Oni Yugu ‘Zezeredi Asino Dunduko Fu Aboro Dũ’
‘Mo nitíngidihe fuyo kindi i dú yee, niyugu zezeredi asino dunduko fu aboro dũ.’—TITO 3:1, 2.
1. Tipagine adunga ha ti ni dedede fu boro taata ni yugu zezeredi sino ya?
GU MOKEDI nangia Pauro akepai ki ya: “Oni dú ni awiriki pa re, a wa du mi a ni wiriki pa Kristo.” (1 AKorindo 11:1) Ga Mbori amoyambu dunduko areme na’asada tiyo nyanyakii ka irisa agi arugute re. Nirengo, anga si taata te, mbiko ani adi kumbo gbangbati gbiati agu asino be bambata avungurani nasovura na gu kpiapai nga ga Kristo. (ARomo 3:23; 7:21-25) Wa vura duhe wo, ho daha ni ti yugo zezeredi sino, ani dunduko rengbe arengba ka duna diabese ka ani mangi bakere asadatise. Ono tie, pa kido ani kina kuti gu diaberã ani amangaha nisarani arengbanga kuho te. Gini kurapai si aidaha berewe?
2. Waigu rengbe ani ka yugo ‘zezeredi asino dunduko fu aboro dũ’?
2 Gu ngbatunga zezeredi sino nga ga sinombori, si nga papara zuzu ziazia toro. Wa ani kaa pekafuo agu arugapai nga ga ga Mbori zaza ome gbe, kinawo a aboro nikaa bi azuzuhe rogo gaani mangaapai. Kinagu sa ka ani mangihe wo, si ka ani rengbe ti ni ka yugo ‘zezeredi asino dunduko’ fu aboro dũ. (Tito 3:2) Ani wisiginga wai rengbe ani ka wirika gu kpiapai nga ga Yesu na ki sa agu aboro nakoda tiyo na ani i “bi ongoda.”—Matayo 11:29; AGaratio 5:22, 23.
Dagba Aborokporo
3. Gini sino ramukporo nayugo gu toro nga ga zegino?
3 Gu kura ba si aida ani du rogoho na zezeredi sino nga dagba gaani aborokporo. Gu riigbu nga World Health Organization naya wee gu zuũ du dagba aborokporo namaa ga adee raka ngbapai kisusi gu du gayo raka ngbapai be agu abéno nga ga atarambiri kodihe kuti gu kaza nga keregbundu. Nikpiapai, ringara aNgirisi yo Rondoni yo, sa dagba biama nga ga agu azuũ dunduko i atingidapaha fu apurusi, si namanga kporo. Dedede, apurusi naagbia agu aboro nayugo agu apai du ngbaduyo yo rogo ‘papaya gbiati gbegbere afugo.’ Gu gbere kisusi nga, gu kura arogotise ambu ‘gbegbere iimi afugo’ si gbarasipa gayo ramukporo. Agi apai dunduko re nga yuguyugu “gu Toro nga ga . . . zegino” nga gupai si aidanga si du rogo agu akporo nga ga aKristano ya.—Efeso 4:31; 1 AKorindo 2:12.
4. Gini sangbana rengbe zezeredi sino ka du nani kurii aborokporo?
4 Tipa ani rengbe ka ne nyemu mangapai wa aboro zegino amangaha, si naida ani duna ga Mbori toro. Mbiko “ho du Toro Gbia ni yo du raniri ni.” (2 AKorindo 3:17) Nyemuse, weneringise, zatise ti pai, hipai ni gbangaha ni agu apai nanyakasa gu kodatise du dagba arogotise nga kpakpa aboro. (AEfeso 5:33) Zezeredi sino nasa kporo niwene rago ka raka rogoho na si ngbaa ti gu dungu akporo aboro apapaya rogoho na kini dari akango si kini gbarasipa gayo ramukporo. Gupai boro agumbaha si na nyanyakipaha, ono gu gene ni agumbaha ngbaha nayugo boro gupai nzunzu du kugii gu fugo ni agumbaha re. Ho boro agumba agu afugo ni nizera nga gu ni aberãha tipa kurani gbiati agu bakabangirise du ni nani tipa ni, si nazeresa zinga. Gu tatamanatatamana Bakindo nangia Soromo akepai ki ya: “Zezeredi karagapai nazeresa zinga, ono iimi fugo nazingisa zinga.”—Asanza 15:1.
