Idị Nạ Katue Aaneghị Itughemhị ABaibul Dị Ketorori Engọ Oḍiiny Amuụm—Ekpịgh Phọ Oniin

1. Ika kụ idị 2 Korịnt 3:1-3 ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh olhegheri idị otughemhị oye Baibul dị kaḍiiny muụm emhạn maạr? (Miịn afoto oḅẹl opoḍi phọ.)

IIKIA i/lo, olhoghi anạ raḅaạl ghan ni mem dị nạ amhiịn dị oye dị otughemhị Baibul siphẹ ookpomhoghan phọ anyinha aḍiiny muụn! (Mat. 28:19) Kụ p’eeghe idị olhoghi anạ kaḅaạl wolholhop eḍighi maạr dị nạ kụ akạr atughemhị opọ aḍiiny bọ muụm mọ! (1 Tẹs. 2:19, 20) Abumhoom abumatuạn phọ oḍiiny bọ muụm mọ oḍighi ḍinyạ dị “ogẹ” oruom buẹn otughemhị bọ bidị ḅilhẹ r’oomo ookpomhoghan phọ.—Bạl 2 Korịnt 3:1-3.

2. (a) Eeghe aḍipuru kụ edị ewạ mọ yira ogbiran, kụ eeghe kụ iḍighi? (b) Ituughạ aBaibul p’eeghe? (Miịn igẹ dị edi ude.)

² Eḍighi ni iyaạr oḅaạl olhoghi olhegheri mọ esi inya asiạ epẹ omhạn, abumor r’abumarani phọ utughemhị ni Baibul phọb we dị romạn ni 10,000,000 torobọ unwanyụ siẹn oomo aḅirinhi phọ. Kụ siphẹ inya asiạ phọ ipẹ phọ, awe dị ropel li 280,000 kụ uḍiiny ghan muụm torobọ alhạ idiphọ Abugbaanhaạn AZihova ḅilhẹ r’idiphọ abumhoom abumatuạn aZizọs Kraist. Ika kụ idị yira kotue ologhonhaạn ḍighaạgh irubal awe phọ abuẹn phọ rotuughạ bọ Baibul phọ oḍiiny aani amuụm? Eḍighi bọ edị aZihova aghiọm bọ ni ghisigh angọ eepoogh we oru oḍighi aani abumatuạn aKraist, pọ ewạ ni mọ yira oḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ olhoghonhaạn buẹn phọ ḍighaạgh dị kopoph okị ghisigh oḍiiny aani muụm egina amem. Idị eḍighi bọ amem mọ reegborion ni!—1 Kọr. 7:29a; 1 Pit. 4:7.

3. Yira kooḅeghiọn eeghe iyaạr siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ dị egbolhomaam otughemhị oye Baibul phọ?

³ Eḍighi bọ edị arukumuan oḍighi awe bumatuạn phọ emhạn bọ maạr nyiidiphọ, aLoor Phọ Repogh Bọ upuru ni ilạ agadạ kirokirọ ilọ ipẹ kotue bọ ologhonhaạn ḍighaạgh buẹn phọ yira rotughemhị ghan bọ Baibul phọ ophoph oghị aghisigh oḍiiny aani amuụm. Kụ iḍighi kụ siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ ḅilhẹ r’epẹ etum bọ siẹn, yira kooḅeghiọn omiịn idị abukọy eten dị osilor, asimisonarị, ḅilhẹ r’abupoghom eghir oghaạph idị yira kotue oḍighi.c (Prov. 11:14; 15:22) Bidị okaạph idị abutughemhiạ r’abuẹn rotuughạ bọ kotue omoọgh ekol siphẹ ituughạ aBaibul phọ abidị. Loor esi iduọn phọ, yira kooḅeghiọn siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ oogh araraạr dị torobọ oye dị ratughemhị ghan bunhọn kaḍighi, orue oḍighi idị opọ odị ratughemhị ghan bọ Baibul phọ kapoph akị ghisigh aḍiiny muụm.

