Paranga Aboro, Oni Moi Agu Asásá Nafu Taarimo Fu Mbori

“Mo rugu tiro rogo sinombori yo.”—1 TIMOTEO 4:7.

1, 2. (a) Tipagine Pauro atambua rimo Timoteo ti ni? (b) Wai gu paranga aboro du areme ‘aruga tiyó rogo sinombori yo’?

“KURA boro . . . ho na berãpase wa ko, ka banda pa roni sirisiri te. . . . Wa gude namanga pa bani, kina wo ko amangi pai, nigbandaka pa wene pangbanga na mi.” (AFiripoio 2:20, 22) Gu mokedi nangia Pauro agumba agi afugo tambuahe du kuari re rogo gu waraga ko akehe fu agu aKristano nadu rogo bambata sa kama agarã Firipoi yo. Da du ko aafura tipa ní re? Ko aafura tipa Timoteo, nga gu paranga i anaandu nunguro naako. Oni berẽnga pa wai agu afugo wasa Pauro agumbaha re avura sa ngbarago ti Timoteo!

² Gu paranga aboro nagunde ti Mbori wa Timoteo, i naundo aundo bakere gbe. (Atambuahe 110:3) Areme, badungu paranga aboro du rogo ga Yekova riigbu namangasunge ni abazakigene, amokedi, aguyo futiyo tipa sunge meka abambu, na aguyo namangasunge Beteere yo. Aguyo ani atambuayo a berewe nga, aguyo namanga agu asunge nga ga dungurati zaaza wenengai zanga nyomoro, na kini ngerefuo kura apai kpuyo yo a. Ngbatunga gu paranga aboro re nagbia ngbarago be gu weneapai boro agbiaha mbiko maa ní agu asásá nafu taarimo fu gu Barani du ngbangbaturũ yo, nga Yekova. Nirengo, ‘i naruga tiyó rogo sinombori yo.’—1 Timoteo 4:7, 8.

3. Gini asanahe ani ka wisigoho rogo gi papara kekeapai re?

³ Ka singia paranga boro nga mo, ya mo mo nambakada tiro tipa agu asásá nafu taarimo fu Mbori? Wari rengbe mo ka gbia undo ni gbiati ngarasaro tipa ka mangaha wo? Wai rengbe mo ka sovura kuti gu sosoda he nga ga gi zegino aboro aberã kina pa aũkumuko rogoho re? Gini amaku rengbe mo ka maabangiro tipa ka gbiaha ka mo moi agu asásá nafu taarimo fu Mbori? Ani gbianga akaragapai kuti agi asanahe re niwisigo ani gu raka na gu sunge nangia ga Timoteo.

Ga Timoteo Raka

4. Oni tangaranga pa agu asunge Timoteo amangihe wa ko adu ni Kristano.

⁴ Timoteo asono Rusetura yo, nga gu wiri tooni gbata nadu rogo gu ga aRomo ringara nangia Garatia. Si nawira gupai gbe nga ko awiriki gu pambori nga ga aKristano baraho ko aduni nga sosono gude, ho Pauro atungusipai ni Rusetura yo bara rogo gu garã nangia 47 F.B.K. Nikina ipo, rimo Timoteo angba nibakerehe dagba agu aKristano nadu rogo gu ringara re. Ho Pauro andu ni berewe ku Rusetura yo fuo agarã ue, ki bi gupai nga Timoteo aima sona rogo toroyo, ko asia Timoteo i niindu nunguro naako gene sunge amokedi yo. (Amokedi 14:5-20; 16:1-3) Ho Timoteo adani nindikidi kumba, i afu bakere asunge fuko, kodihe na gu nyanyakipa sunge nga ga nduge ka ngarasa awirina rogo kura arago. Ho Pauro akepai ni fu Timoteo ko kidu bambukiso yo Roma yo bara rogo gu garã nangia 65 F.B.K., Timoteo aamangasunge ti gu regbo re nigu Kristano nga bakumba Efesa yo.

