Agu ababanda Akandoro Du ‘Nikpiapai Fu Rimbasa Akandoro’
“Oni mbú ti ga Mbori rimbasa akandoro du dagbaroni . . . ni nyemuhe . . . , ni idapaha kpotoroni yo. . . . Oni dú ni kpiahe [kpiapai] fu rimbasa akandoro.”—1 PETERO 5:2, 3.
1, 2. (a) Gini mamu nga ga sunge Yesu afuhe fu gu mokedi nangia Petero, na tipagine ga Yesu kido kutiko adu ti ni nikina ruruhe? (b) Wai Yekova aberã tipa agu ababanda avusende i amaa yo?
TI KURA regbo sa mbata fu rago Pendekote rogo gu garã nangia 33 F.B.K., Petero na kura abawiriki sita aari riahe nga ga wiso nga gu Yesu ambakadihe pangba gu Baime nga Gariraya. Anga si nangia gu bambata regbo Petero abi Yesu fuo zingisa yo ko bekpio te, na zanga kapa, ko aima duna bakere ngbarago ka ino gupai nga Yesu adu niungako. Ono si rengbe kadu nga Petero aduadu a na bakabangirise. Nduhe nga, mbata fu kina bete arame gbua kusayo, ko atikango gbaiga ya ko ainongo Yesu wagusa te. (Ruka 22:55-60; 24:34; Yoane 18:25-27; 21:1-14) Ya mo fuo Petero sa gako berã, Yesu abira ko tipa gako zanga idapase? Oó. Kuba gure, Yesu aʹasiapa riga gako rukutu “akandoro” naapa banda ra fu Petero. (Yoane 21:15-17) A wa gu kuru apangbangaa nga ga Ziazia Kekeapai ayugoho tipa gu dungurati nangia ga aKristano nadu rogo bambata sa kama agarã, ga Yesu kido kuti Petero adunga niirairapai te. I tibarayo dunduko, nga aPetero na gu kura amokedi gbiati agu abaakumba nadu Yerusarema yo aandu kumbatayo kindi kaa banda gu dungurati nangia ga aKristano vuru gu regbo yo nangia ga kakaka aʹasada gbiati regbo gbaraga tungusapai rogo arago niʹipiʹipihe.—Amokedi 1:15-26; 2:14; 15:6-9.
2 Areme, rogo Yesu Kristo yo, Yekova moi agu ababanda avusende nga ga toroyo rẽarẽ, tipa i ngbembatayo fu Gako avusende vuru gi gbegbere aregbo kisusi du awere rogo gu raka nga ga aboro re. (AEfeso 4:11, 12; 2 Timoteo 3:1) Ya mo wene ndupai ho tipa Yekova du naa kido kuti ngbatunga agi akumba re? Gu pazereda namanga rogo gu riigbu nga ga agu awirina nga aKristano rogo zegino dunduko, si nayugo gupai nga, gako kido niruruhe. Rengo ngaha nga, agi ababanda avusende re nga kpakpa aboro, a wa Petero adu. (AGaratio 2:11-14; Yakoba 3:2) Wa vura duhe wo, Yekova nakido kutiyo tipa i naangerafuo agu avusende “ko angbe [ra] ni kure [Wiriko].” (Amokedi 20:28) Yekova na bakere nyemuse tipa agi akumba re, na ko naberã payo ya i “re na irisa susi [“i rẽ na irisa bara ue,” NW].”—1 Timoteo 5:17.
3. Wai agu ababanda avusende nga ga toro yo abanda gu sino nga ga nyemu mangasunge na kadu zaaza tingbaha?
3 Wai agu ababanda avusende nga ga toro yo abanda gu sino nga ga nyemu mangasunge na kadu zaaza tingbaha, na ngba gi gene re, i kidu nikpiapai fu dungurati? Wakina Petero na gu kura ababanda avusende nadu rogo bambata sa kama agarã, i nakido kuti ga Mbori ziazia toro, nga gu nafu gu ome fuyo i aidaha tipa kaa tinda gayo tindiro nga ga sunge. (2 AKorindo 4:7) Ziazia toro nakusa zuzu toro a rogoyo yo, nga nyemuse, ngbarago, zereda, hipai nigbangaha, weneringise, wene sino, idapase, zera, na rugatise. (AGaratio 5:22, 23) Ani makianga bete kparakpara agene nga gu rengbe ababanda avusende ngbaha ka maa kpiapai rogoho tipa yugo zuzu toro wa i abanda gu rimbasa avusende nga ga Mbori ra du tii beyo.
