Watchtower UMTAPO OKUYI-INTHANETHI
Watchtower
UMTAPO OKUYI-INTHANETHI
IsiZulu
  • IBHAYIBHELI
  • IZINCWADI
  • IMIHLANGANO
  • wp17 No. 6 kk. 12-14
  • IBhayibheli—Kungani Kunezinguqulo Eziningi Kangaka?

Ayikho ividiyo kulokhu okukhethile.

Uxolo, kube nenkinga ekufakeni ividiyo oyifunayo.

  • IBhayibheli—Kungani Kunezinguqulo Eziningi Kangaka?
  • INqabayokulinda Ememezela UMbuso KaJehova (Yomphakathi)—2017
  • Izihlokwana
  • Indaba Ethi Ayifane
  • IBHAYIBHELI LOKUQALA
  • I-SEPTUAGINT YESIGREKI
  • I-VULGATE YESILATINI
  • UKWANDA KWEZINGUQULO EZINTSHA
  • Igama LikaNkulunkulu Ne“Testamente Elisha”
    IGama Laphezulu Eliyohlala Phakade (na)
  • I-Septuagint—Yayiwusizo Kudala, Isewusizo Nanamuhla
    INqabayokulinda Ememezela UMbuso KaJehova-2002
  • Indlela IBhayibheli Elafika Ngayo Kithi—Ingxenye Yokuqala
    INqabayokulinda Ememezela UMbuso KaJehova-1997
  • Sikhona Yini Isidingo Sokufunda IsiHebheru NesiGreki?
    INqabayokulinda Ememezela UMbuso KaJehova Ka-2009
Bheka Okunye
INqabayokulinda Ememezela UMbuso KaJehova (Yomphakathi)—2017
wp17 No. 6 kk. 12-14
AmaBhayibheli ahlukahlukene, anyathelisiwe natholakala emishinini yezobuchwepheshe

IBHAYIBHELI Kungani Kunezinguqulo Eziningi Kangaka?

Kungani kunezinguqulo zeBhayibheli eziningi kangaka namuhla? Ingabe ucabanga ukuthi izinguqulo ezintsha zeBhayibheli ziwusizo noma zenza kube nzima ukuliqonda? Ukuthola ukuthi lezi zinguqulo zivelaphi, kungakusiza ube nomqondo ovulekile.

Ake siqale ngokuthola ukuthi ubani umlobi wokuqala weBhayibheli, nokuthi waliloba nini.

IBHAYIBHELI LOKUQALA

Ngokuvamile, iBhayibheli lihlukaniswe laba izingxenye ezimbili. Ingxenye yokuqala inezincwadi ezingu-39, ‘ezinamazwi angcwele kaNkulunkulu.’ (Roma 3:2) Esebenzisa umoya ongcwele, uNkulunkulu waqondisa amadoda athembekile ukuba abhale lezi zincwadi zokuqala. Kwathatha iminyaka engaba ngu-1 100 ukuloba lezi zincwadi, kusukela ngonyaka ka-1513 B.C.E. kuya ngemva konyaka ka-443 B.C.E. ImiBhalo eminingi kule ngxenye yabhalwa ngesiHebheru, ngakho ibizwa ngokuthi imiBhalo YesiHebheru, nangokuthi iTestamente Elidala.

Ingxenye yesibili inezincwadi ezingu-27, nazo ‘eziyizwi likaNkulunkulu.’ (1 Thesalonika 2:13) Esebenzisa umoya ongcwele, uNkulunkulu waqondisa abafundi bakaJesu Kristu abathembekile ukuba babhale lezi zincwadi. Kwabathatha isikhathi esifushane, iminyaka engaba ngu-60 cishe kusukela ngo-41 C.E kuya ku-98 C.E. ImiBhalo eminingi kule ngxenye yabhalwa ngesiGreki, ngakho ibizwa ngokuthi imiBhalo YamaKristu YesiGreki, nangokuthi iTestamente Elisha.

Sezizonke, lezi zincwadi ezingu-66 zenza iBhayibheli eliphelele​—umyalezo ovela kuNkulunkulu oya kubantu. Kodwa kungani kunezinguqulo eziningi kangaka zeBhayibheli? Nazi izizathu ezintathu eziyinhloko.

  • Ukusiza abantu bakwazi ukufunda iBhayibheli ngolimi abaluncela.

  • Ukukhipha amaphutha ayenziwe abakopishi beBhayibheli, kubuyiselwe imibhalo ayayiseBhayibhelini lokuqala.

  • Ukushintsha ulimi olungasasetshenziswa, kusetshenziswe oselukhulunywa abantu.

Ake sibone ukuthi lokhu kwaba kanjani izizathu zokwenza izinguqulo ezimbili zokuqala.