5. Ringbisihe kuti 2 Timoteo 3:14, 15, gini apai ue naundo Timoteo ko diberã ka maa agu asásá nafu taarimo fu Mbori?

⁵ Si tie ziazia nga, Timoteo asiapai ka pekafuo agu asásá nafu taarimo fu Mbori. Ono gine nasako ko mangihe wo? Rogo gu ga Pauro ue waraga ko akehe fu Timoteo, ko afura tipa agu apai ue nasa Timoteo ko mangihe wo. Ko akehe ki yaa: ‘Mo nyé rogo agu apai mo awiriki ki inihe nirengo, niini agu aboro mo awirikihe beyo; ho mo aduni nigude, mo atona ina gu Ziazia Kekeapai rengbe na fu tatamana foro sa bata.’ (2 Timoteo 3:14, 15) Ani wisigingo gupai mbata gu kura aKristano aundo Timoteo rogoho.

Oni Gbia Undo be Wene Arugute

6. Gini yugopai Timoteo agbiaha, na wai ko amangipai sani?

⁶ Ba Timoteo adu rogo kura pambori kia nako kidu rogo gu kuraha a kia. Bako angia Giriki, nako nangia Eunike, na navungu nako nangia Roi, i angia aYuda tigayo. (Amokedi 16:1) Ho Timoteo aduni kindi nitooni gude, aEunike na Roi ayugu rengo fuko rogo gu Papara Ziazia Kekeapai I Ake Bambata Fugoho Rogo Pa-Ebere. Fuo i sa tiyó kurogo gu pambori nga ga aKristano, si ziazia nga i aundo Timoteo ko idi kuti agu ayugopai nga ga aKristano a. Nirengo, Timoteo amangisunge wenengai na gi bawene ayugopai i ayuguhe fuko re. Pauro akpariapai tipa Timoteo ki kepai ki yaa: “I atingidi pa gu ndikidi idapase fere du rogo ro yo, nadu rogo titaro mbata nga Roi, na namo a nga Eunike; mi ini he si du rogo ro yo a.”—2 Timoteo 1:5.

7. Gini wenepai du fu badungu paranga aboro, na wai rengbe gipai re ka undo yó?

⁷ Areme, badungu paranga aboro duho duna agu avunguyo na atitayo ti ni nagunde ti Mbori na ki inipa nyakapa agu asásá nga ga toro, a wa aEunike na Roi adu. Nikpiapai, Samira natingidapa gu bakere fugo i anaafuraha na avunguri ho ri aduni nisosono degude. Ri nayaa: ‘Abuba na nina ayugupai fere mi duna gu bipai nga ga Yekova tipa pa apai, na tipa mi peresipa sunge tungusapai mbatayo fu apai dũ. I anaanyakasa re dedede mi asadi tire ka mangasunge ga Mbori Kindo ti aregbo dunduko.’ Samira adi agu apai avunguri anaagumbaha furi re kugume, na ri na ngbarago awere wa ri amangasunge Beteere yo rogo gari ringara. Kangia avunguro nangarasa ro mo moiberã ro tipa agu asásá nga ga toro, mo gi gu gayó arugute re wenengai. Gupai nzunzu i aidaha nga gamo raka du niwenehe.—Asanza 1:5.