Oni Duna Nyemu Rimbasa Avusende na Nyemu Avusende Nibasasa A
4, 5. (a) Wai Yekova gbiati Yesu ayugo nyemuse tipa avusende? (b) Gine nga gu kura agene agu ababanda avusende nga ga toro yo ayugo nyemuse rogoho tipa avusende?
4 Gu bakere sino kisusi ga Mbori toro akusaha, si nga nyemuse. Yekova nayugo gako nyemuse tipa rimbasa avusende naabaha ho ko afu gu riahe ni fu ra nga ga toro kpaima. (Yesaya 65:13, 14; Matayo 24:45-47) Ono wa vura duhe wo, ko namangapai susi gu nga kina riga rimbasa avusende sa. Ko namaabangiriko ninyemuse tipa avusende nibasasa. (1 Petero 5:6, 7) Yesu nakpinyemu rimbasa avusende akpi a tigako. Ko afu mbisimoko fu kpio tipa ka batasaha, na ko ima ino avusende rogoho nibasasa “ti rimora.”—Yoane 10:3, 14-16.
5 Agu ababanda avusende nga ga toro yo nawirika mangapai wa Yekova na wa Yesu. I nayugo gayo nyemuse tipa ga Mbori rimbasa avusende naabaha ‘nifu yo tiyo tipa yugopai’ fu dungurati. Gu gayo agumbapai du mburuhe rii Ziazia Kekeapai, si nariga rimbasa avusende na kini banda ha, na gayo nyanyaki mangasunge rogo gipai re niyuguyuguhe gbaiga fu aboro dunduko. (1 Timoteo 4:13, 16) Gupai i amangaha aboro abingo ho gbaiga ya nga, gu regbo i adiaha tipa kaa banda keke-keke-apai, mangasunge na gu keke-keke awaraga naye, mbakada aregbo sunge, na kaa ngerafuo dungu futufutuapai tipa ka bi gupai nga agu adunguratise nga ga dungurati gbiati kura asunge, si namanga amanga “wenengai na niwene mbakadimbakadihe.” (1 AKorindo 14:40, NW) I amanganga bakere gi sunge re gbaiga te, na kura aboro rengbe ka inopai tipaha gbua tooni. Si nirengo nga gu sunge nga ga nyemuse.—AGaratio 5:13.
6, 7. (a) Gine nga gene sa dagba agu akuraha ababanda avusende ainido tiyo ngbaha wenengai na avusende? (b) Tipagine duhe ti ni ti kura aregbo nigupai nafu undo ani naafura na abaakumba tipa agu apai ani aberãha?
6 Agu aKristano nga ababanda avusende duna nyemuse namanga nyanyaki asadatise ka yugo gayo nyemuse tipa avusende nibasasa rogo dungurati. (AFiripoio 2:4) Gene sa dagba agu akuraha ababanda avusende ainido tiyo na avusende ngbaha nga ka mangasunge tungusapai gbaiga naayo sa. Dedede, Yesu anaata sa na apefuoko gene sunge tungusapai yo, na kini mangisunge na ngbatunga agu aregbo re kaa ngarasa yo. (Ruka 8:1) Kristano sa nga babanda avusende duna inohe nayaa: “Mi bi gupai nga, gene sa dagba agu akuraha ngba kisusi tipa inidotise na awirina na kini ngarasi yo nga kaa kura naayo tipa sunge tungusapai.” Kangia oni agbianga mamu bambeda ka kura tipa tungusapai na boro sa dagba abaakumba te, tipagine ka oni aringbisanga regbo ti ni na guni ka mangaha barambeda ya?