I-SEPTUAGINT YESIGREKI

Eminyakeni engaba ngu-300 ngaphambi kokuphila kukaJesu emhlabeni, izazi ezingamaJuda zaqala ukuhumushela imiBhalo yesiHebheru kolunye ulimi​—isiGreki. Le nguqulo yaziwa ngokuthi i-Septuagint yesiGreki. Kungani kwenziwa le nguqulo? Ngaleso sikhathi amaJuda amaningi ayesekhuluma isiGreki kunesiHebheru, ngakho le nguqulo yayizowasiza akwazi ukunamathela ‘emibhalweni engcwele.’​—2 Thimothewu 3:15.

I-Septuagint yasiza nezigidi zabantu ababengewona amaJuda, ababekhuluma isiGreki, ukuba bathole umyalezo weBhayibheli. Kanjani? UProfesa W. F. Howard uthi: “Eminyakeni ecishe ibe ngu-2 000 eyedlule, le nguqulo yaba iBhayibheli elalisetshenziswa isonto lobuKristu, futhi izithunywa zevangeli zaziyisebenzisa lapho zihamba zingena emasinagogeni, zinikeza ubufakazi bokuthi uJesu wayenguMesiya.” (IzEnzo 17:3, 4; 20:20) Isazi seBhayibheli uF. F. Bruce sithi, lesi esinye sezizathu ezenza amaJuda amaningi aqala “ukungayithandisisi i-Septuagint.”

Kwakuthi lapho abafundi bakaJesu bethola izincwadi zemiBhalo YamaKristu YesiGreki, bazihlanganise nenguqulo ye-Septuagint yemiBhalo YesiHebheru, kwaze kwahlangana leli Bhayibheli eliphelele esinalo namuhla.

I-VULGATE YESILATINI

Ngemva kweminyaka engaba ngu-300 kwaqedwa ukulotshwa kweBhayibheli, isazi sezenkolo uJerome, sakhipha inguqulo yeBhayibheli ngolimi lwesiLatini, eyagcina seyaziwa ngokuthi i-Vulgate yesiLatini. Zase zikhona izinguqulo zesiLatini, pho kungani kwakudingeka entsha? I-The International Standard Bible Encyclopedia ithi, uJerome wayefuna ukulungisa “amaphutha ayesobala nemibhalo eyayingahunyushwanga ngokunembile, akhiphe izinto ezazifakwe emiBhalweni kodwa ezazingekho eBhayibhelini lokuqala bese ebuyisela okwakukade kusemiBhalweni yokuqala.”

UJerome walungisa inqwaba yalawo maphutha. Nokho ngemva kwesikhathi, izikhulu zesonto zakumosha konke lokho! Zakhipha isinqumo sokuthi i-Vulgate yesiLatini kube iyona kuphela inguqulo yeBhayibheli esemthethweni, futhi kwaqhubeka kunjalo amakhulu eminyaka. Esikhundleni sokusiza abantu abavamile baqonde iBhayibheli, i-Vulgate ayizange ibasize ngoba iningi labantu lalingasazi nhlobo isiLatini.

UKWANDA KWEZINGUQULO EZINTSHA

Ngaleso sikhathi, abantu abaningi baqhubeka benza ezinye izinguqulo zeBhayibheli, njengenguqulo edumile i-Peshitta yesiSyriac eyakhishwa cishe eminyakeni engu-1 600 eyedlule. Kwathi eminyakeni engaba ngu-600 eyedlule kwenziwa imizamo emisha yokusiza abantu abavamile ukuba bathole iBhayibheli ngezilimi zabo.

ENgilandi, ngasekupheleni kweminyaka yawo-1300, uJohn Wycliffe waqala umsebenzi wokuhumusha inguqulo yeBhayibheli yesiNgisi, ulimi nabantu abavamile ababeluqonda. Ngokushesha ngemva kwalokho, izindlela zikaJohannes Gutenberg zokuprinta zasiza izazi seBhayibheli zakwazi ukwenza nokusakaza izinguqulo zeBhayibheli ezintsha, ngezilimi eziningana eYurophu.

Njengoba zazilokhu zanda izinguqulo zesiNgisi, abagxeki abakuthandisisanga ukuthi kwakwenziwa izinguqulo zolimi olufanayo. Umfundisi owaphila eminyakeni engaba ngu-300 eyedlule uJohn Lewis wabhala: “Ulimi luyashintsha bese lungaqondakali, ngakho kubalulekile ukuba izinguqulo ezindala ziphinde zihlolwe kabusha ukuze kufakwe ulimi oluzoqondwa abantu bangaleso sikhathi.”

Namuhla, sekulula kunangaphambili ukuba izazi zeBhayibheli zibukeze izinguqulo zakudala. Seziziqonda kangcono izilimi zeBhayibheli zasendulo futhi zinemiBhalo yeBhayibheli yesandla yakudala esanda kutholakala ezingayisebenzisa. Lokhu kuzisiza zithole indlela enembile okwakubhalwe ngayo iBhayibheli lokuqala.

Ngakho kuyazuzisa ukuthola izinguqulo ezintsha zeBhayibheli. Nokho, kumelwe siqaphe lapho sisebenzisa ezinye zazo.a Kodwa uma abahumushi beBhayibheli bemthanda ngempela uNkulunkulu, umsebenzi wabo uyosizuzisa nakanjani.