8. Wai Timoteo agbia undo mbiko zio ko bakure na agu aKristano naima nyaka?

⁸ Si ninyanyakipa pai a oni gbata wene abakure rogo gu riigbu nga ga agu awirina nga aKristano. Agu abaakumba nadu rogo gu dungurati Timoteo adu rogoho, kodihe na aguyo nadu Ikonio yo, baturõho aduwa amairo 20 ti Rusetura, i aima ino Timoteo wenengai. (Amokedi 16:1, 2) Ko azi dawedawe bakure na Pauro, nga gu boro nadu zaaza rogo sunge tungusapai. (AFiripoio 3:14) Agu awaraga Pauro akehe nayugoho nga Timoteo anaaida aida na agu arugute i anaafuhe fuko, na ko ki ima ida ka pekafuo gu kpiapai nangia ga agu aidipase ko adu dagbayó. (1 AKorindo 4:17; 1 Timoteo 4:6, 12-16) Pauro ake waraga fu Timoteo ki yaa: “Mo apeke gi yugopai, gi mangapai, gu pai mi napeka, idapase, gbanga hipai, nyemuse, zadapai.” (2 Timoteo 3:10) Nirengo, Timoteo apekefuo gu kpiapai nangia ga Pauro wenengai. Teketeke a, ka oni akoda tironi na agu aboro naima nyaka rogo toroyo du rogo dungurati, i undo roni aundo oni moi agu asásá nga ga toro.—2 Timoteo 2:20-22.

Wisigo “Ziazia Kekeapai”

9. Kurii gupai nga si naida mo zi bakure na agu aboro naima nyaka rogo toroyo, ginipai si aida mo mangihe tipa ka ‘ruga tiro rogo sinombori yo’?

⁹ Ya mo pa maa boro agu asásá nga ga toro naye gbua mbikopa zio ní wene abakure? Oó. Si naida gupai a nga mo wisigi “Ziazia Kekeapai” awisigo wenengai, a wa Timoteo amangihe. Si rengbe kadu nga nyemu wisigo Ziazia Kekeapai tiro te, ono mo tingidi gupai nga si aidi Timoteo ‘rugu tiko aruga rogo sinombori yo.’ Abatakandi naawirika ru tipa dungu adiwi tipa ho i nika takandi ni, i ki rengbe ka zumo ru kubangiri pio yo. Teketeke a, pada mo ti agu asásá nafu taarimo fu Mbori naida gupai bero nga mo mbupa kura gamo apai ambu, na ki mangi bakere asadatise. (1 Timoteo 4:7, 8, 10) Ono mo rengbe ka sanahe ki yaa, ‘Wai rengbe wisigo Ziazia Kekeapai ka undo re mi dati gimi asásá?’ Ani wisigingo agene biata.

10, 11. Wai Ziazia Kekeapai narengbe ka fõngbaduroniyo oni dati gaoni asásá? Oni yugungo ho na kpiapai.

¹⁰ Bambatapai nga, Ziazia Kekeapai nika fõngbaduroniyo oni dati gaoni asásá. Si nayugo gu iiriwo asino nga ga gu Barani du ngbangbaturũ yo, na gu bakere nyemuse ko ayuguhe tipa rani, gbiati gu badungu amaku ko nika fuhe fu gako ruru amoyambu kumbatayo. (Amosa 3:7; Yoane 3:16; ARomo 15:4) A wa gaoni inohe tipa Yekova nikaa sona, kinawo a gaoni nyemuse tipa ko nikaa sona, na nyemu ka kpara gaoni raka fuko.

¹¹ Badungu agu aKristano nga paranga aboro nape gupai nga pa wisigo yó Ziazia Kekeapai dedede nisase nga gu banguapai naundo yó i sa rengo nigayo. Nikpiapai, Adele asono fuo avunguri nangia aKristano, ono ka ri amaanga sásá kandara sa nga ga toro ya. Ri nayaa: ‘Abuba na nina anaandu na mi ku Bambu Kindo yo, ono mi anaagedanga Ziazia Kekeapai nisare watadu ka maaberã re ba adunguratise yo fuo gupai i agumbaha te.’ Fuo unvurari zi bapatiza, ri atona ka bi rengo na kikiipaha. Ri nayaa: “Mi atona ka geda Ziazia Kekeapai naabaha dunduko. Mi aanigedihe tooni, fuoho, mi kini kepai rogo waraga tipa gupai mi nagedihe. Agu apai mi akekehe re, mi nabandaha kindi da ku areme. Mi nageda Ziazia Kekeapai naabaha dunduko vuru garã sa.” Nisangbana gipai re, Adele akpara gari raka fu Yekova. Wa vura duhe nga gbarigbari boro du nga ri, ri namangasunge awere ni nazakigene, watadu natungusi wene pangbangaa ti aregbo dunduko.