5. Wai rengbe zezeredi sino ka undo agu aborokporo duna gayo apambori nikparakakparakaha?
5 Zezeredi sino ninyanyakipa sino gbe rogo gu kporo du aboro rogoho na gayo apambori nikparakakparakaha. Ka i kpura gi zezeredi sino re na gu mangaapai nga ga weneringise, si rengbe ka sa agu aborokporo aidanga rengo re ya i ye ka irisa Yekova. Petero afu rugute fu agu aKristano nangia dereakumba ki ya: “Kina a wo dere akumba, oni rá fu kina akumbaroni; ya ka ngia agu yo aida nga sangba Mbori ya, i aye ka ida pa ko mbiko gaoni mangaapai. Si arengba nga oni gumba fugo te; wa i nabi gaoni rurupai du na gunde ti ni. Gaoni fongo ka si du nga ni gu fongo du bangirise nga tu mangeri, na kendegekendege marã, na ukadi remu ya; ono si du ni gu okooko boro du kpoto yo, nga gu ka azirã nga ya, kina gu fongo nga bayee toro du zezeredi, si [du] bangiri Mbori . . . [na] bakere genoho.”—1 Petero 3:1-4.
6. Wai rengbe yugo zezeredi sino ka nyakasa gu pagume du dagba avunguagude na awiriyo?
6 Gu pagume du dagba avunguagude na awiriyo rengbe ka gbera, gbe, ka si du nga nyemu Yekova tiyo te. Ono si naida aKristano yugu zezeredi sino rogo gayo akporo dunduko. Pauro afu rugute fu abaagude ki ya: “Oni, aba[agudee], ka oni wí nga ngba awironi i zingi ya, kina mbu ti yo ni ga Gbia rabahe na rugahe.” (AEfeso 6:4) Ho zezeredi sino amaapai ni dagba aborokporo, gu dawedawe pagume du dagba avunguagude na awiriyo nanyaka. Dean, nga gude sa dagba agu awirivuse du bisue, afura tipa bako ki ya: “Buba angia bayee boro. Mi arengbanga ka tingidapa gu regbo ani atinga kango na ko kandara bara sa te, zavura ho mi aduni nga sosono gude vurũ. Ko anidu dedede nibayee boro, zavura ho rago anigbere ni tiko vurũ. Wa ko anivura kiso re ti kura aregbo ku dimo kpure yo nimbusa fere watadu ka bengeta re na gu kura apai naningba tire gbe, ani anatinga kango dagbarani na ko te. Anga ko angia kina barani sa te. Ko angia bakurearani a, sidu, ka ani aidanga ka fu gberarago fuko ya.” Nirengo, zezeredi sino nafu undo rogo nyakasa gu pagume du dagba avunguagude na awiriyo.
Tingba Gaani Sunge Tungusapai
7, 8. Tipagine du yugo zezeredi sino ti ni tingba sunge tungusapai ninyanyakipa pai?
7 Gu kura ba nyakipa yugo zezeredi sino rogoho nga tingba gaani sunge tungusapai. Wa ani awisigo gu wene pangbanga nga ga Kindo na kura aboro, ani nagbia agu aboro duna asinoyo nibakiakia. Gu kurayo nadegatuyo na ngbarago kuti gu pangbanga nga ga maabangirise ani andu nani fuyo. Gu kurayo, mbiko agu anduhe du beyo nibakiakia, rengbe ka karagapai fu rani arakaya. Fuo duhe were, zezeredi sino nika undo rani ani rengbe ka manga gu sunge i afuhe fu rani nga ka duni adezire daa ku digido kpotosende yo.—Amokedi 1:8; 2 Timoteo 4:5.