ITUUGHẠ GHAN TOROBỌ AWIKI

4. Eeghe iyaạr kụ edị ewạ mọ yira olhegheri ilọ itughemhị aBaibul dị romeerạ ghan onhụ aḍibuo uwotu phọ kụ kotughemhị?

⁴ Ibadị abumor r’abumarani romeerạ ghan kụ kotughemhị oye Baibul phọ siphẹ onhụ aḍibuo uwotu phọ. Ii obọ eḍighi ni emạ eten omhiighom ituughạ aBaibul phọ, kuolọ ituughạ dị erọl idiphọ re/ḅia ghan kụ eeni kẹn ko/tue otuughạ torobọ awiki. Orue ooneghị aḍiḅeraạn oye dị aḍeenhaan ḍiḅeraạn, abuniin abumor r’abumarani roboọr ghan fon nomba phọ kụ omạgh obobọ ogẹ dom afon dị eḅarạm esi aBaibul okiọm, mem dị bidị ko/ghị otughemhị oye phọ Baibul phọ. Ituughạ aBaibul dị erọl idiphọ etue ni ekiọm ghisigh esi iyạl ikpo arunwanyụ. Nạ ragbi mọ opọ rotughemhị bọ katue ni apoph akị ghisigh dị tutụ kasi esi dị kaḍiiny aani muụm, eḍighi maạr dị odị u/lọgh mem r’inyaạm dị emhanhạm otuughạ ghan aBaibul phọ eḍighi bọ Ekpo Onhụ phọ Enhaạn ḍughụm? Eeye.

5. Odaphạn Luk 14:27-33, eeghe iyaạr kụ edị aZizọs aghaạph alhọgh iiphaghamhiọm, dị yira kosighẹ ologhonhaạn ḍighaạgh buphẹ yira rotughemhị ghan bọ?

⁵ Eniin amem, aZizọs asighẹ ni oghaạph omaaniọm amạ amiteom iyaạr dị oye dị rawạ oḍighi onyọ amatuạn odị kapụr aḍighi. Odị aghaạph ilọ oye dị rawạ olhọgh otu r’uw-emhạ dị rawạ oghị eghạm. AZizọs aḅẹm mọ, oye phọ rawạ bọ olhọgh otu phọ arọl li ude aphụr “agbiighi oomo ikpoki lọ kemanạm ologhọm otu phọ” ḅilhẹ mọ odaạm emhạ phọ rawạ bọ oghị eghạm mọ aphụr ri arọl ude “agbiighi mughumọ odị katue ni amoọgh iikpọ oghị odaluạn r’odaạm emạ phọ opọ” odị rakị bọ eenhan phọ. (Bạl Luk 14:27-33.) AZizọs alhegheri ni mọ iniin phọ kẹn kụ edị ewạ dị torobọ oye dị rawạ oḍighi onyọ amatuạn odị kapụr agbiighi aaḅeghiọn alegheri ipẹ remạ ghan bọ odạph odị. Loor ephigh phọ ephẹn phọ, ewạ dị yira kologhonhaạn ḍighaạgh buphẹ yira rotughemhị ghan bọ dị bidị kotuughạ ghan r’ayira torobọ awiki orue oḍighi iphẹn aZizọs aghaạph bọ. Ika kụ idị yira kotue bọ oḍighi iduọn phọ?

6. Eeghe iyaạr kụ edị eeni yira kokparaghạ ghan oḍighi, oḍighi idị itughemhị aBaibul phọ kekị ghisigh?

⁶ Miighom esi odoonyemhị amem mọ nyinha retuughạ ghan bọ. Eeni eghom ephughạn pọ iiḅeghiọn ghan ni iyạl ariisi aBaibul mem lọ nạ aghị otughemhị. Kụ mem lọ meluạn uwotu phọ otuughạ ghan obia, ḅenhị nyodị mọ odị awạ esi dị nyinha ketọl ghan etuughạ Baibul phọ. Ipẹ uwotu phọ amhegheron bọ ilọ iphẹn phọ keḍeenhaan mughumọ odị akạr ri amoọgh ḍiḅeraạn otuughạ aBaibul phọ. Kụ orue olhoghonhaạn odị ḍighaạgh oḍighi idị ituughạ phọ kepoph ekị ghisigh, nạ atue ni aḅenhị nyodị mọ eḍighi maạr dị eḅeraạn ni nyodị pọ nyinha ketuughạ ghan iyạl amem wiki phọ. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, inhọn araraạr edi ni dị ewạ oḍighi ghan epel otuughạ amem obobọ iyạl amem wiki phọ.