12, 13. (a) Gini aʹariapai rengbe wisigo Ziazia Kekeapai ka undo paranga boro ní mangihe, na wai rengbehe ka duwo? (b) Oni gumbanga akpiapai nga ga gu tatamana du rogo Fugo Mbori yo.

¹² Uepai nga, Ziazia Kekeapai nika undo roni oni aria sino roni. Pauro aya fu Timoteo wee “Ziazia Kekeapai” rengbe “tipa yugopai, tipa zapai, tipa ruga aboro, na tipa raba aboro rogo rurupai; ya ga Mbori boro du ziazia, aũ manga wene apai dunduko ki du be ni.” (2 Timoteo 3:16, 17) Ka oni aberãkurii agu apai dedede nabipa Fugo Mbori, na oni kini mangi gu bangua arugute nga ga Ziazia Kekeapai, oni sa gupai asa nga ziazia toro mbakadi asino roni. Si nika undo roni oni duna agu asino si aida boro du nani, wa ngbatunga agu nga umbasitise, kakutipai, ngara, gbiati ndikidi nyemuse tipa akuaroni aKristano. (1 Timoteo 4:15) Timoteo aduna agi asino re dunduko, na si ki sa gupai nga ko du nimoundo fu Pauro na fu gu dungurati ko adu rogoho.—AFiripoio 2:20-22.

¹³ Biatapai nga, Fugo Mbori nga bambu tatamana. (Atambuahe 1:1-3; 19:7; 2 Timoteo 2:7; 3:15) Si nika undo roni oni sia abakurearoni nitatamana, kini siaka wene ambaro, na kini mangipai sa gu kura badungu akpakarapai nga ga raka. (Bambata Pai 34:1, 2; Atambuahe 119:37; 1 AKorindo 7:36) Pa manga oni agu adiaberã duna tatamana awere nga gupai rengbe ka undo roni oni dati gaoni asásá.

‘Mo Só Wene Vura’

14. Tipagine adunga pa maa boro agu asásá nga ga toro ti ni nitaatapai ya?

¹⁴ Pa peresa boro agu asásá mbatayo nafu taarimo fu Yekova nga wene diaberã, ono anga taatapai ngaha te. Nikpiapai, ho mo aida ka fu tiro ni ka manga kura sunge, badungu aboro rengbe ka sosoda ro tipa ka mo mangingo ho ya, wa ngbatunga agu aboro nga agume, abakure, na gu kura abayugupai duna nyemu undo roni nirengo, nga aguyo idi kuti gupai nga bakere wirikapai gbiati gu sunge naye na bakere marã, si naye na ndikidi wenepai fu boro gbiati ngbarago. (ARomo 12:2) Ho du pai ni wa gure, si naida “mo só gu wene vura nga ga idapase” wakina Timoteo tipa mo ki rengbe ka ‘zada nyenye unga,’ nga gu Yekova akidopa fuhe foro.—1 Timoteo 6:12; 2 Timoteo 3:12.

15. Gini asogote Timoteo avura gbia tiko nani?

¹⁵ Ho gu gamo aborokporo adunga na mo ti idapase ya aidanga ni mo mangi agu apai mo nadiberã ka mangaha ya, gu asada re rengbe kadu ni iigiraha kisusi. Si nawira gupai nga, Timoteo asovura aso kuti ngbatunga gu sogote re. Ringbisihe kuti kura buku sa, si nawira gupai nga agume Timoteo “angia abawirikipai na kingia airakumuko.” Si rengbe arengba kadu nga bako aaida gupai nga ko mangi bakere sukuru na kini ndu kumbatayo na gayó sunge-bagaahe.a Ka si du nga wo si adu, oni berẽnga pa gupai ba Timoteo avura mangaha fuo inoko gupai nga Timoteo aidi ka maa gako raka ngbapai, kini merefuo gu sunge-takuari nga ga amokedi i aamangaha na Pauro naadunga na maabangirise rogoho ya!

