Ya Mo Biriki Du Nirengo?

“Mo mbakadi gupai mo nika gumbaha tipa gu béno mo namangihe, apai kidu wenengai tipa ro.”

“Si aidanga abarogo marã-ngbeti inipai tipa gamo marã dũ te.”

“Gupai si aidaha nga mo banda tiro i andu ka zio ro nani.”

“Ka mo rengbe ka gbiaha gbua, ka mo funga marã tipaha ya.”

ISOKE oni aima gia ngbatunga afugo wa gure ho oni asana boro ni nibipa agu apai nga ga marã. Kura aboro nabihe nga i ima ino wai ka neka apai dunduko. Ono ya mo agu agene dunduko i aneka apai ngbaha re nikina ruruhe?

Biriki ima maapai awere nikerehe. Aboro nabi pe ziree na dĩi ni agu apai ruaru boro mangihe tipa ka bata be mbusa, ka gbia marã, na ka sona kumbatayo. Abarumbatayo amaanga wene kpiapai fu aboro rogo gi bangiriba re te. Rogo kura ringara sa Putu yo, pa biriki gbiati pa dĩ marã nga ga irangbii akii na 85 rii kama tona rogo 2005 ki da rogo 2006. Ono gere aakodanga gu rukutu abiriki aboro amangaha te, nga gu i ayambaha nga “rukutu aingapai.” Gipai re asa bakere ababagiahe na aboro birĩ-zogarago rogo gu ringara re i tona ka kusa agu asiada angianga ndikidihe ya tipa ka tumba tiyo kuari.

Ono wa vura duhe nga ome biriki ima kio rogo zegino, dungu aboro kinaho naida ka manga gupai du niruruhe. Isoke mo nga boro sa dagbayó. Isoke mo nakpinyemu Mbori akpi, na mo nakpinyemu ka manga gupai du niruruhe bangiriko. (1 Yoane 5:3) Oni rengbe kadu wakina Pauro, nayaa: “Ya ani tigaani ani na wene sangba kpoto yo, nikpi nyemu ka sunga na rurupai rogo apai dunduko.” (AEbere 13:18) Mbiko gipai re, oni bingo bete agi apai du kusende re nga gu rengbe arengba ka sa boro ka ní mangingo rurupai “rogo apai dunduko” ya. Ani ka bi agu abangua rugute abi nga ga Ziazia Kekeapai rengbe ka undo rani rogo agu abangiriba re.

Da Si Aida Ní Tumo Tipa gu Béno Ní Namangihe?

Ho degude nga Lisaa aaga ni ku kporoyo na tarambiri, ri aingipai ki fõ kura tarambiri. Boro ho nahõ te, ono agu atarambiri re ue dunduko naima gberã. Rogo gari ringara, ho paranga aboro amanga béno ni na tarambiri, i natumo marã nibakerehe fu gu riigbu naundo aboro ho i amanga béno ni, na gu marã re nadakpa kina kuari ho i amanga béno ni. Wa duhe nga Lisa adu rogo gu tarambiri re na gumeri nga Gregor duni unvuru furi, nakureari aya furi wee ri ndu ki yawee Gregor du naagbe tarambiri. Si nika sa gupai nga ka ri tumongo bakere marã ya. Gupai re aduwa fugo tatamana. Ono ginipai Lisa amangihe?

Gu marã aboro afuhe kurogo agu ariigbu naundo aboro ho kerepai agbia yó ni, si agu ariigbu re amangasunge nani ka undo agu aboro pai nagbiayo nga aguyo ninaafu marã kurogo gayó riigbu. Sidu, ka Lisa amangi gupai nakureari apehe furi re, gure nga ka ri asa kura aboro i tumo tipa gu béno ri amangihe. Gure nga ka ri agumba ziree na ki dĩ he a. Kina gu bangisapai re a du tipa pe ziree tipa ka gbia marã nibakerehe ho kerepai nagbia boro ni.

Kura aboro nagunde ti manga ngbatunga agi apai re mbiko gupai nga i nagunde be agu ambusa rengbeyó ka gbiaha ka i ini gayó biriki. Ono nyanyakipa ndupai sa si aidanga ani biriki ti ni ya du rogo Fugo Mbori. Rugute sa dagba Agu Arugute Nadu Bawe nayaa: “Ka mo dí nga he ya.” (Gate 20:15) Gu mokedi nangia Pauro anyakasi gipai re berewe fu aKristano ki yaa: “Gu ni nanidĩ he ka ni dĩ nga he berewe ya.” (AEfeso 4:28) Ka oni airisa Fugo Mbori rogo agu apai nga ga marã re, gure nga oni nane manga gupai Mbori asogaha. Gure nga oni nayugo gaoni nyemuse a na irisa tipa ga Mbori andiko na tipa akuaroni.​—Atambuahe 119:97.