KOOKOLHOBIAN GHAN KỤ AGBI OGHỊ OTUUGHẠ R’OYE PHỌ

7. Ika kụ idị otughemhiạ phọ katue aakolhobian kụ agbi oghị otughemhị oye phọ?

⁷ Idiphọ otughemhiạ, ewạ ni dị nạ kapụr akuamhị aakolhobian ekpịgh ituughạ phọ. Iduọn phọ pọ nạ kabạl oomo ekpịgh ituughạ phọ aḅilhẹ abạl riisi aBaibul phọ, alegheri ipẹ ikpanhạ araraạr phọ rekaạph bọ. Gbirima ilọ emhuoghaạph phọ nyinha ketuughạ bọ, ibạm arumhuoghaạph phọ, sipuru phọ, ariisi aBaibul phọ ogẹ bọ mọ “bạl,” asifoto phọ, ḅilhẹ r’atorobọ avidio dị ketue eloghonhaạn ḍighaạgh eegholhomhi emhuoghaạph phọ. Tuutughiạn ghan ilọ opọ nạ ratughemhị bọ, agbirima ilọ ipẹ nạ katue bọ atughemhị eten dị edugh ḅilhẹ eegholhaan pidị opọ nạ ratughemhị bọ anhaghanhạn aḅilhẹ arue asighẹ aḍighinhom ipẹ nạ katughemhị bọ.—Neh. 8:8; Prov. 15:28a.

8. Ika kụ idị ikpo onhụ phọ aPọl ogẹ bọ siẹn Kolosị 1:9, 10 itughemhị iyira ilọ ooḅereghinhaạn ghan abuphẹ yira rotughemhị ghan bọ?

⁸ Siphẹ nạ raakolhobian bọ, ḅarạm ni ooḅereghinhaạn opọ nạ ratughemhị bọ ḅilhẹ r’araraạr phọ reeḅaghamhị bọ nyodị. Ḅeeḅereghị alhọm aZihova alhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh dị nạ katughemhị nyodị eten dị ketir ekpom mọ. (Bạl Kolosị 1:9, 10.) Tuutughiạn ni ilọ atorobọ iyaạr dị ekparanhaạn opọ nạ ratughemhị ghan bọ onhaghanhạn obobọ omheeraam. Erọl ghan siphẹ olhoghi phọ anạ mọ aḍiigbu phọ anạ pọ oḍighi idị opọ nạ ratughemhị bọ kapoph akị ghisigh aḍiiny aani muụm.

9. Ika kụ idị otughemhiạ katue aloghonhaạn ḍighaạgh opọ odị ratughemhị ghan bọ ookolhobian ghan? Gbạ.

⁹ Yira omeeraam ni mọ ituughạ aBaibul dị uu/sophion keloghonhaạn ni ḍighaạgh opọ yira rotughemhị bọ osereghiạn ipẹ aZihova r’aZizọs moḍighi bọ, kụ iphẹn phọ keḍighi idị odị kamoọgh ḍiḅeraạn oghiọm aghisigh otuughạ ghan. (Mat. 5:3, 6) Orue omhooghọm asuọ ituughạ phọ, pọ ewạ dị opọ nạ ratughemhị bọ kaler ghan rurụ mem lọ nyinha retuughạ. Orue olhoghonhaạn aḍighaạgh opọ nạ ratughemhị bọ oḍighi iduọn phọ, ḅenhị nyodị idị ookolhobian ghan atorobọ ekpịgh ituughạ phọ emhạn maạr ḅilhẹ r’ogbirima ghan ipẹ odị katue bọ asighẹ aḍighinhom kụ egbi oteẹny amem dị nyinha ketuughạ. Ika kụ idị otughemhiạ phọ katue aloghonhaạn nyodị ḍighaạgh? Ḍeenhaan nyodị ipẹ odị katue ghan bọ aakolhobian.d Ḍeenhaan nyodị ipẹ odị katue ghan bọ amiịn ophagharanhaạn aḍipuru phọ, aḅilhẹ aḍeenhaan nyodị idị ogonyị ikpanhạ ikpo onhụ phọ ketue eloghonhaạn nyodị ḍighaạgh ootughiạn ghan ophagharanhaạn phọ. Ipẹ reten, ḅenhị nyodị mọ odị asighẹ ghan ikpo onhụ odị kụ aphagharahaạm ghan ḍipuru phọ. Mem dị odị aḍighi iduọn phọ, nạ katue ni alegheri mughumọ odị anaghanhạn ni ipẹ nyinha retuughạ bọ. Iyaạr esugha ni dị opọ nạ ratughemhị ghan bọ kaḍighi dị ewạ mọ loghonhaạn ḍighaạgh.