8 Gu mokedi nangia Petero akepai ki ya: “Oni kpára Kristo kpotoroni yo ni gaoni Gbia. Oni ki mbakadi tironi dedede tipa karaga pai fu agu yo dunduko ka sana roni tipa gu pai du maabangirise ti roni mbiko ho, ono ni zera na irisa.” (1 Petero 3:15) Mbiko wa ani abi Kristo na pako kuari ni gaani Bamoi kpiapai, ani namangapai na rubangirise ka yugo zezeredi sino gbiati irisa ho ani amanga dezirepai ni fu agu aboro nafura fu rani gbegberee. Gi sino re nidu dedede na wene asangbanaha.
9, 10. Oni tangaranga gu pangbanga namangi nayugo nyakapa zezeredi sino tingba sunge tungusapai.
9 Ho dia Keith andu ni ku ngbadimo yo ka bi gu boro nangokaha, ko anye kina dimo yo tigako. Fuo ri ini gupai nga gi gayo geno ye re angia guni sa dagba aDezire Yekova, ri azingi kuti gu geno re kini kitingbaanga aDezire ya i nga agu aboro namanga fu agude gbegberee. Gu wirina re aongo aonga kii. Nizera, ko akaragapai ki yaa: “Mi na gberarago tire mbiko oni na gu berã re. Mi nahõpai beroni, oni rengbe ka mbu re mi yugu gupai fu roni aDezire Yekova aida kuti ni?” Keith aadegatuko kuti gi fugo re na ko kini mo ka guari ka ndu ku ngbadimo yo ka do gu wirina re ko ga.
10 Kusa, agi arogotise re atona ka bira tiyo nga i mangi fu gayo geno gbegberee. Gako zezeredi sino afõngbaduyo yo. Kina ngbayo nazere ka bi gu wirina re ko naye berewe ku kpuyo fuo susa poso sa, sidu, Keith gbiati diako ambu ko ko sakirogo gupai idi ko kuti ni a wa duhe rogo Ziazia Kekeapai. Kusa, i ayaa: “Vuru agu agarã ue naye fuo gure, ani anadegaturani bakere gbe kuti agu apai aDezire anagumbaha.” I aidipa wisigo Ziazia Kekeapai, na niyangaraha, i tibarayo ue azi bapatiza nikpia gayo kparatise fu Yekova. Nga gu mosoro ngaha fu gu Dezire nandu ka bi Keith na diako nibambataha re! Gi Dezire re abi agi arogotise re kusa fuo dungu agarã na ki bi gupai nga, i angia agu awirinako nga ga toro yo. Zezeredi sino na diabese.
11. Rogo gini gene rengbe gu zezeredi sino nga ga aKristano ka mbakada gene fu boro ni di gayo rengo kugume?
11 Agu apai namangi kumba du rimoko nga Harold ho ko aduni nibanzengere asa ko ko duna imisiringbaduse na ki sa ko ko nikapa akapa singia Mbori ho ti ni ke. Gu nagbarasi apai fu Harold kisusi berewe nga, gu bakama tarambiri nadu na gbarima buda afo ko na tarambiri ko ki gbari nye anye kindi. Ho aDezire Yekova aye ni ku Harold yo, ko anyakasi gupai fuyo nga ka i karaganga tiyo berewe ka bi ko ya. Ono rogo kura uru sa, Dezire du rimoko nga Bill aguari ka ndu ka bi gu boro nadu na nyemu rengo tini ngbadimo kpuni angia gu uehe fuo ga Harold. Ni ingahe, Bill angoka ga Harold ngbadimo. Ho Harold aguari ni, kita songoda tiko na atope ue kini zaki ngbadimo, Bill ahõ mbupai beko nibasa, kini sakirogoyo fuko ya ko ngoka ngbadimo kpuko ni ingahe, ye ko ka bi gu boro naraka pakpuko. Ginipai Harold amangihe? Zanga Bill inihe, Harold aima bi aDezire rogo terevizioni i nimangisunge dua vovo Bambu Kindo nibadona vuru wiri guru regbo. Fuo ngbako zere ka bi dungu aboro i nimangisunge nikpamiakpamia yo, si a’aria gako bipai tipa aDezire. Fuo gu mbupai Bill ahõ be Harold gbiati gako zezeredi sino fõngbadukoyo, ko adiberã nga ko nika idaha fu aDezire i naaye ka bi ko. Ko awisigo Ziazia Kekeapai na yo, na ki sa tiko nigu ga Yekova moyambu zi bapatiza.