‘Agu Ahe Nga ga Kaisara, Oni Fuhe fu Kaisara’

Petero nga gu kumba duna basunge beko. Rogo gako ringara, ho gu boro namanga ngbatunga gako sunge angbe gu ũsunge ni duna bakere genoho, irangbii nagbiso marã-ngbeti funi kusende bambiko bakere marã ima ga beni. Boro sa namangasunge fu Petero aya fuko wee ko ya fu irangbii wee i gbisi marã-ngbeti fuko kusende bambiko ko ngbe ũsunge na bakere marã, ono ziree du nangia gupai re. Ka Petero agumbaha wo, ka irangbii adinga regbo tipa ka ino singia rengo du watadu ziree du te. Ginipai si aidi ko mangihe? Gine ka undo ko ko mangi wene diaberã?

Gu mokedi nangia Pauro aya fu agu aKristano nadu ti ragoko wee: “Aboro rá ara dũ fu abaira tandu. . . . Oni fú kina gu he fu yo dunduko du fu yo; rũhe fu gu ni du rũhe fu ni; ngbeti fu gu ni du ngbeti fu ni.” (ARomo 13:1, 7) Agu aboro naida Mbori idi naayó, i nafu gu marã-ngbeti dunduko irangbii aidaha beyo. Na ka si du nga irangbii nagbiso marã-ngbeti fu kura aboro, pai ho gberẽ ti gupai nga boro ndu ka sanahe i gbisihe funi te, ka si du nga ní rẽarẽ tipaha.

Gu kurapai gere namangi nabipa fu marã-ngbeti. David nga bakere babagiahe. Abakureako aya fuko wee ko du na awaraga beko ue ko nikaa kekapa agu ahe i angbehe beko rogoho. Gu sa ko nikaa kekapa gu ndikidi marã rogoho i angbe ahe beko nani, gu kuraha, ko kini kehe rogoho kusende. I aya ko mangihe wo tipa kaa fu marã-ngbeti tooni. Ho abarogo marã-ngbeti nika ye ni fuoko, ko nika yugo gu waraga fuyó ko ake pa marã rogoho kusende. Badungu aboro nabihe nga pai ho gberẽ ti gipai re te. Wa duhe nga David na nyemu sa ngbarago ti Mbori, ya mo si aruaru ko mangipai wo?

Wa vura duhe nga boro rengbe arengba ka mangapai wa gure ka i aziongo ní nani ya, gbegberẽpai du ní amangaha re bambiko ni afunga gu marã fu irangbii ka ní nifuhe te. Yesu afu rugute ki yaa: ‘Agu ahe nga ga Kaisara, oni fuhe fu Kaisara; agu ahe nga ga Mbori, oni fuhe fu Mbori.’ (Matayo 22:17-21) Yesu ape gipai re tipa ka sa aboro i naafu marã-ngbeti. Kaisara nga irangbii. Irangbii naida gupai berani nga ani naafu marã-ngbeti. Sidu tie, apefuo Kristo nabipa fu marã-ngbeti nigupai kina Ziazia Kekeapai aruga yó i naamangaha.

Dĩ Pai Ba Asada Yo

Gude sukuru nga Marta aambakada tiri tipa asada. Ri adi bakere regbo kuti gedapai mbiko si adu nga ka ri amanganga asada wenengai ya, ri gbianga wene sunge te. Agu agude i adu naayó sukuru yo aima mbakadatiyo a tipa asada, ono ngba kura gene kia. I aduna amasini beyo nga gu i nika dĩ pai nani. Ya mo si aidi Marta mangi gipai “aboro dunduko” aamangaha re?

Wa duhe nga badungu aboro nadĩ pai, dungu aboro nabihe nga wiripai ho gberẽ ti ni te. I nayaa, “Gupai si aidaha nga mo banda tiro i andu ka zio ro nani.” Ono ndikidi aKristano aidanga na gupai re te. Ka bayugupai avuranga zio gude sukuru ní nidĩ pai ya, boro kinaho naima zio ní nani. Yekova ima ino agu apai ani amangaha, na ko nika sapangbanga rani asapa tipa gaani mangaapai. Pauro ayaa: “A nga boro sa he du ni kusikusi ni ku bangiriko te, ono apai dunduko du ni kundirihe ni zaza ha bangiri gu ko ani ka mbakada gaani apai fu ko.” (AEbere 4:13) Pa ino ani gupai nga Mbori nabi rani abi mbiko ko naida ani mangi rurupai nga gupai si aida si sa rani ka ani dĩngo pai rago asada ya.