TUGHEMHỊ NYODỊ ILỌ OḄAANHAẠN GHAN AZIHOVA TOROBỌ AḌIO

10. Eeghe kụ iḍighi kụ emhạn bọ ni maạr aạl ghan aBaibul phọ ḍio ḍio ḍio, kụ eeghe iyaạr kụ edị ewạ dị opọ rotughemhị bọ kaḍighi omhooghọm asuọ ituughạ phọ?

¹⁰ Epel omheeraam otuughạ ghan iyạl amem wiki phọ, opọ rotughemhị bọ katue ni amooghọm suọ ituughạ phọ esi oḍighi ghan araraạr eten dị u/kpaariọm nyodị torobọ aḍio. Esi omaạm, ewạ mọ odị aḅaanhaạn ghan aZihova. Ika? Esi onhaghanhạn ghan r’oghaaphạn ghan aZihova. Odị kanaghanhạn ghan aZihova esi aạl ghan aBaibul phọ ḍio ḍio ḍio. (Josh. 1:8; Ps. 1:1-3) Kụ iḍighi kụ, ḍeenhaan opọ nạ ratughemhị ghan bọ edeọm “Ibạl ABaibul” phọ omiteom bọ siphẹ jw.org.e Ii, orue olhoghonhaạn aḍighaạgh opọ nạ ratughemhị bọ omhooghọm asuọ ibạl aBaibul phọ, ḅenhị nyodị mọ odị agbirima ghan ilọ ipẹ aBaibul phọ aghaạph bọ ilọ aZihova ḅilhẹ r’ilọ ipẹ odị katue bọ asighẹ aḍighinhom siphẹ adọl aghuḍum mọ odị.—Iiḍighi 17:11; Jems. 1:25.

11. Ika kụ idị oye dị ratuughạ Baibul phọ katue atuughạ ilọ ooḅereghị ghan agey, kụ eeghe kụ iḍighi kụ emhạn bọ ni maạr dị odị kaaḅereghị ghan egbạ gbạ amem?

¹¹ Loghonhaạn ḍighaạgh opọ nạ ratughemhị ghan bọ Baibul phọ oḅaanhaạn ghan aZihova esi iiḅereghị torobọ aḍio. Orue olhoghonhaạn odị ḍighaạgh, pọ miighom ghan ituughạ phọ r’iiḅereghị aḅilhẹ akureriom ghan r’iiḅereghị, agholhom aani ghan ḍien odị siphẹ iiḅereghị phọ. Loor esi dị mem dị odị anhaghạn iiḅereghị phọ anạ, odị katuughạ ni siphẹ phọ ilọ ooḅereghị ghan k’ekpom ḅilhẹ aaḅereghị ghan angọ aZihova dị eego esi aḍien phọ aZizọs Kraist. (Mat. 6:9; Jọn 15:16) P’eeghe idị aạl ghan aBaibul phọ ḍio ḍio ḍio (Onhaghanhạn ghan aZihova) r’ooḅereghị ghan (oḅaanhaạn ghan aZihova) keloghonhaạn ḍighaạgh opọ nạ ratughemhị ghan bọ oḍuraan ogbị Enhaạn! (Jems. 4:8) Eḍighi maạr dị opọ nạ ratughemhị ghan bọ raḍighi ghan raraạr phọ iphẹn phọ, pọ keloghonhaạn ni nyodị ḍighaạgh ogbatạn edạ oḅọgh aloor ongọ aZihova r’oḍiiny amuụm.