Rogo Dungurati
12. Gini asino nga ga aboro zegino si aida agu aboro du rogo gu dungurati nga ga aKristano sovura kuti ni?
12 Gu biata ba si aida boro du rogoho na zezeredi sino nga gu dungurati nga ga aKristano. Tagbagatagbagaapai ima rengba rogo arago dunduko dagba agu aboro du areme. Sakapai dagbase, dara akango, na papaya ni agu apai rengbe na arago dunduko dagba agu aboro nabi raka rogo gu gene nga ga borose. Ti kura aregbo, ngbatunga agu asino aboro zegino re nipita apita ki rimi kurogo gu dungurati nga ga aKristano, na kini yugutihe rogo tagbagatagbagaapai na rogo kere akango na gbegbere afugo. Agu awirina nangerakuriiapai rogo dungurati nidu na gberarago tiyo ho si aida ni i rugusi agi apai re. Wa vura duhe wo, nyemu Yekova na nyemu awirinayo nasa yo i asadi ka undo aguyo ingi re i sa gayo berã ki karagatiyo.—AGaratio 5:25, 26.
13, 14. Gine rengbe ka du nga sangbana ‘ruga agu aboro nizera natikango’?
13 Rogo bambata sa kama agarã, Pauro gbiati gu badiangbako nangia Timoteo agbia tiyo na fudifudiapai be bete aboro rogo dungurati. Pauro aza Timoteo ko banda tiko ti agu awirina nawiri wa i angia agu a’akoro ‘naadunga tipa irisa ya.’ Pauro asakirogopaiyo ki ya: “Ka ga Gbia moyambu tá nga kpata ya, ono ni du ni bayee ni fu aboro dũ, rengbe na yugo pai, ni hipai, ni rugu agu yo nati kangu ni zera.” Ho ani aka ni kuti zezeredi sino zavura ho i aimisa rani ni vurũ, dedede, si naafõngbadu agu aboro yo ninaaidanga kuti gaani bipai ya i wisigi tiyo na gayo bisirapa apai. A wa Pauro akehe, Yekova tigako rengbe ka “[fu] saberã fu yo sa ina rengo.” (2 Timoteo 2:20, 21, 24, 25) Oni kparia gupai nga, Pauro agbia bayee sino gbiati zatise ti pai kuti zezeredi sino.
14 Pauro anamanga gupai ko anatungusaha. Ho ko aaruga agu aboro ni namangi tiyo ni “bawene amokedi kisusi,” nga aguyo nadu rogo gu dungurati nadu Korinda yo, ko angarasi awirina ki ya: “Mi Pauro nazungadi roni tigimi mbiko gu zera na bayee pai nga ga Kristo, mi nga gu ko du dagba roni yee wa du ani na oni, ono wa du mi ku sa yo mi ngarã koyo du oni ni gbe.” (2 AKorindo 10:1, NW; 11:5) Pauro anawirika Kristo awirika nirengo. Oni kparia gupai nga, ko azungodi agi awirina re “mbiko gu zera na bayee pai” nga ga Kristo. Rogo gi gene re, ko kini ne gupai nga ga maapai kurii kura aboro, nga gu berã nga ga sosoda aboro kutipai. Zanga kapa, gako ngarasahe aima angba ti agu aboro nadu rogo dungurati nga agu aboro ngbaduyo yo anadiapai adia. Ko azeresi gu zanga giatise nadu dagba awirina na ki moi mburupai tipa zereda na mburupai tipa aboro sungu zanga kparakapai rogo dungurati. Anga gipai re nga gu gene mangapai si aida ani dunduko mangi asadatise nyanyakii kaa mangaha tee? Abaakumba gbe si aida i wiriki Kristo na Pauro rogo gayo mangaapai.