Ginipai Oni ka Mangaha?

Lisa, Gregor, Peter, David, na Marta abi gupai nga kerepai du du barabangiriyo. I adiberã ka mangapai zanga biriki na ki nye na gigiri sangbakpotoseyo. Ginipai oni ka mangaha ho ngbatungapai nika manga ni wa gure tipa roni?

Gaoni abadiasunge, agu akuaroni du oni naayó sukuru yo, na gaoni amurakporo rengbe kaa bihe nga pai ho gberẽ ti pe ziree, dĩ pai sukuru yo, watadu dĩ he te. I rengbe arengba a ka sawia roni tipa ka sa roni oni tona mangapai wakina yó. Gine rengbe ka undo roni oni mangi wene diaberã i ki vura kaa sosoda roni vurũ?

Oni tingidi gupai nga, pa manga ani pai ringbisihe kuti gupai Mbori akpinyemuhe nasa rani ani nye na gigiri sangbakpotoseyo na Mbori ki idi na ani. Bakindo Davide akepai ki yaa: “Ako Yekova, da ka sungu rogo ga bamburoko? Da ka anye ri ga kparakpara ziazia bagangara? Gu ni nata nzunzu, ki nimangi rurupai, ki nigumba rengo kpotoni yo. . . . Gu ni namanga agi apai re i awó nga ti ni wa sa te.” (Atambuahe 15:1-5) Gigiri sangbakpotoseyo gbiati wene pagume na Mbori nyakipaha gbe kisusi agu aũkumuko rengbe boro ka gbiaha nibiriki.

[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 12]

“Gu ni nanidĩ he ka ni dĩ nga he berewe ya.” Padu ani na irisa tipa ga Mbori andiko na nyemuse tipa akuarani nasa rani ka ani birikingo rogo agu apai nga ga marã ya

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 12]

“Oni fú kina gu he fu yo dunduko du fu yo; . . . ngbeti fu gu ni du ngbeti fu ni.” Tipa Mbori idi na ani, si naida ani fu gu marã-ngbeti dunduko ndiko aida ani fuhe

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 13]

“Apai dunduko du ni kundirihe ni zaza ha bangiri gu ko ani ka mbakada gaani apai fu ko.” Ka abayugupai avuranga zio rani ani nidĩ pai ya, ani naida kadu niruru rani bangiri Mbori

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 14]

Gu Dĩi I Abingo Boro Nani Ya

Bakureamo ngbe vovo ringbisapai nga ga kompiuta, na mo na nyemu ka rimisoho kurogo gamo kompiuta a. Ní naida ka kusa wirinaha foro ti gu gani ní angbehe re tipa ka mo andunga ka ngbehe na marã ya. Ya mo biriki du?

Ho agu aboro duna kompiuta beyo angbe ringbisapai ni nga ga kompiuta, i ima ida ka irisa agu andiko du tipaha dunduko. Ndiko rengbe kadu tipa gu ringbisapai re nga, gu boro nangbehe, ní rimisihe kurogo bangisa kompiuta gbua. Si ki tadu wo, ka boro kusi wirina gu ringbisapai re ka fuhe fu kura boro, gure nga ní ima kuondiko. (ARomo 13:4) Gure nga ní ima dĩ he a, bambiko ní sa gupai nga gu boro duna rengo beni tipaha, ka ní gbianga gu marã ka ní nigbiaha ya.​—AEfeso 4:28.

Boro rengbe ka ya, ‘Ka mi mangihe wo boro ho ka inihe a te.’ Ono si naida ní tingidi gupai Yesu apehe ki yaa: “Agu apai dunduko oni akpi nyemu aboro nimangi he fu roni, oni nimángi kina ha fu yo a.” (Matayo 7:12) Ani dunduko ninaaida i fu marã furani wenengai ringbisihe na gu sunge ani namangihe, na ani nakpinyemu gupai nga aboro nimangisunge na gaani ahe niʹirisa. Si naida ani naaberãpa akuarani a wakina gure. Si aidanga ani mangi gu ngbatunga dĩi i abingo boro nani re ya te, wa ngbatunga gu nga ka dia agu ahe adunga ani na rengo berani ka diaha watadu ka kusaha tipa bagaha watadu tipa gamaha ya.b​—Gate 22:7-9.

[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]