LOGHONHAẠN ḌIGHAẠGH OPỌ NẠ RATUGHEMHỊ GHAN BỌ OMHOỌGH ASIYA DỊ EKPẠR R’AZIHOVA

12. Ika kụ idị nạ katue aloghonhaạn ḍighaạgh opọ nạ ratughemhị ghan bọ Baibul phọ omhoọgh asiya dị ekpạr r’aZihova?

¹² Ipẹ nạ ratughemhị bọ ki/tir ghan ogina olhoghi opọ nạ ratughemhị bọ bịn, eḅilhẹ ghan ni etir ekpom mọ odị. Eeghe kụ iḍighi? Ekpom mọ ayira eḅaramaạm ruuphuạ, ipẹ rinyu ghan bọ iyira oḍighi iyaạr, r’olhoghoma phọ yira omhoọgh bọ. AZizọs atughemhị ni ibadị araraạr we, kụ itughemhị phọ odị iḅeraạn we phọ agey. Bidị ughiọm ghan ni ghisigh odạph ghan nyodị torobọ ekpisi dị odị rakị, loor esi dị itughemhị phọ odị itir ghan rokpom abidị. (Luk 24:15, 27, 32) Kụ iḍighi kụ, itughemhị phọ anạ eḍighi ghan idị opọ nạ ratughemhị ghan bọ kasighẹ aZihova idiphọ Oye dị odị katue ni amoọgh siya dị ekpạr, kụ amiịn Nyodị idiphọ Odẹ, Enhaạn, ḅilhẹ r’Oyaghirị. (Ps. 25:4, 5) Loor esi iduọn phọ, mem dị nạ ratughemhị oye Baibul phọ, kaạph ghan ni amaaghị raagharạ phọ Enhaạn. (Ex. 34:5, 6; 1 Pit. 5:6, 7) Etigheri torobọ emhuoghaạph phọ nyinha retuughạ bọ, gbon omạ omiteom odọ Oye phọ aZihova aru bọ. Loghonhaạn ḍighaạgh dị opọ nạ ratughemhị bọ kasereghiạn imạ araagharạ phọ aZihova idiphọ—ephomhoghiạn, onmạ-ighirigiir, r’igbiririph. AZizọs aḅẹm mọ “oḅẹl r’okaraghị ogbogh” olhogh phọ pọ “Pomoghiạn [aZihova Enhaạn phọ].” (Mat. 22:37, 38) Kparaghạ oḍighi idị opọ nạ ratughemhị ghan bọ kapomhoghiạn aZihova k’epẹ ekpom mọ odị.

13. Ngọ eḍeenhaan ilọ idị nạ katue aloghonhaạn ḍighaạgh opọ nạ ratughemhị ghan bọ, olhegheri aani araagharạ phọ aZihova.

¹³ Mem dị nạ aghị otughemhị oye Baibul phọ, ḅạ ghan ni ikpo onhụ dị eḍeenhaan ipẹ nạ aphomhoghiạn bọ aZihova. Iphẹn phọ keloghonhaạn ni ḍighaạgh nyopọ nạ ratughemhị ghan bọ olhegheri mọ ekpẹ ni dị odị kamoọgh siya dị ekpạr r’Enhaạn. (Ps. 73:28) Esi omaạm, ekpo onhụ obobọ esi aBaibul edi ni siphẹ nyinha retuughạ bọ dị eḍeenhaan—ephomhoghiạn phọ, osụ-olhoghi, elhiom ooruẹn, obobọ iikpọ phọ aZihova dị etir nyinhạ k’ekpom ḍughụm? Pọ kaạph ni aḅenhị opọ nạ ratughemhị ghan bọ, aḍighi idị odị kalegheri mọ iphẹn phọ kụ iniin ariphigh phọ nạ atuạn bọ aphomhoghiạn Odẹ k’akẹ phọ ayira. Inhọn araraạr edi ni dị ewạ mọ abuẹn rotuughạ bọ Baibul phọ oḍighi orue ophoph oghị aghisigh oḍiiny aani amuụm.

MẠGH AANI OYE PHỌ ORU AANI ITUUGHẠ

14. Eeghe iyaạr kụ edị aHibru 10:24, 25 eghaạph idị egbolhomaam oghị ghan ituughạ, dị ketue eloghonhaạn ḍighaạgh opọ yira rotughemhị ghan bọ ophoph oghị aghisigh?