16. Wai paranga sa amangipai sa gu sogote bako aasoga ko nani?

¹⁶ Paranga aKristano areme nagbia tiyó na kina ngbatunga agu akpakarapai re. Matthew, namangasunge rogo kura be-basunge sa nga ga aDezire Yekova, ko natingida gupai namangi kusayo kini yaa: “Ho mi atona mangasunge ni nibazakigene, ngbadu buba aimi nikerehe. Ho mi aamangasunge ni nibawegerago tipa ka undo tire kutingba sunge tungusapai, ko abihe nga mi ‘agbirisi’ gu inohe agbirisa gbua mi agbiaha sukuru yo. Ko anaasawia re, kini gumbapa gu marã fere rengbe mi ka gbiaha ka mi amanga ndikidi sunge-marã tipa dungu asaa.” Ginipai Matthew amangihe sa gi sogote re? Ko nayaa: “Mi akpara regbo tipa kaa geda Ziazia Kekeapai nyanyakii na mi kini kpari fu Mbori kakaka, gbe, ti agu aregbo si aninye koyo tooni mi zingi.” Matthew aima gbia mosoro mbiko gako nyanyaki kakutipai. Wa regbo aandu, gako pagume na bako angba. Matthew ambedi na Yekova a bakere gbe. Ko nayaa: ‘Mi aima bi Yekova ko ningere fuo re, kini ngarasi re, na kini banda re ti manga gbegberẽ adiaberã. Wa ka mi aamaanga agu asásá nga ga toro ya, ka mi abingo gi weneapai re te.’

Oni Berẽpa agu Asásá Nga ga Toro

17. Wai rengbe kura aboro ka zeresa kpoto agu aboro yo naida ka futiyo ka manga sunge ga Mbori Kindo ti aregbo dunduko? (Matayo 16:22)

¹⁷ Zavura agu akuaro nga aidipase, i rengbe arengba a tooni ka sa gupai nga ka mo berẽnga pa agu asásá nafu taarimo fu Mbori ya. Gu kurayo rengbe ka sanahe ki yaa, ‘Tipagine si aida boro du ti ni nibazakigene? Mo rengbe arengba kaa raka gu kungbo raka aboro naarakaha na kini tungusipai atungusa a. Ki gbia wene sunge-marã tipa ka mo abakanga bangiro tipa marã ya.’ Gipai re rengbe kadu wakina wene rugute, ono ka mo moiberã ro fuo ngbatunga agu afugo re, ya mo gure nga mo naruga tiro nzunzu rogo sinombori yo?

18, 19. (a) Wai rengbe mo ka maaberã ro fuo agu asásá nga ga toro? (b) Wa du mo niparanga boro, mo gumbanga pa agu apai mo nambuhe tipa ka manga gu sunge nga ga Kindo.

¹⁸ Si ziazia nga, bete agu aKristano nadu ti rago Timoteo aduna kina ngbatunga agu aberã re. (1 Timoteo 6:17) Pauro angarasi Timoteo ko moiberã ko tipa agu asásá nga ga toro, ki yaa: “A nga banzengere navoda tini na pa gi unga re ho du ni ni ti ngba vura wa sa te; ni ngba bangiri gu ni nasia ni ni du ni banzengere.” (2 Timoteo 2:4) Gu banzengere du ngba nyanyakipa sunge arengbanga ka mbu agu apai agu aboro angianga abanzengere ya amera fuoho si gbarasipa gani sunge te. Gani raka na gu raka nga ga kura aboro, si naru riipa du ní zaaza ti aregbo dunduko ka manga gupai bairani akpinyemuhe. Nidu mo niga Kristo banzengere, si naida mo niiberẽpa kina gamo sunge sa, angianga ka merafuo gu bakere ũkumuko nga ga zegino ya, nga gu rengbe ka sa gupai nga ka mo mangingo gu sunge wenengai nga ga bata nga gu si aida mo mangihe ki nyasihe ya.—Matayo 6:24; 1 Timoteo 4:16; 2 Timoteo 4:2, 5.