7 Nyemuse asa Yesu ko du sa na apefuoko rogo gayo angbarago na rogo gayo arungo. Nikpiapai, ho gako abawiriki 70 akaraga tiyo ni na ngbarago gene sunge tungusapai yo, Yesu aduna ‘bakere ngbarago’ a. (Ruka 10:17-21) Ono tie, ho Yesu abi sangbana pakpio Razaro ni kurii Maria na gari aborokporo gbiati abakureari, ‘ko akpari ni aume.’ (Yoane 11:33-35) Teketeke wakina gure a, wene ababanda avusende areme na sakparakpa kuti agu apai nafuda avusende te. Nyemuse nafõngbaduyo yo ‘rago ngba tiyo na agu aboro rago angba tiyo,’ na i kini ‘kpari na aguyo nakpara.’ (ARomo 12:15) Kangia oni na ngbarago watadu oni na gberarago rogo gaoni raka, ka ndundu manginga roni ti fura tipaha na agu aKristano nga ababanda avusende ya. Pa gia yo pa gaoni ngbarago nika ngarasa yo. (ARomo 1:11, 12) Pa ruga yo tiyo naapa gaoni aʹasada nika sa yo i nyakasi roni na ki fu wasa furoni.—1 ATesaroniko 1:6; 3:1-3.
8, 9. (a) Wai bakumba sa ayugu nyemuse tipa diako? (b) Wai duhe ninyanyakipa pai fu babanda avusende ko yugu nyemuse tipa gako aborokporo?
8 Gu nyemuse du babanda avusende nani tipa rimbasa avusende niyuguyuguhe gbe rogo gu gene ni angerafuo gani aborokporo ngbaha. (1 Timoteo 3:1, 4) Kangia kumbakudee nga ko, gu nyemuse gbiati gu irisa ko afuhe fu diako namaa wene kpiapai fu kura kumbakuadee i wiriki mangaha. (AEfeso 5:25; 1 Petero 3:7) Oni makianga agu apai dee sa ni Kristano du rimori nga Linda agumbaha. Kumbaari amangisunge nibabiapai tipa agarã susi 20 mbata fu kpioko. Ri nayaa: “Ti aregbo dunduko, kumbaami anidu na bakere sunge beko nga ga ngerafuo dungurati. Ono ko amangi re mi niberẽ gupai nga ani aamanga gu sunge re sa naako. Dedede, wo ko anaafu tambuahe fere tipa pa songoda mi ko, na ani anaasungo naako ti gu regbo ko anaadunga na sunge beko ya. Nisangbana gipai re, mi aini gupai nga ko nakpinyemu re akpi sidu ka mi adunga na kpihe tipa gu regbo ko anaadiaha kutingba gu sunge nga ga dungurati ya.”
9 Kangia gu Kristano nga babanda avusende na agude beni, gu gene ni aruga yo ngbaha ninyemuse na kini tambua gi rukutu agude re dedede nafu kpiapai fu kura avunguagude i wiriki mangaha wa ko. (AEfeso 6:4) Nirengo, gu nyemuse ni ayugoho tipa gani aborokporo nayugo gu gopai nandu kina kumbatayo ya, si rẽarẽ i du naa kido kuti ni bambiko ziazia toro nasia ni tipa ni naariga avusende.—1 Timoteo 3:4, 5.
Oni Sonosi Ngbarago Gbiati Pazereda Rogo Fugodagbase
10. (a) Ginipai rengbe ka gbarasapa gu ngbarago gbiati pazereda nga ga dungurati? (b) Gine naidi ka gbarasapa gu pazereda nangia ga gu dungurati nadu rogo bambata sa kama agarã, na wai i ambakadi gupai re?
10 Ziazia toro rengbe arengba ka fu ngbarago gbiati pazereda ku ngbadu Kristano yo, kurogo gu gbuu nga ga abaakumba, na kurogo dungurati dunduko a. Ono zingo fugodagbase gbaiga rengbe arengba ka gbarasapa gi ngbarago gbiati pazereda re. Soromo, nangia gu kumba naraki bakuru kusayo ayaa: “Yo adu nga rugapai ni ya, apai yo na kina gberarago.” (Asanza 15:22) Ngba kura gene, irisiirisi fugodagbase na du ni afugo rengo, si nasonosa ngbarago gbiati pazereda. Nikpiapai, ho gupai nangia ga yeratise aaida ni ka gbarasapa gu pazereda nadu rogo gu dungurati nadu rogo bambata sa kama agarã, gu riigbu bipasunge nadu Yerusarema yo agbata gu gene rugapai nangia ga ziazia toro. I agumba gayo aberã agumba a nibakiakia riipa gupai nangia ga yeratise re. Fuo manga yo bakere nyanyaki sakapai, i adiberã ka mangapai. Ho i atingidi gu gayo diaberã ni i aidi kuti ni dunduko fu adungurati, awirina ‘aduna ngbarago tiyo mbiko gu pa wasa re.’ (Amokedi 15:6-23, 25, 31; 16:4, 5) Ngbarago gbiati pazereda amoipai.