15. Tipagine du zezeredi sino ti ni ninyanyakipa pai ho boro afu rugute ni?
15 Nirengo, anga gu tindiro nga ga undo kura aboro si tipa kina gu regbo du gu pazereda nga ga dungurati ngbapai na ti gu regbo du gu kpamiatise nga ga awirina ngbapai te. Mbata fu gu pagume du dagba awirina gbere, si naida i ima duna wene arugute beyo. Pauro angarasi awirina ki ya: “Awirinaa, ka si vura du nga boro mangi irairapai mbata fu ni ini pai tipaha, si naida agu roni duna gu inohe nga ga toro, oni asadi tironi a’asada ka ruga ngbatunga gu boro re.” Ono rogo gini gene? “Rogo gu toro nga ga zera, na kini bi tironi wa du oni nibasasa, i ka asada roni a.” (AGaratio 6:1, NW ) Pa ka boro kuti “gu toro nga ga zera” nitaatapai te, gbe, mbiko gupai nga aKristano dunduko, kodihe na aguyo sia yo yo ni ababiapai, gu ome nga ga ingapai nagbe yo agbe sa mangaha. Wa vura duhe wo, zezeredi sino be gu boro nafu rugute nika undo gu boro ingi ni aria sinoni.
16, 17. Gine rengbe ka undo boro ni di gu ndundu kusayo ka ni du nani tipa ka manga rugute?
16 Rogo kuru pa-Giriki, gu fugo i asaha nga “ruga,” rogoyo rengbe ka du a nga ka zunga agu ameme kukuodi, nga gu mangaapai nidu ni iimihe. Gu munganga nazunga agu ameme kukuodi re nakido gu borokaza re na pa gu undo gani sunge nika manga kini gumbaha na wene afugo. Gu zezeredi gene ni afura ngbaha re nafu wasa fu borokaza. Gu wene afugo ni agumbaha mbata fu ni zungu meme nika zeresa bete gu ima sunge zunga meme nika ye nani. Teketeke a, agu arugute nga ga toro rengbe ka du ni iimihe. Ono zezeredi sino be gu boro nafuhe nika undo gu boro i afuhe funi ni dihe, rogo gi gene re, si kini mbakadi gu pagume nagbere na kini zakigene fu gu boro ingi ni aria sinoni. Ka si vura du ti tonatonaha nga gu boro ingi ni aidanga ka dia rugute kugume te, gu zezeredi sino du ti gu boro nafu gu rugute re rengbe ka dia gu ndundu kusayo du ti gu boro ingi, nga gu ndundu nasa ni ka ni manginga gu wene arugute nga ga Ziazia Kekeapai ya.—Asanza 25:15.
17 Ho boro aundo kurani ni ni aria sinoni, dedede, gu boro i afu arugute funi re rengbe ka bi agi arugute re wa i nabisira pani abisira. Kura bakeapai agumbaha tigako wa gere: “Ho ani afu rugute ni fu boro, ani nidu ho na nyemu ka fura na ome, sidu, si naida ani duna zezeredi sino ho ani afu rugute ni.” Agu abafurugute nga aKristano, pa sonosa yo gu zezeredi sino naye mbiko umbasitise naundo yo i ne manga gi kerepai re.
“Fu Aboro Dũ”
18, 19. (a) Tipagine rengbe aKristano ti ni ka bi yugo zezeredi sino rogo mangaapai na abazogo nikpakarakpakarapai? (b) Gine nika undo aKristano i yugu zezeredi sino fu abazogo, na gini sangbanaha rengbe arengba ka manga?