¹⁹ Kuba gupai nga mo kpinyemu ka raka kina dodoroma raka, si naida mo mbupa kura gamo apai ambu tipa ka manga ga Mbori sunge. “Mo diberã ka raka gu raka angianga ga kumuko ya, wa ga Kristo Yesu banzengere.” (2 Timoteo 2:3, The English Bible in Basic English) Wa Timoteo anaasungo dedede na Pauro, ko awiriki wai rengbe boro ka rengba be kina gu tooni hee du beni, zavura ho du apai ni nikpakarakpakaraha gbe vurũ. (AFiripoio 4:11, 12; 1 Timoteo 6:6-8) Mo rengbe ka manga kinawo a. Ya mo mo rengbe ka mbupa kura gamo apai tipa ka manga gu sunge nga ga Kindo?

Agu Amaku Du Awere na gu Nika Ye Kumbatayo

20, 21. (a) Oni gumbanga pa agu amaku boro agbiaha mbiko maa ní agu asásá nafu taarimo fu Mbori. (b) Ginipai si aida mo diberã ka mangaha?

²⁰ Timoteo amangisunge na Pauro sa tipa agarã wa 15. Timoteo aima bi wai vovo adungurati atona wa wene pangbangaa aagbandaka rogo agu arago nadu pavuru gu baime nga Mediterena ku uroyo. Wa ka ko asiapai ka raka kina “gu kungbo raka aboro naarakaha,” ka ko agbianga ngbarago rogo raka yo wa gu ko agbiaha re te. Ka mo moi agu asásá nga ga toro, mo gbia badungu amaku agbia a nga ga toro. Mo aduadu mbembedii koyo du Yekova ni na ki gbia gu nyemuse gbiati irisa nga ga akuaro aKristano. Kuba gupai nga mo gbia gu rungo gbiati bakere gberarago agu aboro naora fuo ũkumuko agbiaha, mo agbia gu ndikidi ngbarago naye fu boro ho ní aino gupai ni nga ní nagama ndikidi gamahe fu aboro. Gu kiipaha gbe tie nga, mo ‘anye anye na gu unga nga ndikidi unga,’ nga nyenye unga rogo paradizo kpotosende.—1 Timoteo 6:9, 10, 17-19; Amokedi 20:35.

²¹ Sidu, ka si du nga mo atatonanga ka raba tiro na sinombori te, ani nangarasa ro mo tonaha nibasa. Mo du mbembedii koyo du agu aboro ni du rogo dungurati nga aguyo rengbe ka undo ro mo moi gamo asásá nga ga toro, na mo kini ndu kuti agu apai i agumbaha foro. Mo peresipa wisigo Fugo Mbori nitiro mbatayo fu apai dũ. Mo diberã ka sovura kuti gu nyemuahe nga ga gi zegino re. Na kini tingidi gupai ti aregbo dunduko nga, gu Mbori “nafu ahe fu rani u au ani ngi mbiko ho,” ko nakido ro ka fu bakere amaku foro awere na kumbatayo gizo ka mo sia agu asásá nafu taarimo fuko.—1 Timoteo 6:17.

[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]

Oni Natingidaha?

• Wari rengbe paranga aboro ni ka gbia undo tipa ka dati agu asásá nafu taarimo fu Mbori?

• Tipagine du wisigo Ziazia Kekeapai wenengai ti ni ninyanyakipa pai?

• Wai rengbe paranga aboro ka sovura kuti gu nyemuahe nga ga gi zegino re?

• Gini amaku naye mbiko maa boro agu asásá nafu taarimo fu Mbori?

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 28]

Timoteo amoi wene asásá

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 29]

Gini wene arugute naundo Timoteo?

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 31]

Ya mo mo naberãpa agu asásá nafu taarimo fu Mbori?