11. Wai rengbe abaakumba ka sonosa ngbarago gbiati pazereda rogo dungurati?
11 Teketeke a wakina gure areme, ababanda avusende nasonosa ngbarago gbiati pazereda rogo dungurati nidu yo niwene aboro fugodagbase. Ho fudifudiapai aida ka gbarasapa pazereda ni rogo dungurati, i nadunguratiyo dunduko sa na kini gumba agu apai gbaiga i aberãha. I naadegatuyo rogo irisa kuti agu akaragapai akurayo ababanda avusende afuhe. (Asanza 13:10; 18:13) Fuo kparayo kpee tipa ziazia toro, i naamaamburu gayo adiaberã rii gu bangua arugute nga ga Ziazia Kekeapai na rii agu arugute ‘ruru kangara moyambu’ naakusaha. (Matayo 24:45-47; 1 AKorindo 4:6) Fuo gu gbuu nga ga abaakumba mangi gu ruru diaberã du mburuhe rii Ziazia Kekeapai kindi, abaakumba nibasasa naida kuti gu rugapai nga ga ziazia toro re nisongoda yo gu diaberã re, ka si vura du nga dungu abaakumba aidanga na gu diaberã re te vurũ. Ngbatunga gu umbasitise re nasonosa ngbarago gbiati pazereda na kini moi wene kpiapai fu kura avusende tipa wai kaa ta na Mbori. (Mika 6:8) Ya mo oni naairisa agu adiaberã du mburuhe rii Ziazia Kekeapai niumbasitise, nga gu agu ababanda avusende du rogo dungurati naamangaha?
Oni Duna Hipai Nigbangaha Gbiati Weneringise
12. Tipagine si aida gupai ti ni nga Yesu du na hipai nigbangaha gbiati weneringise rogo gu gene ko aamangapai na amokedi ngbaha?
12 Yesu aduna hipai nigbangaha gbiati weneringise rogo gako mangaapai na amokedi, zavura gupai nga i anaati kurogo asada dedede vurũ. Nikpiapai, wo Yesu anaaʹasada tiko ka nyakasa gupai fuyo nga si aida i duna umbasitise. (Matayo 18:1-4; 20:25-27) Ono wa si avura duwo, nigu yangara yuru nangia ga ga Yesu raka auru kpotosende, fuo kina bete regbo ngbutuko gbua fuo yugoko pai fuyo nibipa umbasitise nizunda ko nduyo, i ‘atona ka tikangu, ya da dagba yo nangia bakumbayo.’ (Ruka 22:24; Yoane 13:1-5) Ya mo Yesu abira yo? Oó, ko asakipai naayo niweneringise kini yaa: “Gu [boro] nasunga ka ri riahe na gu ni nafu he fu ni, da nga bakumba? a nga gu ni nasunga ka ri riahe te? Ono mi dagba roni wa gu ni namanga pa aboro.” (Ruka 22:27) Niyangaraha, ga Yesu hipai nigbangaha gbiati weneringise kodihe na wene kpiapai afõngbadu amokedi yo.
13, 14. Gini regbo gbe si aida ababanda avusende du na weneringise?