Ukuze ufunde iBhayibheli ngolimi lwakho kuyi-Internet noma emshinini ophathwayo, ngena ku-www.pr418.com/zu ubheke ngaphansi kwesithi IZINCWADI > IBHAYIBHELI, noma uvule le khodi.

a Bheka isihloko esithi, “Ungayikhetha Kanjani Inguqulo YeBhayibheli Engcono Kakhulu?” esitholakala kuyi-Phaphama! yangoMeyi 1, 2008.

UKUTHOLAKALA KWEGAMA LIKANKULUNKULU ELINGCWELE EBHAYIBHELINI

Igama likaNkulunkulu embhalweni wesandla we-Septuagint yangesikhathi sikaJesu

Igama likaJehova embhalweni wesandla we-Septuagint yangesikhathi uJesu esesemhlabeni

INguqulo Yezwe Elisha YemiBhalo Engcwele isebenzisa igama likaNkulunkulu elingcwele elithi Jehova emiBhalweni YesiHebheru neyamaKristu YesiGreki. AmaBhayibheli amaningi esimanje esiNgisi awanalo. Esikhundleni salo asebenzisa igama elithi “Nkosi.” Abanye abahumushi bathi isizathu sokuthi bangalifaki igama likaNkulunkulu, elalibhalwe ngezinhlamvu ezine zesiHebheru (YHWH), ukuthi lalingekho enguqulweni ye-Septuagint yesiGreki yemiBhalo YesiHebheru. Kodwa kuyiqiniso yini lokho?

Phakathi nonyaka ka-1940 no-1950, kwatholakala izingxenye ze-Septuagint eyayikhona ngesikhathi uJesu esesemhlabeni. Zazinegama likaNkulunkulu elingcwele elalibhalwe ngezinhlamvu zesiHebheru. Kubonakala sengathi kamuva abakopishi beBhayibheli balisusa bafaka elithi Kyʹri·os esikhundleni salo, okuyigama lesiGreki elithi “Nkosi.” INguqulo Yezwe Elisha ilibuyisele leli gama elingcwele ezindaweni zalo ezifanele emiBhalweni.

Ingabe Ibhayibheli Alisafani Nasekuqaleni?

Umqulu ka-Isaya oyingxenye YeMiqulu YasoLwandle Olufile

Umqulu ka-Isaya owabhalwa eminyakeni engu-2 000 eyedlule, oyingxenye yeMiqulu YasoLwandle Olufile, uyavumelana nalokho okuseBhayibhelini namuhla

Kuyavunywa ukuthi akhona amaphutha enziwa abakopishi beBhayibheli. Nokho, lawo maphutha ayengemakhulu kangangokuthi ayengonakalisa umyalezo weBhayibheli. Incwadi i​-Our Bible and the Ancient Manuscripts ithi: “Izinkolelo zobuKristu azisekelwe neze emibhalweni engenabufakazi.”

Abakopishi abangamaJuda benza amaphutha ambalwa kakhulu. I​-Second Thoughts on the Dead Sea Scrolls ithi: “Ababhali abangamaJuda ababephila emakhulwini okuqala eminyaka engemva kokumiswa kwebandla lobuKristu, babeyikopisha izikhathi eziningi imiBhalo YesiHebheru ngokukhulu ukucophelela.”

Ngokwesibonelo umqulu ka-Isaya, oyingxenye yeMiqulu YasoLwandle Olufile, mudala ngeminyaka engu-1 000 kunemibhalo eyayikhona ngaphambi kwawo. Lo mqulu uhluke kanjani emiBhalweni esinayo namuhla? I​-The Book. A History of the Bible ithi: “Kuyenzeka kube negama elifakiwe noma elikhishiwe, nokho akuvamile.”

I​-The Books and the Parchments ithi: “Sekulula manje ukuthola nokulungisa amaphutha ayenziwe abakopishi ababengacopheleli kangako, anjengezinhlamvu namagama okwakubhaleke ezindaweni ezingafanele. Ayikho imibhalo yasendulo enobufakazi obuningi bokuthi inembile ukwedlula iTestamente Elisha.”

I​-The Book. A History of the Bible ithi: “Amakholwa akhathazeke ngokuhunyushwa kweBhayibheli angakhululeka, ngoba kusukela imiBhalo yaqalwa ukukopishwa eGibhithe, kuze kube yilapho kuqalwa ukuprintwa kweBhayibheli eYurophu, umyalezo weBhayibheli usalokhu unjalo.”

Ingabe iBhayibheli alisafani nasekuqaleni? Ngokuqinisekile, lisafana!

    Zulu Publications (1975-2025)
    Phuma
    Ngena
    • IsiZulu
    • Thumela
    • Okukhethayo
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Imibandela Yokusebenzisa Le Webusayithi
    • Imithetho Yokugcinwa Kwemininingwane Eyimfihlo
    • Amasethingi Okugcinwa Kwemininingwane Eyimfihlo
    • JW.ORG
    • Ngena
    Thumela