabe Jeremías tobi de ca profeta stiʼ Jiobá (2 Crónicas 35:23, 25). Laaca naquiiñeʼ niníʼ ique chaahuiʼ Josías ni cayaca que. Cadi cá diʼ ique Nekó gucaalú Jerusalén. Carquemis nga zebe, zitíndenebe sti guidxi. Ne cadi canayubi diʼ Nekó tindené Jiobá nin xquidxi. Qué niníʼ ique chaahuiʼ Josías guiráʼ ndiʼ ante guicaa decisión stiʼ. Xi rizíʼdinu de laabe yaʼ. Rizíʼdinu ora gápanu xiixa guendanagana ne caquiiñeʼ guicaanu ti decisión, naquiiñeʼ guiníʼ íquenu primeru xi ñuulaʼdxiʼ Jiobá ñúninu.
17 Ante guicaanu ti decisión, naquiiñeʼ guiníʼ íquenu de chupa chonna principiu zeeda lu Biblia ni zanda gacané laanu ne ximodo zanda gúninu ni ná cani. Nuu tiru zanda guidxélanu información lu ca publicación ca o dede zanda guinábanu conseju ti ancianu. Laabe zanda gacanebe laanu guiníʼ íquenu de xcaadxi principiu zeeda lu Biblia. Guiníʼ íquenu ejemplu riʼ. Cadi Testigu diʼ xheelaʼ ti hermana ne laabe maʼ gudíxhebe xi dxi guni predicarbe (Hechos 4:20). Peru málasi gabi xheelabe laabe cadi chiguni predicarbe. Ne gabi laabe rapa gana chizané laabe dxi que purtiʼ qué huayuucabe juntu lu ca dxi que. Hermana riʼ guníʼ ique chupa chonna textu ni zanda gacané laa guicaa ti decisión. Laabe nánnabe caquiiñeʼ guzuubabe stiidxaʼ Dios ne nánnabe Jesús biʼniʼ mandar gacanenu binni gaca discípulo (Mateo 28:19, 20; Hechos 5:29). Peru laaca bietenaláʼdxibe naquiiñeʼ guni respetar ca gunaa xheelacaʼ casi xaíque ne ca xpinni Dios naquiiñeʼ chuʼcaʼ razón (Efesios 5:22-24; Filipenses 4:5). Naquiiñeʼ guinabadiidxaʼ hermana riʼ laa pa ni racalaʼdxiʼ xheelabe nga gusaanabe de guni predicarbe o pa racalaʼdxiʼ si chuʼné laabe dxi ca. Laanu, ca xpinni Jiobá racaláʼdxinu guicaanu decisión jneza ne ni gusiecheʼ laabe.
26 DE JUNIO HASTA 2 DE JULIO
CA TESORO ZEEDA LU BIBLIA | ESDRAS 1-3
«Bidii lugar iquiiñeʼ Jehová lii»
w22.03 yaza14 párr. 1
¿Ñee cayuuyaluʼ ni biʼyaʼ Zacarías la?
GUIZÁʼ cayecheʼ ca israelita, purtiʼ «biniibi Jehová ladxidóʼ Ciro», rey de Persia para cueeʼ laacabe de ndaaniʼ guidxi Babilonia, purtiʼ maʼ stale iza de nácacabe esclavu raqué. Gudixhe Ciro ti ley ra ná zanda guibiguetaʼ ca judíu xquídxicaʼ ne gucuicaʼ «lidxi Jehová», Dios stiʼ Israel sti biaje (Esd. 1:1, 3). ¡Aque de galán! Yanna huaxa maʼ zanda guni adorárcabe Dios ni dxandíʼ sti biaje lu layú ni bidii xquidxi.
Cayapa tapa carru ne ti corona laanu
2 Nanna Zacarías napa ca judíu ni bibiguetaʼ Jerusalén fe Jiobá. Biblia ná «biniibi Dios ni dxandíʼ espíritu stiʼ» ca judíu que para gusaanacaʼ lídxicaʼ, ne ca negocio sticaʼ (Esd. 1:2, 3, 5). Bisaanacabe ti layú ni maʼ runibiáʼ chaahuicabe para chécabe ti lugar ra stale de laacabe qué runibiáʼ. Cumu nabé risaca para laacabe gaca chaahuiʼ yuʼduʼ stiʼ Dios que la? guyuucabe dispuestu gúnicabe ti viaje de 1,600 kilómetru lu ti layú ra zaca nagana para laacabe tiidicabe ne zadxagalúcabe stale peligru.
Guyúbinu ca perla ni gaʼchiʼ
w06-S 15/1 yaza 19 párr. 1
Puntos sobresalientes del libro de Esdras
1:3-6. Al igual que los israelitas que se quedaron en Babilonia, muchos testigos de Jehová no pueden ser ministros de tiempo completo o servir en lugares de mayor necesidad; pero apoyan y animan a los que sí pueden, y hacen donaciones voluntarias para promover la obra de predicar el Reino y hacer discípulos.