13 Teketeke wakina gure a, si rengbe kadu nga si naida gu babanda avusende nga ga toro ni, ni nifu arugute dedede fu boro nibipa ndikidi kparakpara rungbura. Ngbadu gu babanda avusende re rengbe arengba ka ima kuti gu boro re. Ono wa vura duhe wo, nimaa ni kina boro pa gani arungbura ku berã ni yo wa ni ‘asongoda gu boro duna rungbura,’ ni rengbe arengba ka yugo hipai nigbangaha gbiati weneringise fu wirinani. Ngba gi gene re, ni kini wiriki mangapai teketeke wakina Yesu gbiati Yekova, nga agu aboro nayugo agi asino re fu aKristano dunduko kodiyo na ababanda avusende.—1 ATesaroniko 5:14; Yakoba 2:13.
14 Ti kura aregbo, si rengbe arengba kadu nga si naida ababanda avusende fu nyanyaki arugute fu gu boro mangi kere ingapai. Ka singia gu boro re aidanga ka sa gani berã te, ababanda avusende duwa ka i kusi gu boro-ingapai re kusayo rogo dungurati. (1 AKorindo 5:11-13) Wa vura duhe wo, gu sino i amangapai na gu boro re rogoho nayugo gupai nga, i nasoga gani ingapai angianga ni ya. (Yuda 23) Si rengbe kadu nga niyangaraha, agu ababanda avusende duna weneringise nasaha taata fu gu vusende ingi, u karaga tiru berewe ku dagba rimbasa avusende.—Ruka 15:11-24.
Idapase Nafõngbaduseyo Tipa Manga Weneapai
15. Gine nga gene sa dagba agu akuraha ababanda avusende awirika manga ga Yekova weneringise rogoho, na gine nafõngbaduyo yo i mangihe wo?
15 “Yekova du ni wene ko fu aboro dũ,” zavura fu agu aboro adunga na tambuahe tipa agu apai ko amangaha fuyo ya. (Atambuahe 145:9; Matayo 5:45) Ga Yekova weneringise niyuguyuguhe gbe rogo gupai yo nga ko nakeda gako aboro i nindu ka tungusa gu “wene pangbangaa nga ga kindo.” (Matayo 24:14, NW) Ababanda avusende nayugokpia ga Mbori weneringise ningbeyo mbatayo rogo gi sunge tungusapai re. Gine nafõngbaduyo yo tipa gi bakere asadatise i amangaha adunga na mbugo rogoho re ya? Gupai nasaha wo nga gayo nyanyaki idapase kuti Yekova na kuti gako akidohe.—ARomo 10:10, 13, 14.
16. Wai rengbe ababanda avusende ka ‘manga gupai ngba angba’ tipa avusende?
16 Kupati ‘manga gupai ngba angba fu aboro dunduko’ nitungusapai, ababanda avusende na gu tindiro beyo nga kaa manga gupai ngba angba “fu kina agu yo gbe du ku idapase yo” naayo. (AGaratio 6:10) Gene sa dagba agu akuraha i naamanga gipai re ngbaha nga kaa ndu kaa biko aboro na kini ngarasi yo. Bakumba sa rogo dungurati ayaa: “Mi naagbia ngbarago be nduge ka biko avusende. . . . Si naafu mamu fere mi niitambua awirina tipa gayo bakere aʹasadatise, na kaa undoyo i kparia gupai nga, Mbori nabi gu gayo sunge abi na nyanyakipaha i amangaha re.” Ti kura aregbo, si rengbe kadu nga ababanda avusende naafu aberã nga gu rengbe boro ka mbakada gani sunge rogoho fu Yekova. Nimanga yo ho wo, agu ababanda avusende duna tatamana nawirika mangapai wa gu mokedi nangia Pauro. Oni makianga pa gu gene ko azungadi agu awirina nadu Tesaronike yo ngbaha, ho ko ayani wee: “Ani . . . zaza rogo Gbia yo tipa roni, ya oni namanga agu apai [amanga] gumba ani, oni [nika]amánga ha [amanga] a.” (2 ATesaroniko 3:4) Ngbatunga agu afugo nga ga kidohe re nazingisa gu wene nyemu mangaapai nga ga avusende, na kini saha taata fuyo tipa ‘giasangba gayo abaakumba na kini ra fuyo, bambiko i nangera tipa pa mbisimoyo.’ (AEbere 13:17) Ho bakumba niye ni fuo roni ka ngarasa roni, tipagine ka oni afunga tambuahe ti ni funi tipa gani ye ka bi roni ya?