¹⁴ Oomo phọ ayira rowạ ni dị buẹn yira rotughemhị ghan bọ Baibul phọ kopoph okị ghisigh oḍiiny aani muụm. Eniin eten dị yira kotue ologhonhaạn bidị ḍighaạgh pọ omhạgh aani abidị oru aani ghan ituughạ. Abutughemhiạ dị osilor uḅẹm mọ, oye dị rotughemhị ghan Baibul kụ amhiigh oru ituughạ, rapoph ghan k’aghị ghisigh egina amem. (Ps. 111:1) Abuniin abutughemhiạ roḅenhị ghan ni buẹn bidị rotughemhị ghan bọ Baibul phọ mọ pakirị ituughạ aBaibul phọ bidị kokelhọm ghan epẹ aKindọm Họl phọ, kụ pakirị bidị otuughạ siẹn olhoghotu. Bạl li Hibru 10:24, 25 aḅenhị nyopọ nạ ratughemhị ghan bọ, kụ agbạ aḅenhị nyodị iyaạr phọ emhạn bọ maạr oghị ghan ituughạ. Pegh ni vidio phọ oghol bọ mọ, Eeghe Kụ Remite Ghan Siphẹ aKindọm Họl Phọ?f Loghonhaạn ḍighaạgh opọ nạ ratughemhị ghan bọ omhiịn idị oghị ghan ituughạ emhạn maạr siphẹ aghuḍum mọ odị.

15. Eeghe kụ ketue eloghonhaạn ḍighaạgh opọ nạ ratughemhị ghan bọ Baibul phọ ogbor ghan oru ituughạ?

¹⁵ Nạ kaḍighi ika eḍighi maạr dị opọ nạ ratughemhị ghan bọ Baibul phọ ko/mhiigh oru aani ituughạ obobọ ra/gbor ghan k’aru? Eten eenyuụm, kaạph ghan aḅenhị nyodị raraạr dị nạ atuughạ epẹ otu ituughạ phọ. Ipẹ phọ ketue ni enyu nyodị oru aani ituughạ epu okạr omhạgh odị. Ngọ aani nyodị Otu Okoriom mọ obobọ Ḍinyạ Ituughạ Adọl Aghuḍum r’Oghaạph Ilọ Omhạr Phọ rotuughạ bọ wiki phọ. Aḅilhẹ aḍeenhaan nyodị raraạr dị koḅilhẹ otuughạ mem dị koḅilhẹ bọ opạm ituughạ phọ, kụ apuru nyodị gạ dị ekạr eḅeraạn nyodị onhaghạn mem mọ kopạm bọ ituughạ phọ. Ipẹ opọ nạ ratughemhị ghan bọ Baibul phọ kaloghoma bọ mem dị aghị aani ituughạ phọ kepu ni idị odị raloghoma ghan inhọn aruutu iiḅereghị dị odị rakị ghan. (1 Kọr. 14:24, 25) Odị kaazuanhaan ni we siphẹ aKindọm Họl phọ dị omhoọgh imạ araagharạ dị odị katue ni atuughaạny siphẹ aKindọm Họl phọ ḅilhẹ eloghonhaạn nyodị ḍighaạgh ophoph oghị aghisigh oḍiiny aani amuụm.

16. Ika kụ idị kotue ooneghị itughemhị aBaibul dị ketorori engọ oḍiiny amuụm, kụ yira kotuughạ eeghe siphẹ emhuoghaạph phọ etum bọ siẹn?

¹⁶ Ika kụ idị yira kotue ooneghị itughemhị aBaibul dị ketorori engọ oḍiiny amuụm? Yira kotue ni ologhonhaạn ḍighaạgh nyopọ yira rotughemhị ghan bọ Baibul phọ omhaghamhị amaạr ituughạ aBaibul phọ odị esi olhoghonhaạn odị ḍighaạgh otuughạ ghan atorobọ awiki, ookolhobian ghan ekpịgh ituuughạ phọ kụ ogbi otuughạ. Yira kotue kẹn ologhonhaạn opọ yira rotughemhị ghan bọ ḍighaạgh dị kaḅaanhaạn ghan aZihova torobọ aḍio ḅilhẹ amoọgh siya dị ekpạr r’Odị. Ku/bilhẹ omhạgh ghan opọ yira rotughemhị ghan bọ oru aani ghan ituughạ. (Miịn igbe phọ eḅẹm bọ mọ, “Idị Otughemhiạ Kaḍighi Kụ Aaneghị Itughemhị ABaibul Dị Ketorori Engọ Oḍiiny Amuụm.”) Toroboiperolbọ, emhuoghaạph phọ etum bọ siẹn keeḅeghiọn ni oogh inhọn araraạr dị abutughemhiạ aBaibul phọ koḍighi, orue oḍighi idị buphẹ bidị rotughemhị ghan bọ koḍiiny aani muụm.