18 Gu kura ba aboro abihe nikpakarakpakaraha ka yugo zezeredi sino rogoho nga rogo gayo mangaapai na abazogo. Rengo ngaha nga, gu gene gu kura abazogo amangaapai ngbaha na aboro nayugo yo nigbegbere sino aboro ki zanga nunga koyo du aboro ni. (Batungusipai 4:1; 8:9) Wa vura duhe wo, nyemu Yekova nika undo rani ani idi na pa gako bakere pagbia na ki fu gu irisa fu abazogo rẽ tipa yo. (ARomo 13:1, 4; 1 Timoteo 2:1, 2) Zavura ho agu aboro du payo kuari agbata gene ni ka ká na ani ti iriso ani Yekova gbaiga, ani nagbata agu agene kindi na ngbarago du nizakizakihe tipa ka fuka gu gaani amotumo nga ga sambuohe.—AEbere 13:15.
19 Anga pai ho nasa rani ani mangipai nivura te. Ani na’asada tirani nyanyakii ka duna ruru berã na ki zanga mbupa manga gu ruru arugute adunga ngburungburu ya. Rogo gi gene re, awirinarani na diabese rogo gayo sunge tungusapai wa i andu nani kumbatayo rogo aringara 234 rogo zegino. Ani nairisa ga Pauro rugute nga gu naida aKristano “raki fu abazogo, fu agu yo asia yo pai fu yo, ki nigi sangba, ki du ni mbakadimbakadi yo tipa gu mangaapai ngba angba dunduko, ka i gúmba nga gbegberẽpai tipa boro wa sa ya, ka i dú nga ni akpiki pai ya, i dú yee, niyugu zera dunduko fu aboro dũ.”—Tito 3:1, 2.
20. Gini mosoro duho fu agu aboro nayugo zezeredi sino?
20 Bazagino amaku gu duho nibandabandaha tipa agu aboro nayugo zezeredi sino. Yesu ayaa: “Aboro maku nga bayee aboro, bambiko i adú ni adikumbo zegino.” (Matayo 5:5) Tipa agu awirina Kristo nga mbedimbedi aKristano, pa ka yo kuti zezeredi sino nimokido tipa gayo ngbarago na pa gu mamu nga ga zogarago auru kpotosende rogo ga Mbori Kindo. Tipa “bakere rimbasa” nga ga “kura avusende,” nga aguyo nandu kumbatayo kindi kaa yugo zezeredi sino, i namaabangiriyo tigayo tipa raka rogo Paradiso auru kpotosende herẽ. (Yugoti 7:9; Yoane 10:16, NW; Atambuahe 37:11) Nangbaa gu maabangirise du kumbatayo fuyo re! Wa duhe tie were, ka ani mbunga gu tingidapai Pauro afuhe fu agu aKristano nadu Efesa yo ya, nga gu nayaa: “Si du mi akpara ti ni fu roni, nga ga Gbia kisikisi boro, oni tá ata si ki re are na gu yambahe i ayambu roni ni, ni umbasiti na zera.”—AEfeso 4:1, 2, gu kekepai duni pigipigihe re, ani du pigihe.
Fugöpai
• Gini amaku naye fu boro mbiko yugo ni zezeredi sino
• fu gani aborokporo?
• gene sunge tungusapai yo?
• rogo dungurati?
• Gini mosoro kido yo paha fu bayee aboro?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 25]
Zezeredi sino na nyanyakipaha, gbe, rogo gu kporo du aboro rogoho na gayo apambori nikparakakparakaha
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 25]
Zezeredi sino nanyakasa gu kpamiatise nga ga ramukporo
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 27]
Oni fura kubara rengo yo nizezeredi sino na rogo afugo irisa
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 28]
Gu zezeredi sino nga ga bafurugute rengbe ka undo gu boro ingi