Tipa Boro Du na Zezeredi Sino, Si Naida Ni Duna Rugatise
17. Ginipai Petero awirikihe be Yesu?
17 Yesu adu nibayee boro, zavura ho pai aniʹimisi ko ni vurũ. (Matayo 11:29) Ho Yuda Keriota akusi Yesu ni i ki ziko, ko ayugu zerangbaduse na bakere zatise ti manga gbegberepai. Zanga berãpai, Petero agbe basape ki kati tu boro sa dagba agu aboro naye ka zio Yesu. Ono Yesu atingidi gupai fuko nga: “Ya mo tigamo mi arengba nga . . . [ka] zungadi Buba ko kedi amaraika wa rika vura bawe na ue te?” (Matayo 26:51-53; Yoane 18:10) Petero adi gipai re ku ngbadukoyo na kusa ko atingidi gupai fu aKristano nga: “Kristo ahi pai a tigako tipa roni, ki he kpia pai furoni, oni peke fuo ko. . . . Ho i agberã ngbayo yo ni fu ko, ko agberã nga ngbako yo fu yo te; ho ko aima ni, ko aserã nga yo a te.”—1 Petero 2:21-23.
18, 19. (a) Gini kparakpara aregbo si aida ababanda avusende yugu zezeredi sino gbiati zatise ti ni? (b) Gini asanahe ani ka makiaha rogo gu papara kekeapai naye fuo gere?
18 Teketeke wakina gure a, wene ababanda avusende nga airazerangbaduse zavura ho i amanga ni fuyo gbegberee kurii wenesayo vurũ. Nikpiapai, si rengbe kadu nga bete agu aboro i aʹasadatiyo ka undo yo rogo dungurati adeganga tuyo kutiyo te. Kangia gu boro duna zingo tipa undo, ni nirurungbura ni rogo toroyo watadu ni nakaza akaza rogo toroyo, ni rengbe arengba ka karagapai kuti arugute “ni agu afugo zanga berãpai wakina rupoyo boro na basape.” (Asanza 12:18, NW) Ono wakina Yesu, ababanda avusende akaraganga pai na eegerã afugo watadu ka irabape te. Kuba gure, i nazatiyo ti manga kereapai na kini yugu berãpa akurayo kindi, nga gupai rengbe arengba kadu nimaku fu gu boro naida undo. (1 Petero 3:8, 9) Ya mo oni nawirikapai be gu kpiapai nga ga abaakumba na kini yugu zezeredi sino gbiati zatise ti manga irairapai ho i afu arugute ni furoni?
19 Zanga kapa, Yekova gbiati Yesu nabi gu nyanyaki sunge nga ga agu akutu ababanda avusende idi nitiyo kaa ngerafuo gu rimbasa avusende du rogo zegino dunduko na kikiipaha. Yekova gbiati Wiriko a na bakere nyemuse tipa gu dungu akutu amoyambu-undo nasongoda abaakumba rogo ‘mangasunge fu ziazia aboro.’ (AEbere 6:10) Tipagine tie si awira gupai ti ni nga bete agu awirina ima zio bapatiza rengbe arengba kadu na ndundu ka gbata pa rẽ na gi “wene sunge” re? (1 Timoteo 3:1) Na wai Yekova araba agu aboro ko amaa yo ni ababanda avusende? Ani amakia agi asanahe re rogo gu papara kekepai naye fuo gere.
Oni Natingidaha?
• Gini bete agene ababanda avusende naayugo nyemuse ngbaha fu rimbasa avusende?
• Wai rengbe aboro dunduko rogo dungurati ka sonosa nyemuse gbiati pazereda?
• Tipagine du ababanda avusende ti ni na hipai nigbangaha gbiati weneringise ho i afu arugute ni?
• Wai abaakumba ayugo weneringise gbiati idapase?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 19]
Nyemuse nafõngbadu abaakumba yo i mangisunge rogo dungurati
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 19]
I naadia regbo adia a na gayo aborokporo tipa ngi mbaro . . .
. . . na kutingba sunge tungusapai
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 20]
Wene fugodagbase dagba abaakumba nasonosa ngbarago gbiati pazereda rogo dungurati